امیر قنبری خبرنگار: تاکنون وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی آمار جدید و رسمی از تعداد پزشکان فعال کشور ارائه نداده است. این در حالی است که بسیاری از پزشکان در مراکز زیرمجموعه این وزارتخانه فعالیت دارند.
دسترسی پایین به پزشک در استان سیستان‌وبلوچستان همیشه مورد توجه مسئولان بوده است. در ماه‌های گذشته مردم شهرستان بمپور با مشکل نبود پزشک در مراکز جامع سلامت روبه‌رو بوده‌اند. برخی از این مراکز طی هشت ماه اخیر بدون حضور پزشک فعالیت می‌کردند. مشکلی که مردم این منطقه را راهی مرکز این شهرستان یا شهرهای دیگر می‌کرد. در روزهای اخیر با افزوده شدن چند پزشک به شبکه بهداشت بمپور، این مشکل برطرف شد. این کمبودهای مقطعی در حالی اتفاق می‌افتد که وزارت بهداشت به‌عنوان متولی سلامت کشور، تاکنون نتوانسته آمار مشخصی از پزشکانی که در حال فعالیت هستند، ارائه دهد.
حل کمبود پزشک نیازمند آمار دقیق است
در بند ج ماده ۶۹ لایحه برنامه هفتم توسعه، شاخص جدیدی برای رصد وضعیت دسترسی به پزشک آمده است. این شاخص شامل نسبتی از دانشجویان دوره تخصص پزشکی و متخصصان بالینی به پزشکان عمومی است. براساس آنچه در این بند ذکر‌شده، طی پنج سال آینده بایستی این شاخص حداقل به یک برسد. برای بررسی تحقق این شاخص، به آمار تعداد پزشکان عمومی و متخصص فعال در کشور نیاز خواهد بود. وزیر بهداشت در یک گفت‌وگوی تلویزیونی در زمینه بررسی برنامه هفتم توسعه، راهکار را در استفاده از آمارهای سازمان نظام پزشکی دانست. درحالی‌که آمارهای این سازمان دچار اشکالات متعددی است. دکتر باقری‌فرد، معاون آموزشی وزارت بهداشت، ضمن تایید این موضوع می‌گوید: «تعداد پزشکی که ما اعلام می‌کنیم براساس آمار سازمان نظام پزشکی است. البته آماری که سازمان نظام پزشکی داده شامل تعداد همه پزشکان است و در نظر نگرفته که تعدادی از این پزشکان فوت کرده یا مهاجرت کرده‌اند یا کار پزشکی انجام نمی‌دهند و از چرخه کار خارج شده‌اند.»
پیش از این دکتر رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی، نیز این انتقاد را وارد دانست و در مورد آمار این سازمان از تعداد پزشکان اظهار داشت: «آمار دقیقی که بتوان گفت چند نفر از آنها غیرفعال هستند یا در قید حیات نیستند و مهاجرت کرده‌اند را فعلا نداریم زیرا باید از سامانه‌های ثبت احوال و گذرنامه برای ارائه آمار دقیق استفاده کنیم.» علاوه‌بر این، کارشناسان انتقادات بیشتری نیز به این آمارها دارند. داریوش چیوایی، کارشناس مسائل حوزه سلامت، در این باره معتقد است: «به لیست پزشکانی که کار درمانی نمی‌کنند اما کد پزشکی فعال در سازمان نظام پزشکی دارند، می‌توان پزشکان فعال در حوزه ترک اعتیاد سوءمصرف مواد مخدر را هم اضافه کرد؛ چراکه کد آنها در سازمان نظام پزشکی فعال است اما حیطه فعالیت‌شان کارهای بالینی نیست. پزشکانی هم داریم که در حوزه زیبایی و پوست کار می‌کنند که فعالیت‌شان جنبه درمانی و کارهای بالینی ندارد.»
آمار درست در دسترس است
در سال‌های گذشته هیچ‌گاه آمار دقیقی از پزشکان کشور ارائه نشده است. این در حالی است که با اجرای طرح‌هایی همچون نسخه الکترونیک، رصد تعداد پزشکان مشکل به نظر نمی‌رسد. به گفته دکتر کاملی، مدیرکل دفتر خدمات تخصصی سازمان بیمه سلامت ایران، براساس آخرین رصد انجام شده توسط سامانه‌های سازمان بیمه سلامت، بیش از ۱۰۶ هزار پزشک در حال حاضر نسخه الکترونیک تجویز می‌کنند و حدود ۸ هزار پزشک هم صرفا نسخه کاغذی تجویز می‌کنند. از طرفی این سامانه‌ها می‌توانند تعداد پزشکان را به تفکیک رشته و منطقه محل فعالیت نیز نمایش دهند. علاوه‌بر این، مواردی همچون داده‌های مالیاتی، مجوزهای صادر شده برای مطب پزشکان و… نیز ابزارهای مناسبی برای دقیق‌تر شدن این آمارها است.
با وجود ابهاماتی که در کارایی شاخص مطرح شده در لایحه برنامه هفتم توسعه وجود دارد، اجرای آن نیز با حاشیه‌هایی روبه‌رو خواهد بود؛ چراکه از یک سو آماری رسمی از سوی وزارت بهداشت در مورد تعداد پزشکان وجود ندارد و از سوی دیگر نهادهای مختلف ممکن است با دخالت دادن منافع خود، آمارهای ضد و نقیضی از تعداد پزشکان تهیه کنند. به نظر می‌رسد پیش از آنکه این شاخص در مجلس به قانون تبدیل شود، بایستی سازوکاری فراهم شود تا آمار دقیقی از تعداد پزشکان توسط وزارت بهداشت منتشر شود.