سیدمهدی طالبی، خبرنگار:«آریه درعی» قدرتمندترین وزیر رژیم‌صهیونیستی و رهبر حزب شاس روز گذشته اخراج شد. این اقدام که 25 روز پس از تشکیل دولت صورت می‌گیرد، آن را در معرض سقوط قرار داده است. درصورت خروج درعی و حزبش از ائتلاف دولتی، بلوک نتانیاهو از حد نساب پارلمانی ساقط می‌شود.
دیوان عالی روز چهارشنبه 28 دی با رای 10 قاضی از 11 قاضی عضو، اعلام کرد آریه درعی به دلیل محکومیت جزایی صلاحیت حضور در دولت را ندارد.
«استر حیوت» رئیس دیوان عالی رژیم‌صهیونیستی درباره این حکم اعلام کرد درعی به فساد و جرایم خطرناکی متهم است و انتخاب او به‌عنوان وزیر امری کاملا غیرمنطقی و نامعقول است.
علی‌رغم صدور این حکم اما نتانیاهو به‌سرعت آن را اجرا نکرد تا راهی برای برون‌رفت بیابد. همین مساله موجب شد تا «گالی بهراوو مئیرا» مشاور حقوقی کابینه رژیم‌صهیونیستی هشدار دهد: «انتصاب درعی به‌عنوان وزیر، اساسا به دور از منطق و عقلانیت است لذا باطل تلقی می‌شود.» او تاکید کرده بود: «نخست‌وزیر باید انتصاب درعی به‌عنوان وزیر امور داخلی و معاون نخست‌وزیر را به دلیل انگ فساد و تخلفات مالیاتی‌اش لغو کند.»
بنیامین نتانیاهو روز گذشته (یکشنبه) پس از مشورت با مشاور حقوقی دولت درعی و درک بسته بودن مسیرهای فرار، وزیر خود را برکنار کرد. او در این باره به درعی نوشت: «با اندوه فراوان و با احساسی بسیار سخت و دشوار، تصمیم گرفتم شما را از دولت برکنار کنم.» نخست‌وزیر اما در این نامه خطاب به وزیر اخراجی‌اش تاکید کرده بود «قصد دارم به دنبال هر راه قانونی برای مشارکت مجدد شما باشم.» نتانیاهو شب قبل از برکناری درعی برای گفت‌وگو درباره این بحران به منزل درعی رفته بود. هیچ خبری درباره توافقات صورت‌گرفته در این دیدار به بیرون درز نکرده و به همین دلیل مسیر آینده همچنان نامشخص است. درعی و حزبش پیش از برکناری مواضع محکمی در برابر حکم دادگاه عالی اتخاذ کرده بودند. او از ادامه حضورش در دولت صحبت کرده و حکم دادگاه را بی‌تاثیر خوانده بود. حزب شاس دیوان عالی رژیم‌صهیونیستی را با اتکا به 400 هزار رای خود در انتخابات و کسب 9 درصد کرسی‌های پارلمان مورد حمله قرار داده و آن را به نادیده گرفتن آرای مردم متهم ساخته بود. «یعقوف مارغی» که یکی از اعضای شاس در دولت و وزیر رفاه است تهدید کرده بود: «نتانیاهو می‌داند که تصمیم به اخراج درعی از دولت به معنای فروپاشیدن دولت کنونی است و من در شورای رهبری حزب شاس توصیه خواهم کرد درصورت لغو عضویت درعی در کابینه، حزب ما از دولت خارج شود.»
حالا با اخراج درعی باید دید تهدیدات حزب شاس عملی می‌شود یا نه. حزب شاس 11 کرسی در پارلمان دارد. با توجه به 64 نماینده ائتلاف دولتی در پارلمان 120 عضوی، خروج این تعداد به معنای رسیدن نمایندگان دولت به 53 کرسی است. با چنین تعدادی دولت از حدنصاب افتاده و رژیم به سمت ششمین انتخابات زودهنگام پارلمانی حرکت می‌کند. اخراج درعی از دولت نتانیاهو، اخراج یک تن نیست بلکه می‌تواند به معنای اخراج چند تن باشد، همانند شرایطی مشابه در فوتبال که اخراج 5 نفر از یک تیم باعث اعلام باخت 3-0 آن می‌شود. با اخراج درعی، دیوان عالی 11 تن را در معرض اخراج از ائتلاف دولتی قرار داده که می‌تواند به باخت و سقوط نتانیاهو منجر شود؛ هرچند همچنان امیدهایی وجود دارد که درعی دست به خروج از دولت نزند.
شبکه 12 رژیم‌صهیونیستی در گزارشی اعلام کرده نتانیاهو و درعی هنوز به توافقی برای منصب آتی درعی نگرفته‌اند؛ منصبی که هرچه باشد به دلیل مخالفت قضائی برعهده گرفتنش دشواری‌هایی برای او خواهد داشت.
نتانیاهو قصد دارد درعی را از طریق اصلاح قانون پایه رژیم‌صهیونیستی، به وزارت بازگرداند. در این صورت تعیین وزیر صرفا توسط نخست‌وزیر و پارلمان انجام خواهد شد و نیاز به تایید دادگاه عالی حذف می‌شود. با این حال درعی خود مایل است در این صورت نخست‌وزیر علی البدل نیز باشد به این معنا که در بخشی از 4 سال قانونی دولت، با کنار رفتن نتانیاهو وی ریاست کابینه را برعهده گیرد.
این ابداع نخستین بار طی سال‌های اخیر در جریان توافق میان نتانیاهو و بنی‌گانتز پس از سومین انتخابات پارلمانی در سال 2021 شکل گرفت تا رژیم از بن‌بست خارج شود. این مساله در انتخابات چهارم که مخالفان نتانیاهو موفق به تشکیل دولت شدند نیز اجرا شد. با این حال نتانیاهو پس از پنجمین انتخابات، جلوی این روند را که خود پایه‌گذاری کرده بود، گرفت.
اگر درعی در برابر اخراج یا طول کشیدن اصلاح قانون پایه خویشتندار نباشد رژیم وارد ششمین انتخابات زودهنگام می‌شود. این رژیم از سال 2019 تا 2022 پنج انتخابات پارلمانی داشته که تنها سومین، چهارمین و پنجمین مورد منجر به تشکیل دولت‌ها شده است. با این حال دولت‌های سوم و چهارم به دلیل بی‌ثباتی سیاسی متلاشی شد. در انتخابات سوم نتانیاهو و در چهارم، بلوک ضد او به پیروزی رسیدند. آنچه به شکست نتانیاهو در انتخابات چهارم منجر شد ناامیدی از وی به جهت ناتوانی بلوکش از کسب حدنصاب بود، با این حال فروپاشی دولت پارلمان چهارم، این نامیدی را متوجه مخالفان نتانیاهو ساخت تا وی بتواند بار دیگر به ریاست برسد. با آشکار شدن ناتوانی بلوک نتانیاهو در حفظ اتحاد، دیگر انتخابی باقی نخواهد ماند تا در انتخابات ششم انجام شود.
پیامدهای جدید اما کلان
برکناری درعی تبعاتی حداقلی یا حداکثری را در پی دارد اما آنچه اهمیت دارد، غیرقابل تحمل بودن تبعات حداقلی است که ویرانگری تبعات حداکثری را نشان می‌دهد. برکناری وی ناشی از تحولات جدید ولی کلانی بود که می‌تواند رژیم‌صهیونیستی را با دشواری‌های بیشتری نسبت به 4 سال گذشته مواجه سازد.
1- مصاف دولت عمیق با راستگرایان
دولت راستگرای بنیامین نتانیاهو به دلیل حضور افراط‌گرایان به دنبال اصلاح نظام قضایی، کسب اختیارات گسترده در نظام آموزشی و ارتش است. همین اقدامات باعث شده تا رژیم‌صهیونیستی طی هفته‌های اخیر شاهد ده‌ها تظاهرات باشد. به گزارش روزنامه هاآرتص، ۱۳۰ هزار صهیونیست که تنها 100 هزار نفر از آنان در تل‌آویو حضور داشته‌اند، در ده‌ها شهر دست به تظاهرات زده‌اند.
معترضان، جریان‌های لیبرال و چپ‌گرای صهیونیست هستند که ریشه‌هایی گسترده در نظام قضایی، سیستم آموزشی و ارتش دارند. حکم دیوان عالی در حقیقت نوعی ضدحمله به دولت نتانیاهوست که به دنبال ایجاد تغییرات در این نهاد است. اگر این اقدام بزرگ‌تر دیده شود، دیوان عالی تنها بخشی از صف عظیم و قدرتمند مخالفان راستگرایان افراطی است. با تیری که مخالفان از دیوان عالی به سمت دولت نتانیاهو پرتاب کرده و قربانی مهمی را شکار کردند، حالا این ائتلاف با تهدید فروپاشی روبه‌رو شده تا مخالفان روند پاک‌سازی خود را متوقف کنند.
2 -عمیق‌تر شدن لایه‌های دعوا
بروز مشکل و عدم حل آن در مراحل بالایی، مانند انتخابات، موجب شده تا راه‌حل طرف‌ها به سمت لایه‌های عمیق‌تر حرکت کرده و رادیکال‌تر شوند. نتانیاهو و احزاب هم‌پیمان او به همین دلیل به دنبال اصلاح نظام قضائی و نظام آموزشی برای ضربه به دولت عمیق هستند که پناهگاه رقبای لیبرال و چپ‌گراست.
این مساله نشان می‌دهد دولت نتانیاهو تنها وزرا و مسئولان دولت را تغییر نمی‌دهد بلکه به دنبال پاک‌سازی تمام نهادهای رژیم است. احزاب متحد نخست‌وزیر نیز می‌کوشد در برابر ارتش که قابل اصلاح نیست، نیروی نظامی مخصوص به خود را تدارک ببیند. بر همین مبناست که کسانی مانند بن‌گویر و اسموتریچ به دنبال تشکیل دسته‌های شبه‌نظامی در کرانه باختری هستند.
3- بلوکی برای اداره دولت وجود ندارد
با ناکامی پی‌درپی نتانیاهو در تشکیل دولت به دنبال سه انتخابات زودهنگام پارلمانی، صهیونیست‌ها برای خلاصی از بن‌بست به سمت مخالفان وی گردش کردند تا آنها نیز شانس خود را بیازمایند. با این حال سقوط دولت ضدنتانیاهو به رهبری لاپید-بنت نشان داد آنها نیز راه‌حلی برای پایان به بی‌ثباتی نیستند. از این رو صهیونیست‌ها بار دیگر به سمت نتانیاهو گردش کردند.
او که پیش‌تر خود طی سه انتخابات پارلمانی در تشکیل دولت (اول و دوم) یا تداوم آن (سوم) شکست خورده بود، حالا در پنجمین انتخابات نیز درحال فروپاشی ست. سوال مهم برای صهیونیست‌ها این است که در انتخابات ششم برای خروج از بن‌بست بی‌ثباتی باید کدام بلوک را برگزینند؟
مشکلات پیشینی که باقی مانده و تشدید شده‌اند
علی‌رغم مشکلات کلانی که در دولت جدید رژیم به وجود آمده‌اند، مشکلات عظیمی وجود دارند که در سال‌های اخیر انباشت شده‌اند. این مشکلات در شرایط کنونی به سمت تشدید شدن درحال حرکتند.
1- تکثر احزاب، نامزدهای نخست‌وزیری و وارونه شدن اکثریت سیاسی
مشکل تنها بلوک‌های سیاسی نیستند، بلکه مساله جزئی‌تر است. احزاب در رژیم‌صهیونیستی به‌شدت متکثر شده‌اند به‌گونه‌ای که در پارلمان پیشین 13 حزب حاضر بودند. در پارلمان فعلی نیز با وجود 10 حزب تعداد احزاب همچنان بالاست. در کنار تکثر احزاب، بر تعداد نامزدهای نخست‌وزیری نیز افزوده شده و بدتر از آن اکثریت سیاسی نیز دچار وارونگی شده است.
از سال 2019 تاکنون به جز نتانیاهو، نفتالی بنت و یائیر لاپید نیز به نخست‌وزیری رسیده‌اند. بنی گانتز با وجود توافق نخست‌وزیر چرخشی به دلیل فروپاشی دولت ائتلافی‌اش با نتانیاهو، ناکام ماند.
تعدد نامزدهای نخست‌وزیری کماکان ادامه دارد به‌گونه‌ای که در دولت فعلی، آریه درعی اخراج شده، پس از این اخراج به‌عنوان غرامت خواستار چرخشی شدن نخست‌وزیری است.
آنچه بحران عمیق‌تری آفریده، وارونه شدن اکثریت سیاسی است. نفتالی بنت پس از انتخابات چهارم، درحالی‌که تنها 7 کرسی در اختیار داشت، به‌عنوان اولین نخست‌وزیر در ائتلاف چرخشی خود با لاپید، به قدرت رسید. امروز نیز حزب شاس با 11 کرسی که دست‌کم یک‌سوم کرسی‌های حزب لیکود به رهبری نتانیاهو است، خواستار چرخشی شدن نخست‌وزیری است.
آنچه به دلیل معمول بودن در رژیم‌صهیونیستی کم‌اهمیت‌تر تلقی می‌شود، ظهور و افول احزاب است اما این مساله در سال‌های اخیر شدت بیشتری یافته است. از انتخابات پیشین تاکنون دست‌کم دو حزب به رهبری نفتالی بنت و گیدئون سعر به فروپاشی رسیده‌اند.
2- افزایش مداخلات بین‌المللی در تل‌آویو
رژیم‌صهیونیستی تحت تاثیر اراده آمریکاست با‌این‌حال تحولات غرب و کشیده شدن صهیونیست‌ها به مانور در مناقشات غربی، باعث شده فلسطین اشغالی بیشتر از گذشته شاهد مداخلات بین‌المللی باشد.
بنیامین نتانیاهو در دولت اوباما به‌ویژه بر سر توافق هسته‌ای ایران با دموکرات‌ها به اختلاف خورده و با حمایتش از جمهوریخواهان از سیاست سنتی دوری خود مبتنی‌بر دوری مناقشات داخلی آمریکا، عبور کرد. نتانیاهو با محدود ساختن ارتباط خود با جمهوریخواهان و روابط خوب با ترامپ، مغضوب دموکرات‌ها و بایدن است. او همچنین به دلیل ارتباط خوبش با احزاب راست افراطی اروپا که احزاب جریان اصلی این قاره را به چالش کشیده‌اند، چندان محبوب رهبران اروپایی نیست.
خشم احزاب جریان اصلی غرب از نتانیاهو و هجوم وی به سمت صهیونیست‌های نزدیک به این جریان غربی، موجب برانگیخته شدن خشم آمریکا و اروپا شده است. به همین دلیل دولت وی تحت فشار شدیدی قرار گرفته به‌گونه‌ای که طی روزهای اخیر مجبور شد برخلاف شعارهایش با فشار آمریکا در اقدامی نمادین اما پرهزینه در داخل، یک شهرک صهیونیست‌نشین را برچیند.
3- تشدید قدرت‌طلبی چندمسئولیتی
شدت قدرت‌طلبی در میان صهیونیست‌ها شاهد افزایش بوده است. نمونه آن در نخست‌وزیری چرخشی هویدا است اما این مساله به سطوح پایین‌تر نیز رسوخ کرده است. آریه درعی پیش از برکناری وزیر دو وزارتخانه بهداشت و امور داخلی، معاون نخست‌وزیر و جانشین او در هنگام غیبت بود. او درصورت عدم برکناری قرار بود پس از مدتی به‌صورت چرخشی وزیر دارایی شود. میزان قدرت‌طلبی او که در مسئولیت‌هایش مشهود است با برکناری نه‌تنها کاهش نیافته بلکه تشدید شده به‌گونه‌ای که خواهان کسب ریاست دولت است. اسموتریچ وزیر دارایی فعلی یکی دیگر از چند‌شغله‌های کابینه نتانیاهوست. او همزمان وزیر دوم وزارت دفاع نیز به حساب می‌آید.
در کنار این افراد چند‌وزارته افراد دیگری نیز حضور دارند که موفق شده‌اند به جای چند وزارت، اختیارات وزارتخانه‌شان را افزایش دهند. ایتمار بن‌گویر یکی از این افراد است که موفق شده اختیارات امنیتی وزارت امنیت داخلی را به‌شدت افزایش دهد. در ادامه پدیده تشدید و رسوخ قدرت‌طلبی در رژیم، ران درمر که قرار بود وزیر امور خارجه شود، با ناکامی در این مسیر به‌عنوان وزیر امور استراتژیک منصوب شد که وزارتخانه‌ای است جدید‌التاسیس اما با وظایفی نزدیک به وزارت‌خارجه.
اخراج درعی تنها بحران یکشنبه نتانیاهو بود؟
مشکل دولت تل‌آویو در جلسه 2 بهمن خود تنها در درعی منحصر نمی‌شود. او که قرار بود برکنار شود در آخرین جلسه‌ای که می‌توانست حاضر شود، حضور یافت با این حال بخش دیگری از دولت در اعتراض، جلسه را تحریم کردند. در روز یکشنبه وزیران حزب «صهیونیسم مذهبی» نشست دولت را تحریم کردند تا به برچیده شدن یک شهرک صهیونیست‌نشین اعتراض کنند. هفته گذشته نیروهای نظامی رژیم‌صهیونیستی با فرمان یوآف گالانت، وزیر جنگ رژیم دست به تخریب یک کانون شهرک‌سازی در نزدیکی نابلس زدند. کانون «أور حاییم» که متشکل از چند کانکس بود، تلاشی برای ایجاد یک شهرک غیرقانونی به‌حساب می‌آمد که برچیده شدن آن خشم وزرای افراطی دولت نتانیاهو را برانگیخت، اما وی از این تصمیم به‌دلیل غیرقانونی بودن شهرک حمایت کرد. به‌نظر می‌رسد گالانت وزیر دفاع و نتانیاهو پس از دیدار با جیک سولیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا که به فلسطین اشغالی سفر کرده بود، راضی به چنین تصمیمی شده‌اند.
جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا با اعزام سولیوان به فلسطین اشغالی، تلاش داشت نشان دهد کشورش همچنان به راه‌حل دو دولتی معتقد است؛ راه‌حلی که راستگرایان نه‌تنها به آن اعتقادی ندارند بلکه با طرح‌های مختلف و متفاوت الحاق به‌دنبال حذف یا زدودن راه‌حل دو دولتی هستند. بر اساس راه‌حل دو دولتی، رژیم‌صهیونیستی در مرزهای 1948 باقی خواهد ماند و کشور فلسطین در سرزمین‌های 1967 (کرانه باختری و غزه) یا حداقل در بخشی از آن تشکیل می‌شود.