محمد رضایتی، عضو شورای سردبیری:عصر روز گذشته و در اسنادی شگرف، فهرست اسامی کسانی که امام‌خمینی(ره) در چند انتخابات به آنها رای داده برای نخستین بار منتشر شد. 30 نامزد مورد نظر امام برای انتخابات دوره اول مجلس شورای اسلامی، 14 نامزد انتخابات اولین دوره خبرگان رهبری، 4 نامزد چهارمین مرحله انتخابات میان‌دوره‌ای اولین دوره مجلس شورای اسلامی، اسامی نامزدهای انتخابات دومین دوره مجلس شورای اسلامی و درنهایت دستخط امام‌خمینی(ره) شامل اسامی مرحله اول و دوم انتخابات سومین دوره مجلس شورای اسلامی ازجمله این اسناد است. 
اینکه امام‌خمینی(ره) در سال‌های ابتدایی انقلاب اسلامی برای مهم‌ترین ارکان قانون‌گذاری کشوری که به‌تازگی از قید حکومتی سلطنتی رهایی یافته، به چه کسانی رای داده، به اندازه کافی جذاب است اما نکته قابل توجه دیگر کنکاشی جریان‌شناسانه در لیست مورد نظر امام است. از لحظه انتشار اسناد تا آماده‌سازی این یادداشت برای درج در روزنامه، صرفا این فرصت فراهم شد تا با مرور اخبار آن سال‌ها، انتخابات دوره‌ اول مجلس شورای اسلامی را بررسی کنیم که در ادامه به تفصیل می‌خوانید.
در فاصله حدود یک سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی، انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامی برگزار شد. گروهی از افراد در‌‌ همان دور اول حائز اکثریت لازم آرا شدند و گروهی دیگر به مرحله دوم رفتند. مرحله اول و دوم انتخابات اولین دوره مجلس در تاریخ 24 اسفند 1358 و 19 اردیبهشت 1359 برگزار شد. در مرحله اول 18 نفر و در مرحله دوم 12 نفر به مجلس راه یافتند. سندی که منتشر شده اسامی 30 نفری است که امام‌خمینی(ره) در مرحله اول انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامی در شهر تهران به آنها رای داده است. اما چرا این فهرست انتخاباتی از سوی امام و این انتخابات مهم است؟ برای درک اهمیت موضوع کافی است بدانیم این انتخابات در تاریخ سیاسی پس از انقلاب، به جهت حضور نامزدهای مختلف از جناح‌های مختلف منحصربه‌فرد بوده است. گفته می‌شود به غیر از نیروهای ساواکی و چهره‌های نزدیک به رژیم پهلوی و افرادی که دارای محکومیت کیفری بودند، دیگر جریان‌های فکری و سیاسی شامل جریان‌های ملی مذهبی و حتی گفته شده جریان‌های کمونیستی و لیبرال‌های مذهبی و غیر‌مذهبی در این انتخابات حضور و لیست انتخاباتی داشتند و سازوکارهای نظارتی به شکل رایج امروزی نبود. 
حدود ۱۹۰۰ نفر برای این انتخابات ثبت‌نام کردند که از آن میان ۵۴۰ نفر، نامزد نمایندگی از تهران و مابقی کاندیدای سایر شهرهای کشور بودند. حزب جمهوری اسلامی، جامعه روحانیت مبارز، دفتر همکاری مردم با رئیس‌جمهور (بنی‌صدر)، گروه همنام (وابستگان به نهضت آزادی و تعدادی از نیروهای ملی مذهبی)، جبهه ملی، شورای معرفی کاندیداهای انقلابی و ترقی‌خواه (نزدیک به منافقین)، حزب توده، جاما (دکتر سامی) و جنبش مسلمانان مبارز (حبیب‌الله پیمان) و... ازجمله لیست‌های انتخاباتی این دوره بودند. نامزدهای حزب جمهوری اسلامی سیدعلی خامنه‌ای، هاشمی‌رفسنجانی، محمدجواد باهنر، حسن آیت، محمدعلی رجایی، کاظم بجنوردی، علی‌اکبر ناطق نوری، عبدالمجید معادیخواه، فخرالدین حجازی، جواد منصوری، هادی غفاری، محمدعلی هادی، محمد موسوی‌خوئینی‌ها، علی‌اکبر معین‌فر، ابوالقاسم سرحدی‌زاده، محمود کاشانی، حسین کمالی، اسدالله لاجوردی، مریم بهروزی، گوهرالشریعه دستغیب، محمدباقر لواسانی، عبدالله جاسبی، سیف‌الله وحیددستجردی، سعید امانی، رضا زواره​ای، محمدباقر شایورد، علی‌اکبر ولایتی، حبیب‌الله عسگراولادی، اکبر پوراستاد و محمدجواد حجتی‌کرمانی بودند. 
لیست جامعه روحانیت مبارز تهران با لیست حزب جمهوری اشتراک بسیاری دارد و شامل سیدعلی خامنه‌ای، اکبر هاشمی‌رفسنجانی، محمد اسلامی، سیدعبدالمجید ایروانی، محمدجواد باهنر، حسن حبیبی، محمدجواد حجتی‌کرمانی، نجفقلی حبیبی، فخرالدین حجازی، محمد موسوی‌خوئینی‌ها، محمدعلی رجایی، گوهرالشریعه دستغیب، مهدی شا‌ه​آبادی، حبیب‌الله عسگراولادی، هادی غفاری، علی گلزاده‌غفوری، اسدالله لاجوردی، خانم لباف، محمدباقر لواسانی، محسن مجتهدشبستری، علی‌اصغر مروارید، علی‌اکبر معین​فر، سیف‌الله وحیددستجردی، علی‌اکبر ولایتی، محمدعلی هادی، ابراهیم یزدی، مصطفی چمران، احمد مولایی، فرشته هاشمی و شمس آ​ل‌احمد بود. 
لیست بنی‌صدر که اشتراک کمی با دو لیست فوق دارد شامل چهره‌هایی چون فتح‌الله بنی‌صدر، محمد اسلامی، محمدحسین بتولی، محمدرضا پسندیده، عبدالصمد تقی‌زاده، محمد جعفری، حسن حبیبی، محمدجواد حجتی کرمانی، فخرالدین حجازی، کاظم سامی، عزت‌الله سحابی، مهدی شاه‌آبادی، محمدباقر شایورد، حسین شفیعی، طاهر صفارزاده، اعظم طالقانی، مهدی ظریف، نعمت غلاموند، علی گلزاده‌غفوری، علی‌اصغر مروارید و محمدعلی​ هادی بود. 
گروه همنام که شامل وابستگان به جریان نهضت آزادی بود از چهره‌هایی چون مهدی بازرگان، جلال‌الدین آشتیانی، عبدالعلی بازرگان، فتح‌الله بنی​صدر، علی‌اصغر بهزادنیا، محمد توسلی، مصطفی چمران، حسن حبیبی، علی دانش‌منفرد، محمدعلی​ رجایی، یدالله سحابی، عزت‌الله سحابی، هاشم صباغیان، علی صادقی، مصطفی کتیرایی، علی‌اکبر معین‌فر، محمود مانیان و ابراهیم یزدی تشکیل می‌شد. 
جریان نزدیک به منافقین نیز با چهره‌های خود همچون مسعود و مریم رجوی (که آن زمان مریم قجرعضدانلو بود) و دیگرانی چون غلامرضا آذرش‌گرگانی، عباس آگاه، مهدی ابریشم‌چی، محمد احمدی، علی‌محمد تشید، حسن توانایان‌فر، یزدان حاج حمزه، عباس داوری، اشرف ربیعی، فاطمه رضایی، محمدسیدی‌کاشانی، معصومه شادمانی، محمد مدیرشانه‌چی، مریم طالقانی، عذرا علوی‌طالقانی، علی گلزاده‌غفوری، عبدالکریم لاهیجی، مجید معینی، محمد ملکی، علیرضا جعفری‌منصوری، منوچهر هزارخانی و پرویز یعقوبی حضور داشتند. نورالدین کیانوری، احسان طبری، محمدعلی عمویی، منوچهر بهزادی، فرج‌الله میرزایی، مریم فرمانفرمائیان، رفعت محمدزاده، هوشنگ ناظمی، محمد پورهرمزان، ملک​تاج محمدی، سیاوش کسرایی‌تهرانی، محمود سیدروغنی، فاطمه ایزدی، هوشنگ شهلایی با لیست حزب توده به میدان انتخابات آمده بودند و کاظم حسیبی، اصغر پارسا، اسدالله مبشری، پرویز ورجاوند، عبدالکریم انواری، محمود مانیان، حسن لباسچی، عبدالعلی ادیب‌برومند، حسن شهیدی، ابراهیم کریم‌آبادی و عبدالحسین خلیلی با لیست جبهه ملی. 
در لیست جاما چهره‌هایی چون کاظم سامی، مهدی ظریف، نظام‌الدین قهاری، محمود نکوروح مطلق، محمد ملکی، عبدالکریم لاهیجی، عبدالصمد تقی‌زاده، محمدجواد حجتی‌کرمانی، محمد موسوی‌خوئینی‌ها، عزت‌الله سحابی، مصطفی میرخانی و عزت‌الله خلیلی حضور داشتند و در لیست منسوب به حبیب‌الله پیمان (جنبش مسلمان مبارز) افرادی مثل علی گلزاده‌غفوری، محمد موسوی‌خوئینی‌ها، حسن افتخاراردبیلی، عزت‌الله خلیلی، مصطفی میرخانی، کاظم سامی، طاهر صفارزاده، مسعود رجوی، محمد ملکی، مهدی ابراهیم‌چی و محمد شانه​چی. تنوع لیست‌ها باعث شد تا در آخرین ساعات تبلیغات انتخاباتی ائتلافی تحت عنوان «ائتلاف بزرگ» فضای انتخابات مجلس در تهران را تغییر دهد و به این ترتیب دو فهرست اصلی حزب جمهوری اسلامی و جامعه روحانیت مبارز تهران و گروه‌هایی مثل سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، بنیاد الهادی، نهضت زنان مسلمان، سازمان فجر اسلام، اتحادیه انجمن‌های اسلامی شهرری و انجمن اسلامی معلمان بر سر ارائه‌ فهرستی مشترک در تهران به توافق رسیدند. 
فهرست مشترک نهایی ائتلاف بزرگ در روزنامه‌ جمهوری اسلامی در 22 اسفند 58 منتشر شد. آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای از سوی حزب جمهوری اسلامی و مهدی شاه‌آبادی از سوی جامعه‌ روحانیت مبارز برگه‌ موافقت با ائتلاف را امضا کردند. این لیست شامل چهره‌هایی چون 1- محمد‌جواد حجتی‌کرمانی 2- سید‌علی خامنه‌ای 3- سید‌محمد موسوی‌خوئینی‌ها 4- حسن ابراهیم حبیبی 5- دکتر نجفقلی حبیبی 6- فخرالدین حجازی 7- حاج‌سعید امانی‌همدانی 8- سید‌حسن آیت 9- محمدجواد باهنر 10- گوهرالشریعه دستغیب 11- محمد‌علی رجایی 12- سید‌رضا زواره‌ای 13- مهدی شاه‌آبادی 14- حبیب‌الله عسگر‌اولادی 15- هادی غفاری 16- حسین کمالی 17- سید‌اسدالله لاجوردی 18- سید محمدباقر حسینی‌لواسانی 19- محمد مبلغی(‌اسلامی) 20- محسن مجتهد‌شبستری 21- عبدالمجید معادیخواه 22- علی‌اکبر معین‌فر 23- محمدکاظم موسوی‌بجنوردی 24- احمد مولایی 25- علی‌اکبر ناطق‌نوری 26- سیف‌الله وحیددستجردی 27- علی‌اکبر ولایتی 28- محمدعلی هادی‌نجفی 29- فرشته هاشمی 30- ‌اکبر هاشمی‌رفسنجانی بود. 

 امام‌خمینی در دوره اول به چه کسانی رای داد؟
از دستخط منتشر‌شده معلوم است که فهرست امام شامل چهره‌هایی چون سید‌علی خامنه‌ای، ‌اکبر هاشمی‌رفسنجانی، محمد‌جواد حجتی‌کرمانی، سیدمحمد خوئینی‌ها، عبدالمجید معادیخواه، محسن مجتهد‌شبستری، مهدی شاه‌آبادی، احمد مولایی، علی‌اکبر ناطق‌نوری، هادی غفاری، محمد‌علی‌هادی نجف‌آبادی، محمدجواد باهنر، مهدی بازرگان، فخر‌الدین حجازی، حبیب‌الله عسگر‌اولادی‌مسلمان، سیدحسن آیت، یدالله سحابی، عزت‌الله سحابی، محمد‌کاظم موسوی‌بجنوردی، علی‌اکبر معین‌فر، حسن‌ابراهیم حبیبی، حاج‌سعید امانی‌همدانی، علی گل‌زاده‌غفوری، محمد‌علی رجایی، هاشم صباغیان، محمود مانیان، ابراهیم یزدی، مصطفی کتیرایی، علی‌اکبر ولایتی و علی‌اصغر مروارید بوده است. 
در انتخابات میان‌دوره‌ای نیز ایشان به تقی خاموشی، احمد مولایی، محمد‌هاشم رهبری، اسلامی و اکبر پوراستاد رأی می‌دهند. 

  نکات جالب فهرست انتخاباتی امام چیست؟
نفر اولی که امام در لیست انتخاباتی خود در این دوره نوشته، سیدعلی خامنه‌ای است و ذکر این نکته جالب است که ایشان در لیست ائتلاف نفر هشتم است. 
نکته دوم و جالب _از این نظر که در سال‌های اخیر و برای نسل ما پایبندی به لیست‌های انتخاباتی از سوی گروه‌ها مورد تاکید قرار گرفته_ این است که امام لیستی رأی نمی‌دهد و 9 نفر از لیست ائتلاف در لیست آرای ایشان نیست. 
نجفقلی حبیبی، گوهرالشریعه دستغیب، سید‌رضا زواره‌ای، حسین کمالی، سید‌اسدالله لاجوردی، سیدمحمدباقر حسینی‌لواسانی، محمد مبلغی‌(اسلامی)، سیف‌الله وحیددستجردی و فرشته هاشمی که در لیست ائتلاف بودند در لیست امام به چشم نمی‌خورند و در‌عوض چهره‌هایی چون مهدی بازرگان، یدالله سحابی، عزت‌الله سحابی، علی گل‌زاده‌غفوری، مهندس صباغیان، محمود مانیان، ابراهیم یزدی، مصطفی کتیرایی و علی‌اصغر مروارید جایگزین شده‌اند. 
چهره‌های شاخصی چون نجفقلی حبیبی، جواد منصوری، مصطفی چمران، اسدالله لاجوردی، عبدالله جاسبی، سیف‌الله وحیددستجردی، رضا زواره‌ای از اعضای لیست‌های حزب جمهوری و جامعه روحانیت که هرکدام بعدها مسئولیت‌های مهمی داشتند، در فهرست امام دیده نمی‌شوند. 
اهمیت لیست ائتلاف بزرگ به‌ لحاظ سیاسی به رقابت جریان‌های انقلابی با جریان بنی‌صدر و برخی نیروهای معارض با انقلاب بازمی‌گردد، تا جایی که گفته می‌شود در‌صورت رقابت بین حزب جمهوری و جامعه روحانیت، هیچ‌کدام اکثریت آرا را به‌دست نمی‌آوردند و درنهایت در فهرست ائتلاف و برای افزایش احتمال پیروزی، 7 نفر از حزب جمهوری اسلامی و 6 نفر از نامزدهای جامعه‌ روحانیت مبارز حذف و فهرست ائتلافی 30 نفره مشخص شد. 
درنهایت و بنا‌ به گزارش پایگاه خبری جماران از 30 نفر اسامی لیست دستخط امام در مرحله اول 16 نفر شامل خامنه‌ای، هاشمی‌رفسنجانی، حجتی‌کرمانی، خوئینی‌ها، ناطق‌نوری، غفاری، محمدجواد باهنر، مهدی بازرگان، حجازی، آیت، عزت‌الله سحابی، معین‌فر، حسن حبیبی، گل‌زاده‌غفوری، رجایی، ابراهیم یزدی در جمع 18 نفری بودند که در مرحله اول به مجلس راه یافتند. و از جمع 12 نفره راه‌یافتگان به مجلس در مرحله دوم، 9 نفرشان کسانی هستند که امام‌خمینی در مرحله اول به ایشان رأی داده بود شامل معادیخواه، مجتهد‌شبستری، شاه‌آبادی، هادی نجف‌آبادی، عسکراولادی، ید‌الله سحابی، موسوی‌بجنوردی، صباغیان، ولایتی (به احتمال قریب به یقین اسامی این 9 نفر در فهرست 12 نفره رأی امام‌خمینی در مرحله دوم انتخابات نیز بوده است) و به احتمال زیاد احمد مولایی و حاج‌سعید امانی که نام‌شان در لیست 30 نفره امام در مرحله اول بوده است با توجه به اینکه ایشان در جمع 24 نفری که از سوی وزارت کشور برای انتخاب 12 نفر از آنها در مرحله دوم اعلام شده بود حضور داشته‌اند (هرچند در این مرحله نیز به مجلس راه نیافتند) باید نام‌شان در لیست 12 نفره امام برای مرحله دوم آمده باشد. یادآور می‌شوم که در انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامی علاوه‌بر برگزاری دو مرحله اول و دوم، برای جایگزینی نمایندگان شهید یا مستعفی که برای تصدی مناصب دولتی یا به‌دلایل دیگر استعفا داده بودند چهار مرتبه در تاریخ‌های 5 تیر و 2 مرداد و 10 مهر 1360 و 19 آذر 1361 انتخابات میان‌دوره‌ای برگزار شد. 
از نکات جالب دیگر در فهرست امام و با وجودی که 2 خانم در لیست ائتلاف و لیست حزب جمهوری، 3 خانم در لیست جامعه روحانیت بودند، ایشان در دوره اول به هیچ نامزد خانم رأی نداده‌اند، اما در انتخابات دوره بعدی به نامزدهای خانم هم رأی داده‌اند. 

 جریان‌شناسی لیست امام چگونه است؟
 نگاهی به ترکیب آرای امام‌خمینی(ره) نشان می‌دهد اولا ایشان به‌هیچ‌یک از اعضای نزدیک به جریان منافقین، حزب توده و جبهه ملی (فقط به محمود مانیان رأی داده‌اند که نام او در لیست نهضت آزادی هم هست) رأی نداده‌اند. فتح‌الله بنی‌صدر برادر بزرگ‌تر ابوالحسن بنی‌صدر (دادستان کل کشور در دولت موقت مهدی بازرگان و مشاور حقوقی ابوالحسن بنی‌صدر در زمان رئیس‌جمهوری) که هم در لیست بنی‌صدر و هم در لیست نهضت آزادی است در لیست امام حضور ندارد. اسامی مهدی بازرگان، یدالله و عزت‌الله سحابی، ابراهیم یزدی، مصطفی کتیرایی و صباغیان از اعضای شاخص جریان نهضت آزادی هستند که در فهرست انتخاباتی امام دیده می‌شوند؛ به‌علاوه اینکه محمود مانیان (مشترک در لیست نهضت آزادی و جبهه ملی)، علی گل‌زاده‌غفوری (مشترک در لیست جامعه روحانیت و سایر گروه‌ها) و علی‌اصغر مروارید (لیست جامعه روحانیت و ریاست‌جمهوری) نیز در لیست‌های متنوعی حضور داشتند. 
تعداد نمایندگان تهران درنهایت به‌دلیل جایگزینی 11 نفر در انتخابات میان‌دوره​ای به‌جای نمایندگانی که در واقعه 7 تیر یا ترورهای منافقین به شهادت رسیدند، بیش از 30 نفر شد، اما نمایندگان تهران شامل افرادی هم شد که امام در انتخابات آن سال‌ها به آنها رأی نداد. 
ذکر این نکته البته مهم است که دسته‌بندی‌های سیاسی در آن زمان به شکل دیگری بود و در میان جریان‌های انقلابی (به‌معنی جریان چپ و راست یا شکل امروزی آن اصولگرا و اصلاح‌طلب) همسویی دیده می‌شد و عمده نیروی سیاسی در‌جهت رقابت با جریان منافقین، حزب توده، احزاب کمونیستی و جریان‌های همسو با آنها خرج می‌شد.