عاطفه جعفری، خبرنگار:صبح دیروز نشست خبری سیوچهارمین دوره نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران با حضور یاسراحمدوند، معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد و علی رمضانی، قائم‌مقام و سخنگوی نمایشگاه کتاب تهران، در مصلای امام خمینی(ره) محل برگزاری نمایشگاه برپا شد.
شعاری که برای پیشرفت است
احمدوند، رئیس سیوچهارمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران در ابتدای این نشست با اشاره به شعار این دوره از نمایشگاه گفت: «امسال نمایشگاه با شعار «آینده خواندنی است» برگزار می‌شود. این شعار به این معنا است که آینده پیشرفت کشور در گرو بیشتر و بهتر خواندن است، تاریخ جوامع مختلف هم نشان می‌دهد که پیشرفت در هر کشوری مرهون بیشتر و بهتر خواندن است. آمار کتابخوانی سریع‌تر از رشد اقتصادی پیشرفت می‌کند و نمایشگاه کتاب تهران زمینه‌ای برای تشویق مردم و جلب توجه آنها به عادت مهم کتابخوانی، همچنین توجه دادن خانواده‌ها به این موضوع مهم است.»
رویکرد اصلی توجه به برنامه‌های فرهنگی
وی با بیان اینکه امیدواریم با شرکت انبوه مردم و مخاطبان نمایشگاه و خدماتی که ناشران ارائه می‌کنند، شاهد نمایشگاه پررونقی باشیم، گفت: «این نمایشگاه برای رسیدن به هدف پیشرفت فرهنگی و اقتصادی موثر، تفاوت‌هایی با دوره‌های قبل خواهد داشت. در بخش‌های مختلف، رویکرد اصلی توجه به محتوای فرهنگی و برنامه‌های فرهنگی است و تلاش برای فراهم آوردن استفاده مخاطب از برنامه فرهنگی در نمایشگاه فراهم شده است. برای برپایی این رویداد سازمان‌ها و نهادهای مختلف مشارکت دارند، با اهتمام ویژه و تمام توان بخش‌ها و دستگاه‌های مختلف کمک حال این دوره از نمایشگاه بودند.»
حضور حداکثری ناشران
احمدوند به‌طور ویژه از شهرداری تهران و خدمات ارائه شده آنها تشکر کرد و گفت: «همچنین از بانک ملی ایران به‌عنوان بانک عامل، شرکت ملی پست، نیروی انتظامی، مدیریت شهری و مجموعه دست‌اندرکاران و همکاران در مصلای امام خمینی(ره) قدردانی می‌کنم. ناشران با وجود مشکلات اقتصادی که پیش‌روی صنعت نشر قرار دارد، با انگیزه و اشتیاق حداکثری در بخش‌های مختلف نمایشگاه حاضر هستند و امیدوارم این نمایشگاه با همراهی ناشران، نویسندگان، اهالی قلم و مردم خاطره شیرین فرهنگی برای همه به‌جا بگذارد.»
ارسال رایگان مرسوله‌های پستی
در بخش دیگر این مراسم علی رمضانی، قائم‌مقام و سخنگوی سیوچهارمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران نیز با اشاره به اینکه نمایشگاه سی‌و‌سوم تجربه‌ای برای ما آورده است که تعامل با رسانه‌ها و فراهم کردن دسترسی عمومی به کتاب برای مردم، از این دست تجربه‌ها بوده است و به‌همین‌دلیل امسال برای دومین‌بار بخش مجازی همزمان با بخش حضوری به مردم سراسر کشور خدمات ارائه خواهد داد، گفت: «در این دوره مردم در سراسر کشور می‌توانند رایگان مرسوله‌های پستی خود را دریافت کنند.»
کتابفروشان در کنار ناشران
رمضانی حضور کتابفروشان در این دوره نمایشگاه را جدید دانست و گفت: «اضافه شدن کتابفروشان به مجموعه عرضه‌کنندگان نمایشگاه امسال فراهم شده است، همواره مطرح بود که نمایشگاه کتاب تهران احتمالا نسبت به کسب‌وکار کتابفروشی‌ها رجحان دارد، البته هیچ ارزیابی‌ای در این زمینه نداریم اما برای اینکه این شبهه از نمایشگاه کتاب امسال برطرف شود، امسال کتابفروشان هم در بخش مجازی مطابق ضوابط فعالیت خواهند کرد و آثار خود را به مردم عرضه می‌کنند. به غیر از اضافه شدن کتابفروشان به‌عنوان ضلع مهم صنعت نشر، برنامه‌های فرهنگی نمایشگاه نیز به بخش‌های اصلی اضافه شده و از بخش‌های جنبی به بخش‌های اصلی آمده است.»
تشکیل دبیرخانه دائمی نمایشگاه از سال گذشته
رمضانی از تشکیل دبیرخانه دائمی نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران از سال گذشته خبر داد و گفت: «بعد از پایان نمایشگاه دوره قبل، دبیرخانه دائمی تشکیل شد و کمیته‌های مخلتف نسبت به ارزیابی و آسیب‌شناسی برنامه‌ها اقدام کردند و تلاش شد مشکلات و موضوعات برطرف شود. به‌عنوان مثال نقایصی در مرحله آماده‌سازی نمایشگاه یا مباحث راهنماهای داخلی محیط نمایشگاه و تبلیغات داشتیم که امروز شما شاهد بهبود آن در محل مصلی خواهید بود. همچنین در صداوسیما هم تبلیغات نمایشگاه با جدیت پیگیری شده و موضوعات مربوط به آن هم در‌حال انجام است.»
پاسخگویی مستمر به مردم
رمضانی در بخش دیگر صحبت‌های خود به فعالیت کمیته‌های مختلف نمایشگاه اشاره کرد و افزود: «در کمیته پاسخگویی با توجه به تجربه‌هایی که سال گذشته داشتیم، امسال نیز مرکز پاسخگویی مجزا برقرار است. همچنین در 20 نقطه به‌غیر از توزیع نقشه به سوالات مردم پاسخ داده می‌شود. همچنین با توجه به تجربه سال گذشته نمایشگاه، تلاش کردیم این کارافراز را توسعه دهیم تا مردم در دستگاه‌های همراه خود آن را بارگذاری کنند، کارافراز نمایشگاه از برنامه کافه «بازار»، «اناردونی» و «آی‌اپس» قابل دریافت است و نقشه‌ها در آن بارگذاری شده و به‌مرور نیز تکمیل می‌شود. غیر از این موارد، مراکز توزیع نقشه نیز پیش‌بینی شده است. همچنین برای بهبود فرآیند پاسخگویی شماره تماس 91009898 از 9 تا 18 را برای مراجعان حضوری و بازدیدکنندگان بخش مجازی نمایشگاه فراهم کرده‌ایم.»
حضور 100 ناشر خارجی با 45 هزار عنوان کتاب
قائم‌مقام سیوچهارمین نمایشگاه کتاب تهران به فعالیت کمیته ناشران خارجی در این دوره از نمایشگاه اشاره کرد و گفت: «این کمیته امسال میزبان حدود 100 ناشر خارجی در غرفه‌ها است که کتاب‌هایی را از سال 2015 تا 2023 عرضه می‌کنند. حدود 45 هزار عنوان کتاب در این بخش عرضه می‌شود که نسبت به سال گذشته 40 درصد در تعداد عناوین و 20 درصد در تعداد ناشران و غرفه‌ها افزایش داشتیم.»
شخصیت‌های تاثیرگذار جهان اسلام در نمایشگاه
رمضانی درباره فعالیت کمیته بین‌الملل گفت: «امسال میزبان کشور تاجیکستان به‌عنوان کشور میهمان ویژه نمایشگاه هستیم که با 20 نفر از ناشران، نویسندگان و شخصیت‌های شاخص این کشور در این رویداد حضور دارند.»
وی به حضور شخصیت‌های تاثیرگذار جهان به‌ویژه جهان اسلام در نمایشگاه کتاب امسال اشاره کرد و گفت: «روسای نمایشگاه‌های دوحه، مسقط و دهلی نو در نمایشگاه حضور دارند، همچنین وزاری فرهنگ تاجیکستان و ونزوئلا در نمایشگاه حضور دارند و از کتاب ترجمه شده وزیر ونزوئلا درباره مبارزه با استکبار در این رویداد رونمایی می‌شود. بخش بین‌الملل و ناشران خارجی امسال به‌صورت یکجا در رواق شرقی برگزار خواهد شد و همچنین قرار است در سرای ملل 40 نشست تخصصی با همکاری نهادها و سازمان‌ها برگزار شود. به گفته وی 30 میهمان از کشورهای مختلف و 27 کشور در بخش بین‌الملل حضور دارند و به‌طور کلی در نمایشگاه امسال، حدود 40 کشور حاضر خواهند بود.»
برنامه‌های فرهنگی مشترک با سینما
رمضانی در بخشی دیگر از سخنان خود به برنامه‌های کمیته فعالیت‌های فرهنگی سیوچهارمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران اشاره کرد و گفت: «تالارهای مختلفی پیش‌بینی شده است که مجموعه فعالان حوزه کتاب در آن نقش‌آفرینی خواهند داشت، در این زمینه کمیته فعالیت‌های فرهنگی تلاش کرد دستگاه‌های مختلف را در برنامه‌ها مشارکت بدهد. سالن کتاب‌یاران با 22 غرفه در نیم‌طبقه شبستان میزبان گروه‌ها و نهادهای فعال حوزه کتاب خواهد بود، سینما کتاب نیز که همکاری مشترک نمایشگاه و انجمن سینمای جوان است به نقد و بررسی کتاب و فیلم‌های سینمایی می‌پردازد. سالن کتاب بازی نیز با 15 غرفه شامل فعالیت فرهنگی در سالن ناشران کودک و نوجوان، کوشک کتاب با 50 نشست نقد و بررسی، گوشه نقد مخصوص برنامه‌ها و نشست‌های ناشران، کارگاه‌های آموزشی و سراهای کودک و نوجوان، دانشگاهی و آموزشی با 150 نشست میزبان مردم خواهند بود.»
یارانه 600 تا 800 هزار تومانی برای اهل قلم
رمضانی در ادامه به یارانه خرید کتاب طلاب، دانشجویان و اساتید اشاره کرد و گفت: «سقف یارانه اعتباری خرید کتاب برای دانشجویان و طلاب 600 هزار تومان است که از این مبلغ 360 هزار تومان آورده دانشجویان و طلاب است و 240 هزار تومان سهم معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. سقف یارانه اعتباری خرید کتاب برای اعضای هیات‌علمی 700 هزار تومان است که از این مبلغ 350 هزار تومان آورده عضو هیات‌علمی و 350 هزار تومان سهم معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.»
رمضانی همچنین درباره اختصاص یارانه به اهالی قلم نیز توضیح داد: «یارانه‌ای درنظر گرفته شده است که برای اهل قلم براساس گروه‌های مختلف از 600 تا 800 هزار تومان پیش‌بینی شده است. نمایشگاه کتاب تهران امسال تلاش کرد که در‌قالب اطلاع‌رسانی و تبلیغات، نمایشگاه را به خارجی‌ها بیشتر بشناساند، در روزهای گذشته دیدیم که اندیشمندان بزرگ دنیا درباره نمایشگاه اظهارنظر کردند.»
نیاز به تقویت آژانس‌های ادبی داریم
در بخش دیگر این نشست که به پرسش و پاسخ خبرنگاران اختصاص داشت، رمضانی درباره حضور آژانس‌های ادبی در این دوره و بخش بازار جهانی گفت: «چندین آژانس ادبی در این دوره نمایشگاه حضور دارند، البته ما نیاز به تقویت این حوزه داریم، امسال مجموعا دو کمیته ناشران بینالمللی و خارجی در یک سالن حاضرند، فاصله سال‌های گذشته بین این دو موجب می‌شد فعالان حوزه بینالمللی نتوانند از فضا استفاده درست کنند. در این دوره هر دو بخش با وجود افزایش با چینش مناسبی توانستند در کنار هم جای بگیرند و باید گفت که بازار جهانی در گفت‌وگوها شکل گیرد، نه در اختصاص یک مکان.»
همه نمایشگاه‌های کتاب دنیا کتاب می‌فروشند
احمدوند نیز در پاسخ به سوال دیگری، درباره حضور کتابفروشی‌ها در نمایشگاه کتاب تهران و انتقادات برخی ناشران گفت: «در موضوع کتابفروشان یک گزاره تکرار شونده نادرست وجود دارد، مبنی‌بر اینکه نمایشگاه کتاب تهران یک فروشگاه است، خلاف بقیه نمایشگاه‌های کتاب دنیا، اما تقریبا همه نمایشگاه‌های کتاب دنیا کتاب می‌فروشند به‌جز یکی دو مورد نادر. نمایشگاه کتاب تهران باید به همه حلقه‌های زنجیره تولید، توزیع و مصرف کتاب کمک کند؛ یکی از این حلقه‌ها کتابفروشان هستند که احتیاج به حمایت بیشتر دارند. سرمایه‌گذاری در کتابفروشی‌ها سرمایه‌گذاری قابل توجهی است و بازدهی اقتصادی در آن نسبت به بقیه مشاغل کمتر است. در این زمینه دولت باید حمایت بیشتری از کتابفروشان داشته باشد، زمینه حضور کتابفروشی‌ها به‌گونه‌ای فراهم شده که ناشران هم آسیب نبینند، سال اول است و حتما باید نواقص را شناسایی و برطرف کرد.»
افزایش یارانه حمایتی
در ادامه این نشست رمضانی درباره میزان یارانه درنظر گرفته شده برای این دوره نمایشگاه کتاب تهران گفت: «در‌حال تلاش برای افزایش مجموع رقم حمایتی هستیم، این افزایش را در افزایش تعداد دریافت‌کنندگان یارانه برای اهالی قلم، دانشجویان، طلاب، اساتید و... درنظر خواهیم گرفت، اعلام میزان یارانه فعلی ممکن است در افزایش این رقم خدشه‌ای وارد کند.»
فراهم کردن تسهیلات حداکثری برای ناشران خارجی در نرخ ارز
وی همچنین در پاسخ دیگری درخصوص سرانجام مذاکرات برای درنظر گرفتن مابه‌التفاوت نرخ ارز برای بخش خارجی نمایشگاه کتاب تهران نیز گفت: «دولت حمایت خود را از مصرف‌کنندگان کتاب‌های خارجی خواهد داشت، برای این دوره قرار شده است، نرخ ارز مبادله‌ای حدود 28 هزار و 500 تومان درنظر گرفته شود.»
یاسر احمدوند هم در ادامه در پاسخ به همین سوال گفت: «نرخ ارز در نمایشگاه کتاب تهران جزئیاتی دارد که در مذاکره با بخش‌های مختلف در‌حال بررسی هستیم و می‌دانیم که نرخ ارز تامین کالاهای مختلف متفاوت است. امیدواریم حداکثر تسهیلات را برای این بخش فراهم کنیم.»
حضور 3 هزار ناشر و کتابفروش در نمایشگاه
رمضانی در پاسخ به پرسش «فرهیختگان» درباره آمار ناشران داخلی شرکت‌کننده در این دوره از نمایشگاه گفت: «سه هزار عرضه‌کننده در این دوره حضور دارند، 200 کتابفروش، 100 ناشر خارجی و 2700 ناشر داخلی در بخش حضوری و مجازی حضور دارند. همچنین مراسم افتتاحیه روز چهارشنبه 20 اردیبهشت‌ماه از ساعت 17 در صحن عمومی مصلی با حضور مردم برگزار خواهد شد و مادران شهدای امنیت میهمانان ویژه این رویداد هستند.»
وی همچنین در پاسخ به پرسش دیگر «فرهیختگان» درمورد رأی کمیته تخلفات نمایشگاه در دوره گذشته گفت: «امسال یک یا دو ناشر هستند که به‌علت تخلف در دوره گذشته امکان حضور ندارند، اگرچه اصرار به حضور داشتند، اما موافقت نشده است.»
احمدوند نیز با اشاره به حضور افغانستان در این دوره نمایشگاه کتاب از پیگیری برای رفع مشکلات ویزای فعالان فرهنگی این کشور برای ورود به ایران خبر داد و درباره عدم‌حضور برخی ناشران از‌جمله چشمه، مرکز و... در نمایشگاه کتاب گفت: «حضور ناشران در سال‌های مختلف نمایشگاه متفاوت بوده است، برخی از ناشران در دوره‌هایی حضور نداشتند. در سال‌های گذشته نیز برخی ناشران حضور نیافتند یا تنها در بخش مجازی حضور پیدا کردند، اما اکثریت جامعه نشر در نمایشگاه چه در بخش حضوری و چه مجازی حضور دارند. بیش از 95 درصد ناشران حاضر هستند؛ البته باید قدردانی کرد از ناشرانی که زحمت حضور را کشیدند و برای احترام به مخاطب و بهره‌مندی مخاطب از همه کتاب‌ها در نمایشگاه حاضر شدند.»
یارانه تخصیص‌یافته با توجه به قیمت کافی نیست
وی همچنین با اشاره به توقع اهالی فرهنگ از وزارتخانه‌های علوم و بهداشت و دانشگاه‌ها برای مشارکت در خرید از نمایشگاه کتاب گفت: «طبیعتا عددهای یارانه با توجه به افزایش قیمت کتاب کافی نیست، اما اعتبارات وزارت فرهنگ نیز بیش از این نیست. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی و صحن دولت وزرای بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و علوم را به مشارکت طلبیدند، امیدواریم که مقدمات لازم برای بهره‌مندی کتابخانه‌های این دو وزارتخانه و دانشجویان از بستری که نمایشگاه کتاب فراهم می‌کند، فراهم شود.»