کیانا تصدیق‌مقدم، خبرنگار:نشست‌های خبری جشنواره فیلم فجر با تمام حواشی و نقایصی که دارد، محلی برای تبادل نظر و ارائه اطلاعات راجع‌به آثار سینمایی حاضر در این رویداد فرهنگی است. مهم‌ترین عرصه برای تبلیغ و برجسته‌سازی یک اثر سینمایی در اختیار فیلمسازان و اهالی سینما قرار می‌گیرد تا با روش‌های مختلف رسانه‌ای، زمینه‌های آشنایی علاقه‌مندان به سینمای ایران فراهم شود. با این حال این فضای رسانه‌ای محلی برای منازعات و جدل‌های لفظی شده است که حتی سرنوشت نمایش یک فیلم را هم مختل کرده است.
اظهارنظر عجیب یک نویسنده!
«نمور» ساخته داوود بیدل در روز پایانی چهلمین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و نشست خبری چندان شلوغی هم نداشت، با این حال حاشیه‌هایی را به‌دنبال داشت. نوشین معراجی، نویسنده فیلمنامه این اثر مطلبی را مطرح کرد که واکنش‌های زیادی داشت. او گفته بود: «وقتی دو نفر همدیگر را دوست دارند، عشقی که بین‌شان وجود داشته، آنقدر حرمت دارد که حتی بدون صیغه هم نامزد باشند، بچه‌ای که از آنها به‌دنیا می‌‌آید، به‌نظر من حلال‌زاده است!»
فیلم این صحبت‌ها در فضای مجازی بازنشر وسیع داشت و با اعتراض کاربران شبکه‌های اجتماعی مواجه شد. کار حتی به تریبون نمازجمعه هم کشید و تقریبا همزمان کلیپی هم منتشر شد که صحت تصاویرش به‌عنوان آنچه در جشنواره فیلم فجر گذشت، از سوی برگزار‌کنندگان زیر سوال رفت. فیلمی که در برج میلاد تماشاگران انبوهی هم نداشت، با یک اظهارنظر جنجالی، انبوهی واکنش و حاشیه را به همراه آورد.
دفاع حاتمی‌کیا از فیلم شیار 143
«شیار 143» در سی‌و‌دومین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد. این فیلم را نرگس آبیار کارگردانی کرده بود و مریلا زارعی هم به‌عنوان بازیگر نقش اصلی در آن حضور داشت. نشست خبری این فیلم در جشنواره حاشیه‌هایی را به‌دنبال داشت که با نام ابراهیم حاتمی‌کیا گره خورد. این کارگردان در این نشست حضور پیدا کرد و در سخنان کوتاهی ضمن تعریف از فیلم شیار 143 خطاب به هیات‌داوران گفت: «این چه ترکیبی در هیات‌انتخاب است که به چنین انتخابی منجر می‌شود. این برای من مساله است. چه خوابی برای این دوستان رخ داده که نتوانستند فیلم شیار 143 را در جشنواره تحمل کنند و عوامل آن مجبور به لابی برای حضور در جشنواره شوند. این بچه‌ها تازه وارد سینما شده‌اند، پشتوانه بزرگی ندارند، وزیر وقت با آنها عکس یادگاری می‌گیرد اما بودجه‌ای به آنها نمی‌دهد. این بچه‌ها باید حمایت شوند. این فیلم دیگر باید چگونه می‌بود که مورد حمایت واقع می‌شد.» اشاره حاتمی‌کیا به لیست اولیه فیلم‌های جشنواره سی‌و‌دوم بود که در آن فیلم شیار 143 جای نگرفته بود. دفاع این کارگردان حوزه دفاع مقدس از شیار 143 و البته مضمون این فیلم باعث شد که دومین اثر سینمایی نرگس آبیار بیش از انتظارات دیده شود.
من پایبند به شعار دبیر جشنواره نیستم
«پذیرایی ساده» در سی‌امین دوره جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد. مانی حقیقی، کارگردان و ترانه علیدوستی، بازیگر نقش اصلی فیلم بودند. مانی حقیقی در ابتدای نشست این فیلم مطرح کرد که به‌عنوان یک کارگردان دوست ندارد از نکاتی که در فیلم وجود دارد حرفی بزند، چون که یک مساله شخصی است و توضیح آن کار سخت و پیچیده‌ای است. این اظهارات مانی حقیقی با واکنش‌های زیادی همراه شد.
او سپس در پاسخ به این سوال که این فیلم با شعار جشنواره همخوانی ندارد هم گفت: «شعار، شعار است و باید نادیده گرفته شود البته تا زمانی که در مقام شعار است. شعار امید، آگاهی و اخلاق را من نداده‌ام، بلکه دبیر جشنواره این شعار را داده است و من پایبند شعار دیگران نیستم. آگاهی هم که در این فیلم فراوان دیده شده و هر آنچه از امید در جامعه احساس کرده‌ام، در فیلم خود قرار داده‌ام. این فیلم یک اثر اخلاقی است و من نگران آن بودم که کار خیلی زیاد اخلاقی است.»
فیلم من همین است و کاری نمی‌شود کرد
17 بهمن‌ماه سال 92 فیلم «50 قدم آخر» به کارگردانی کیومرث پوراحمد در سی‌و‌دومین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد. این فیلم از همان لحظه‌ای که به نمایش درآمد با واکنش منفی مخاطبان روبه‌رو شد. نشست خبری آن هم کم حاشیه نبود. در نشست خبری نظراتی در‌مورد نقاط ضعف این فیلم مطرح شد، اما پوراحمد در جواب این انتقادها می‌گوید: «به هر حال «50 قدم آخر» همین است. من مختصری در صدای آن دست می‌برم وگرنه فیلم همین است و کاری‌اش نمی‌شود کرد. اگر کسی بخش دوم فیلم را دوست ندارد من معذرت می‌خواهم. من تمام تلاشم را کرده‌ام و بارها و بارها فیلمنامه را بازنویسی کرده‌ام.»
در بخشی دیگر از نشست هم نسبت به درست منتقل نشدن بعضی از سخنانش در مصاحبه‌ها گفت: «برخی از دوستان یا ضبط‌شان خراب است، یا گوش‌شان خراب است یا درک‌شان! چون در بعضی از مصاحبه‌هایی که خودم چک نکردم، مفاهیم و لحن عوض شده است.»
دعوای کیمیایی با تهیه‌کننده‌اش
فیلم سینمایی «قاتل اهلی» به کارگردانی مسعود کیمیایی در سی‌و‌پنجمین جشنواره فجر به نمایش درآمد. نشست خبری این فیلم جنجال‌های زیادی را به دنبال داشت و دلیل آن دعوای تهیه‌کننده و کارگردان این اثر سینمایی با یکدیگر بود. لشکری‌قوچانی که تهیه‌کنندگی قاتل اهلی را برعهده داشت درباره فیلم گفته بود که اثر خوبی است و بهتر هم خواهد شد. مقاومت می‌کنم و باور دارم در این فیلم 14 دقیقه بازی‌هایی است که می‌تواند تقطیع شود. این صحبت با واکنش کیمیایی مواجه شد که این مساله وظیفه شما نیست. قوچانی هم ادامه داد که سینما کار گروهی است و براساس این باور به سینما آمدم. برای اینکه گروهی قوی در کنار استاد قرار بگیرد تلاش کردم تا شما فیلم خوبی ببینید. کاری کردم تا استاد به آن چیزی که بخواهد برسد. اگر عده‌ای رانت‌خوار هستند و این فیلم می‌خواهد درباره آن حرف بزند، حاشیه‌‌سازی برای آن اشتباه است. کیمیایی هم در پاسخ گفت حاشیه‌ها خودتان هستید. او همچنین در ادامه گفت قوچانی آدم محترمی است و کارش تبلیغات بوده است. این فیلم اندازه، روش و سازنده دارد و من بعد 50 سال فیلم خودم را برای پسرم کج و کوله نمی‌کنم. البته این بخش از صحبت‌های کیمیایی در پاسخ به شایعاتی بود که در مورد بیشتر شدن نقش پولاد کیمیایی در فیلم عنوان می‌شد.
خروج خبرنگاران در اعتراض به توهین مانی حقیقی
مانی حقیقی که به‌عنوان بازیگر فیلم «نگار» به کارگردانی رامبد جوان در نشست خبری این فیلم در سی‌و‌پنجمین جشنواره بین‌لمللی فیلم فجر حاضر شده بود، با اعتراض دو خبرنگار مواجه شد. اولین خبرنگاری که میکروفن را برای پرسش گرفته بود، از حضور او در نشست ابراز نارضایتی کرد و گفت: «آقای جوان تا زمانی که مانی حقیقی، کسی که به خبرنگاران توهین کرده است، در نشست حضور داشته باشد، سوالی مطرح نمی‌کنم.» وی سپس نشست را به نشانه اعتراض ترک کرد.
خبرنگار بعدی نیز وقتی میکروفن را گرفت، سخنان خبرنگار قبلی را به شیوه دیگری مطرح کرد و گفت که بهتر است او در این نشست از خبرنگاران عذرخواهی کند. پس از آن تعدادی دیگر از خبرنگاران دستگاه ضبط‌شان را از حقیقی دور و همکاران‌شان را تشویق کردند. این بحث زمانی به‌پایان رسید که مانی حقیقی گفت: «با کمال میل حاضرم درباره این موضوع با شما اهالی رسانه در اینجا یا هر جای دیگر بحث را ادامه دهم، اما چون امشب برای فیلم رامبد جوان به اینجا آمده‌ام باید زمان آن را به وقت دیگری موکول کرد. بااین‌حال معتقدم اگر این اتفاق بیفتد و شرایطی برای این گفت‌وگو به‌وجود آید هم سوءتفاهم‌ها برطرف می‌شود و هم طرفین حرف‌های خود را خواهند زد.» اعتراض خبرنگاران به اظهارات مانی حقیقی بود که چندماه قبل در صفحه اجتماعی‌اش عبارتی توهین‌آمیز را به‌کار برده بود.
رامبد جوان نیز از خبرنگاران درخواست کرد که موضوع توهین حقیقی به خبرنگاران را از نشست خبری «نگار» تفکیک کنند و جلسه به روال عادی خود برگردد.
دعوای حقوقی با محسن تنابنده
«قسم» به کارگردانی محسن تنابنده در نهمین روز از سی‌و‌هفتمین جشنواره فیلم فجر به‌نمایش درآمد. یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در این نشست خبری جنجال به‌پا کرد، بحثی درباره مساله فقهی قُسامه (قسم خوردن) بود. این موضوع توسط فردی که خود را حقوقدان معرفی کرده بود به‌چالش کشیده شد و پس از مدتی بحث، تنابنده به او جواب داد: «سه قاضی مشاور فیلمنامه این فیلم بوده‌اند و ازلحاظ حقوقی به آن مساله‌ای وارد نیست. همچنین بنده بیش از ۵۰ پرونده قضایی را که محرمانه به‌دستم رسیده مطالعه کردم و به آن اشراف کامل دارم. به‌هرحال باید بگویم که اگر شما از آن سه قاضی گردن‌کلفت‌تر هستید، بروید این مساله را با آنها در میان بگذارید، چون هر بند از قانون تفسیرهایی دارد که براساس آن قصه پیش‌رفته است.»
در بخشی دیگر از این نشست مهناز افشار هم که نقش اصلی فیلم را بازی می‌کرد، درباره سوالاتی که به شفاف‌سازی مالی پروژه مربوط می‌شد، گفت: «چرا جامعه ما به‌سمتی رفته که نمی‌بینیم چه حرفی در آن زده می‌شود. چرا به خوب بودن یک کار توجه نمی‌کنیم. آیا تابه‌حال از این موضوع هم پرسیدید که حقوق شما خبرنگاران و خبرگزاری‌ها از کجا تامین می‌شود؟ برای من نتیجه قلم شما مهم بوده و شرافت‌تان اهمیت دارد. درنهایت اگر چیزی خوب است، بگوییم دست‌شان درد نکند.»
اعتراض حجازی‌فر به سوال خبرنگار
«آتابای» ازجمله پدیده‌های جشنواره سی‌و‌هشتم فیلم فجر بود. تهیه‌کنندگی و کارگردانی این فیلم برعهده نیکی کریمی بود و هادی حجازی‌فر هم نویسندگی کار را برعهده داشت. فیلم به زبان ترکی و با زیرنویس فارسی به‌نمایش درآمد. در نشست خبری فیلم، بین حجازی‌فر و خبرنگاری که به زبان فیلم نقد کرده بود، برخورد تندی صورت گرفت. حجازی‌فر در جواب نقد خبرنگار گفت: «این تفکرات فاشیستی است و کسی حق توهین به زبان ترکی را ندارد. طبق قانون اساسی ادبیات ترکی باید در دانشکده‌های ترک هم تدریس شود. نمی‌توانید تصور کنید این فیلم با چه سختی‌ای ساخته شد و از جانب بسیاری از فضا‌هایی که باید حمایت می‌شد، نشد و به‌معنای واقعی مستقل بودن در این فیلم را دیدم و امیدوارم مهربانانه‌تر به این فیلم نگاه شود.»
حرف‌های داغ حاتمی‌کیا در نشست خروج
اگر بخواهیم درباره جنجالی‌ترین نشست خبری جشنواره فیلم فجر 38 بگوییم بی‌شک نام ابراهیم حاتمی‌کیا و فیلم «خروج» به گوش می‌رسد. در این نشست به وی نقدهای زیادی شد و او هم گاهی از کوره در‌رفت و با صدای بلند پاسخ داد. در ابتدای نشست درباره انتقادها به فیلمش گفته بود: «فیلمی مثل خروج را عده‌ای دوست دارند و عده‌ای هم دوست ندارند، اما من از بی‌ادبی خوشم نمی‌آید. عزیزان! گناه ما چیست؟ ما که فیلم می‌سازیم چرا جنس رفتارها دادگاهی است؟ برای منِ سرباز که مشخص‌شده زبان و لحنم چیست، این چه زبان بی‌حیایی است؟ از اینکه بگویید دهه من گذشته و درواقع جمله مرا به خودم پس می‌دهید لذت می‌برید؟ روزی که علی حاتمی رفت، جایش پر شد؟ این چه روشی است با ما انجام می‌دهید؟ من از این فضا دلخورم. تابه‌حال ۲۰ فیلم ساخته‌ام و همیشه اینجا (نشست مطبوعاتی جشنواره) آمده‌ام، اما چرا هرسال سخت‌تر می‌شود؟ فشار اینجا مثل فشار شب اول قبر است. من دلخورم از این تنش. من عمرم را بابت فیلم‌هایم گذاشته‌ام و برای هیچ فیلمی کم‌فروشی نکرده‌ام. شاید به‌نظر ساده بیاید که این همه تراکتور را در جاده ردیف کنیم، چرا این همه عریانگری؟ چرا به من گیر می‌دهید؟ ما باید به کنار هم بودن افتخار کنیم، چون سربازان فرهنگی این مملکت هستیم.»
او در بخشی دیگر از صحبت‌هایش در پاسخ به اینکه چرا مقابل اتفاقات اجتماعی سکوت می‌کند، گفت: «من فیلمم را می‌سازم و آنچه را می‌خواهم بگویم در فیلمم می‌گویم. حرف من با فیلمم است. هرکس خواست کاری کند، برود با فیلمش انجام دهد. اینکه با اینستاگرام و چند عکس حرفی بزنی، هنر نیست.»
انتقاد شهاب حسینی از کیمیایی
20 بهمن سال 98 بود که نشست خبری فیلم سینمایی «شین» به کارگردانی میثم کزازی و تهیه‌کنندگی شهاب حسینی که از آثار اکران‌شده در بخش خارج از مسابقه سی‌و‌هشتمین جشنواره فیلم فجر بود، برگزار شد. اظهارات حسینی در این نشست حواشی‌ای را به‌دنبال داشت. او در مطلبی درباره تحریم‌کنندگان جشنواره و در خطاب به مسعود کیمیایی گفته بود: «من برنمی‌تابم و نمی‌توانم ساکت بنشینم که یک استاد پیشکسوت سینما که هرسال برخورد ناراحت‌کننده با آثارش شده است، امسال فیلمی می‌سازد که می‌داند نسبت به آن هم واکنش منفی نشان خواهند داد و برای همین روغن ریخته را نذر امامزاده می‌کند و سنگ‌بنایی می‌گذارد که نتیجه آن جز تفرقه‌افکنی نیست و بقیه را در آمپاس اخلاقی می‌گذارد. این عین بی‌انصافی است، چرا یک‌نفر باید آنقدر آدم خودخواهی باشد که ملاحظه هیچ‌کس را نکند.»
وی ادامه داد: «اگر ۱۷۶ عزیز را در سانحه از دست دادیم و این اتفاق وحشتناک رخ داده است، اینکه این موضوع را سر یک‌سری نخبه دیگر خالی کنیم، شد راه‌حل؟!»