رضا اکبری پویا، دکترای مدیریت راهبردی نظامی:نیروی هوایی ارتش جمهوری‌اسلامی‌ایران (به‌اختصار: نهاجا) یکی از ۴ نیروی زیرمجموعه ارتش جمهوری‌اسلامی‌ایران است که مسئولیت حفاظت از مرزهای هوایی و پشتیبانی نیروهای مسلح ایران را برعهده دارد. در خلال جنگ ایران و عراق و در پی اعمال تحریم‌های بین‌المللی، ناوگان نیروی هوایی ارتش در خلال جنگ تحمیلی با توجه به آسیب‌های وارده و نیز تخصص بالای کارکنان تعمیر و نگهداری بار دیگر عملیاتی شده. در حال حاضر بر پایه آمار غیررسمی، نیروی هوایی ارتش جمهوری‌اسلامی‌ایران، ۳۴۵ فروند هواپیمای جنگنده در اختیار دارد و علاوه‌بر ساخت جنگنده‌هایی نظیر آذرخش، صاعقه و کور به توان ساخت انواع بمب‌های هوشمند و پهپاد نیز دسترسی پیدا کرده است. امروزه نهاجا به‌عنوان نهمین نیروی هوایی جهان تحت فرماندهی امیر سرتیپ خلبان حمید واحدی شناخته می‌شود. حال سوال این است که از نیروی هوایی ارتش چه می‌دانیم؟

  هواپیماهای مورد استفاده در نیروی هوایی ارتش 
گرومن اف-۱۴ تام‌کت، جنگنده رهگیر و جنگنده برتری هوایی اف-۱۴اِی‌ام، میگ-۲۹، جنگنده برتری هوایی و هواپیمای آموزشی میگ-۲۹اِی، داسو میراژ اف۱، اف۱ای‌کیو۵، اف۱ای‌کیو، جنگنده‌های بمب افکن چنگدو جی-۷، اف-۷اِم، صاعقه، مک‌دانل داگلاس اف-۴ فانتوم، جنگنده رهگیر و جنگنده‌های تهاجمی آراف-۴ای، اف۴دی/اینورثروپ اف-۵، اف-۵ای، اف-۵اف، کوثر، آذرخش، سوخو-۲۴، روسیه، سوخو-۲۴ام‌کا، لاکهید پی-۳ اوریون، گشت دریایی پی-۳اف، آنتونوف ۱۴۰، تانکر سوخت‌گیری هوایی۷۰۷–۳۶۸سی، ۷۰۷–۳جِی۹سی، بوئینگ ۷۴۷، باربری۷۴۷، ۷۴۷–۱۰۰اِف، ۷۴۷–۲۰۰اِف، داسو فالکن-۵۰، فوکر اف۲۷ فرندشیپ، اِف۲۷–۴۰۰اِم، اِف۲۷–۶۰۰، ایلیوشین ایل-۷۶، لاکهید سی-۱۳۰ هرکولس، سی۱۳۰ای، سی۱۳۰اِچ، لاکهید جت‌استار، جابه‌جایی اشخاص ویژه جت‌استار ۸، پیتالوس پی‌سی۶ پورتر، آنتونوف ای‌ان-۷۴، شیان وای-۷، اِف‌تی-۷، بیچکرفت بونانزا، آموزشی اِف.۳۳ ۲۰، فجر اف.۳ ایران، آموزشی، اِف.۳پیلاتوس پی‌سی-۷، تی‌بی-۲۱/ تی‌بی ۲۰۰ آموزشی، ام‌اف‌آی۱۷ موششاک، لاکهید تی-۳۳ شوتینگ‌استار، میگ۲۹-یوبی

  توان پهپادی نیروی هوایی ارتش 
پهپاد کمان ۱۲: پهپاد کمان ۱۲ یکی از پهپادهای بومی است که همه فرآیندهای طراحی و ساخت آن در ارتش جمهوری‌اسلامی‌ایران انجام شده و توانایی اجرای عملیات‌های رزمی، جنگ الکترونیک و شناسایی را داراست. 
سرعت: ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت. مداومت پروازی: ۱۰ ساعت. شعاع عملیاتی: ۱۰۰۰ کیلومتر. وزن پهپاد: ۴۵۰ کیلوگرم. طول باند مورد نیاز: حداقل طول ۴۰۰ متر. قابلیت حمل: محموله‌هایی با وزن ۱۰۰ کیلوگرم. تسلیحات: موشک اخگر با برد ۳۰ کیلومتر. نحوه هدایت و کنترل: ایستگاه‌های زمینی و خودکار. 
پهپاد کرار: کرار دیگر پهپاد حاضر در دهمین رزمایش فدائیان حریم ولایت است که از محصولات بومی و ساخت وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح است. سرعت: ۹۰۰ کیلومتر بر ساعت. برد: ۱ هزار کیلومتر. سقف پرواز: ۷۵۰۰ تا ۴۰ هزار پا. میزان حمل محموله جنگی: ۲۵۰ کیلوگرم. نحوه پرتاب: از یک پرتابگر و با استفاده از یک پیشران راکتی سوخت جامد. نحوه بازیابی: فرود با چترهای تعبیه‌شده در قسمت زیرین. تسلیحات: بمب‌های ۲۵۰ و ۵۰۰ پوندی، موشک هوا به سطح ضد کشتی کوثر، موشک ثاقب، بمب‌های هوشمند رعد ۳۰۱ و بمب هوشمند ۳۴۲. ویژگی‌های خاص: سامانه خلبان خودکار، قابلیت اجرای مأموریت بدون نیاز به ارتباط با ایستگاه زمینی، توانایی برنامه‌ریزی مجدد در حین پرواز و تغییر مأموریت، بسته شدن امکان ارتباط برای جلوگیری از نفوذ دشمن در سامانه هدایت و کنترل و برخورداری از سامانه‌های پیشرفته ناوبری. 
پهپاد ابابیل ۳: پهپاد ابابیل دیگر هواپیمای بدون سرنشین ساخت صنایع دفاعی کشورمان است که تاکنون در چندین نسل طراحی و ساخته شده است. در این رزمایش نیز نسل سوم آن حضور فعالی داشت. وزن: ۱۲۰ کیلوگرم. شعاع عملیاتی: ۱۲۰ تا ۱۵۰ کیلومتر. سقف پروازی: ۱۴ هزار پا. مداومت پروازی: از ۲ تا ۶ ساعت. برد عملیاتی: ۱۵۰ کیلومتر. سرعت: ۳۰۰ کیلومتر. مأموریت‌ها: عکس‌برداری، جمع‌آوری اطلاعات و هدفی برای تمرین و بسیاری از مأموریت‌های شناسایی، فعالیت‌های الکترونیکی و جنگ الکترونیک، ارسال داده به ایستگاه زمینی در مسافت طولانی و انهدام اهداف در بردهای مختلف. تجهیزات: سامانه ۱۲۳ (پایدارکننده خودکار)، جی‌پی‌اس و سیستم خلبان خودکار شهید نوروزی. عملیات شاخص: شناسایی ناو وینسنس در خلیج فارس. 
پهپاد کیان: خانواده پهپادهای کیان نیز از ساخته‌های بومی نیروهای مسلح کشورمان در این حوزه هستند که در دو نسل طراحی و ساخته شده‌اند. با توجه به محدوده گسترده دهمین رزمایش فدائیان حریم ولایت به نظر می‌رسد که از هر دو نوع آن استفاده شده باشد. 
پهپاد کیان ۱: نوع: شناسایی-رزمی. سرعت: ۴۸۰ کیلومتر بر ساعت. دهانه بال: ۲ متر. توان حمل محموله: ۳۰ کیلوگرم. سقف پرواز: ۵ هزار و ۵۰۰ متر. مأموریت: هدف گمراه‌کننده برای پدافند دشمن و همچنین ارزیابی سامانه‌های راداری و انواع رادارها. 
پهپاد کیان ۲: نوع: رزمی و پدافندی. دهانه بال: 3.5 تا ۴ متر. طول: 4.5 متر. برد عملیاتی: بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر. نوع موتور: موتور جت توربین گازی کوچک. مأموریت: شناسایی، نقطه‌زنی و رهگیری. 
پهپاد آرش: پهپاد آرش نیز یک پهپاد بومی است که می‌توان آن را از خانواده پهپادهای کیان دانست. این پهپاد به‌عنوان نمونه توسعه‌یافته پهپاد کیان ۲ معرفی شده و دقیقا همان ویژگی‌های فیزیکی را داراست؛ اما نسبت به کیان‌۲ یک تفاوت مهم دارد. نوع: رزمی و پدافندی. دهانه بال: 3.5 تا ۴ متر. طول: 4.5 متر. برد عملیاتی: یک‌هزار و ۴۰۰ کیلومتر. نوع موتور: موتور جت توربین گازی کوچک. مأموریت: شناسایی، نقطه زنی و رهگیری و سرکوب پدافند هوایی. ویژگی خاص: ضد رادار و عدم امکان آشیانه‌یابی، توان حمله به انواع شناورها و بسیاری از قابلیت‌های دیگر. 
پهپاد کمان 22: کمان 22 جدیدترین پهپاد نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران است که جزء پهن‌پیکرترین پهپادهای زمان حاضر ایران نیز محسوب می‌شود که می‌تواند در حوزه‌های مراقبت، شناسایی، جنگال و رزمی به انجام مأموریت بپردازد با مداومت پروازی 24 ساعته یک پهپاد چندمنظوره با قابلیت حمل 300 کیلوگرم محموله در 7 جایگاه حمل سلاح که سه عدد زیر هر بال است که توان موثر عملیاتی این پرنده را نشان می‌دهد و در روز رونمایی از آن دو نوع از بمب‌های قائم، یک بمب دورایستای جدید و معرفی‌نشده هم که دارای بال‌های بازشونده است زیر هر بال کمان 22 مشاهده شده است این جدا از توان حمل بمب هدایت لیزری 500 پوندی (226.5 کیلوگرمی) با دقت خطای صفر است. این پهپاد توان رقابت با نمونه‌های آمریکایی نظیر MQ9 و نمونه‌های هم‌رده ایرانی خود چون فطرس و شاهد 129 و حماسه است. 

  تخصص در نیروی هوایی ارتش تحریم‌ها را بی‌اثر کرده است
تخصص و تعهد در نیروی هوایی ارتش جمهوری‌اسلامی‌ایران تحریم‌های ظالمانه غرب علیه این نیرو را بی‌اثر کرده است. بی‌اثر شدن تحریم‌های ظالمانه در حوزه نیروی هوایی بیش از هر چیزی نتیجه خودباوری، ابتکار و نوآوری کارکنان فنی در نگهداری و تعمیرات تجهیزات در این نیرو است. امروز تخصص و دانش کارکنان نیروی هوایی ارتش جمهوری‌اسلامی‌ایران در تعمیر و نگهداری تجهیزات پیشرفته این نیرو با وجود بیش از چهار دهه تحریم و هشت سال جنگ نابرابر با استکبار و رژیم بعث عراق، بی‌سابقه می‌باشد. با صرفه‌جویی‌های ارزی که در این حوزه انجام می‌شود، این نیرو توانسته است یکی از مهم‌ترین سازمان‌های موفق در تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در کشور باشد. 
نتیجه‌گیری: نیروی هوایی ارتش که پیش از انقلاب دست‌نشانده مستکبرین بود اکنون نمادی از باور مکتبی می‌باشد، همچنین رهایی از وابستگی خارجی و خودکفایی در بعد آموزش نفرات و نیز تجهیزات نظامی دو تفاوت عمده نیروی هوایی قبل و بعد از انقلاب‌اسلامی‌ایران می‌باشد. مقام‌معظم‌رهبری، فرماندهی کل قوای کشور، درباره این نیرو می‌فرمایند: «امروز شما که در نیروی هوایی هستید برای اینکه ارزش و شخصیت خودتان را باور کنید احتیاج ندارید که کسی به شما این را بگوید یا کسی تعریف خلاف واقعی از شما بکند. در پرونده خودتان، در نیروی هوایی شما مجموعه‌ای از افتخارات، فداکاری‌های شکوهمند، پروازهای خوب، کارهای فنی خوب، دفاع‌های بجا، حمله‌های بجا، کارایی‌های برجسته و نوسازی‌های خوب دارید. اینها در سابقه و پرونده شماست و کسی هم نمی‌تواند انکارشان کند. این اصالت و ارزش نیروی هوایی است. آنچه من به شما عرض می‌کنم و از شما می‌خواهم این است که به این مقدار نباید اکتفا کنید...» 
امروزه نیروی هوایی ارتش جمهوری‌اسلامی‌ایران ضمن تخصص چشمگیر قابلیت به‌روز نگه‌داشتن تجهیزات هواگرد از زمان قبل از انقلاب توانسته است در عرصه نوآوری هواپیماهای جنگنده‌ای نظیر آذرخش، صاعقه و کوثر را بسازد. در همین بین هم‌اکنون نهاجا قابلیت ساخت انواع پهپادهای جنگنده، شناسایی و بمب‌های هوشمند را دارد و این مرهون تلاش کارکنان متعهد و متخصص نیروی هوایی و رهبری داهیانه مقام‌معظم‌رهبری‌(مدظله‌العالی) می‌باشد و این دستاوردها پایان کار نیست و به‌زودی اخبار مسرت‌بخشی از توان هوایی ارتش به مردم قهرمان و ولایت‌مدار ایران اسلامی معرفی خواهیم نمود.