امید نظری گوهر، خبرنگار:لیگ برتر فوتبال تا پیش از رسیدن به نیمه همچون سال‌های گذشته آبستن اتفاقات زیادی بوده است که یکی از رویدادهای چند ماه اخیر فوتبال ایران در قطع همکاری با 3 سرمربی و سپردن هدایت 2 تیم سطح نخست فوتبال ایران به مردانی جدید خلاصه می‌شود. مطابق سالیان گذشته در لیست تیم‌هایی که روی نیمکت‌شان دست به تغییر زده‌اند نام پرشورهای تبریزی می‌درخشد تا پاکو خمز به‌عنوان نخستین سرمربی اسپانیایی تاریخ باشگاه تراکتور در ادامه فصل هدایت این تیم را برعهده بگیرد. با انتخاب اشاره شده مرد متولد لاس‌پالماس بعد از تونی اولیویرا، ارطغرل ساغلام، جان توشاک، جورج لیکنز، مصطفی دنیزلی، زوونیمیر سولدو و قربان بردیف تبدیل به هشتمین سرمربی خارجی نماینده فوتبال آذربایجان شرقی بعد از بازگشت این تیم در سال 1388 به سطح نخست فوتبال ایران شده است. 
 سرمربی اسبق لاس پالماس، رایو وایکانو و گرانادا باید خیلی امیدوار باشد و تلاش کند تا پرونده حضورش مثل بخش عمده اسامی اشاره شده خیلی زود در تبریز مختومه نشود. البته ناکامی و حسرت روی نیمکت تبریزی‌ها معضلی نبوده است که تنها سرمربیان خارجی با آن دست‌وپنجه نرم کرده باشند بلکه در لیست هدایت‌گران داخلی که شامل فراز کمالوند، امیر قلعه‌نویی، مجید جلالی، رسول خطیبی، یحیی گل‌محمدی، محمد تقوی، ساکت الهامی، علیرضا منصوریان و فیروز کریمی است نیز می‌توان ناکامان بزرگی را جست‌وجو کرد. در بررسی عملکرد مربیان خارجی تراکتور مشخص می‌شود که مصطفی دنیزلی با میانگین امتیاز 1.85 موفق‌ترین سرمربی خارجی این باشگاه در این پارامتر است و نزدیک شدن مدافع اسبق ماتادورها در یورو 2000 به این رکورد می‌تواند دستاورد بسیار خوبی برای این مربی تازه وارد به فوتبال ما تلقی شود. 

  سرمربی‌ای که می‌توانست محبوب‌تر شود
تراکتوری‌ها بعد از جدایی امیر قلعه‌نویی و جدایی بازیکنانی مثل امیرحسین صادقی، رودریگو توسی، سیاوش اکبرپور و احمد آل‌نعمه از اردویشان برای حضور شایسته در دوازدهمین دوره لیگ برتر محمد نصرتی، مهدی کریمیان، مهدی سیدصالحی و قاسم دهنوی را به جمع‌شان اضافه کردند و هدایت این مهره‌ها را به تونی اولیویرا سپردند که کارنامه‌اش اثبات‌کننده شایستگی‌هایش بود. مرد متولد آنادیا خیلی زود موفق شد با حرکات منحصربه‌فردش و پیروزی در دیدارهای حساس برابر استقلال، سپاهان و پرسپولیس در قلب هواداران پرشور تبریزی رخنه کرد تا حتی تراکتوری‌ها به پشتوانه نتایج اشاره شده بتوانند به صدرنشینی در لیگ ایران نزدیک شوند. اما مشکلات عدیده که یک از آنها مسائل مالی بود باعث شد وی در پایان هفته سی‌و‌دوم با 16 پیروزی، 11 تساوی و 5 شکست اردوی پرشورها را ترک کند. همچنین اولیویرا در رقابت‌های لیگ قهرمانان آسیا 2013 با تراکتور به یک برد، یک تساوی و 4 باخت دست یافت و در بیست‌وششمین دوره جام حذفی تیم تحت هدایتش بعد از پیروزی روبه‌روی آلومینیوم هرمزگان با ناکامی برابر داماش گیلان در مرحله یک‌هشتم نهایی حذف شد تا نخستین دوره حضور سرمربی پرتغالی روی نیمکت نماینده فوتبال آذربایجان شرقی در مجموع با میانگین امتیازی 1.65 به اتمام برسد. 
مدیران باشگاه تراکتور بعد از کسب نتایج ضعیف توسط مجید جلالی که باعث خروج قرمزها از جنگ قهرمانی لیگ برتر شده بود دوباره در هفته‌های پایانی فصل فوتبالی 1393-1392 به سراغ سرمربی محبوب پرتغالی رفتند تا او شاید بتواند از حیثیت تیمی که ستارگان نامداری مثل علی کریمی، کریم انصاری‌فرد، محمد نصرتی و مهدی کیانی را دارد دفاع کند. اولیویرا کارش را روی نیمکت پرشورهای تبریزی با شکست 3 بر صفر روبه‌روی نفت تهران تحت هدایت یحیی گل‌محمدی آغاز کرد اما خیلی زود با پیروزی یک بر صفر روبه‌روی مس کرمان در فینال جام حذفی تمام ناکامی این تیم به دست فراموشی سپرده شد. سرمربی اسبق سویا در ادامه راهش در سیزدهمین دوره لیگ برتر برابر تیم‌های استقلال خوزستان و استقلال تهران به پیروزی رسید و نتیجه را برابر راه‌آهن و فولاد واگذار کرد. او همچنین در رقابت‌های لیگ قهرمانان آسیا 2014 نتوانست نتیجه‌ای بهتر از پیروزی یک بر صفر روبه‌روی الاتحاد عربستان، تساوی بدون گل مقابل لخویا و تساوی 2 بر 2 روبه‌روی العین و شکست‌های 3 بر یک، 2 بر صفر و یک بر صفر برابر العین، الاتحاد و لخویا به دست آورد تا حاصل زحماتش در 12 دیداری که هدایت این تیم را برعهده داشت 4 برد، 2 تساوی، 6 شکست و میانگین امتیازی 1.17 باشد. 
سومین دوره حضور سرمربی محبوب پرتغالی در روزهایی رقم خورد که تبریزی‌ها با حضور ادینیهو، حامد لک، فرشاد احمد‌زاده و چند ستاره دیگر که هدایت‌شان برعهده رسول خطیبی بود بعد از شروع مقتدرانه با رسیدن به نیمه راه دچار افت و لغزش شدند تا از سوی مدیران باشگاه اولیویرا یک نسخه شفا بخش پنداشته شود. سرمربی پرتغالی کارش را روی نیمکت تی‌تی‌ها با پیروزی‌های متوالی روبه‌روی نفت مسجدسلیمان، پرسپولیس، راه‌آهن و استقلال خوزستان طوفانی آغاز کرد اما شکست 2 بر یک در دیدار سرنوشت‌ساز مقابل سپاهان باعث توقف روند مثبت قرمزها شد. البته تراکتوری‌ها ناکامی برابر تیم تحت هدایت حسین فرکی را با پیروزی امیدوار‌کننده مقابل سایپا، پیکان، استقلال و تساوی برابر گسترش فولاد جبران کردند اما در آستانه نخستین قهرمانی در دیداری دراماتیک و پرحادثه به تساوی 3 بر 3 مقابل نفت تهران دست یافتند تا جام قهرمانی در دستان کاپیتان طلایی‌پوشان اصفهانی، محرم نویدکیا قرار گیرد. تلخ‌کامی‌ای که باعث شد تراکتوری‌ها بیش از گذشته حسرت اشتباهات‌شان را بخورند. همچنین شاگردان سرمربی پرتغالی لیگ قهرمانان آسیا 2015 را با پیروزی روبه‌روی الاهلی امارات، تساوی مقابل الاهلی عربستان، 2 شکست برابر نسف قارشی و باخت مقابل الاهلی عربستان و الاهلی امارات به پایان رساندند. 
برخلاف ادوار گذشته اولیویرا با پایان یک فصل ردای مربیگری تراکتور را از تنش خارج نکرد تا حضور سرمربی کهنه‌کار در دوره پانزدهم لیگ خلیج فارس و جذب بازیکنانی مثل سروش رفیعی، محمدرضا اخباری، بختیار رحمانی، شجاع خلیل‌زاده، حمزه یونس و آگوستو سزار فوتبال‌دوستان تبریزی را به فتح والاترین قله فوتبالی ایران امیدوار کند اما روند پرنوسان، مشکلات مالی و برخی اختلافات باعث شد تونی اولیویرا بعد از برگزاری 13 دیدار لیگ برتری و 3 رقابت جام حذفی که حاصلش 7 پیروزی، 6 تساوی و 3 شکست بود از جمع تی‌تی‌ها جدا شود. پیرمرد محبوب پرتغالی در مجموع 3 دوره حضورش روی نیمکت محبوب‌ترین تیم فوتبال استان آذربایجان شرقی به 37 برد، 23 تساوی، 24 شکست و میانگین امتیازی 1.59 دست یافت. 

  تصوری که به واقعیت تبدیل نشد
تراکتوری‌ها در دوره هفدهم لیگ برتر به دلیل محرومیت نقل‌وانتقالاتی با مشکلات عدیده‌ای دست‌وپنجه نرم کردند تا بر همین اساس یحیی گل‌محمدی نتواند با تیمی که خالی از ستاره و سرشار از نیروی‌های جوان بود توقعات فوتبال‌دوستان را برآورده کند تا بعد از شکست 2 بر صفر تراکتور در هفته نوزدهم روبه‌روی نفت تهران فردی جدید هدایت پرشورها را برعهده گیرد. ارطغرل ساغلام که در کارنامه‌اش قهرمانی با بورسا اسپور در فصل 2010-2009 سوپرلیگ ترکیه را می‌دید با تشخیص مدیران این باشگاه هدایت قرمزها را برعهده گرفت تا به پشتوانه بازیکنانی مثل دانیال اسماعیلی‌فر، مهدی مهدی‌پور، احسان پهلوان و ارسلان مطهری که بعد از اتمام دوران محرومیت نقل‌وانتقالاتی به جمع این تیم پیوسته بودند در راه موفقیت این تیم گام بردارد اما اتفاقات همچون خواسته‌ها پیش نرفت. ساغلام تنها موفق شد برابر پدیده، گسترش فولاد و فولاد خوزستان به پیروزی برسد و در دیگر دیدارهای لیگ برتری به 4 تساوی و 3 شکست دست یافت. او همچنین در لیگ قهرمانان آسیا تنها توانست 2 مرتبه الجزیره امارات را متوقف کند و در دیدار رفت و برگشت مقابل الاهلی عربستان و الغرافه قطر متحمل 4 شکست شد تا اولین دوره حضورش روی نیمکت تبریزی‌ها را با میانگین امتیازی غیرقابل دفاع 0.94 به اتمام رساند. 
دومین دوره حضور ساغلام روی نیمکت تراکتوری‌ها در روزهایی رقم خورد که نتایج بسیار ضعیف زوونیمیر سولدو ناقوس خطر سقوط این تیم به لیگ آزادگان را به صدا در آورده بود. مربی اهل ترکیه در 11 دیداری که هدایت تبریزی‌ها را در لیگ بیست‌ویکم برعهده داشت، موفق شد برابر مس رفسنجان، هوادار، فجرسپاسی و نساجی با 3 امتیاز مستطیل سبز را ترک کند و در دیگر دیدارها به 4 تساوی، 3 شکست و معدل امتیاز1.45 دست یابد و آمارش در مجموع 2 برهه حضورش روی 7 برد، 10 تساوی، 10 شکست و میانگین امتیازی 1.15 متوقف شود. 

  وداع زودهنگام
محمدرضا زنوزی، مالک باشگاه تراکتور برای به دست فراموشی سپردن رتبه دهم پرشورها در لیگ هفدهم پیش از آغاز فصل فوتبالی 1398-1397، 3 مهره تاثیرگذار تیم ملی احسان حاج‌صفی، اشکان دژاگه، مسعود شجاعی و ستارگانی مثل یوکیا سوگیتا، آنتونی استوکس، ایمان سلیمی، محسن فروزان، هری فورستر، لی اروین و محمد طیبی را به خدمت گرفت و از همه مهم‌تر هدایت این بازیکنان را به سرمربی اسبق رئال مادرید، بشیکتاش ترکیه و رئال سوسیداد یعنی جان توشاک سپرد. سرمربی متولد کاردیف برای کسب نخستین پیروزی‌ در فوتبال ایران ناچار شد تا هفته چهارم صبر کند تا غلبه بر شاگردان علی دایی در سایپا اولین پیروزی تبریزی‌ها در لیگ هجدهم تلقی شود. توشاک بعد از شکست در ضربات پنالتی مقابل صنعت نفت آبادان در مرحله یک شانزدهم از سوی مدیران تراکتور برکنار شد و با آمار 2 برد، 3 تساوی، 2 شکست و میانگین امتیازی 1.29 خاک ایران را ترک کرد. 

  3 دیداری که از خاطر فوتبال‌دوستان فراموش نخواهد شد
پدر نسل نوین فوتبال بلژیک، جورج لیکنز بعد از استعفای محمد تقوی هدایت پرشورها را برعهده گرفت تا رهنمودهای سرمربی اسبق بلژیک باعث پیروزی‌های مهمی برابر نفت مسجدسلیمان، استقلال، سپاهان، ماشین‌سازی، شهرخودرو، استقلال خوزستان و صنعت نفت آبادان، تساوی روبه‌روی نساجی، سایپا و بالارفتن شانس قهرمانی این تیم شد که البته 3 شکست متوالی با نتایج 3 بر یک، یک بر صفر و 2 بر صفر روبه‌روی سپیدرود رشت، پیکان و ذوب‌آهن تمام آرزوهای هواداران این تیم را تبدیل به یاس کرد تا تاثیر آن روی رقابت‌های 3 هفته پایانی دوره هجدهم لیگ برتر نیز احساس شود. لیکنز نتوانست به پشتوانه ستارگان اشاره شده تیمش را از بحران خارج کند تا سه تساوی برابر پرسپولیس، پارس جنوبی جم و فولاد باعث شود آنها در پایان هجدهمین دوره لیگ برتر با فاصله‌ای 9 امتیازی نسبت به قهرمان در جایگاه پنجم قرار گیرند و به این پشتوانه این پایان تلخ پرونده سرمربی بلژیکی در فوتبال ایران با 7 برد، 5 تساوی، 3 شکست و میانگین امتیاز 1.73 بسته شود. 

  درخشان‌ترین مربی خارجی تراکتور از حیث آمار 
مدیران باشگاه تراکتور در فصل فوتبالی 1399-1398 جدا از جذب بازیکنانی مثل رشید مظاهری، رضا اسدی، کوین فروچونه، ویلیان میمبلا، محمدرضا خانزاده و مازولا برای انتخاب سرمربی به سراغ یک شخصیت بسیار جذاب رفتند. مصطفی دنیزلی به پشتوانه قهرمانی در فوتبال ترکیه با تیم‌های بشیکتاش، فنرباغچه و گالاتاسرای و حضور موفق در چندین دوره لیگ قهرمانان اروپا دوباره به فوتبال ایران بازگشت تا این بار به جای هدایت پاس و پرسپولیس راهی تبریز شود و استراتژی‌های هجومی‌اش را در تراکتور پیاده کند. مصطفی پاشا خیلی زود با پیروزی روبه‌روی پرسپولیس، گل‌گهر، سایپا، پارس جنوبی و نساجی در قلب فوتبال‌دوستان تراکتوری رخنه کرد اما شکست‌های تلخ 2 بر یک، 4 بر 2 و 2 بر صفر مقابل صنعت نفت آبادان، استقلال تهران و سپاهان خیلی زود مرد متولد ازمیر را به چالش کشید تا وی بعد تساوی بدون گل مقابل شاهین بوشهر کم‌ستاره عطای حضور در تبریز را به لقایش ببخشد و از جمع پرشورها جدا شود. دنیزلی همچنین در مدت حضورش توانست در مراحل یک‌شانزدهم و یک‌هشتم نهایی جام حذفی از سد تیم‌های پاس همدان و نود ارومیه بگذرد تا به پشتوانه 13 حضور روی نیمکت تی‌تی‌ها به آمار 7 پیروزی، 3 تساوی، 3 شکست و میانگین امتیاز 1.85 دست یابد تا با معدل امتیاز اشاره شده لقب بهترین رکورد نسبت به مربیان خارجی را به تصاحب خود درآورد. 

  انتخابی اشتباه
پرشورها برای فرار از روندی که توسط مربیانی همچون فراز کمالوند و فیروز کریمی ایجاد شده بود پیش از آغاز هفته پنجم دوره بیست‌ویکم لیگ برتر به سراغ زوونیمیر سولدو رفتند که همچون اکثر سرمربیانی که روی نیمکت دیناموزاگرب نشسته‌اند در قامت سرمربی این باشگاه زاگربی موفق به کسب افتخار شده بود تا بعد از حضور در تیم‌های کلن و آداما واکر اتریش ارزش‌های سولدو اثبات شود. بازیکن اسبق اشتوتگارت روی نیمکت تراکتور نیز توفیق چندانی نداشت و تنها با پیروزی برابر شهرخودرو، نفت مسجدسلیمان، حذف در مرحله یک‌هشتم نهایی جام حذفی روبه‌روی مس رفسنجان، 6 تساوی، 8 شکست و میانگین امتیاز بسیار ضعیف 0.75 از هدایت تراکتوری‌ها برکنار شد تا ثبت ضعیف‌ترین میانگین امتیاز بین مربیان خارجی تراکتور در کارنامه مرد متولد زاگرب حک شود. 

  جذابیتی که همیشگی نبود
آخرین سرمربی خارجی تراکتوری‌ها تا پیش از انتخاب پاکو خمز شخصی نبود به‌جز قربان بردیف که طبق آمارها و مشاهدات، همواره 11 حضور شاگردانش در مستطیل سبز پر از تلاطم و نوسان بود. فارغ از جنگندگی تزریق شده به پیکره تبریزی‌ها، تیم تحت هدایت سرمربی فعلی سوچی، گاها همچون دیدار برابر پرسپولیس، نفت مسجدسلیمان و فولاد فوتبال‌دوستان را مقهور جذابیت و راهبردهای حساب شده‌اش می‌کرد اما در بعضی مواقع نمی‌توانست نکته قابل دفاعی در مستطیل سبز پیاده کند تا راه مرد متولد عشق‌آباد بعد از ثبت آمار 4 برد، 3 تساوی، 4 شکست و میانگین امتیازی 1.36 از تراکتوری‌ها جدا شود و خمز هدایت این تیم را برعهده گیرد.