فرهیختگان:براساس گزارش بی‌بی‌سی، خانواده مصطفی خیاط یکی از افراد اعدام‌شده گفته‌اند که با وجود گذشت نزدیک به یک‌سال آنها نه جنازه‌ای را تحویل گرفته‌اند و نه محل دفنی به آنها نشان داده شده است. مصطفی که از سال ۲۰۱۱ در تظاهرات و تجمع‌های ضدحکومتی که از سوی شیعیان در عربستان‌سعودی برگزار می‌شد، شرکت می‌کرد، در سال ۲۰۱۴ به همراه ۳۰ معترض دیگر بازداشت شد. از 81 نفری که سال گذشته اعدام شدند، 41 نفر جزء شیعیان منطقه الاحسا و قطیف در شرق عربستان بودند.
براساس گزارشی که گروه حقوق بشری «رپریو» (Reprieve) در همکاری با یک سازمان اروپایی- عربستانی حقوق بشری به‌دست آورده است، حداقل 147 نفر در سال 2022 در عربستان‌سعودی اعدام شدند. از این تعداد 81 نفر در یک روز کشته شدند که بزرگ‌ترین اعدام دسته‌جمعی این پادشاهی در تاریخ خود است. بااین‌حال پیش‌بینی‌ها حاکی است تعداد کشته‌شده‌ها بیش از آمارهایی است که اعلام می‌شود؛ چراکه تعداد واقعی افرادی که در عربستان‌سعودی با مجازات اعدام روبه‌رو هستند ناشناخته است و مقامات محاکمه‌ها را پنهان نگه می‌دارند.
از سال ۲۰۱۵ - یعنی زمان روی کار آمدن ملک سلمان، پادشاه و محمد بن‌سلمان(MBS)، ولیعهد این کشور – اعدام‌ها در عربستان‌سعودی تقریبا دوبرابر شده است. شش سال خونین‌ترین اعدام‌ها در تاریخ اخیر عربستان‌سعودی همگی تحت‌رهبری محمد بن‌سلمان و ملک سلمان اتفاق افتاده است. از سال 2015 تا 2022 به‌طور متوسط 129.5 نفر در سال اعدام شده‌اند. میزان اعدام‌های محمد بن‌سلمان از زمان به قدرت رسیدن او به‌شدت افزایش یافته است. تحت‌رهبری او، شش سال گذشته خونین‌ترین سال‌های اعدام در تاریخ اخیر عربستان‌سعودی بوده است. در سال 2015، پدر محمد بن‌سلمان بر تاج‌وتخت نشست و این نشان‌دهنده آغاز سیطره محمد بن‌سلمان بر قدرت بود. بین سال‌های 2015 تا 2021، نرخ اعدام 82 درصد افزایش یافته است.
افزایش تعداد اعدامیان در عربستان درحالی است که محمد بن‌سلمان پس از رسیدن به قدرت از عزم خود برای مدرن کردن کشورش سخن گفت و در مصاحبه‌ای که در سال ۲۰۱۸ انجام داد به متحدان غربی خود وعده داد که استفاده از مجازات اعدام را «به حداقل» برساند. در ژانویه 2020، کمیسیون حقوق بشر عربستان‌سعودی بیانیه‌ای رسمی منتشر کرد که در آن تاکید شده پادشاهی برای جرائم مرتبط با مواد مخدر تعلیق اعدام را وضع کرده است، اما مقامات سعودی نه قانون کنترل مواد مخدر کشور را اصلاح کردند و نه دستورالعملی درمورد چگونگی‌اش تعیین کردند اما اعدام‌ها پس از وقفه‌ای دوساله از سر گرفته شد.
سازمان عفو بین‌الملل در آوریل 2020 اشاره کرد که «عربستان‌سعودی سال‌ها قوانین بین‌المللی را که استفاده از مجازات اعدام را علیه افراد زیر 18 سال در زمان ارتکاب جرم ممنوع می‌کند، زیرپا گذاشته است.» دادگاه تروریسم کشور پس از وعده در فوریه 2020 مبنی‌بر پایان دادن به مجازات اعدام علیه نوجوانان، احکام اعدام پنج مجرم بین 14 تا 18 ساله را تایید کرد.
سیستم قضایی عربستان‌سعودی – سیستم حقوقی و احکام صادره در دادگاه – به ناعادلانه بودن شهرت دارد. تصمیمات حقوقی، به‌ویژه درمورد مجازات اعدام که پشت درهای بسته گرفته می‌شود و دادگاه اسناد را منتشر نمی‌کند، البته اعدام تنها محدود به شهروندان سعودی نیست. از سال 2010 تا 2021، عربستان‌سعودی 490 تبعه خارجی را اعدام کرده که 39 درصد از کل تعداد اعدام‌هایی را که بین آن سال‌ها در این کشور انجام شده است، تشکیل می‌دهد. تیغ تیز اعدام‌ها، زنان در عربستان سعودی را نیز در برگرفته و بین سال‌های 2010 تا 2021، 31 زن اعدام شده‌اند.
گنجشک به‌جای قناری
ولیعهد جوان سعودی برای به‌قدرت رسیدن پس از پدر، نیازمند حمایت‌های بین‌المللی بود. او باید پیام تغییر را به آمریکا و متحدان اروپایی‌اش منتقل می‌کرد تا ساده‌تر بتواند در بازی تاج‌وتخت، جایگاه نخست را داشته باشد. بن‌سلمان بر همین اساس سراغ «اصلاحات»ی رفت که از او شاهزاده‌ای نواندیش و حامی حقوق زنان تصویر کند. او که می‌دانست بیشترین تمرکز جامعه جهانی درمورد عربستان نسبت به حقوق زنان در این کشور است، قطار اصلاحات به‌نفع زنان را یک‌شبه به‌راه انداخت و امتیازاتی حداقلی و ظاهری را برای زنان فراهم کرد. یکی از این امتیازات، اعطای اجازه رانندگی به زنان و حتی اعطای اجازه صدور فتوا برای آنان بود. کمی بعد، او یک مرحله پیش رفت و محدودیت ورود زنان و مردان به رستوران‌ها از یک در را برداشت تا زنان بتوانند از همان دری که مردان وارد رستوران می‌شوند، وارد شوند. با این اصلاحات سطحی بن‌سلمان توانست تصویر نسبتا روشنی را از خود به جهان مخابره کند. در داخل نیز برای کشوری که 40 درصد جمعیت آن زیر 24 سال دارند، این تحولات سریع، بسیار ارزشمند تلقی می‌شد اما قتل جمال خاشقچی در سال 2018 آن هم به آن شکل وحشتناک، تقریبا تمام رشته‌های ولیعهد جوان سعودی را پنبه کرد.
تداوم جنایت با روکش ورزشی
محمد بن‌سلمان از هر ابزاری برای ظاهرسازی و لاپوشانی جنایت‌هایش استفاده می‌کند. او پس از تکه‌تکه کردن جمال خاشقچی، به‌دنبال خرید باشگاه‌های ورزشی همچون نیوکاسل و منچستر‌یونایتد است.
محمد بن‌سلمان و رژیم او در تلاش هستند تا با خرید باشگاه‌های ورزشی مانند نیوکاسل‌یونایتد و برگزاری مسابقاتی مانند LIV Golf Tour، توجه جهان را از نقض حقوق بشر خود منحرف کند. او می‌خواهد از ورزش برای بهبود تصویر خود در جهان استفاده کند. توجه به ورزش، به‌ویژه فوتبال و آن‌هم پس از برگزاری جام جهانی، بیانگر اهداف پشت پرده بن‌سلمان است. ورزش چگونه می‌تواند به بن‌سلمان در تطهیر چهره جنایتکارش و رسیدن به تاج و تخت کمک کند؟
1 تغییر قوانین در پوشش محبوبیت افراد مشهور
ضریب یافتن سلبریتی‌ها در یک جامعه، دیر یا زود باعث ترویج سبک زندگی افراد آن جامعه خواهد شد. حضور کریستین رونالدو در عربستان و زندگی با دوست‌دخترش آن‌هم به صورت مشترک، در عربستان ناشدنی بود. در همان ایام برخی رسانه‌ها از احتمال اصلاح قوانین در عربستان برای حضور رونالدو و دوست‌دخترش سخن می‌گفتند. این اتفاق نیفتاد اما سعودی‌ها هم مته به خشخاش نگذاشتند و بدون سروصدا از کنار این موضوع گذشتند. با استناد به این گزارش نمی‌توان با قاطعیت درباره تغییر چنین قوانینی در عربستان صحبت کرد اما همزمان نمی‌توان بهره‌برداری ریاض از این فضا را برای ایجاد تغییرات قانونی مدنظر خود، فارغ از اینکه شامل چه قوانینی شوند، رد کرد.
2 کسب حمایت غیر‌مستقیم سیاسی
رژیم صهیونیستی که همواره به دلیل کشتار و آزار مردم فلسطین تحت فشار افکار عمومی‌ست، پیشگام بهره‌برداری از فوتبال برای بازسازی چهره خود است. حضور باشگاه بارسلونا در سرزمین‌های اشغالی و همچنین سفر تیم‌های دیگری اروپایی مانند رئال‌مادرید و منچستر‌یونایتد به سرزمین‌های اشغالی و دیدار با دولتمردان و نظامیان صهیونیست، در همین راستا صورت می‌گیرد. عربستان‌سعودی که به دلیل حکومت مرتجع خود همچنان یک دولت با نظام سیاسی «پادشاهی مطلقه» با ساختار قبیله باقی مانده است، قصد دارد با سرمایه‌گذاری در فوتبال، در مواقع حساس حمایت سیاسی بازیکنان محبوب جهان را خریداری کند. نباید از یاد برد حضور بازیکنان تیم بارسلونا در سرزمین‌های اشغالی به‌ویژه پس از هر دوره جنگ با غزه و در اوج خشم افکار عمومی جهانی نسبت به صهیونیست، نقشی بزرگ در کاسته شدن از این خشم داشت.
3 رقابت با همسایگان
قطر در سال 2022 میزبان جام جهانی فوتبال بود. اتفاقی که برای نخستین بار در جهان اسلام، جهان عرب و منطقه رخ می‌داد. دوحه برای این میزبانی 200 میلیارد دلار هزینه کرد که دست‌کم 10 الی 20 برابر سرمایه‌گذاری دیگر میزبانان جام‌های جهانی است. سعودی‌ها که خود را رهبر جهان اسلام و جهان عرب می‌دانند، در چارچوب عصبیت‌های قبیله‌ای نسبت به این اقدام قطر حسادت ویژه‌ای دارند و قصد دارند در این حوزه به‌شدت مهم، تغییر متناسب با نقششان ایجاد کنند. درحالی‌که سرمایه‌داران اماراتی با خرید تیم فوتبال منچستر‌سیتی انگلیس و قطری‌ها با پاری‌سن‌ژرمن فرانسه با تزریق سرمایه، این دو تیم را به سطح یک قاره سبز رسانده‌اند و به دنبال تیم‌های بیشتری مانند منچستر‌یونایتد هستند، سعودی‌ها نیز باشگاه نیوکاسل را خریداری کرده و به دنبال باشگاه‌های دیگری مانند چلسی هستند. با این‌حال از نگاه حاکمان ریاض آنچه از خرید باشگاه مهم‌تر است، خرید بازیکنان خارجی برای لیگ داخلی ست. زیرا آنها با این تیر، نشان‌های بیشتری می‌زنند.
4 خروج از اقتصاد تک‌محصولی
عربستان با توجه به کاهش اهمیت نفت در جهان به دنبال استفاده از فرصت باقی‌مانده برای سرمایه‌گذاری در دیگر شاخه‌های اقتصادی است. ریاض قصد دارد با تقویت صنعت به تولید پرداخته و از طریق شهرهای جدید به‌ویژه در ساحل دریای سرخ، دست به جذب گردشگر بزند. سعودی‌ها برای شهرت یافتن این شهرها در سال‌های گذشته بسیاری از نشست‌های خود را در شهرهای گردشگری برگزار کرده‌اند. برگزاری نشست سران کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس در شهر «العلا» و دیدارهای سیاسی دیگری در شهر نئوم در این راستا انجام شده‌اند. سعودی‌ها با وجود تلاش‌هایشان تاکنون در این زمینه اما توفیق چندانی به دست نیاورده‌اند. آنها به همین دلیل تلاش دارند دست به دامان افراد مشهور مانند بازیکنان فوتبال شوند. حضور این افراد در عربستان و گذراندن تعطیلات‌شان در این مناطق می‌تواند تبلیغی برای جذب گردشگران باشد.
5 نمایش رفاه سعودی‌ها
بن‌سلمان با برگزاری جشن‌های مختلف ازجمله «هالووین» قصد دارد از خود چهره‌ای مدافع شادی و سرگرمی جامعه بسازد. با ناکامی در ایجاد بازتاب جهانی چنین اقداماتی، وی به دنبال آزمون دیگر مسیرهاست. برگزاری جشن‌های مختلفی مانند هالووین یا روز ملی در عربستان به خودی خود باعث افزایش پرستیژ عربستان نیست زیرا این امور مواردی معمول به حساب می‌آیند. به همین دلیل بازتاب رسانه‌ای آن بیشتر بر این مبناست که یک کشور بسته و محافظه‌کار اندکی از کنترل‌هایش را کاهش داده است.
6 نمایش اسلامی و عربی از تک‌موقعیت‌ها
حضور ستارگان مشهور در موقعیت‌های اسلامی یا عربی، همانند کاری است که امیر قطر با انداختن عبای خود روی دوش لیونل مسی در مراسم اهدای جام به تیم قهرمان انجام داد. ریاض با این کار می‌خواهد بر نقش خود در ارتقای جایگاه اسلام و اعراب تاکید کند. عربستان به‌ویژه این موقعیت خود را به دلیل فعالیت دیگران در خطر می‌بیند. دیدار افراد مشهور از اماکن اسلامی، تجربه روزه یا افطاری توسط آنها یا حتی پوشیدن لباس‌های عربی برای مدتی می‌تواند تصویر مدنظر مقامات سعودی را ایجاد کند.
7 نمایش بت کارآمدی
بن‌سلمان تقریبا هر اقدامی که در داخل انجام داده، کارآمدی چندانی ایجاد نکرده است. وی در برهه‌ای دست به بازداشت تعداد معدودی از شاهزادگان سعودی زده و بخشی از اموال آنها تصاحب کرد. هر چند این اقدام با نام مبارزه با فساد انجام شد اما در عمل تلاشی برای تضعیف رقبای داخلی ولیعهد سعودی و سرکیسه کردن آنها بود. پروژه‌های شهرسازی پرهزینه وی نیز تاکنون ثمری نداشته‌اند و اعتباری برای وی ایجاد نکرده‌اند. بن‌سلمان به دنبال یک ویترین است تا بتواند آن را به‌عنوان کارآمدی خود ارائه کند. او این ویترین را فوتبال می‌داند.
8 ایجاد افتخار برای جلوگیری از تحقیر شهروندان سعودی
شهروندان عربستان‌سعودی به دلیل برداشت کشورهای جهان از وطن‌شان، اغلب افرادی شرمسار هستند. این شرمساری بر وجهه و مشروعیت داخلی خاندان سعودی نیز اثرگذار بوده و آنها به دنبال ایجاد فضا و نمادهایی هستند تا شهروندان سعودی با اتکا به آنها، از فضای تحقیر رها شوند. خروج از این تحقیر می‌تواند از شدت تنفر آنها از حکومت سعودی بکاهد.
9 خنثی‌سازی اقدامات معارضان سعودی
جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار برجسته عربستانی که خانواده‌اش به لحاظ تاریخی با خاندان سعودی ارتباط داشتند، در سال 2018 توسط سعودی‌ها به طرز فجیعی کشته شد. چنین افرادی در شرایط کنونی به‌شدت علیه حکومت سعودی، که هیچ سپر حفاظتی مشروعیت‌بخش مهمی در شرایط کنونی جهان در اختیار ندارد، دست به تبلیغ می‌زنند. حضور چهره‌های مشهور و انتشار مداوم اخبار آنها در رسانه‌ها باعث می‌شود فضا رقیق شده و از شدت تاثیر حملات معارضان کاسته شود. سعودی‌ها پیش‌تر برای رقیق ساختن معارضان دست به تعقیب و ترور آنها می‌زدند. سعد‌الجبری، رئیس اسبق سازمان اطلاعات عربستان یکی از این معارضان است که در آمریکا سکونت دارد. گفته می‌شود ریاض در دوره‌ای تلاش داشته وی را حذف کند.
از فوتبال تا سینما
فوتبال و فوتبالیست‌های معروف تنها ابزارهای بن‌سلمان برای تغییر نگاه‌های جهانی به ریاض نیستند. او سال‌ها قبل یک ارتش بزرگ در توییتر را سرو سامان داد تا با آن پروژه‌هایش را پیش ببرد. 5 سال پیش رسانه‌ها افشا کردند که بیش از 50درصد حساب‌های کاربری سعودی در توییتر، غیرواقعی و به‌اصطلاح فیک هستند. این اکانت‌ها به‌صورت میانگین، روزانه 100هزار توییت پست می‌کردند. این ارتش سایبری، 2 هدف حذف صدای مخالفان در داخل و خارج و ایجاد فشار و فضاسازی سایبری علیه کشورهایی نظیر ایران در بعد منطقه‌ای را برعهده داشتند. در اسفند سال 99، «واشنگتن پست» خبر داد که توییتر 3 هزار حساب کاربری جعلی وابسته به عربستان را که معروف به «مگس‌های سایبری» هستند، مسدود کرده است.
بن‌سلمان تنها متوقف در توییتر نماند. اصلاحات سطحی او در حوزه فرهنگ نیز نمودهایی داشته است. او که پس از چند دهه، 5 سال پیش از پخش فیلم در سینماهای این کشور رفع ممنوعیت کرد، به دنبال ساخت فیلم سینمایی نیز رفته است. البته عقب‌ماندگی سعودی‌ها در این زمینه مثل بسیاری دیگر از امور باعث شده است آنها به جای ساختن فیلم، سفارش تولید فیلم به دیگران را بدهند. این مشابه اقدامی است که پیش‌تر اماراتی‌ها انجام دادند و سفارش تولید یک فیلم را به عوامل سینمای فرانسه و آمریکا دادند. بن‌سلمان البته یک گام فراتر از همسایگان عربی‌اش برداشته و به جشنواره سینمایی هم برگزار کرده است. او تا به امروز دو دوره جشنواره بین‌المللی فیلم «دریای سرخ» را برگزار کرده است. برای ولیعهد سعودی، سینما همان کارکرد توییتر را دارد. او این ابزارها را با هدف پنهان کردن نقض حقوق‌بشر و سرکوب مخالفان داخلی و ارسال پالس تغییر برای متحدان خارجی‌اش می‌داند. همین نگاه هم به هنر باعث شده تا منتقدان جشنواره دریای سرخ، این رویداد سینمایی را تلاشی حکومتی برای سرپوش گذاشتن بر نقض حقوق بشر در این کشور می‌دانند. «مایکل پیج» معاون بخش خاورمیانه و شمال آفریقا در دیده‌بان حقوق بشر، یکی از منتقدان این جشنواره بود. او مقامات عربستان‌سعودی را متهم کرده که از جشنواره‌ها به‌عنوان ابزاری برای خوب جلوه‌دادن شرایط استفاده می‌کنند، به همان شیوه‌ای که پیش‌تر از افراد مشهور و رویدادهای ورزشی برای پنهان کردن تصویر بسیار وحشتناکش استفاده می‌کرده است. مشخص نیست اصلاحات سطحی محمد بن‌سلمان تا چه اندازه به کار او بیاید اما بعید است استخدام فوتبالیست‌ها و برگزاری جشنواره‌های فیلم بتواند بر نقض حقوق بشر و اعدام‌های مخفیانه سرپوش بگذارد. دیگر حنای بن‌سلمان برای هیچ‌کس رنگی ندارد.
