سارا طاهری، خبرنگار:سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد از مهرماه سال گذشته به نقشه راهی برای مدیران ستادی و واحدهای دانشگاهی تبدیل شد که جهت‌گیری و سرعت حرکت به سمت اهداف تعیین‌شده را با جزئیات تعیین کرده است. ماموریت اداره کل پژوهش و تحصیلات تکمیلی معاونت علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد در سند تحول دانشگاه در 4 ماموریت مجزا تعریف شده است.
 فاطمه حمیدی‌فر، مدیرکل پژوهش و تحصیلات تکمیلی معاونت علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد در گفت‌وگو با «فرهیختگان» ابعاد مختلفی از این 4 ماموریت را تشریح کرده و در ادامه نیز به بیان آماری از فعالیت‌های این حوزه پرداخته است.   او می‌گوید از آغاز فعالیت معاونت علوم انسانی و هنر، یعنی از سال 1398 تاکنون، بیش از هزار مجوز برگزاری کرسی علمی-ترویجی برای اعضای هیات‌علمی و حدود 800 کرسی علمی-ترویجی برای دانشجویان دکتری در واحدهای دانشگاهی صادر و گواهی آنها تهیه و ارسال شده است.  
به گفته حمیدی‌فر در مجموع 259 نشریه شامل 244 نشریه علوم انسانی و 15 نشریه هنر و معماری وجود دارد که از این میان 57 نشریه دارای نمایه علمی از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید. 

مهرماه سال گذشته بود که از سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد رونمایی شد. ماموریت اداره کل پژوهش و تحصیلات تکمیلی معاونت علوم انسانی و هنر در این سند ذیل کدام بسته‌های کاری تعریف شده است؟
ماموریت اداره کل پژوهش و تحصیلات تکمیلی معاونت علوم انسانی و هنر در برنامه پنج ساله دانشگاه با رویکرد تمرکز و تاکید ویژه بر تحقق مفاد سند دانشگاه آزاد با 2 بسته‌کاری «پیشرفت علمی مرجعیت‌ساز و تمدن‌آفرین» و «ارتقای پاسخگویی و قابلیت حل‌مساله» از 10 بسته‌کاری مندرج در سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد تعریف می‌شود. هر بسته‌کاری شامل تعدادی «راهکنش» و هر راهکنش شامل «اقدامات» تعیین‌شده برای متولی انجام اقدام است که براساس شاخص‌ها و اهداف منحصربه‌فرد آن بسته‌کاری تبیین شده‌اند.
 طبق سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی که در سال 1400 از آن رونمایی شد قرار شده متولی هر اقدام در پایان مرداد ماه هرسال یعنی در بازه زمانی پنج ساله به اهداف مندرج در سند براساس سنجه‌های تعیین‌شده دست یابد. بر این اساس فعالیت‌های اداره کل پژوهش و تحصیلات تکمیلی معاونت علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی براساس ماموریت‌هایی دسته‌بندی شد. 

چند ماموریت برای این اداره کل درنظر گرفته شده است؟
ماموریت‌هایمان در 4 مدیریت مجزا یعنی فعالیت‌های مدیریت خدمات پژوهشی، مدیریت کرسی‌ها و هسته‌های پژوهشی، مدیریت مجلات و کتاب و مدیریت پژوهش و تحصیلات تکمیلی دسته‌بندی شده است. 

فعالیت‌های مدیریت خدمات پژوهشی براساس کدام بسته کاری در سند تحول برنامه‌ریزی شده است؟
فعالیت‌های مدیریت خدمات پژوهشی با توجه به بسته‌کاری «ارتقای قابلیت پاسخگویی و حل‌مساله» و راهکنش «کیفیت‌بخشی و کارآمدسازی پژوهشی تحصیلات تکمیلی» تعریف شده است. 

 برگزاری 9 دوره پیش دفاع متمرکز با 11170 جلسه
در این حوزه چه اقداماتی انجام دادید؟
 از سال 1399 که اولین دوره پیش دفاع متمرکز برگزار شد تاکنون، به‌طور‌کلی 9 دوره پیش‌دفاع متمرکز با 11170 جلسه برگزار شده است که از این تعداد، برگزاری 4 دوره با 6542 جلسه و اعطای کفایت علمی به 69 درصد از دانشجویان شرکت‌کننده در جلسات مربوط به سال 1401 است. در این راستا، اطلاعات 300 واحد دانشگاهی در زمینه رصد مراحل پژوهشیار دانشجویان و میزان توقف در هر یک از مراحل پژوهشیار مورد بررسی قرار گرفته است که میزان قابل‌توجهی برای اداره کل محسوب می‌شود. تشکیل بانک اطلاعاتی با 1421 عضو هیات‌علمی دانشگاه آزاد و افزایش آن از 900 نفر به 1421 نفر در یک‌سال اخیر نیز دستاورد دیگر این مدیریت در اداره کل پژوهش و تحصیلات تکمیلی معاونت علوم انسانی و هنر است. 

گفتید بخش دیگر از ماموریت‌تان در حوزه کرسی‌ها و هسته‌های پژوهشی است. این حوزه براساس کدام بسته کاری سند تحول و تعالی دانشگاه است؟
همان‌طور که اشاره کردید بخش دیگر اداره کل پژوهش و تحصیلات تکمیلی معاونت علوم انسانی و هنر، مدیریت «کرسی‌ها و هسته‌های پژوهشی» نام دارد که با دو حوزه کرسی‌ها و توانمندسازی‌ها در راستای پیشبرد اهداف سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد به بررسی فعالیت‌های مرتبط می‌پردازد. اقدامات هر دو بخش براساس بسته‌کاری «پیشرفت علمی مرجعیت‌ساز و تمدن‌آفرین» و راهکنش‌های متفاوت تعریف شده است. 

 صدور مجوز برگزاری هزار کرسی از سال 98
از سال 98 یعنی از زمان تاسیس معاونت علوم انسانی و هنر دانشگاه، در حوزه کرسی‌ها چه کرده‌اید؟
از آغاز فعالیت معاونت علوم انسانی و هنر از سال 1398 تاکنون، در حوزه کرسی‌ها، بیش از هزار مجوز برگزاری کرسی علمی-ترویجی و 3 کرسی علمی-تخصصی برای اعضای هیات‌علمی و حدود 800 کرسی علمی-ترویجی برای دانشجویان دکترا در واحدهای دانشگاهی صادر و گواهی آنها تهیه و ارسال شده است. اما از سال 1400 با توجه به راهکنش «گسترش فضای تولید علم و فکر در علوم انسانی با حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، کانون‌های تفکر و مناظرات علمی مبتنی‌بر جدال احسن و نقدپذیری عالمانه» مندرج در سند یادشده، اقدام به برگزاری نشست‌های علمی-تخصصی و علمی-ترویجی برای اعضای هیات‌علمی و دانشجویان شده است. 

 برگزاری 338 کرسی‌ علمی-ترویجی برای اعضای هیات‌علمی
در سند تحول برگزاری چند نشست علمی تخصصی و علمی ترویجی پیش‌بینی‌شده است؟ آیا توانسته‌اید به هدف تعیین شده در سند برسید؟
در سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد از مرداد 1400 تا 1401 برای اعضای هیات‌علمی، برگزاری 100 نشست‌ علمی - تخصصی و علمی - ترویجی و برای دانشجویان دکتری تخصصی، برگزاری 300 نشست علمی - ترویجی پیش‌بینی شده است که اداره کل پژوهش و تحصیلات تکمیلی معاونت علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی در زمان یادشده موفق به ارائه مجوز برگزاری 338 فقره کرسی‌های علمی - ترویجی برای اعضای هیات‌علمی و 315 فقره کرسی علمی - ترویجی برای دانشجویان دکتری شده است. می‌توان گفت در این بخش از سند با ترغیب و تشویق اعضای هیات‌علمی و ایجاد دفاتر کرسی‌ها و تعیین نمایندگان این دفاتر در واحدهای دانشگاهی شاهد رشد مناسبی در این زمینه بوده‌ایم. درخصوص اقدام مندرج در سند با عنوان «تعریف و اجرای سازوکار تشویق و حمایت از نظریه‌پردازان و منتقدان علمی» که مربوط به راهکنش یادشده است نیز از مرداد 1400 تا 1401 مقرر شده است تعداد افراد حمایت‌شده به 100 نفر برسد که در این راستا با صدور بیش از 1500 نسخه گواهی کرسی ترویجی (عرضه و نقد دیدگاه علمی) برای اعضای هیات‌علمی برگزار‌کننده کرسی و شرکت‌کننده در کرسی و دانشجویان دکتری برگزار‌کننده کرسی به رشد قابل‌توجهی در این زمینه دست‌یافته‌ایم. 

 15 درصد اساتید مخاطب کارگاه‌های آموزشی می‌شوند
درخصوص حوزه توانمندسازی هم صحبت کنید؛ چند دوره برای اعضای هیات‌علمی برگزار کرده‌اید؟
در حوزه توانمندسازی نیز از سال 1398 تاکنون، 97 دوره توانمندسازی اعضای هیات‌علمی برگزار شده است؛ از سال 1400 مقارن با رونمایی از سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد، در این بخش با توجه به راهکنش «تولید و محتوای آموزشی در راستای حکمی‌سازی و بومی‌سازی علوم انسانی و علوم تمدن‌ساز و توانمندسازی اعضای هیات‌علمی در این راستا و تقویت تعامل موثر با حوزه‌های در سراسر کشور» از بسته‌کاری «پیشرفت علمی مرجعیت‌ساز و تمدن‌آفرین» نسبت به برگزاری دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی برای توانمندسازی اعضای هیات‌علمی علوم‌انسانی در ارتباط با حکمی‌سازی و بومی‌سازی اقدام و طبق سند مقرر شده است میزان استادانی که در این زمینه تحت ‌پوشش قرار می‌گیرند تا پایان مردادماه 1401 به 15درصد برسند. 

به عدد تعیین شده رسیده‌اید؟
ما تا تاریخ یادشده موفق به برگزاری 44 دوره توانمندسازی و پوشش 18 درصدی استادان شده‌ایم. براساس راهکنش «ارتقای کیفی و کمی همایش‌های علمی و نشست‌ها و مجامع علمی با رویکرد دستیابی به تحقق مرجعیت» از همین بسته‌کاری باید نسبت به برگزاری کنفرانس‌های علمی برندساز و مرجع نمایه‌شده توسط مراجع معتبر به‌صورت منظم و سالیانه همراه با جذب مشارکت حامیان مالی و علمی اقدام شود که در این راستا مقرر شده تعداد کنفرانس‌های برگزارشده به 34 کنفرانس در سال اول برسند. خوشبختانه این اداره کل با تصویب 52 همایش موفق شده است به بیش از میزان تعیین‌شده در سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی نائل شود. 

 انتشار 259 نشریه علوم انسانی و هنر در دانشگاه آزاد 
به اقدامات حوزه مدیریت مجلات و کتاب برسیم. این اقدامات براساس کدام بسته کاری تعریف شد؟ معاونت علوم انسانی و هنر دانشگاه در حوزه نشریات در چه جایگاهی ایستاده است؟ الان چند نشریه در این حوزه داریم؟
اقدامات مدیریت «مجلات و کتاب» در راستای تحقق بسته‌کاری «پیشرفت علمی مرجعیت‌ساز و تمدن‌آفرین» براساس دو راهکنش «کنشگری فعال در پیشرفت علمی مقوم جریان دانش با تقویت هم‌افزایی علمی و اثرگذاری بر جریان علمی جهانی علم» و «حمایت ویژه از دستاوردهای علمی و پژوهشی شامل مقالات و کتب به‌تناسب ضریب تاثیر و مرجع بودن آنها» دسته‌بندی شده است. در حوزه نشریات (علوم انسانی و هنر)، درمجموع 259 نشریه شامل 244 نشریه علوم انسانی و 15 نشریه هنر و معماری وجود دارند که از این میان 57 نشریه دارای نمایه علمی از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است. از 259 نشریه، 104 نشریه از آغاز فعالیت معاونت علوم انسانی و هنر تاسیس و فعالسازی شده‌اند که از این تعداد، 40 نشریه از مرداد سال 1400 تا 1401 تاسیس یا فعال شده‌اند؛ در سال 1401، دو نشریه موفق به اخذ رتبه‌ علمی از وزارت عتف، 20 نشریه موفق به کسب رتبه A+ ، 75 نشریه موفق به کسب رتبه  Aو 64 نشریه موفق به کسب رتبه B در ارزیابی سال 1401 دانشگاه آزاد شده‌اند. 

 34  نشریه در حوزه علوم انسانی انگلیسی زبان است
چند نشریه انگلیسی فعال هستند؟
دانشگاه آزاد در حوزه علوم انسانی و هنر دارای 34 نشریه انگلیسی زبان است که 10 نشریه در سال 1401 تاسیس شده است. بدین‌ترتیب در حوزه نشریات، درصد عضویت اعضای هیات‌علمی در هیات‌تحریریه مجلات معتبر و کمیته‌های علمی سیر صعودی دارد.

به حوزه کتاب بپردازیم. یکی از فعالیت‌های شما در حوزه مدیریت کتاب است. تاکنون مجوز چند کتاب در حوزه علوم انسانی صادر شده است؟
در حوزه کتاب نیز با توجه به اختیارات این اداره کل در چهارچوب دستورالعمل‌های موجود، 30 مجوز چاپ کتاب برای اعضای هیات‌رئیسه صادر و مسئولیت صدور مجوز برای اعضای هیات‌علمی به واحدها و استان‌ها سپرده شده است؛ به این ترتیب، بستر فعالیت اعضای هیات‌علمی در عرصه‌های ملی و بین‌المللی فراهم و بخش قابل‌توجهی از میزان تعیین‌شده در سند به‌منظور حمایت ویژه از دستاوردهای علمی و پژوهشی در قالب کتاب محقق شده است. 

 برنامه‌ریزی 240 فرصت مطالعاتی در صنعت، جامعه و خارج کشور
گفتید یکی از بخش‌های فعالیت‌تان در حوزه مدیریت پژوهش و تحصیلات تکمیلی است. این ماموریت ذیل کدام بسته‌کاری تعریف شده و در این حوزه چه اقداماتی کرده‌اید؟
در مدیریت «پژوهش و تحصیلات تکمیلی» با توجه به بسته‌کاری «پیشرفت علمی مرجعیت‌ساز و تمدن‌آفرین» و راهکنش «توانمندسازی و شبکه‌سازی اعضای هیات‌علمی، نخبگان و پژوهشگران در پاسخگویی به نیازهای ملی و محلی»، اقدام «حمایت از اعضای هیات‌علمی و پژوهشگران ممتاز در قالب فرصت مطالعاتی، پژوهانه و تسهیل حضور در رویدادهای علمی داخلی و بین‌المللی» مورد تاکید قرار گرفته است. بر این اساس برای سال اول اجرای سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد یعنی مرداد امسال، 91 ماموریت مطالعاتی صنعتی، 91 ماموریت مطالعاتی در جامعه و 58 ماموریت مطالعاتی خارج از کشور پیش‌بینی شده که در جهت تحقق ماموریت‌های تعیین‌شده اقدامات موثری در اداره کل پژوهش علوم انسانی و هنر درپیش‌گرفته شده است. تلاش داریم با حضور محمدهادی همایون به‌عنوان معاون محترم علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد در تحول و تعالی دانشگاه برای دستیابی به اهداف و شاخص‌های مندرج در سند بتوانیم نقش موثری ایفا کنیم.