سارا طاهری، خبرنگار:دانشگاه آزاد در یکی از اقدامات خود برای رسیدن به یک دانشگاه فناور، تصمیم گرفته تا در اشکال خاصی از پتانسیل دانشجویان نخبه خود استفاده کرده و البته حمایت‌های مالی نیز از آنها انجام دهد. حمایت‌هایی که در قالب کاهش شهریه دانشجویی آنها خواهد بود. در این ماموریت جدید، دانشجویان نخبه دانشگاه آزاد می‌توانند به‌عنوان دستیاران تخصصی در امر پژوهش و آموزش وارد شده و به مسئولان دانشگاه در رسیدن به اهداف‌شان کمک کنند.
درواقع دانشگاه آزاد سرمایه‌گذاری در حوزه نیروی انسانی مستعد، پژوهشگر و فناور را در راس برنامه‌های خود قرار داده و نخبه‌پروری و فراهم آوردن امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری برای کار و تلاش نخبگان را در راستای اهداف سند تحول و تعالی دنبال می‌کند.
بر همین اساس با توجه به لزوم انجام تحقیقات کاربردی و اجرای پژوهش تقاضامحور با هدف ارتقای کیفیت فعالیت پژوهش و فناوری و همچنین همکاری دانشجویان مستعد برای ارتقای کیفیت آموزشی و انجام سایر خدمات تخصصی در دانشگاه، دانشجویان مستعد می‌توانند به‌عنوان دستیار پژوهشی RA، دستیار آموزشی TA و دستیار خدمات تخصصی دانشگاهی UA به فعالیت مشغول شوند. حالا واحدهای دانشگاه آزاد با توجه به ماموریت باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان در برنامه شبکه‌سازی پژوهشگران مرتبط با پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشگاهی و شناسایی حامیان پژوهش، باید با این باشگاه همکاری کنند تا دانشگاه را یک‌قدم به هدفش نزدیک‌تر کنند.
برای استفاده از توانمندی‌های دانشجویان فعال، نخبه و پژوهشگر و استفاده حداکثری از امکانات دانشگاه آزاد، واحدهای دانشگاهی می‌توانند دستیار تخصصی دانشجویی را به کار بگیرند. دستیار پژوهش این دانشگاه به سه دسته تقسیم می‌شوند. دستیار پژوهشی یا RA، دستیار آموزشی TA و دستیار خدمات تخصصی دانشگاهی UA. این دستیاران تخصصی برای انجام تحقیقات کاربردی و اجرای طرح‌های تقاضامحور با هدف ارتقای کیفیت فعالیت پژوهش و فناوری، ارتقای کیفیت آموزشی و انجام سایر خدمات تخصصی در دانشگاه، به کار گرفته می‌شوند.
اما باید بدانیم هرکدام از این دستیاران تخصصی چه شرایطی دارند. در دستیار پژوهشی RA باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحدهای دانشگاهی می‌توانند براساس منابع تامین شده از خارج دانشگاه، نسبت به فراخوان دانشجویان به‌عنوان دستیار پژوهشی اقدام کنند.
در دستیار آموزش TA گروه‌های تخصصی با تایید معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی واحدهای دانشگاهی می‌توانند نسبت به اخذ دستیار آموزشی یا تدریس واحدهای درسی در چهارچوب ضوابط دانشگاه اقدام کنند. در دستیار خدمات تخصصی دانشگاهی تمام بخش‌های دانشگاه که نیازمند خدمات تخصصی هستند، می‌توانند از طریق معاونت‌های مربوطه خود اقدام به اخذ دستیار جهت امور تخصصی کنند.
نکته مهم آنکه دستیاران تخصصی از بین دانشجویان توانا و فعال همان واحد دانشگاهی انتخاب می‌شوند. اولویت انتخاب دستیار تخصصی با اعضای باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان است و هرگونه تعهد استخدامی در قبال دستیاران تخصصی ممنوع است.
نکته مهم دیگر اینکه استفاده از افرادی که رابطه استخدامی با دانشگاه دارند، به‌عنوان دستیارتخصصی مجاز نیست و لازم است افرادی که برای دستیاران تخصصی پذیرفته می‌شوند شرایط عضویت در باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان را داشته باشند. همچنین میزان معافیت شهریه دستیار تخصصی، 20 درصد تا صددرصد در هر ترم است.
درخواست حق‌الزحمه دستیار تخصصی بیش از 50 درصد معافیت از شهریه، صرفا ازطریق طرح و تصویب در شورای هدایت استعدادهای درخشان دانشگاه امکان‌پذیر است.
مواجهه دانشجو با شرایط واقعی آموزشی و پژوهشی
برای آگاهی از شرایط کار دستیاران تخصصی دانشجویی و میزان حمایت‌های آنها با شهاب خاقانی مدیرکل هدایت و توانمندسازی دانشجویی باشگاه پژوهشگران به گفته‌و‌گو نشسته‌ایم. خاقانی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درخصوص جزئیات دستیار تخصصی دانشجویی گفت: «ما در دانشگاه پتانسیلی به نام «دانشجو» داریم؛ دانشجویانی که استعدادهای برتر و افراد کاربلد ما هستند. برای اینکه از تخصص و کار این افراد استفاده بهینه داشته باشیم این آیین‌نامه تخصصی براساس آن نوشته شد.»
او با بیان این که ما سه مدل دستیاری تخصصی داریم، اضافه کرد: «دستیار پژوهشی (RA) دستیار آموزشی (TA) و دستیار خدمات تخصصی دانشگاهی (UA) سه مدل دستیار تخصصی است. از دستیار تخصصی پژوهشی در مواقعی استفاده می‌شود که یک طرحی از بیرون وجود دارد که یا استاد یا خودمان در دانشگاه قرارداد داریم و منابع مالی آن از بیرون دانشگاه تامین شده است. در این صورت افرادی که می‌توانند در آن طرح کمک کرده یا قسمت‌هایی از آن طرح را انجام دهند در این طرح وارد می‌کنیم. مزیت آن این است که دانشجوی ما زیر‌نظر یک استادی که تخصص کافی را برای انجام آن کار دارد کار واقعی انجام داده و به‌صورت واقعی پژوهش می‌کند.»
تخفیف شهریه دستیاران دانشجو تا صددرصد
خاقانی در ادامه اظهار کرد: «در ازای آن ما دانشجو را از شهریه معاف می‌کنیم. حداقل شهریه‌ای که از آنها گرفته می‌شود 20 درصد و نهایتا تا صددرصد شهریه را معاف می‌شوند، یعنی می‌توانیم تا صددرصد شهریه دانشجویان را به آنها ببخشیم.»
او درباره دستیار آموزشی TA و دستیار خدمات تخصصی دانشگاهی UA نیز توضیح داد: «درخصوص این دو نوع دستیاری باید گفت که هزینه‌های آن از منابع داخل دانشگاه تامین می‌شود. قسمت TA برای این شکل گرفت که ما تعدادی دانشجویان نخبه داشتیم و یک‌سری افرادی داشتیم که در المپیادها مقام‌های طلا، برنز یا دیپلم افتخار داشتند که این افراد برای ما ارزشمند هستند. درواقع تجربه‌ای که این افراد داشتند برای ما ارزشمند بود و حتی ما از این افراد به‌عنوان منتور برای تعلیم دانشجویان دیگر استفاده می‌کنیم. حتی در درس‌هایی که اساتید نیاز به دستیار دارند تا کاری را جدا از قسمت اصلی درس انجام دهند که به‌عنوان یک کمک‌درسی محسوب شود، در آن قسمت نیز به‌صورت مختصر می‌توان از این دستیاران استفاده کرد.»
هدف‌مان استفاده از توان دانشجویان المپیادی است
مدیرکل هدایت و توانمندسازی دانشجویی باشگاه پژوهشگران با بیان اینکه هدف ما برای دستیار TA یا همان دستیار پژوهشی، بیشتر استفاده از دانشجویان المپیادی بوده است، تصریح کرد: «در واقع به‌دنبال آن هستیم که دانشجویان المپیادی بتوانند در این قسمت فعالیت کنند که این افراد نیز به همان ترتیب برای آنها تا صددرصد درصد امکان کاهش شهریه وجود دارد. یک قسمت دیگر به نام دستیار خدمات تخصصی دانشگاهی UA داریم که همان دستیاری دانشگاهی است. این ترمی است که خود دانشگاه آزاد آن را گذاشته است.»
ابتکار دانشگاه آزاد در استفاده از توانمندی دانشجویان
او ادامه داد: «ریسرچ اسیستنت در همه دنیا وجود دارد، اما UA موضوعی است که خود دانشگاه آزاد آن را پایه‌گذاری کرد و براساس آن، از افرادی که می‌توانند یک کار تخصصی در دانشگاه انجام دهند استفاده می‌شود و کار تخصصی دانشگاه در همه حوزه را انجام می‌دهند و درنهایت 20 تا 80 درصد کاهش شهریه خواهند داشت. به‌طور مثال یکی از واحدهای ما نیاز به برنامه‌نویس برای واحد آی‌تی داشت. دانشگاه متوجه شد که از بین دانشجویان تعدادی از آنها می‌توانند این کار برنامه‌نویسی را انجام دهند. بنابراین درخواست UA برایشان داد و هم از صددرصد شهریه معاف شدند و هم اینکه دانشجوی ما یک کار واقعی را انجام داده و تجربه کرد. معتقدم این اتفاق دو سر برد است، زیرا زمانی که دانشجو تحصیل می‌کند کاری را انجام داده و شهریه را کاهش داده و از سوی دیگر برای دانشگاه نیز خوب است، چون هم کار دانشگاه انجام شده و هم نیروی که در دانشگاه است کار تخصصی انجام داده است؛ یعنی دانشگاه کار پرورش نیرو را انجام داده است.»
برخی از واحدها بیش از 20 دستیار تخصصی دارند
خاقانی عنوان کرد: «الان برخی از واحدها نیز در این حوزه بولد شدند، یعنی تعدادی دستیار UA و دستیار TA و دستیار RA دارند. در سال گذشته برخی از واحدهای ما بیش از 20 دستیار تخصصی دارند و در تهران در برخی واحدهای دانشگاهی ما شاید بالغ بر 30 دستیار تخصصی وجود داشته باشد.»
مدیرکل هدایت و توانمندسازی دانشجویی باشگاه پژوهشگران در ادامه عنوان کرد: «رسالت دانشگاه این است که کار واقعی انجام دهد، یعنی هدف دانشگاه و دکتر طهرانچی، رئیس این دانشگاه کارآفرینی و انجام کار واقعی در دانشگاه است. زمانی من اگر یک استاد یا دانشجو بودم با استاد صحبت می‌کردم و می‌گفتیم فلان کار را انجام دهیم و شاید مرزهای دانش هم تغییر می‌کرد و مقاله‌ای را نیز ارائه می‌دادیم، اما الان بحث کاری ه انجام می‌شود باید کاری باشد که در صنعت و جامعه به آن نیاز است.»
هدف‌گذاری ما رسیدن به یک دانشگاه کارآفرین است
او در پایان گفت: «حتی الان در پژوهش‌های رسمی دانشگاه که پایان‌نامه‌های فوق‌لیسانس و رساله‌های دکتری نیز است تمایل به این داریم که از دل صنعت و جامعه بیرون بیاید. اینجا نیز به همین صورت است و در دستیار تخصصی دانشجویی کار واقعی انجام داده و برای بازار کار آماده شده و آمادگی لازم را پیدا می‌کند که بعد از فارغ‌التحصیلی به‌راحتی وارد بازار کار شود. در قسمت دستیار پژوهشی، پژوهش‌هایی که انجام می‌شود واقعی است نهایتا ماحصل کار یک کار واقعی است که به درد صنعت می‌خورد. بنابراین درنهایت می‌توانیم هدف‌گذاری برای یک دانشگاه کارآفرین داشته باشیم.»