مهدی عبداللهی، دبیرگروه اقتصاد:مهاجرت یکی از سه عامل اصلی تغییرات جمعیتی است که بهویژه در سالهای اخیر با کاهش نسبی میزان موالید و مرگ ومیر نقش مهمی را در تغییر نرخ رشد و حجم جمعیت مناطق داخلی برعهده دارد. مهاجرت اگر با ایجاد زیرساختهای کافی در مناطق مهاجرپذیر همراه نباشد، علاوه بر ایجاد عدم تعادل و توازن جمعیتی منجر به ایجاد مسائل و مشکلات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی همانند آلودگی هوا، افزایش تراکم جمعیت، افزایش بیکاری و مشاغل کاذب، توسعه سکونتگاههای غیررسمی و حاشیهای، افزایش معضلات و آسیبهای اجتماعی و غیره در مناطق مهاجرپذیر میشود و از سویی دیگر در مناطق مهاجرفرست نیز منجر به افزایش میانگین سنی جمعیت، از دست دادن نیروی کار، افزایش نسبت سالمندی، بلااستفاده ماندن زیرساختهای ایجادشده همچون مدارس و مراکز رفاهی، خالی از سکنه شدن برخی روستاها و مواردی از این دست میشود. در این خصوص، آمارها نشان میدهد طی سالهای 1385 تا 1400 درحالی جمعیت استانهای همدان، لرستان، اردبیل، کرمانشاه، گیلان، مرکزی و ایلام فقط بین 6 تا 12 درصد افزایش یافته که این میزان در برخی از استانها بین 30 تا 40 درصد بوده است. پژوهشگران معتقدند ادامه روند مهاجرت طی چند دهه منجر به شدت گرفتن بیشتر توزیع نابرابر جمعیت در کشور شده و حل مساله بیتعادلی در نظام توزیع جمعیتی در سطح ملی و منطقهای که درواقع منشأ بسیاری از مشکلات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است، به یک برنامه جامع نظام اسکان جمعیت نیاز دارد. عنصر و عامل کلیدی در اجرای برنامه اسکان جمعیت ایجاد تعادل و توازن بین قابلیتها و پتانسیلهای طبیعی و اقتصادی منطقهای و ظرفیتهای جمعیتی است. به اعتقاد کارشناسان عدم توجه به نظام و مکانیسمهای مهاجرتهای داخلی و قابلیت جذب و دفع جمعیت مناطق، سبب خنثی شدن و هدررفت سرمایهگذاریهای بخش دولتی و خصوصی میشود. همچنین اگر روند فعلی ادامه یابد توزیع فضایی جمعیت و فعالیت بهشدت نامتعادلتر شده و پیامدهای اجتماعی و اقتصادی بسیاری را به دنبال خواهد داشت. به علاوه منابع پایه توسعه در معرض تخریب و نابودی قرارگرفته و نسل آینده از منابع ملی محروم خواهد بود. بنابراین لازم است سیاستهای تثبیت جمعیت و توزیع متناسب جمعیت و فعالیت در سطح فضای ملی با جدیت دنبال شود. 1. انجام سرمایهگذاریهای اقتصادی در مناطق محروم متناسب با زیست بوم و آمایش سرزمین 2. افزایش فرصتهای اشتغال در استانهای محروم، 3. تمرکززدایی و کاهش نابرابریهای اقتصادی و اجتماعی بین مناطق و 4. توجه به ظرفیتهای زیستمحیطی مناطق ازجمله برنامههای پیشنهادی پژوهشگران است که باید با جدیت دنبال شود.
متن کامل را اینجا بخوانید.
پینوشت
گزارش مرکز پژوهشهای مجلس با عنوان «روندپژوهی مهاجرت داخلی در ایران طی 30 سال اخیر (1395-1365)» ازجمله منابع بوده است.