زهرا رمضانی-فاطمه طاری‌بخش، خبرنگار: اتاق‌های فکر 16 گانه وزارت علوم را باید گام عملی مسئولان آموزش عالی برای استفاده از نظرات مختلف نخبگان دانست. موضوعی که اولین بار 26 آبان 1400، از زبان علی خیرالدین، معاون نوآوری و فناوری وزیر که آن روزها مشاور وقت زلفی‌گل بود، مطرح شد. اتاق‌هایی که این مقام مسئول دلیل شکل‌گیری‌شان را استفاده از خرد جمعی در سیاستگذاری و برنامه‌ریزی‌ها عنوان کرده و هدف وزارتخانه از ایجاد آنها را تجزیه سیاست‌های موجود به اجزای اجرایی و ارجاع به عقلا و صاحبنظران در حوزه‌های مختلف معرفی کرد. عزم جدی مسئولان این وزارتخانه برای شکل‌گیری این اتاقها تا جایی بود که کمتر از 2 هفته بعد، یعنی در 8 آذر ماه سامانه اتاق‌های فکر با حضور وزیر علوم رونمایی شد و با این اقدام، عملا 16 اتاق فکر این وزارتخانه آغاز به کار کرد. علی‌رغم اینکه راه‌اندازی این اتاقها می‌تواند نقش بازوی مشورتی را برای مسئولان تصمیم‌گیر داشته باشد، اما در عمل با گذشت یک سال از شروع به کار آنها، نمی‌توان به گزارش کار یا خروجی این اتاقها رسید و حتی سایت وزارتخانه هم بخش مشخصی را برای این مساله که مانور زیادی هم روی داده شده، نداده است.
اساسنامه اتاق‌های فکر چه می‌گوید؟
اتاق‌های 16 گانه وزارت علوم هر کدام وظایف خاص به خودشان را دارد اما همگی از یک اساسنامه مشترک تبعیت می‌کنند. براساس آنچه در اساسنامه آمده، در کنار اینکه هر اتاق متشکل از 15 نخبه و عضو هیات‌علمی است که با حکم مشاور وزیر به مدت 2 سال انتخاب می‌شوند، وزیر علوم، مشاور وزیر در امور علمی، تحقیقاتی و فناوری، مسئول دبیرخانه اتاق‌های فکر، روسای اتاق‌های فکر و 3 تا 5 نفر از دبیران اتاق فکر به انتخاب وزیر یا مشاور وزیر به‌عنوان اعضای کمیته راهبردی شناخته می‌شوند. یکی از موضوعات مهم قید‌شده در اساسنامه نیز تشکیل حداقل یک نشست تخصصی در ماه در حوزه‌های مرتبط با هر کدام از این اتاق‌های فکر است. اساسنامه 3 وظیفه متفاوت را هم متوجه اتاق‌های فکر کرده است. وظیفه اول بررسی موارد ارجاعی از سوی وزارت عتف بوده که شامل نحوه کاربردی‌سازی پارسا‌ها، بودجه استانی پارک‌ها، برگزاری هفته فناوری و... می‌شود. وظیفه دوم، موارد پیشنهادی نخبگان و صاحبنظران و وظیفه سوم هم پیگیری مسائل تشخیصی اعضای اتاق فکر است. با توجه به هدف‌گذاری متفاوتی که برای اتاق‌های فکر وزارت علوم تعیین شده، طبیعتا هر‌کدام از آنها هم دارای عنوان خاص به خودشان هستند. اتاق فکر سیاستگذاری علم، کاربردی‌سازی پژوهش، سیاستگذاری فناوری، آموزش هدفمند، اقتصاد آموزش عالی، دیپلماسی و مرجعیت علمی، اجتماعی و فرهنگی، تحول علوم انسانی، اسلامی‌شدن دانشگاهها، جوانان و نخبگان، ایثارگران، ارزیابی برنامه‌ها و اسناد فرادستی، سنجش و انگیزش، شفافیت و تعارض منافع، رسانه و فضای سایبر، خیرین و مسئولیت اجتماعی همان 16 اتاقی هستند که قرار است سهم قابل‌قبولی برای اولویت‌بندی مسائل مختلف داشته باشند.
نگاهی به ماموریت‌ها و اعضای اتاق‌های ۱۷ گانه وزارت علوم
اتاق فکر سیاستگذاری علم مامور شده تا جهت مطلوب حرکت و فعالیت‌ها برای تولید علم را تعیین کرده و از حرکت مبتنی‌بر تقلید محض آموزش عالی در مسیر تولید علم جلوگیری کند. ماموریتی که سکان آن در دست مصطفی تقوی از دانشگاه صنعتی شریف به‌عنوان رئیس اتاق و رضا نقی‌زاده از مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور به‌عنوان دبیر این اتاق گذاشته شده است. هر چند که براساس اساسنامه باید هر اتاق 15 عضو داشته باشد، اما این اتفاق در اجرا محقق نشده و برخی از اتاقها کمتر از این میزان عضو دارند که این اتاق یکی از آنها است. حسن دانایی‌فرد، علی وطنی، محمود مهرداد شکریه، امید رعنایی، سید‌مهدی رضایت سرخ‌‌آبادی، علیرضا کوشکی جهرمی، جواد مشایخ، علی گزنی، مجید اسحاقی، محمدحسین سعیدی، احمدعلی یزدان‌‌پناه و شاهین همایون‌آریا را باید 14 عضو این اتاق نام برد.
اتاق فکر کاربردی‌سازی پژوهش که باید قابلیت تبدیل نتایج تحقیق به استفاده‌های عملی با توجه به سیاستگذاری کشور را داشته و یکی دیگر از وظایفش نیز توجه به تبدیل تحقیقات به مصارف کاربردی و قابل استفاده و رفع نیازهای جامعه است، مسئولیتش برعهده علی زمانیان و مهدی پاکزاد به‌عنوان رئیس و دبیر گذشته اتاق گذاشته شده است. در این اتاق که 15 نفر عضو هستند، چهره‌های شاخصی مانند پیمان صالحی و مسعود برومند به چشم می‌خورد. علی‌اصغر پور‌عزت، علی رستمی، سلمان طاهری، فرهاد طباطبایی قمشه، حبیب‌اله طباطباییان، محمد فیروزمند، داوود فیض، سید سپهر قاضی‌نوری، غلامرضا گرایی‌نژاد، احسان احتشام‌نژاد و محمد صفار‌زاده را هم باید از دیگر اعضای این اتاق دانست.
اتاق فکر سیاستگذاری فناوری که وظیفه شناسایی و ترسیم رابطه مفاهیمی چون اخلاق و تکنولوژی، تغییرات اقلیمی، حقوق فضای مجازی، مناسبات انسانی و قوام خانواده و... را در راستای تعیین جهت فناوری عهده‌دار است، باید یکی از پرجمعیت‌ترین اتاق‌های فکر وزارتخانه دانست که 27 عضو دارد. اتاقی که ریاست آن به عهده ناصر باقری‌مقدم، از مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور گذاشته شده و بهان طالبی، سرپرست دفتر امور فناوری وزارت علوم نیز شخصا دبیری آن را برعهده گرفته است. در میان اعضای این اتاق هم نام پیمان صالحی، معاون وزیر علوم دیده می‌شود. حبیب‌اله طباطباییان، ریحانه صباغ‌زاده، حسین ایمانی خوشخو، منوچهر منطقی، محسن نظری، میعاد صالحی، رحمت ستوده‌قره‌باغ، محمدصالح اولیاء، سولماز ترکمن، علی حقیقی اصل، محمد صادق خیاطیان، امیرحسین دوایی، مهدی کشمیری، محمدمهدی نژاد نوری و... برخی از اعضای این اتاق هستند.
اتاق فکری بعدی، اتاق آموزش هدفمند است که مسئولیت آن برعهده محمود کمره‌ای به‌عنوان رئیس و رضا عامری از اعضای هیات‌علمی دانشگاه تهران به‌عنوان دبیر است که باید در کنار تعیین هدف برای آموزش عالی و نظام تعلیم و تربیت کشور، به رصد تغییرات اجتماعی و تجدیدنظر منظم در منابع درسی و تعلیمی هم بپردازد. در این اتاق هم 21 نفر از نخبگان و اعضای هیات‌علمی عضو هستند که شاید مطرح‌ترین آنها را بتوان علی‌اکبر افضلیان، رجبعلی برزویی، بیژن رنجبر، داود رشتچیان و محمد کلباسی نام برد.
تحقق وظایف اتاق فکر اقتصاد آموزش عالی هم برعهده علی خطیبی، معاون اداری و مالی وزیر به‌عنوان رئیس و مرتضی فیروزآبادی به‌عنوان دبیر گذاشته شده، اتاقی که وظیفه دارد از طریق بسط و توسعه خدمات آموزش عالی، منافع و ثروت را برای کشور ایجاد کند. البته تعیین سهم و نسبت فعالیت‌های آموزش عالی با علم اقتصاد و مدل اداره اقتصادی کشور هم از دیگر وظایف این اتاق است. در این اتاق 19 نفر عضو هستند که شاید شاخص‌ترین آنها مسعود گنجی، رئیس صندوق رفاه دانشجویان و حسن مروتی، معاون امور آزمون‌های سازمان سنجش باشند. محمد قدمیاری، احمدرضا روشن، مسعود صدر‌نسب، محسن دیندار، فریبا خالقی‌سروش و... هم از دیگر اعضای این اتاق به شمار می‌روند.
ششمین اتاق، دیپلماسی و مرجعیت علمی نامگذاری شده است. اتاقی که وظیفه‌اش کمک کردن برای داشتن دیپلماسی قوی علمی در حوزه آموزش عالی و تقویت و ارتقای شخصیت مقام علمی کشور با هدف تبدیل شدن به قطب علمی جهانی- منطقه‌ای است و علی اکبر موسوی موحدی به‌عنوان رئیس، و امین عبدالله‌زاده نیز به‌عنوان دبیر آن انتخاب شده است. این اتاق هم با 16 نفر قرار است اهداف تعیین‌شده را به مرحله اجرا برساند. سعید سرکار، دبیر ستاد نانو و حسین سالار آملی، قائم‌مقام سابق وزیر علوم در امور بین‌الملل را هم باید جزو چهره‌های اصلی این اتاق دانست و در کنار آنها، علی‌اکبر صبوری، نیما امجدی، رضا یوسفی، محمود بی‌جن‌خان، حمیدرضا ربیعی، هادی اکبرزاده، نیما رضایی، سعید کرمی و... هم عضو این اتاق هستند.
اتاق فکر اجتماعی و فرهنگی نیز موظف است تا در حوزه فرهنگی و اجتماعی نقش‌آفرینی علوم و فنون را پررنگ کرده و به تعیین میزان تناسب خروجی نظام علمی کشور با مفاهیم تکوین‌کننده جامعه و فرهنگ و هویت اسلامی و ایرانی بپردازد. ریاست این اتاق هم برعهده سیدمجید مطهری‌نژاد گذاشته شده و مهدی ذوالفقارنژاد هم دبیری این اتاق را برعهده دارد. در این اتاق فکر 22 نفره، افرادی مانند سهیلا صادقی، عماد افروغ، حسن دانایی‌فر، مجید شاه‌حسینی، احسان چیت‌ساز، محمدمهدی سیار و مصطفی زمانیان را باید جزو چهره‌های شاخص به شمار آورد. در کنار آنها افرادی چون علی آدمی، رضا کاوند، هادی همایون، حسین رضی و... هم حضور دارند.
تحول در علوم انسانی هم یکی‌دیگر از حوزه‌هایی است که برای آن اتاق فکری به همین نام ایجاد شده است. این اتاق با هدف استخراج مولفه‌های تحول علوم انسانی و بررسی آنها باتوجه به سیاست‌های کلی نظام بر تحول علوم انسانی و تمرکز روی مولفه‌هایی چون ساختن نظریات علوم انسانی بر مبانی اسلامی شکل گرفته است. ریاست این اتاق برعهده نجف لک‌زایی و دبیری‌اش هم برعهده محمدجواد هراتی گذاشته شده است. اتاقی که 21 نفر از نخبگان در آن عضو هستند و برخلاف دیگر اتاقها عمده آنها، جزو افراد سرشناس هستند. عبدالله معتمدی، سیدمحمد مقیمی، موسی نجفی، رضا غلامی، روح الله دهقانی فیروزآبادی، جمیله علم‌الهدی، عبدالحسین کلانتری، حمید پارسانیا، عبدالحسین خسروپناه و شهاب اسفندیاری را باید جزو افراد مطرح این اتاق برشمرد.
اتاق فکر اسلامی شدن دانشگاهها هم تقریبا در همان حوزه اتاق فکری فعالیت می‌کند. اتاق قبلی با 11 عضو وظیفه بستری‌سازی برای انطباق کلیه فعالیت‌های اجتماعی، علمی و دانشگاهی با موازین دینی را برعهده داشته و باید از طرح‌هایی مثل وحدت حوزه و دانشگاه و شورای اسلامی شدن دانشگاهها حمایت کند. ریاست این اتاق برعهده محمدمهدی گرجیان بوده و مهدی عبداللهی هم دبیر آن انتخاب شده است. عبدالحسین کلانتری، حمید پارسانیا و عبدالحسین خسروپناه را هم باید جزو چهره‌های مطرح این اتاق دانست. در کنار آنها افرادی چون حسین ستان، ابوالفضل ساجدی، فریدون رحیم‌زاده و... هم حضور دارند.
اتاق فکر جوانان و نخبگان هم مانند دیگر اتاقها دو وظیفه را برعهده دارد که ایجاد زمینه برای رشد و تعالی جوانان و نخبگان و تدوین سیاست‌ها و استراتژی‌های مورد‌نیاز برای حفظ نخبگان و استفاده حداکثری از آنها را شامل می‌شود. میثم یاری به‌عنوان رئیس اتاق و مهدی میرزاپور هم به‌عنوان دبیر معرفی شده‌اند. در این اتاق 13 نفره، افرادی چون بهمن طهماسبی، مهدی منتظر‌القائم، فاطمه طاهرخانی، محسن دیندار، محمدحسین ثقفی و... حضور دارند.
عنوان یازدهمین اتاق فکر وزارت علوم هم ایثارگران انتخاب شده، اتاقی که هدف از راه‌اندازی آن ایجاد بستر مناسب برای گسترش فرهنگ ایثار برای پیشبرد اهداف جامعه علمی کشور و بررسی چگونگی اجرای دقیق و کامل قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران معرفی شده است. ریاست این اتاق برعهده محمدعلی نوده و دبیری‌اش هم از سوی علی‌اصغر صباغ‌الوانی دنبال می‌شود. در این اتاق با 19 عضو اسامی افرادی چون محمدجواد براتی، هدایت نجفی، سیدحسن اسمعیل‌زاده، محمد عبدالحسینی، اعظم زاهدی، علیرضا خیرآبادی، علی اوصالی و... به چشم می‌خورد.
اتاق ارزیابی برنامه‌ها و اسناد فرادستی هم که مسئول ارزیابی و تجزیه و تحلیل اسناد آمره در حوزه آموزش عالی، مانند نقشه جامع علمی کشور، قوانین مجلس، مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی و ارائه پیشنهاد برای ترسیم مواد قانونی جهت رسیدن به نقشه جامع علمی کشور و اهداف عالیه آموزش عالی است، از سوی محمود ملاباشی و غلامعلی منتظر به‌عنوان رئیس و دبیر اداره می‌شود. اتاقی که میزبان 16 نفر از نخبگان و اعضای هیات‌علمی دانشگاهها است و در میان آنها نام‌های آشنایی مانند سپهر قاضی‌نوری، آریا الستی، حسن دانایی‌فرد به چشم می‌خورد. البته در کنار آنها افرادی چون جعفر تقی‌نژاد، غلامرضا خدادای، سعید مجدی‌فر، رشید جعفرپور و... هم دیده می‌شود.
اتاق فکر سنجش و انگیزش هم که غلامحسین مجذوبی رئیس و صادق خزل‌پور هم دبیر آن است وظیفه دارد تا جاذبه‌های تشویقی برای محققان و اساتید ایجاد کند، همچنین فراهم‌سازی بستر مناسب برای ساخت و اعتباریابی برای سنجش انگیزه در مسیر تولید علم و فناوری هم وظیفه دوم این اتاق به شمار می‌رود. در میان 20 عضو این اتاق اسامی افرادی مانند حسین حسین‌تودشکی، غلامحسین رحیمی‌شعرباف، محمد رحیمیان، علی‌اکبر صبوری، محمود کمره‌ای، محمدرضا موحدی، محمد نریمانی به چشم می‌خورد.
اتاق فکر شفافیت و تعارض منافع. همچنین این اتاق موظف است از تعارض منافع مانند تعارض منافع فردی و حزبی و قومی و قبیله‌ای یا منافع طبیعی و عمومی جلوگیری کند. اتاق شفافیت و تعارض منافع که نادر میرزاده‌کوهشاهی به‌عنوان رئیس و حسن میرفخرایی به‌عنوان دبیر آن معرفی شده، وظیفه دارد تا با ایجاد شفافیت در انجام هر نوع تعاملات اعم از پژوهشی یا صنفی از ایجاد منافع غیرمشروع و غیرقانونی و تضییع حقوق دیگران جلوگیری کند. در این اتاق فکر که 17 نفر از نخبگان جمع هستند، افرادی چون سیدحسن علوی‌راد، محمد نصر، بیژن پیروز، یحیی بوذری‌نژاد، میثم نعمتی، علی طالبی، سیدروح‌الله حسینی، بابک چوبداری، سیدمختار موسوی، داود کیانی و... حضور دارند.
اتاق رسانه و فضای سایبر مسئول حمایت از جایگاه فضای سایبر در پیشبرد اهداف پیش‌بینی شده در نقشه جامع علمی کشور برای تولید علم و فناوری است را هم با توجه به اهمیت فضای مجازی باید جزء اتاق‌هایی قلمداد کرد که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اتاقی که عبدالصمد هادی‌اصل رئیس و سیدمجتبی حسینی‌فر دبیر آن انتخاب شده‌اند. در این میان افرادی چون مرتضی خلفی‌زاده، روح‌الله مومن‌نسب، رضا فرج‌تبار حضور داشته و در کنار آنها هم اسامی محمدقائم تاجگردون، طاهره شاطری، علیرضا آل‌داوود، مهدی صرامی و... به‌عنوان اعضای اتاق معرفی شده است.
آخرین اتاق هم مربوط به خیرین و مسئولیت اجتماعی دانشگاهیان است که وظیفه توسعه فعالیت‌های خیرین در فضای آموزش عالی و ایفای نقش فعال‌تر دانشگاهها در مسئولیت اجتماعی را دنبال می‌کند. مسئولیت این اتاق هم برعهده مصطفی زمانیان و دبیری‌اش هم از سوی فوژان صباحی دنبال می‌شود. ارتقای که تنها 11 عضو دارد و افرادی چون حمید آقاجانی، امیر شهسواری، صابر میرزایی، زهیر صیامیان، امیر شهسواری و... در آن حضور دارند.
اتاق فکر علوم پایه هم که سعدالله نصیری‌قیداری ریاست آن را برعهده دارد، باید جدیدترین اتاق فکری دانست که اولین بار در 23 آبان ماه امسال تشکیل جلسه داده است. اتاقی که به گفته قیداری 18 عضو دارد، اما تا امروز اسامی اعضای آن منتشر نشده است.
وقتی برخی از اعضا هم در جریان کم‌وکیف عملکرد اتاقها نیستند!
از چارت و وظایف اتاق‌های فکر که بگذریم، باید عنوان کرد تا امروز خروجی مشخصی از عملکرد این اتاقها منتشر نشده است؛ هر چند مسئولان وزارت علوم هر از چندی و به مناسبت‌های مختلف درباره نقش و جایگاه آنها صحبت کرده‌اند، اما به‌نظر می‌رسد برخی از اعضا هم چندان در جریان کم و کیف فعالیت اتاق‌های تخصصی‌شان نیستند.
محمدرضا کلباسی، عضو اتاق فکر آموزش هدفمند وزارت علوم درباره جلسات و خروجی این اتاق به «فرهیختگان» گفت: «ما در اتاق فکر آموزش هدفمند حدود 8 الی 10 جلسه برگزار کردیم و درنهایت به بیانیه‌ای رسیدیم که قرار شد برای اجرا از طریق دانشگاه تهران برای وزارت علوم پیگیری شود، در این بیانیه پیشنهادهایی برای بهبود سیستم آموزش عالی در حوزه آموزش وجود دارد و پیگیری دانشگاه تهران هم در راستای اجرای بندهایی است که به معاون آموزشی وزارت علوم پیشنهاد کردیم.»
او در ادامه درباره اثرگذاری این اتاقها در آموزش عالی بیان کرد: «اثرگذاری جلسات بستگی به این دارد که وزارت علوم تا چه حد از اتاق‌های فکر استفاده کند. حدود 5 ماه است که ما جلسه‌ای نداریم و منتظر این هستیم که ببینیم دوستانی که پیگیر بیانیه بودند می‌توانند در وزارت علوم آن را به جایی برسانند یا خیر. اگر پیشنهادات به جایی برسد، پس از آن نیز می‌توان امید داشت که این تفکرات اجرایی شود و اگر نه که در حد تمامی پیشنهاداتی است که در این سال‌ها داده شده است. هیچ موردی درباره بیانیه به ما اعلام نشده است که بدانیم مصوب شده یا مورد تایید بوده است.»
اتاق فکر اجتماعی و فرهنگی در طول یک سال گذشته تنها 3 جلسه تشکیل داده است
عماد افروغ، عضو اتاق اجتماعی و فرهنگی هم یکی دیگر از افرادی است که از تشکیل جلسات نامنظم می‌گوید. او عنوان کرد: «هر از گاهی ما را به این اتاق دعوت کرده و صحبت‌هایی را در آنجا مطرح کرده‌ایم، اما اینکه این جلسات منشأ اثر بوده باشد یا خیر را نمی‌دانم. اگر اشتباه نکنم تا امروز 2 یا 3 جلسه برگزارشد و جلسه آخر نیز جلسه مهر‌ماه و در ارتباط با همین حوادث اخیر بود و مباحث خوبی مطرح شد، اما سوال اینجاست که بعد از پایان جلسه چه اتفاقی رخ می‌دهد؟»
او ادامه داد: «نیت و انگیزه شکل‌گیری این اتاقها خوب است و سعی هم می‌شود که شرایط به‌گونه‌ای باشد که اتاقها به مقصد نزدیک شوند، اما نمی‌دانم در ادامه مسیر چه اتفاقی رخ می‌دهد که بیشتر جلسه برای جلسه موضوعیت پیدا می‌کند نه جلسه برای تحقق هدفی. شخصا در طول سال‌هایی که در جلسات مختلف شرکت کردم، متاسفانه بهره عملی ندیدم و این یکی از آسیب‌های کشور است. قطعا وقتی افراد جمع می‌شوند، نظرات آنها جمع‌آوری می‌شود و حتی ممکن است به یک مصوبه هم ختم شود، اما نهایت کار تا همین‌جا می‌ماند و مصوبه دیگر تبدیل به عمل نمی‌شود.»
عضو اتاق فکر اجتماعی و فرهنگی وزارت علوم تصریح کرد: «اتاق‌های فکر وزارت علوم تازه تشکیل شده و بخش‌های دیگری را در کشور داریم که سال‌ها از تاسیس آنها می‌گذرد، اما موضوع اصلی شکاف نظر و عمل است و اصلا عمل جایی در کشور ما ندارد، امروز بنا به دلایلی عمل کنار رفته و تنها حرف زدن کاربرد دارد و این مساله هم برای عده‌ای منافع دارد. نخبه و روشنفکر جای درخوری در کشور ما ندارد و مسئولان احساس بی‌نیازی می‌کنند، اما این اتاق فکر با نیت خوبی تشکیل شده اما برای ادامه راه باید بدانیم که تنها نیت خوب کافی نیست و نیت گام اول یک انگیزه است و باید به‌تدریج این مهم به تصمیم تبدیل شده و بعد به مصوبه و به مرحله اجرا برسد اما معمولا اقدامات عملی را ندیده‌ام.»
در طول یک سال گذشته تنها دو بار به جلسه اتاق فکر رسانه و فضای سایبر دعوت شده‌ام
صحبت‌های مرتضی خلفی‌زاده، عضو اتاق فکر رسانه و فضای سایبر با «فرهیختگان» نیز بر برگزاری جلسات نامنظم صحه می‌گذارد. به گفته او، مدت زمان زیادی است که به جلسات دعوت نشده و با وجود اینکه اولین جلسه این اتاق مهر یا آبان‌ماه سال گذشته بوده، تنها در دو جلسه شرکت کرده است.
خلفی‌زاده اظهار داشت: «بعد از دو باری که در جلسه شرکت کردم، دیگر نمی‌دانم سرنوشت جلسات این اتاق به کجا رسیده است. در عمر وقتی به جلسات دعوت نمی‌شوم، یعنی عضو این اتاق نیستم. البته نمی‌دانم که این جلسات برگزار می‌شود و بنده دعوت نمی‌شوم یا کلا جلسات دیگر برپا نمی‌شود.»
خروجی اتاق‌های فکر از نگاه وزیر علوم
البته مسئولان وزارتخانه نگاه متفاوتی به عملکرد اتاق فکرها دارند، به‌طوری که علی خیرالدین، معاون فناوری وزیر علوم 8 آبان‌ماه امسال و به مناسبت یک سالگی ایجاد این معاونت با تاکید بر اینکه حدود 300 نخبه در این اتاقها به کار گرفته شده‌اند، درباره خروجی این اتاق فکرها تنها به گفتن این جمله بسنده کرد که خروجی‌ها را ما به معاونت‌های مختلف منعکس می‌کنیم؛ اما مشخص نیست کدام‌یک از این اتاقها به مرحله خروجی رسیده و بهره معاونت‌های مختلف وزارتخانه از آنها چه بوده است. شهریور ماه امسال نیز محمدعلی زلفی‌گل، به‌عنوان عالی‌ترین مسئول وزارت علوم از برکات این اتاق فکرها برای وزارت متبوعش سخن گفته و تدوین طرح پذیرش دانش‌آموختگان رشته‌های علوم انسانی و علوم پایه در دانشگاه فرهنگیان و استخدام آنها در آموزش‌وپرورش را ماحصل این اتاقها معرفی کرد.
به گفته این مقام مسئول، مسائل مهم آموزش عالی در جلسات اتاق فکر به بحث و نظر گذاشته می‌شود و با استفاده از ظرفیت صاحبنظران، تلاش می‌شود تا هر مساله‌ای که حائز اهمیت تشخیص داده شود، به‌عنوان چالش مدیریتی معرفی شود تا با اتخاذ استراتژی متناسب نسبت به حل آنها اقدام خواهد شد. البته زلفی‌گل در میان صحبت‌هایش به نکته مهمی هم اشاره می‌کند و آن اینکه اگر خروجی اتاقها با اهداف مدیریتی کشور در تضاد باشد، با تعامل تلاش می‌شود تا بهترین تصمیم برای نظام اداری و اجرایی کشور گرفته شود.
اظهار بی‌اطلاعی برخی از اعضا درباره عضویت‌شان در اتاق‌های فکر وزارت علوم!
نکته مهم درباره این اتاقها آن است که علی‌رغم تاکیدات مسئولان وزارت علوم درباره جایگاه و نقش‌آفرینی جدی آنها در احصا و ارائه پیشنهاد کارشناسی، اما در میدان عمل و به اذعان برخی از اعضای اتاق‌های مختلف، نه‌تنها خود اعضا در جریان دستاوردهای آن نیستند، بلکه پیگیری‌های «فرهیختگان» نشان می‌دهد که حتی تعدادی از افرادی که اسامی آنها به‌عنوان عضو اتاقها معرفی شده‌اند، از احکام خود مطلع نیستند.
سعید سرکار، یکی از همان افرادی است که نام او به‌عنوان عضو اتاق دیپلماسی و مرجعیت علمی معرفی شده اما به اذعان خودش، تا به حال در هیچ جلسه‌ای نرفته و خبری هم از این اتاق ندارد. همچنین عبدالحسین خسروپناه از برجسته‌ترین اعضای اتاق‌های فکر که در دو اتاق تحول علوم انسانی و اسلامی شدن دانشگاهها عضو است هم از عضویتش در این اتاقها اظهار بی‌اطلاعی کرده و می‌گوید: «درباره این اتاقها اطلاعی ندارم. البته سید‌سپهر قاضی‌نوری که به‌عنوان عضو در دو اتاق ارزیابی برنامه‌ها و اسناد بالادستی و کاربردی‌سازی پژوهش معرفی‌شده هم به گفتن «این حکم را خودشان برای من زدند و در جلسات این اتاقها شرکت نکرده‌ام» بسنده می‌کند. موضوع زمانی جالب می‌شود که به سراغ غلامعلی منتظر، دبیر اتاق ارزیابی برنامه‌ها و اسناد فرادستی رفتیم و او هم از عملکرد این اتاق اظهار بی‌اطلاعی کرد.»
از سوی دیگر فردی مانند حسن دانایی‌فرد که در سه اتاق فکر ارزیابی برنامه‌ها و اسناد فرادستی، سیاستگذاری علم و اجتماعی و فرهنگی وزارت علوم عضو است هم در جریان عملکرد این اتاقها نبوده و می‌گوید: «اگر اشتباه نکنم برای هر اتاق یک یا دو جلسه شرکت کردم. طبیعتا از چنین جلساتی باید خوراک تصمیم‌گیری‌های وزارت علوم در بیاید، اما بستگی دارد که وزیر اختیارات لازم را دارد یا ندارد. باید نتایج را از دبیر و رئیس اتاقها جویا شد و خبری به ما از نتیجه نهایی این اتاق فکر ندادند.»
محمد رحیمیان، عضو اتاق فکر سنجش و انگیزش وزارت علوم هم فرد دیگری است که نمی‌داند در داخل این اتاق فکر چه می‌گذرد. به گفته او این اتاق فکر بعد از استعفای دبیرش دیگر تشکیل جلسه نداد و در مجموع شاید پنج یا شش جلسه برگزار شد و امسال هیچ جلسه‌ای برگزار نشده است. علی جهانگیریان، عضو اتاق فکر سیاستگذاری فناوری هم فرد دیگری است که از نتیجه جلسات این اتاق اظهار بی‌خبری کرده و می‌گوید: «منظم در این جلسات شرکت نکرده‌ام. این اظهارات نشان می‌دهد که نه‌تنها وضعیت برگزاری جلسات این اتاقها طبق اساسنامه پیش نمی‌رود، بلکه یا برخی از اعضا اصلا در جریان عضویت‌شان در اتاقها نبوده و برخی دیگر هم نمی‌دانند نتیجه حضورشان در این جلسات به کجا ختم شده است.»
مسئول دبیرخانه اتاق‌های فکر وزارت علوم:
اتاق‌های فکر در یک سال گذشته درمجموع 80 جلسه داشتند
امید رضایی‌فر، نماینده وزیر و مسئول دبیرخانه اتاق‌های فکر درباره خروجی اتاقها تا به امروز گفت: «ما تقریبا در اتاق فکر 300 عضو هیات‌علمی را دعوت کردیم و از نظرات افراد استفاده می‌کنیم و در یک سال گذشته حدود 80 جلسه اتاق‌های فکر را مجموعا داشتیم. سعی شد که خروجی این اتاقها در قالب موضوعات مشخص برای معاونت‌های مختلف وزارت علوم به‌عنوان پیشنهاد ارسال شود. درنهایت درصورت موافقت اجرایی، در معاونت‌ها و مراکزی که در وزارت علوم وجود دارد از این نظرات استفاده می‌شود. برخی از این موضوعات به مرحله موافقت و اجرا رسید. برخی از آنها با تغییر و اصلاح در دستورکار قرار گرفت تا مورد بازنگری و تجدید نظر قرار گیرد. فکر می‌کنم از مجموع برنامه‌ها از هر اتاق فکر یک یا دو مورد پیشنهاد جدی را داشتیم که می‌تواند در معاونت‌ها و مراکز، مورد بهره‌برداری قرار گیرد.»
رضایی‌فر درباره ایجاد اتاق‌های جدید توضیح داد: «یک یا دو اتاق فکر در دستورکار قرار گرفته است، یکی از این اتاقها، اتاق فکر بانوان است. یکی از کارهای جدید که انجام گرفت این است که ما سعی کردیم در هر دانشگاه، مجموعه اتاق فکر به‌عنوان زیرمجموعه راه‌اندازی کنیم. همکاران این اتاق‌های فکر با اتاق‌های 16گانه در ارتباط باشند و مجموع ایده‌ها و نظرات در دانشگاهها را که توسط اعضای هیات‌علمی و نخبگان جمع‌آوری می‌شود، به این مجموعه‌ها منعکس کنند.»
او در ادامه درباره راه‌اندازی اتاق فکر در دانشگاهها عنوان کرد: «فعلا قرار است اتاق‌های فکر به‌صورت دانشگاهی باشند و چون ماهیت اتاق‌های فکر تا حدودی امکان رویکرد بین‌رشته‌ای را دارد، توصیه این است که به‌صورت ترکیبی در سطح دانشگاهها و با فضای چند بعدی به آن نگاه کنند. اما اگر فضای تخصصی در دانشگاهها وجود داشته باشد ما از آن استقبال می‌کنیم. این تفاهم با مرکز هم‌اندیشی اساتید شکل گرفته است و در چند مورد از دانشگاهها تشکیل شده است.»
رضایی‌فر درباره دو اتاق‌فکر پرکار وزارت علوم گفت: «اتاق فکر تحول در علوم انسانی و اتاق فکر آموزش هدفمند از پرکارترین و پربازده‌ترین اتاق‌های ما هستند. در تمام کشور و در تمام دانشگاهها این اتاقها تشکیل خواهند شد.»
جلسات 2ماه‌ونیم یکبار در اتاق‌های فکر وزارت علوم!
طبق گفته‌های رضایی‌فر، دبیر اتاق فکر به «فرهیختگان»، در طول یک سال اخیر تنها 80 جلسه در اتاق‌های فکر برگزار شده است. با یک محاسبه ساده می‌توان به این نتیجه رسید که آمار جلسات اتاقها مورد قبول نیست. به‌طور میانگین هر‌کدام از اتاقها حدود 17 عضو دارند، با استناد به آمار گفته شده، هر اتاق در یک‌سال فعالیت خود، به‌طور میانگین تنها 5 جلسه برگزار کرده است. در طول یک‌ماه از سال نیز تنها 6 جلسه توسط اتاقها برگزار شده است و این موضوع به این معنا است که اتاقها هر دو‌ماه‌و‌نیم یک بار جلسات خود را برگزار کردند. در‌حالی‌که اگر اتاقها هر ماه یک جلسه برگزار می‌کردند، درمجموع 192 جلسه طی یک‌سال صورت می‌گرفت.