سارا طاهری، خبرنگار:امروز دانشگاه آزاد در سیر تکاملی خود با توجه به نیاز کشور باید دانشگاهی کارآفرین باشد و بستر ایجاد کسب‌وکارهای جدید را در مسیر اشتغال دانش‌بنیان فراهم کند. به‌همین‌دلیل مدتی است که ریل‌گذاری خود را به‌سمت دانشگاه کارآفرین تغییر داده و در این مسیر تمام ظرفیت‌های خود را نیز به‌کار گرفته است. تمام واحدهای دانشگاه نیز برنامه‌های خود را در این راستا برنامه‌ریزی کرده‌اند. در این میان اما از آنجایی که دانشگاه آزاد استان تهران بیشترین جمعیت دانشجویی را به خود اختصاص داده و علاوه‌بر واحدهای متمرکز در شهر تهران، دارای واحدهایی در اطراف تهران نیز است، نیاز بود تا بازار فناوری این دانشگاه سرو‌سامان پیدا کند. این ماموریت به‌عهده معاونت برنامه‌ریزی و تحول دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران سپرده شده و در این ماموریت قرار است دانشگاه آزاد استان تهران در حوزه فناوری به شکل یک شبکه شده و هرکدام از واحدهای این دانشگاه در یک حوزه سرآمد شود. به‌طور مثال قرار است واحد تهران‌جنوب قطب حوزه مهندسی کشور، واحد ورامین قطب کشاورزی، واحد پردیس قطب فناوری و... شوند. علاوه بر این قرار است رشته‌هایی بر اساس مهارت‌ها و نیازهای آینده تعریف شود. همچنین رشته‌هایی نیز بر اساس چالش‌های آینده ایجاد می‌شود و درنهایت بازار فناوری دانشگاه آزاد استان تهران در آینده نزدیک سرو‌سامان می‌گیرد.
حامد افشاری، معاون برنامه‌ریزی و تحول دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران در گفتوگو با «فرهیختگان» گفت: «در این معاونت دو بحث را دنبال خواهیم کرد؛ در ابتدا بحث اقتصاد آموزش و دیگری مربوط به مباحث فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان است. پیش از این در حوزه آموزش بحث‌هایی مطرح بود مبنی‌بر اینکه دانشجویانی که از سوی سنجش پذیرش می‌شوند باید در رشته مورد پذیرش به تحصیل خود ادامه داده و بر همان اساس نیز ادامه تحصیل داده تا مدرک خود را در مقطع کارشناسی، کارشناسی‌ارشد و... اخذ کنند.»
او اضافه کرد: «اما امروزه با توجه به نیاز جامعه به بحث‌های مهارت‌آموزی و بحث‌هایی که نیاز روز جامعه بوده ورود کرده‌ایم. در واقع باید بتوانیم به صورت چابک نیازهای دانشجویان و هم جامعه را پاسخ دهیم. برای رسیدن به این هدف نیاز به تعریف یک‌سری دوره‌های آموزشی هستیم تا کنار رشته‌های تحصیلی بتواند کمک‌رسان جامعه و دانش‌پذیرانی باشد که جذب این بحث‌ها می‌شوند.»
معاون برنامه‌ریزی و تحول دانشگاه آزاد استان تهران اظهار کرد: «یکی از بحث‌هایی که در این معاونت پیگیری خواهیم کرد با این رویکرد است که در آینده چه مسائل، چه رشته‌ها و چه اشتغال‌هایی خواهیم داشت که می‌تواند تحول‌گرا باشد و در همین راستا به بحث اقتصاد آموزش خواهیم پرداخت.»
او درخصوص ماموریت دوم این معاونت که همان حوزه فناوری و دانش‌بنیان است توضیح داد: «اما در بحث حوزه فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان نیز به بحث‌هایی که توسعه فناوری در واحدهای مختلف استان تهران به دنبال دارد ورود کرده‌ایم. به دنبال آن هستیم که بدانیم توسعه فناوری در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران به چه صورت باید اتفاق بیفتد؛ سراهای نوآوری و بازار فناوری واحدها را بررسی کرده و شبکه‌ای بین مراکز رشد و فضاهایی که در این حوزه است شکل می‌گیرد تا دانشجویان بتوانند از فضاهایی که در دانشگاه موجود است چه در مراکز رشد و چه سراهای نوآوری بتوانند استفاده کنند.»
دانشگاه را در حوزه فناوری به شکل یک شبکه می‌بینیم
او با ذکر مثالی توضیح داد: «فرض کنید دانشجویی در دانشگاه آزاد اسلامی تهران غرب در حال تحصیل اما در شرق تهران ساکن است. او نیز باید بتواند از فضای مراکز رشد دانشگاه تهران شمال که در حکیمیه مستقر است استفاده کند. به عبارت بهتر باید دانشگاه را به صورت کلی در حوزه فناوری به شکل یک شبکه ببینیم.»
به دنبال سر و سامان دادن بازار فناوری دانشگاه آزاد استان تهران هستیم
او با تاکید اینکه به دنبال سر و سامان دادن بازار فناوری دانشگاه آزاد استان تهران هستیم تصریح کرد: «شبکه‌سازی بین فناوران و مراکز رشد را نیز در دستور کار داریم. این مواردی است که در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان نیز پیگیر آن بودیم که در ذیل سرای نوآوری در استان تهران برقرار خواهد بود.»
افشاری درخصوص اقدامات این معاونت در حوزه آمایشی نیز صحبت به میان آورد و توضیح داد: «علاوه‌بر واحدهای دانشگاه آزاد استان تهران واحدهایی نیز در اطراف تهران داریم هر کدام از آنها می‌توانند اولویت‌هایی براساس آمایش داشته باشند. واحدها می‌توانند این اولویت‌ها را در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان و فناوری پیگیری کنند. به‌طور مثال براساس آمایشی که انجام دادیم واحد پردیس در حوزه فناوری سرآمد است زیرا در کنار بزرگ‌ترین پارک علم و فناوری کشور قرار گرفته است. بنابراین واحد علوم وفناوری پردیس دانشگاه آزاد اسلامی می‌تواند در توسعه و تربیت نیروی انسانی اکوسیستم فناوری و نوآوری فعالیت کند.»
واحدهای دانشگاه آزاد استان تهران در یک حوزه سرآمد می‌شوند
او با بیان اینکه واحد تهران جنوب می‌تواند قطب حوزه مهندسی کشور باشد اضافه کرد: «واحد ورامین نیز با توجه به ظرفیت‌های دانشگاه و منطقه می‌تواند در حوزه کشاورزی فعال باشد. بنابراین براساس آمایشی که انجام شده هر کدام از واحدها در یک حوزه سرآمد خواهند بود که هم مسائل آموزشی و هم مسائل نوآوری و فناوری را در آن حوزه پیگیری کرده و درنهایت این مسائل نیز در معاونت برنامه‌ریزی و تحول دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران پیگیری می‌شود.»
معاون برنامه‌ریزی و تحول دانشگاه آزاد استان تهران گفت: «علاوه‌بر اینکه به‌صورت چابک بتوانیم رشته‌هایی که براساس مهارت‌ها و نیازهای آینده است را تعریف کنیم یک سری دوره‌های مهارتی کوتاه‌مدت را تعریف خواهیم کرد تا یک سری دانش‌پذیر را در این دوره‌ها جذب کنیم.»
افشاری با تاکید بر اینکه نگاه‌مان به آینده است اضافه کرد: «باید بدانیم به‌طور مثال در 5 ساله آینده چه رشته‌هایی و چه مشاغلی ایجاد خواهد شد که براساس آن مشاغل رشته ایجاد کنیم. به‌طور مثال در 5 ساله آینده با حوزه اینترنت اشیا روبه‌رو هستیم. بنابراین نیاز است دانشجویان مجهز به دانش‌هایی در این حوزه شوند که در بحث «اقتصاد آموزش» این موضوع پیگیری می‌شود.» افشاری با تاکید بر اینکه دانشجویان باید با نیازهای که در جامعه و آینده مورد نیاز است آشنا شوند بیان کرد: «دانشجویان باید در این حوزه‌ها آموزش دیده و اشتغالزایی در آن حوزه را گسترده کنند. بنابراین در اقتصاد آموزش به دنبال این هستیم که هم براساس آمایش و هم براساس نیازی‌هایی که در آینده اتفاق می‌افتد یک‌سری رشته‌هایی را ایجاد کنیم و علاوه‌بر اینکه پیگیری خواهیم کرد تا رشته‌هایی به صورت چابک ایجاد شود، یک سری دوره‌های کوتاه‌مدت نیز برگزار می‌کنیم.» معاون برنامه‌ریزی و تحول دانشگاه آزاد استان تهران با ذکر مثالی گفت: «به‌طور مثال ممکن است کسانی که فارغ‌التحصیل می‌شوند نیاز داشته باشند تا یک‌سری دوره‌های کوتاه‌مدت ببیند که ما این دوره‌های کوتاه‌مدت را تعریف می‌کنیم تا به صورت دانش‌پذیر در آن حضور پیدا کنند. این دوره‌ها بسته به نوع سرفصل‌های آن دوره تعداد ساعت‌های مشخصی خواهد داشت که دانش‌پذیران این ساعت‌ها را خواهند گذراند که بتوانند خود را در حوزه تجهیز کنند و بتوانند شغل مورد نظر خود را پیگیری کنند که به آن «اقتصاد آموزش» می‌گویند.» او توضیح داد: «ما به دنبال آن هستیم که رشته‌هایی که بچه‌ها می‌خواهند و نیاز دارند را ایجاد کنیم. تغییر سرفصل‌ها و ایجاد یک‌سری آزمایشگاه‌ها در اقتصاد آموزش پیگیری می‌شود.»
رشته‌هایی براساس چالش‌های آینده ایجاد می‌شود
او در پاسخ به این سوال که چه رشته‌هایی می‌توانند تحول‌گرا باشند، گفت: «تحقیقات و بررسی‌های ما در این خصوص شروع شده است. ما براساس آمایش و نیازمندی‌های آینده به‌طور مثال در حوزه هوش مصنوعی و اینترنت اشیا ورود می‌کنیم. همچنین ازآنجا‌که جامعه به‌سمت سالخوردگی می‌رود باید بدانیم نیازهای جامعه 10 سال کشور چیست. سلامت دارو و... نیاز حوزه سلامت است و چالش‌هایی که در حوزه آن خواهیم داشت پیگیری می‌شود. بنابراین باید براساس چالش‌ها نیز یک‌سری رشته تحصیلی و دوره‌هایی را تعریف کنیم. فرض کنید در آینده نقشه‌برداری با لوازمی مثل پهپاد انجام می‌شود. لزومی نداریم تا نقشه‌برداری با نگاه سنتی آموزش داده شود، بلکه نگاه نوین باید این آموزش‌ها داده شود، بنابراین این موارد نیز در حوزه اقتصاد آموزش تعریف می‌شوند.»
سراهای نوآوری شبکه‌سازی می‌شوند
افشاری درخصوص حوزه فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان نیز گفت: «الان تهران غرب یک سرای نوآوری با نام سرای نوآوری فناوری‌های آموزشی دارد. در بحث سراهای نوآوری نیز نیاز داریم تا نوعی شبکه‌سازی ایجاد کنیم، مثلا دانشجوی که در تهران شرق یا حکیمیه است، اگر می‌خواهد در فناوری‌های آموزشی فعالیت کند باید بتواند از امکانات آن سرا استفاده کند، بنابراین باید سراهای نوآوری شبکه‌سازی شوند.»
شبکه‌سازی بین فناوران و مراکز رشد در استان تهران شکل می‌گیرد
او ادامه داد: «اینکه ساماندهی این حوزه چگونه انجام شود تا دانشجویان بتوانند در نقاط مختلف از این ظرفیت بهره‌مند شوند، در معاونت تحول دنبال خواهد شد، در نظر داریم که درنهایت یک نوع شبکه‌سازی بین فناوران و مراکز رشد در استان تهران شکل بگیرد.»
افشاری با اشاره به اولویت‌های آمایشی در سپردن ماموریت‌ها به واحدها تصریح کرد: «این کار هم براساس ظرفیت منطقه‌ای واحدها و هم براساس ظرفیت اساتید و دانشجویان آنها دنبال می‌شود، به‌طور مثال نمی‌توان انتظار داشت واحد تهران – جنوب ما در بحث کشاورزی ورود کند. به‌عبارت دیگر باید نگاه‌مان بر پایه ظرفیت‌ها باشد و بر همین اساس می‌توان عنوان کرد واحد ورامین‌مان با توجه به اینکه ورامین قطب کشاورزی استان تهران به‌شمار می‌رود و خود واحد نیز ظرفیت هیات‌علمی و دانشجویی خوبی در این حوزه دارد، به‌عنوان قطب کشاورزی انتخاب می‌شود. این واحد درکنار این ظرفیت‌ها مزرعه کشاورزی، بخش شیلات و دامپروری هم دارد.»
معاون برنامه‌ریزی و تحول دانشگاه آزاد استان تهران در توضیح بیشتر این مساله افزود: «ما ظرفیت‌هایی در حوزه کشاورزی در اسلامشهر و رودهن داریم و به همین دلیل آنها ذیل قطب ورامین فعالیت خواهند کرد و برنامه‌ریزی‌های مرتبط با این حوزه از سوی واحد ورامین صورت خواهد گرفت. درحقیقت درنظر داریم یک واحد در تهران به‌عنوان مرجع در یک حوزه خاص تعریف شود و بعد از آن مدیریت ظرفیت‌ها در استان برعهده واحد متولی قرار گیرد، یعنی در حوزه کشاورزی در اسلامشهر هم فضای کافی داریم اما چون ظرفیت اساتید و دانشجویی آن در این حوزه پایین‌تر است، واحد ورامین به‌عنوان متولی انتخاب می‌شود و تمام ظرفیت‌های این حوزه به‌نفع دانشگاه آزاد اسلامی ساماندهی خواهد شد تا از این طریق بهره‌وری سیستم را بالا ببریم.»
او بیان کرد: «قطعا اگر بخواهیم به‌صورت منفرد عمل کنیم و هر واحد کار خودش را دنبال کند، نمی‌توانیم به اهداف مدنظر برسیم. از این رو برنامه‌ریزی و شکل‌دهی تمام ظرفیت‌ها به واحدها سپرده می‌شود، به‌طورمثال درکنار واحد ورامین، بحث بیوتکنولوژی را به واحد پرند داده‌ایم و این واحد را به‌عنوان قطب این حوزه انتخاب خواهیم کرد. البته هنوز در برنامه‌ریزی برای واحدها هستیم و علی‌رغم اینکه ماموریت برخی واحدها مشخص شده، همچنان درحال برنامه‌ریزی برای دیگر واحدها هستیم، از این طریق عملا هرکدام از واحدهای استان تهران یک ماموریت خاص پیدا می‌کنند تا بتوانند برای تمام ظرفیت موجود در استان با توجه به ماموریت‌شان برنامه‌ریزی کنند.»
افشاری با اشاره به برخی موازی‌کاری‌ها اظهار کرد: «گاهی می‌بینم کارهای موازی صورت می‌گیرد که باعث می‌شود ظرفیت‌های موجود در حوزه‌های مختلف از بین برود، از این رو تصمیم گرفتیم با این کار از تمام ظرفیت موجود استفاده کنیم، به‌طور مثال دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی هم ظرفیت مهندسی بافت را دارد و هرچند این بخش در آینده به فعالیت‌هایش ادامه می‌دهد اما بعد از این قرار است اقدامات این واحد براساس برنامه‌هایی باشد که قطب بیوتکنولوژی استان تهران تعریف می‌کند.»
معاون برنامه‌ریزی و تحول دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران خاطرنشان کرد: «امیدواریم بتوانیم با نظمی که در همه حوزه‌ها در استان رخ خواهد داد به هدف نهایی که تعالی دانشگاه آزاد اسلامی است برسیم، البته ما سند تحول دانشگاه را هم داریم و بناست در این حوزه براساس سند گام برداریم.»