وحید ضیایی، خبرنگار: درحالی‌که رئیس سازمان محیط‌زیست اخیرا ساماندهی ریزگردها را به‌عنوان یکی از دستاوردهای مدیریت ۲ساله خود دانسته است اما بررسی‌ها نشان می‌دهد مطرح‌کردن برخی اظهارات نادرست از سوی مقامات این سازمان، دستگاه دیپلماسی کشور در مواجهه با عوامل خارجی شکل‌گیری ریزگردها را در موضع ضعف قرار داده است. علی سلاجقه، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان محیط‌زیست، چندی پیش در سخنرانی پیش از خطبه نمازجمعه تهران، مدیریت ریزگردها را به‌عنوان یکی از عملکردهای شاخص خود در دو سال اخیر بیان کرد. وی در این‌خصوص می‌گوید: «در بحث گردوغبار اقدامات خوبی انجام شد و امسال کمتر تحت‌تاثیر بوده‌ایم. ما نشست منطقه‌ای گردوغبار را برگزار کردیم و سازمان ملل متحد از ما برای برگزاری نشست منطقه‌ای تقدیر کرده و روز ۲۱ تیرماه را به‌عنوان روز جهانی مقابله با گردوغبار نام‌گذاری کرد. شهریورماه امسال نیز نشست منطقه‌ای گردوغبار با حداقل ۵۰ کشور جهان تشکیل می‌شود.» این اظهارات در حالی از سوی رئیس سازمان محیط‌زیست مطرح می‌شود که وضعیت کشور در تابستان و بهار سال گذشته از حیث آلودگی هوا به دلیل گردوغبار و ریزگردها، عجیب و غیرقابل‌‌مقایسه با سال‌های پیشین بوده است. در دهه‌های اخیر، هیچ‌گاه کشور به دلیل پراکندگی و غلظت بالای ریزگردها، در فصل تابستان تعطیل نشده بود؛ اتفاقی که در سال گذشته رخ داد.
نقش انکارناپذیر ترکیه در شکل‌گیری طوفان ریزگردها
تحلیل تصاویر ماهواره‌ای و جریان‌های بادی نشان می‌دهد که منشأ اصلی شکل‌گیری این ریزگردها در همسایگان غربی همچون عراق و سوریه است که برخلاف آنچه تصور می‌شود ریشه در خشکسالی نداشته است. بررسی‌های بیشتر حاکی از آن است که ایجاد ریزگردها تحت‌تاثیر بهره‌برداری بی‌رویه کشور ترکیه در سدسازی‌های گسترده بوده است. بررسی اخبار نشان می‌دهد کشور ترکیه در چند سال گذشته در تدارک پیاده‌سازی یک طرح آبی موسوم به «گاپ» بوده که در پی اجرایی‌شدن آن با مهارکردن رودهای دجله و فرات، کشورهای عراق و سوریه با کم‌آبی و خشکی مواجه می‌شوند که ردپای آن حتی در خشک‌شدن هورالعظیم و تبدیل این تالاب به یک منابع داخلی ریزگردها در خاک ایران نیز دیده می‌شود. در این طرح، بیش از 20 سد ساخته شده که نام یکی از آنها «آتاتورک» است؛ هدف از تاسیس این سد، تامین برق است و ظرفیت آن بیش از 50 میلیارد مترمکعب تخمین زده می‌شود که این میزان با ظرفیت کل سدهای ایران برابری می‌کند. برخی تحلیلگران معتقدند، هدف ترکیه از ساخت این سدها که از قضا، سرمایه اقتصادی بسیار زیادی (حدود 35 میلیارد دلار) می‌طلبد و به‌هیچ‌وجه مبتنی‌بر ارزیابی محیط‌زیستی نیست، بهره‌برداری از منابع آبی برای مصارف شهری، کشاورزی و صنعتی نبوده؛ بلکه یک طراحی امنیتی پشت جریان این سدسازی‌ها قرار دارد. با توجه به اینکه کم‌آبی کشورهای پایین‌دست کشور ترکیه و بحران خشک‌شدن کشورهای عراق و سوریه می‌تواند گام بلندی در جهت خالی‌سازی منطقه غرب آسیا از سکنه نیز تلقی شود که درنهایت رژیم‌صهیونیستی از این وضعیت بیشترین بهره را می‌برد. گفتنی است، احداث یکی از سدهای طرح گاپ در ابتدا برعهده سرمایه‌گذاران آلمانی، اتریشی و سوئیسی بوده که با تامین سرمایه 1.1 میلیارد یورو قصد این کار را داشتند اما وقتی از تبعات منفی محیط‌زیستی و انسانی این طرح در کشورهای پایین‌دست مطلع شدند، در سال 2009 از این طرح خارج می‌شوند.
برای خواندن متن کامل گزارش اینجا را بخوانید.