امید نظری گوهر، خبرنگار:بیست‌و‌دومین دوره جام‌جهانی در حالی تقریبا به دیدارهای پایانی و جذاب‌ترین تقابل‌هایش رسیده است که طبق شواهد خوش‌بین‌ترین فوتبال‌دوستان آسیایی به سختی می‌توانستند حضور 3 تیم آسیایی در جمع 16 تیم برگزیده را پیش‌بینی کنند. البته نمایش درخشان قاره آسیا در بزرگ‌ترین آوردگاه فوتبالی جهان اگر با هوشمندی و استراتژی‌های گره‌گشاتر تیم ملی فوتبال ایران و عربستان همراه می‌شد به‌طور قطع در سال 2022 اتفاقی بسیار میمون برای کنفدراسیون فوتبال آسیا و تیم‌های عضوش رقم می‌خورد اما همین میزان درخشش از سوی ژاپن، استرالیا و کره‌جنوبی کافی بود تا قاره کهن بیش از نمایندگان آمریکای جنوبی، آمریکای شمالی و آفریقا در دیدارهای مرحله یک‌هشتم نهایی سهم داشته باشد. 
معمولا در کشورهای نه‌چندان پیشرفته و برخوردار از علم روز فوتبال اتفاقات خوشایند را به شانس و اقبال گره می‌زنند اما با نگاه اجمالی می‌توان درک کرد ژاپن، استرالیا و کره‌جنوبی در سال‌های اخیر زحمات بسیار زیادی کشیده‌اند. شاگردان هاجیمه موریاسو، گراهام آرنولد و پائولو بنتو در سال‌های اخیر با هوشمندی گام‌هایشان را در راه پیشرفت برداشته‌اند تا تمام اتفاقات منجر به حضور آنها در مرحله یک‌هشتم نهایی شود که البته این موضوع نشات‌گرفته از برنامه محوری فدراسیون‌های فوتبال ژاپن، استرالیا و کره‌جنوبی بوده است. 
به‌طور قطع اگر بخواهیم از تیم‌های بیست‌وچهارم، سی‌وهشتم و بیست‌وهشتم رنکینگ فیفا بابت حاصل زحمات‌شان در تورنمنت اخیر تعریفی دهیم و عربستان را بابت عملکردش تحسین نکنیم با نگاه کمی غیرمنصفانه به رویدادها نگریسته‌ایم که همین موضوع می‌تواند همچون سال‌های گذشته فوتبال ایران را به خواب عمیقی ببرد تا حریفان کشورمان در تورنمنت قاره کهن و جام‌جهانی از یوزها سبقت گیرند. 

فاصله شعار تا عمل
طبق نتایج، مشاهدات و صحبت‌های کارشناسان خبره دنیای فوتبال نمی‌توان لقب موفق‌ترین آسیایی بیست‌ودومین دوره جام‌جهانی را به کشوری به جز ژاپن اعطا کرد که البته برای درک راز موفقیت سامورایی‌ها باید معیارهای زیادی را بررسی کرد. فارغ از برنامه‌محوری و نگاه بلند‌مدت این کشور که در سراسر جهان شهره خاص و عام است باید برای سرمربی 54 ساله سرزمین آفتاب تابان نقش مهمی در موفقیت اشاره‌شده در سال 2022 متصور شد که البته خود این مهاجم دهه 90 فوتبال ملی ژاپن یکی از برترین محصولات و میراث‌های نگاه مبتنی‌بر طی شدن سلسله‌مراتب سامورایی‌ها است. 
موریاسو بعد از 6 سال دستیاری در باشگاه‌های سانفریس هیروشیما و آلبریکس نیگاتا توانست نظر مدیران باشگاه سانفریس هیروشیما را جلب کند تا او را به‌عنوان جایگزین میهیایلو پتروویچ انتخاب کنند. مرد متولد استان شیزوئوکا در این باشگاه توانست با تکیه به ستارگانی زیادی ازجمله تاکاما آسانو که در حال حاضر پیراهن ملی ژاپن را بر تن دارد نظر مسئولان عالی فدراسیون ژاپن را برای سپردن هدایت تیم زیر 23 سال این کشور به وی جلب کند تا ژاپنی‌ها با هدایت موریاسو و حضور بازیکنانی مثل کو ایتاکورا، آیاسه یدا، دایزن مادا و کائورو میتوما که در جام‌جهانی 2022 قطر حضور داشتند عنوان نایب‌قهرمانی بازی‌های آسیایی 2018 را به دست آورند. او پیش از قبول هدایت ژاپن دستیار سرمربی اسبق این کشور، آکیرا نیشینو بود و در مدت سرمربی‌گری‌اش در تیم ملی بزرگسالان نظارت و حضور شایانی در تیم‌های ملی پایه داشته است. 
در نگاه اجمالی پوست‌اندازی ژاپن بعد از جام‌جهانی 2018 و تزریق 15 بازیکن به پیکره تیم ملی که تا آن لحظه سابقه پوشیدن پیراهن سامورایی‌ها را نداشتند یکی از دلایل موفقیت این کشور در آوردگاه جام‌جهانی 2022 نام برده می‌شود اما کمتر کسی به عضویت تاکهیرو تومیاسو، ریتسو دوان، کو ایتاکورا و تاکفوسا کوبو در تیم ملی جوانان ژاپن که گام در جام‌جهانی 2017 کره‌جنوبی گذاشت توجه می‌کند. البته اگر یوتا ناکایاما درگیر مصدومیت نمی‌شد به احتمال بسیار زیاد مدافع میانی هادرسفیلد دیگر اسم مشترک لیست بازیکنان تیم ملی جوانان در تورنمنت 2017 و افراد حاضر در پیکارهای اخیر بود. همچنین از میان شاگردان ماساکانا کاگیاما در جام‌جهانی جوانان 2019، هیروکی ایتو در حال حاضر پیراهن تیم ملی بزرگسالان ژاپن را بر تن دارد. البته رویکرد اشاره‌شده نخستین بار نیست که در کشور ژاپن پیاده می‌شود. شینجی کاگاوا، کیوسکه هوندا، یجی کاواشیما و تاکومی مینامینو محصول همین نگاه ویژه به فوتبال پایه هستند و از نسل سامورایی‌ها که نایب قهرمان جام‌جهانی جوانان 1999 شدند بازیکنان بزرگی مثل جونیچی ایناموتو، آکیرا کاجی، کوجی ناکاتا، میتسوو اوگاساوارا، یاسوهیتو اندو، شینجی اونو و نائوهیرو تاکاهارا گام در تیم ملی بزرگسالان گذاشتند. 
یکی از بزرگ‌ترین نکات غیرقابل انکار ژاپنی‌ها تاکتیک‌پذیری فوتبالیست‌های این کشور است که به نظر می‌رسد نکته اشاره‌شده را به پشتوانه برگزاری منظم و با کیفیت جی لیگ و حضور در تیم‌ها و لیگ‌های بزرگ اروپایی کسب کرده‌اند. برای نمونه با تشخیص موریاسو، سامورایی‌ها بعد از شکست روبه‌روی کاستاریکا سیستم 1-2-4-3 را در برنامه‌هایشان گنجاند و آن را به‌خوبی سیستم 4 دفاعه در مستطیل سبز ورزشگاه‌های خلیفه و الجنوب پیاده کردند. فارغ از نقش تعیین‌کننده شوگو تانیگوچی، کو ایتاکورا و تاکهیرو تومیاسو در کاستن از زهر مهره‌های هجومی اسپانیا و کرواسی براساس شواهد مهم‌ترین نقش تدافعی در اردوی ژاپن را مایا یوشیدا ایفا می‌کند. بازیکنی که در 33 سالگی به عضویت شالکه آلمان درآمد و تا این لحظه در رقابت لیگ جزیره، سری آ، بوندس لیگا و اردویژه هلند درمجموع 295 بار به میدان رفته است. بدون شک نکته اشاره‌شده اهمیت حضور لژیونرهای بزرگ و برنامه محوری فوتبال ژاپن برای صدور بازیکنانش به سطح نخست فوتبال جهان را نشان می‌دهد. 
همچنین نباید به‌راحتی از کنار تاثیر تیم‌های حاضر در جی لیگ روی موفقیت تیم ملی فوتبال ژاپن گذشت. برای مثال باشگاه کاوزاکی فروناتاله فارغ از 2 سهم در تیم ملی ژاپن به دلیل قرار گرفتن اسم شوگو تانیگوچی و مینی یامانه در لیست 26 نفره مدنظر هاجیمه موریاسو در سال‌های اخیر با پرورش استعدادهایی مثل کو ایتاکورا، کائورو میتوما، هیده ماسا موریتا و آو تاناکا آنها را رهسپار تیم‌های نامداری کرده است. نکته‌ای که دیگر باشگاه‌های ژاپن مثل یوکوهاما مارینوس، جوبیلو ایواتا، آوسیپا فوکوئوکا، اورا رد دایموندز، کاشیما آنتلرز، ساگان توسو، سرزو اوزاکا، گامبا اوزاکا، کاشیوا ریسول، سانفریس هیروشیما و کاشیما آنتلرز با پرورش دایزن مایدا، هیروکی ایتو، تاکهیرو تومیاسو، واتارو اندو، گاکو شیباساکی، دایچی کامادا، تاکومی مینامینو، ریتسو دوان، جونیا ایتو، تاکوما آسانو و آیاسه یدا به آن توجه داشته‌اند تا بار دیگر به فوتبال‌دوستان اثبات شود نمی‌توان به تنهایی با برنامه‌ریزی در تیم‌های ملی به موفقیت دست یافت و تیم‌های باشگاهی نقش مهم‌تری دارند. 

فوتبال کلاسیک ایرانی با رنگ و بویی مدرن!
یکی از 2 تیم بدون لژیونر بیست‌و‌دومین دوره جام‌جهانی، عربستان سعودی در حالی به پشتوانه 12 بازیکن تیم الهلال، 6 مهره از النصر، 3 فوتبالیست از الشباب ریاض و یک بازیکن از الاتحاد، الفتح و ابها گام در بزرگ‌ترین تورنمنت فوتبالی جهان گذاشت که به جز مواردی معدود همواره اتکایش روی بازیکنان شاغل در فوتبال این کشور بوده است. عدم اشتغال بازیکنان یک کشور در خارج از اقیلم آن فارغ از نکات منفی همچون عدم کسب تجربه در تورنمنت‌های بزرگ و نرسیدن به سقف توانایی‌ها دارای نکاتی مثبت مثل فراهم شدن امکان تعطیلی رقابت‌های داخلی و برگزاری دیدارهای تدارکاتی تعیین‌کننده است. با تشخیص هروه رنار و مدیران فدراسیون فوتبال کشورِ پنجاه‌و‌یکم رده‌بندی فدراسیون جهانی فوتبال، رقابت‌های لیگ حرفه‌ای عربستان در تاریخ 16 اکتبر( 24 مهر) تعطیل شد تا شاهین‌های سبز بتوانند در رقابت‌هایی دوستانه به پیکار آلبانی، هندوراس، ایسلند، پاناما و کرواسی بروند و برای جام‌جهانی 2022 به‌صورت کامل آماده شوند که قطعا این موضوع تاثیر شایانی در عملکرد قابل تحسین آنها برابر آرژانتین، لهستان و مکزیک داشته است. 
یکی دیگر از نکاتی که عربستان سعودی سال‌های اخیر را نسبت به دهه‌های اخیر متمایز می‌کند دوری از اسامی بزرگ در انتخاب سرمربی و توجه به کارنامه و ایده‌های آن فرد است تا بر همین اساس هروه رنار با شخصیت منحصربه‌فردش تیم ملی فوتبال این کشور را دگرگون کند. فوتبال دوستان با مقایسه شاگردان خوان آنتونیو پیزی در جام‌جهانی 2018 و تیم تحت هدایت رنار در تورنمنت اخیر تنها به 9 اسم مشترک یعنی محمد البریک، علی البلیهی، سلمان الفرج، محمد کانو، محمد العویس، عبدالله عطیف، سالم الدوساری، هتان باهبری و یاسر الشهرانی خواهند رسید که اثبات می‌کند این مربی به پشتوانه بازیکنان پرورش‌یافته در باشگاه‌های مختلف این کشور موفق شده خون جدیدی در پیکره عربستانی‌ها تزریق کند. 
البته به‌طور قطع نمی‌توان به بخش از عمده‌ای بازیکنان تیم ملی فوتبال عربستان که نخستین جام‌جهانی خود را تجربه می‌کنند لقب پدیده یا استعداد را داد، چون بخشی از آنها سن‌شان بین 27 تا 30 سال است اما برنامه‌های سالیان اخیر این کشور در فوتبال پایه که یکی از نشانه‌های آن با قهرمانی تیم زیر 23 سال شاهین‌های سبز در رقابت سال 2022 ازبکستان مشهود شد باعث حضور نواف العقیدی، حسن تمبکتی، سعود عبدالحمید، فراس البریکان و هیثم عسیری در 2 تورنمنت اشاره‌شده و پایین آمدن میانگین سنی این کشور شده است. همچنین بازیکنانی مثل سامی النجعی، ناصر الدوساری، عبدالله العمری و محمد الربیعی محصول این کشور در جام‌جهانی 2017 جوانان هستند که با پیشرفت در سالیان اخیر موفق شده‌اند نخستین حضورشان در بزرگ‌ترین آوردگاه فوتبالی جهان را در قطر تجربه کنند. 

به دنبال مهره‌های گره‌گشا در تیم‌های پایه
استرالیایی‌ها در سال‌های اخیر دیگر ستارگان و لژیونرهای بزرگی مثل هری کیول، تیم کیهیل و مارک شوارزر را در ترکیب‌شان نمی‌بینند تا به همین دلیل بتوان تیم تحت هدایت گراهام آرنولد را یکی از کم نام و نشان‌ترین نسل‌های دهه‌های اخیر ساکروس‌ها دانست. البته استرالیا در جام‌جهانی اثبات کرد همدلی و یکدستی بیش از حضور ستارگان می‌تواند منجر به موفقیت شود که بخشی از این موضوع برآمده از حضور سرمربی‌ای است که سلسه مراتب را پیموده تا تبدیل به نفر نخست نیمکت استرالیایی‌ها شود. مهاجم اسبق ساکروس‌ها در دهه 80 و 90 میلادی 9 سال به‌عنوان دستیار زیر نظر فرانک فارینا، گاس هیدینگ و پیم فربیک در تیم ملی این کشور کار کرده است تا به پشتوانه مورد اشاره‌شده و کسب تجربه در قامت سرمربی سنترال کست مارینز، وگالتا سندای و سیدنی اف سی در روزهایی همچون جام‌جهانی 2022 گره از کار استرالیایی‌ها بگشاید. 
یکی از بزرگ‌ترین تاثیرات آرنولد در روزهایی که هدایت تیم ملی بزرگسالان را برعهده داشت روی نیمکت تیم ملی امید این کشور احساس شد تا وی با نگاهی ریزبینانه در رقابت‌های قهرمانی زیر 23 سال 2020 و 2022 و المپیک 2020 توکیو هدایت بازیکنانی مثل کای رولز، توماس دنگ، جوئل کینگ، کامی دلوین، کیاکو باکوس، رایلی مک گری، مارکو تیلیو و گرنگ کول را برعهده گرفت و بعد از سنجش عیار این بازیکنان، آنها را به تیم ملی بزرگسالان تزریق کرد. همچنین در لیست شاگردان برت فن مارویک در جام‌جهانی 2018 نسبت به لیست فعلی این تیم در بیست‌و‌دومین دوره جام‌جهانی 8 اسم مشترک یعنی متیو رایان، میلوش دگنک، دنی ووکویچ، عزیز بهیچ، آرون موی، جکسون ایروین، متیو لکی و جیمی مک لارن دیده می‌شود تا بر همین اساس بتوان بخش عمده‌ای از بازیکنان استرالیا را در بزرگ‌ترین آوردگاه فوتبالی جهان کم‌تجربه دانست که به نظر می‌رسد مدیران و کادرفنی این کشور برای غلبه بر این معضل و بالا بردن بازدهی مهره‌های ساکروس‌ها برای مدتی کوتاه به سراغ گاس هیدینگ رفتند که در کارنامه‌اش هدایت هلند، کره‌جنوبی و استرالیا در جام‌جهانی‌های 1998، 2002 و 2006 را می‌دید و طبق شواهد این تصمیم به پخته شدن استراتژی‌های شاگردان آرنولد کمک کرده است. 

شبیه به 2 تیم آسیایی 
تیم ملی کره‌جنوبی را باید تلفیقی از شاگردان تحت هدایت هاجیمه موریاسو و هروه رنار دانست. با تشخیص پائولو بنتو، جنگجویان تایگوک با 12 لژیونر و 14 بازیکن شاغل در کی لیگ راهی جام‌جهانی شده‌اند. فارغ از حضور ستارگان تاثیرگذاری مثل سون هیونگ مین، کنگین لی و هوانگ هی چان که پیراهن تاتنهام، مایورکا و ولورهمپتون را بر تن دارند نباید به راحتی از کنار تاثیر برگزاری منظم، فشرده و با کیفیت لیگ داخلی این کشور عبور کرد که تاثیر زیادی در موفقیت ببرهای آسیا در تورنمنت اخیر داشته است. نکته‌ای که برابر برزیل با حضور فیکس 3 بازیکن چونبوک موتورز و 1 مهره از اولسان هیوندای در مستطیل سبز به فوتبال دوستان بار دیگر اثبات شد. 
در تاریخ ادوار جام‌جهانی زیر 20 سال تنها 3 تیم آسیایی به‌عنوان نایب قهرمانی دست یافته‌اند که یکی از آنها کره‌جنوبی بوده است که در سال 2019 با حضور بازیکنی مثل کنگین لی در مستطیل سبز حاضر شده بود که در روزهای اخیر پیراهن تیم تحت هدایت بنتو را بر تن داشت. همچنین از تیم کره‌جنوبی در جام‌جهانی جوانان 2017 که در مرحله یک‌هشتم نهایی حذف شد، افرادی مثل بومکئون سونگ، یون جونگ گیو و پایک سئونگ هو به تیم ملی بزرگسالان این کشور تزریق شده‌اند که این موضوع نشان می‌دهد مسئولان فدراسیون فوتبال کره‌جنوبی همچون ژاپنی‌ها نگاهی ویژه به تیم‌های پایه دارند و با گذشت هر سال برنامه‌های پیشرفت متناسب با سن بازیکن تغییر می‌یابد تا استعدادها از چرخه فوتبال ملی و باشگاهی خارج نشوند.