کیانا تصدیق‌مقدم، خبرنگار: مسابقه «جواهر سرخ» به کارگردانی سجاد شهریاری و تهیه‌‌کنندگی محمد رحیمی و با اجرای کامران تفتی تولید و این روزها از شبکه نسیم پخش می‌شود. «جواهر سرخ» در جزیره هرمز فیلمبرداری شده و بستری را فراهم کرده تا هنرمندان و ورزشکاران در کنار نخبه‌های ملی و بین‌المللی قرار بگیرند و طی یک مسابقه نمایشی در کنار ایجاد سرگرمی برای مخاطبان توجه ویژه‌ای به نخبگان داشته باشند. البته عوامل این برنامه در کنار این‌ها ظرفیت‌ها و آداب و رسوم هرمز را هم نشان می‌دهند. این مسابقه اولین بار در تیر ماه از شبکه نسیم پخش شد با وقفه‌ای کوتاه و بعد از تمام شدن ایام محرم دوباره به نمایش درآمد. در ادامه با کارگردان این مسابقه گفت‌وگو کردیم و از او درباره روند تولید «جواهر سرخ» پرسیدیم که در ادامه می‌خوانید.
سجاد شهریاری، کارگردان «جواهر سرخ» درباره این مسابقه و روند انتخاب شرکت‌کنندگان گفت: «نام این برنامه در ابتدا «زیرنظر» بود. پیشنهاد برای شروع این بود که تلفیقی از مسابقه و نمایش باشد و من براساس این موضوع طرحم را ارائه دادم. از دو منظر باید به برنامه نگاه می‌کردیم. اول اینکه چرا باید در جزیره هرمز کار شود؟ براساس نظر تهیه‌کننده مبنی‌بر رسیدگی و بُلد شدن هرمز، ما تصمیم گرفتیم آنجا کار را تولید کنیم. در نتیجه لوکیشن جزیره هرمز شد. بر این اساس آداب و رسوم، قومیت و گردشگری آنجا را کارشناسی کردیم تا ببینیم چطور می‌توان مسابقه‌ای برای آن طراحی کرد. بعد از ۴ ماه کار تحقیقاتی به نتیجه مدنظرمان رسیدیم و روی بحث غذاهای محلی، رفتارهای محلی، نوع هرمزوند شدن (یعنی در هر منطقه‌ای که می‌رویم چطور می‌توانیم شهروند آنجا شویم) کار کردیم.»
وی افزود: «دومین موضوع مورد توجه ما این بود که بحث نخبه‌های دانش‌بنیان که مورد تاکید رهبری بود را برند کنیم. ما در طرحی که داشتیم برای اولین‌بار نخبه‌های دانشگاهی را کنار سلبریتی‌ها قرار دادیم و فضایی ایجاد کردیم که بواسطه حضور سلبریتی‌ها نخبه‌ها را معرفی کنیم. سه گروه شش نفره داشتیم که هر گروه از سه نخبه و سه سلبریتی اعم از بازیگر، ورزشکار، خواننده و... تشکیل می‌شد. در سه گروه سبز، زرد و قرمز این شرکت‌کننده‌ها را تقسیم کردیم و مسابقه را به شکل مشترک برگزار کردیم.»
همسو کردن نخبگان با بازیگران دشوار بود
شهریاری در پاسخ به اینکه بازیگرانی که در مسابقه حضور داشتند انتخاب اول‌تان بودند یا خیر گفت: «قطعا همیشه ایده‌آل شما کس دیگری است؛ ولی ما در اینجا برعکس عمل کردیم. یعنی از ابتدا به این برگشتیم که هنرمندان را منطقی انتخاب کنیم. من با خیلی از بازیگران فیلم و سریال ساختم و این اولین‌بار است که مسابقه می‌سازم. بازیگران هم روی حساب شناختی که از من داشتند حضور داشتند و تقریبا می‌توانم بگویم نفر منفی در انتخاب‌ها نداشتیم، مگر اینکه سرکار بودند و به این دلیل نتوانستند همکاری کنند. بازیگران با ما همراه بودند آن هم در در شرایطی که در گرمای سخت هرمز در تابستان پروژه را ضبط کردیم.»
وی در ادامه درباره حضور نخبگان در این مسابقه گفت: «کار با بازیگران راحت‌تر از کار کردن با نخبه‌ها بود چون نخبه‌ها فضای سینما را نمی‌شناسند و سختی کار را نمی‌دانند. همه در زمینه فکری‌شان برای خود کسی بودند و سخت بود تا با ما همسو شوند و دقیقا قسمت سخت کار همین‌جا بود که بتوانیم بازیگران و نخبه‌ها را همسو کنیم. اتفاقا بازیگران در این زمینه هم به من خیلی کمک کردند. از آنها خواستیم به این بحث کمک کنند که یخ نخبه‌ها باز شود.»
در طراحی برنامه تنها بودم
این کارگردان در رابطه با طراحی آیتم‌هایی که در مسابقه وجود داشت گفت: «من تقریبا در طراحی این کار تنها بودم. تهیه‌کننده ما اولین کاری بود که انجام می‌داد و تخصصی در این زمینه نداشت، فقط برحسب ارتباطاتی که داشت پروژه را گرفته بود. مجری طرح هم درگیر یک سریال بود و حضور نداشت؛ یعنی من تک‌نفری باید می‌نوشتم، تک نفری باید جلو می‌بردم، تک‌نفری کار می‌کردم. درواقع اتاق فکر آن‌چنانی نداشتم. متاسفانه یک ناظر کیفی هم داشتیم که با انواع ممیزی‌های عجیب‌و‌غریب گیر می‌داد که حتی تلویزیون هم برای آن مشکلی نداشت. چنین ناظرهایی سعی در تضعیف کردن پروژه‌ها را دارند و شما می‌توانید این موضوع را ببینید.» وی افزود: «متاسفانه تهیه‌کننده برای اینکه کار را ارزان‌تر دربیاورد و از نظر مالی خود را بهتر تامین کند، خیلی به پروژه آسیب زد ولی الحمدلله پروژه هم دیده شده و هم حداقل ارتباط فیزیکی برقرار شده است.»
زمان مناسبی مسابقه را پخش نکردند و به برنامه ضربه زدند
شهریاری در ادامه با نارضایتی راجع‌به زمان پخش این مسابقه گفت: «یکی از مواردی که خیلی به ما ضربه زد این بود که به دوستان گفتیم برنامه را تیرماه پخش نکنید. یک ماه به محرم مانده و کار طنز بود و مشخص است که در محرم نباید پخش شود. ۶ قسمت پخش کردند و دو ماه کار پخش نشد و بعد از دوماه ادامه آن را پخش کردند. این تکه کردن به کار ضربه می‌زند. هر پروژه‌ای داشته باشید قطعا نابود می‌شود، اما با این حال انسجام گرفت و قوام خود را داشت.»
مسابقه با خواستگاری برای یکی از جوانان هرمز به پایان می‌رسد
کارگردان «جواهر سرخ» درباره آیتم‌های مسابقه گفت: «براساس بررسی‌های ما بیشترین شغل مردم هرمز ماهیگیری و ماهی‌فروشی است. سعی کردیم آیتم اول خود را ماهیگیری بگذاریم. ماهیگیری فقط ماهی گرفتن نیست یعنی رفتار شما حین ماهیگیری، ماهی پاک کردن و بعد ماهی فروشی ملاک است. سلبریتی را وادار می‌کردیم در بازار ماهی بفروشد. در ماهی پاک کردن و ماهی خشک کردن هر روز یکی حذف می‌شد. روز دوم پاکسازی زیست‌محیطی بود یعنی باید کنار ساحل زباله‌ها را جمع می‌کردند و تفکیک می‌کردند. اینجا هم یکی حذف می‌شد و روز سوم آشپزی بومی بود. ۴ غذای مختلف داشتیم که انتخاب می‌کردند و در فضایی قرار می‌گرفتند و آن را درست می‌کردند. روز چهارم که یک نفر دیگر حذف و مسابقه ما تاریخ جنگی می‌شد. یعنی آیتم معمایی داشتیم و دوستان باید در قلعه پرتغالی‌ها می‌چرخیدند و یکسری معما را باید حل می‌کردند. روز آخر که دو نفر می‌شدند و باید فرش شنی (یکی از آثار صنایع‌دستی آنجاست) را با خاک‌های رنگی درست می‌کردند. یک نفر از آنجا به فینال می‌آمد. سه گروه بودند و درنهایت سه نفر به فینال می‌آیند. از این سه نفر سه قسمت مربوط به بخش بقا در طبیعت داریم که ۲۴ ساعت در طبیعت باید برای خود غذا و جای خواب و مقابله با حیوانات اهلی و وحشی را داشته باشند و بعد از ۲۴ساعت یک نفر حذف می‌شد و دو نفر باقی می‌ماندند. دو نفر آخر به آیتم فینال می‌رسند و باید برای یکی از جوانان هرمز خواستگاری می‌رفتند و جواب بله می‌گرفتند و درنهایت به این شکل تمام می‌شود.»
وی در ادامه راجع‌به اینکه «جواهر سرخ» قابلیت این را دارد که ادامه پیدا کند گفت: «طراحی مسابقه را طوری انجام دادیم که می‌تواند ادامه‌دار باشد. شما می‌توانید این طراحی را با فاکتور هر منطقه جلو ببرید. با هرمز شروع شده و می‌تواند به کیش و چابهار و... برسد.»
شهریاری در ادامه در پاسخ به اینکه خروجی آنچه برنامه‌ریزی کردید شد یا خیر گفت: «ایده‌آل برای فیلمساز هیچوقت آن چیزی نیست که می‌خواهد. چون اگر بگویید کاملا مطلوب است یعنی به سقف خود رسیدید در نتیجه قطعا با آن چیزی که می‌خواهید فاصله دارید. یکی از دلایل این فاصله هزینه نکردن بود. تهیه‌کننده بیشتر دوست داشت منفعت مالی ببرد تا اینکه پروژه خوبی تحویل دهد. دومین مساله این بود که شبکه همراهی خوبی با کار ما نداشت. تقریبا ۱۲ خواننده دعوت کردیم، مرتضی اشرفی کاری برای ایران خواند و در این شرایط خیلی خوب بود ولی پخش نمی‌شود و گیرهای بیخود می‌دادند. ناظر کیفی واقعا ضربه به کار زد. با صدای بلند در شبکه و رسانه گفتم و باز هم بیان می‌کنم. باز بحمدالله درنهایت پروژه آبرومند شد.»
وی ادامه داد: «خیلی سخت است که برای اولین بار مسابقه نمایشی در تلویزیون کار کنید. مسابقه میدانی در هرمز بود و همه این‌ها سختی کار بود. در هرمز برق سه‌فاز نداریم. یعنی در این میزان از محرومیت باید کار کنید. این مسائل به کیفیت کار ضربه می‌زند. ارتباط در هرمز با قایق تندرو است. ما سه روز وسط کار آف می‌خوردیم چون دریا طوفانی بود و هیچ شناوری نمی‌آمد. بازیگران گروه دوم آن سوی بندرعباس مانده بودند و نمی‌توانستند به جزیره بیایند اما ما از فرصت استفاده می‌کردیم و همین را تبدیل به قصه می‌کردیم.»
باوجود کاهش مخاطب تلویزیون برنامه دیده شده است
این کارگردان با اشاره به این موضوع که روز و ساعت پخش به نسبت خوب بوده راجع‌به میزان بازدید از برنامه گفت: «اتفاقات دو سه ماه اخیر کشور میزان مخاطب را تا حدی کاهش داده است. این امر بدیهی است و باید آن را بپذیریم. دیده شدن برنامه هم منوط به تبلیغات درست است و باید برای برنامه تبلیغ درستی کنیم که دیده شود. هیچ‌گاه فصل یک «خنداونه» را نمی‌توانید از نظر مخاطب با فصل ۴ آن مقایسه کنید. از لحاظ تلوبیون که می‌بینم باز نمی‌توانم تشخیص دهم که مسابقه چقدر دیده شده است چون بازدید در این برنامه‌ها پایین است. در تلویزیون، شبکه نسیم هم الان مخاطب چندانی ندارد. در شرایط کشور شاید بتوان دقیق سنجش کرد که مخاطب به چه صورت است اما با این حال به نظر من در همین شرایط هم کار دیده شده است.»