ندا اظهری، خبرنگار: صنایع و تولیدکنندگان داخلی در تامین بسیاری از مواد و سیستم‌ها دچار مشکل بوده و قادر به تامین آنها نیستند اما با اتکا به توانمندی و قابلیت‌هایی که جوانان و محققان ایرانی دارند، کشور ما توانسته در زمینه فناوری نانو به حدی از قابلیت دست پیدا کنند که علاوه بر تامین نیاز صنایع داخل بتوانند بخشی از صادرات را نیز در دست گرفته و درکنار جلوگیری از خروج ارز، به ارزآوری هم پرداخته و درآمدزایی برای کشور به‌همراه داشته باشند. فناوری نانو از آن دست فناوری‌هایی است که با قابلیت‌های گسترده‌ای که دارد توانسته طیف وسیعی از صنایع را شامل شود. در ادامه به برخی تولیدات شرکت‌های نانواستارتاپ می‌پردازیم که توانسته‌اند گام بزرگی در پیشبرد صنایع داشته باشند. 

کامپوزیت‌های نانویی رادارگریز

علی شجری،  عضو استارتاپ نانو ایمن موج مشهد : زمحصول تولید این شرکت درباره کامپوزیت‌های جاذب امواج الکترومغناطیس است که بیش از هر چیز در صنایع نظامی برای رادارگریزی ادوات نظامی مانند پهپادها یا ادوات زمینی و در حوزه مخابرات و قطعات الکترونیک نیز برای پوشش دادن مدارها و سیستم‌های الکترونیکی دربرابر اختلال عملکردی مورداستفاده قرار می‌گیرد. 
پایه این کامپوزیت‌ها از مواد پلیمری است که درکنار آن مواد کربنی و مغناطیسی هم به‌کاررفته است. مدتی پیش، نمونه اولیه‌ای از این محصول ساخته‌شده بود که بعد از افزایش مقیاس یا اسکیل آپ، موفق شدیم نمونه 10*10 آن را نیز تولید کنیم؛ درواقع ما درحال‌حاضر در مرحله نیمه‌صنعتی قرار داریم. این کامپوزیت با الگوبرداری از نمونه خارجی تولیدشده و هیچ نمونه داخلی از آن وجود ندارد اما مزیت‌هایی را نسبت به نمونه خارجی می‌توان برای آن برشمرد. این کامپوزیت تولید داخل با قیمت مناسب‌تر، مشکلات واردات ادوات نظامی را به‌دلیل تحریم‌های موجود ندارد و سازمان‌ها به‌راحتی می‌توانند از این کامپوزیت روی محصولات خود استفاده کنند؛ این کامپوزیت همچنین مقاومت به شرایط محیطی مانند رطوبت دارد و میزان جذب 90 درصد را دارد که قدرت بالایی است. نمونه کامپوزیت خارجی فاقد این ویژگی‌هاست و تلاش شده نسبت به نمونه خارجی ارجحیت‌های بالاتری داشته باشد. قیمت این محصول بسته به میزان خواص و ضخامتی که برای آن سفارش داده می‌شود، متفاوت است. قیمت‌گذاری این محصول هم براساس سطح پوشش‌دهندگی و هم میزان ضخامتی که دارد و نیز خواصی که دارد، انجام می‌شود. بر این اساس، قیمت این کامپوزیت مساوی یا 50 درصد کمتر از نمونه خارجی است و می‌تواند تا حد زیادی برای تولیدکنندگان داخلی مقرون‌به‌صرفه باشد. 

سوپر جاذب‌های تصفیه‌کننده آب و آلاینده‌ها

احسان نشان‌شاه‌جویی،  مدیرعامل شرکت «بهین گستر افرا» سمنان : تولیدکننده زئولیت فرآوری‌شده هستیم که این ماده توانایی حذف فلزات سنگین مانند آرسنیک، سرب، آلومینیوم و کوبالت را داراست این ماده قادر است 20 تا 30 درصد از سختی آب را کاهش دهد و نیز قابلیت حذف رنگ را هم دارد. از موارد کاربرد این جاذب می‌توان به استفاده از آن به‌عنوان فیلتر دوم دستگاه‌های تصفیه آب خانگی اشاره کرد. همچنین شرکت‌های بزرگ از این سوپرجاذب‌ها در فیلترهای شنی برای پیش‌تصفیه یا تصفیه پساب استفاده می‌کنند. ازآنجا‌که برخی شرکت‌ها به‌عنوان شرکت‌های آلاینده شناخته می‌شوند و پسابی که تولید می‌کنند باید دارای استانداردهای خاصی باشد و ما در تحقیقاتی که انجام داده‌ایم، موفق شده‌ایم برای شرکت‌های نساجی حذف رنگ را انجام دهیم. همچنین برای شرکت‌های تولیدکننده نشاسته که آلاینده‌های دیگری تولید می‌کنند، استفاده از این سوپرجاذب‌ها می‌تواند مقادیر BOD و COD را کاهش دهد و همزمان، BOD و COD، سختی آب، فلزات سنگین و حذف رنگ را داشته باشد، بنابراین یک سوپرجاذب قادر است تمام این عملکردها را با هم داشته باشد. 
در دستگاه‌های تصفیه آب خانگی، از این سوپر جاذب‌ها به‌عنوان فیلتر دوم استفاده می‌شود که توانایی آنها از فیلترهای کربن فعال بسیار بالاتر است، طول عمر آن هشت‌ماه است، درحالی‌که طول فیلترهای عمر کربن شش‌ماه است. فیلترهای کربن فعال قادر به کاهش سختی آب نیستند اما این سوپرجاذب‌ها در علاوه بر کاهش سختی آب، قابلیت حذف رنگ را هم دارند. به‌عبارتی، ازنظر سلامتی، سوپرجاذب‌ها سلامت‌تر است. فیلترهای کربن فعال به‌ویژه انواع وارداتی از چین احتمالا حاوی زغال‌سنگ هستند که ممکن است دارای قطران باشند. قطران ماده‌ای سمی است که با عبور از فیلتر اوسموز معکوس، به‌طور کامل قابل‌حذف نبوده و احتمال نشت آن به داخل آب وجود دارد. اما این جاذب، هیچ ماده اضافی وارد آب نمی‌کند. نمی‌توان ادعا کرد که این جاذب یا هر جاذب دیگری در دنیا به‌طور صددرصدی می‌تواند آلاینده‌ها را جذب کند اما بسته به نوع آلاینده، فلزات سنگین بین 90 تا 95 درصد قابل‌حذف با سوپرجاذب‌های نانویی است به‌ویژه عنصر آرسنیک را به زیر حد استاندارد یعنی 10ppm می‌رسانیم و سختی آب نیز با استفاده از این جاذب‌ها 20 تا 30 درصد کاهش می‌یابد. حذف رنگ با این جاذب‌ها بین 50 تا 60 درصد قابل‌حذف شدن است. سوپرجاذب‌ها به‌صورت پودری مورداستفاده قرار می‌گیرند.   به‌دلیل استارتاپ بودن، در مرحله نیمه‌صنعتی قرار داریم و حدود 40 تا 50 کیلوگرم تولید جاذب داریم. مشابه نمونه داخلی این سوپرجاذب‌ها که در آب و دستگاه‌های تصفیه آب به‌کار رود، تاکنون نداشته‌ایم اما فیلتر کربن فعال چندسالی است که مورداستفاده قرار می‌گیرد. سوپرجاذب‌های تولید شرکت ما قادر است آب تمیزتر و باکیفیت‌تری را به دستگاه‌های تصفیه آب اوسموز معکوس تحویل دهد و خلوص بهتری دارد و فیلتر اوسموز معکوس هم طول عمر بالاتری پیدا کند. از نظر نمونه خارجی هم، معمولا از فناوری‌های دیگری تحت‌عنوان فناوری اوسموز معکوس برای تصفیه آب استفاده می‌شود که هم قیمت مقرون‌به‌صرفه‌تری دارد و هم حذف بهتری انجام می‌دهد، بنابراین به‌جرات می‌توان گفت در هیچ‌یک از مقالات علمی برای تصفیه آب از جاذب‌های زئولیت به روشی که ما استفاده کرده‌ایم، اشاره نشده است و ما قادر خواهیم بود این روش‌ها به ثبت جهانی برسانیم. قرار است این سوپرجاذب‌ها به‌قرار کیلویی 50 تا 60 هزار تومان به فروش برسد اما فیلترهای خانگی بین 70 تا 80 هزار تومان قابل خریداری است و از نظر قیمتی، نسبت به فیلترهای کربن فعال موجود در بازار قابل‌رقابت است و بین 20 تا 30 هزار تومان ارزان‌تر است. 

لایه نشانی لوله‌های مسی برای جلوگیری از خوردگی

سید عبدالرسول موسوی، عضو گروه استارتاپ: ما در حوزه لایه نشانی روی لوله‌های مسی فعالیت می‌کنیم. لوله‌های مسی در صنایع مختلفی مورداستفاده قرار می‌گیرند که از آن جمله می‌توان به صنعت ساختمان اشاره کرد. در این صنعت، برای سیستم‌های سردکننده و گرمایشی به‌کار می‌روند. ما با استفاده از فناوری نانو و پلاسما به روش اصلاح سطوح و لایه نشانی، لایه‌ای را روی سطوح اعمال کرده‌ایم که در مقابل خوردگی مقاومت بالایی داشته باشد. لوله‌های مسی به‌دلیل حساسیتی که دارند سریع در معرض تخریب قرار می‌گیرند و مواد خورنده به‌سرعت روی آنها تاثیر گذاشته و منجر به نشتی‌های سوزنی در دستگاه‌های سردکننده می‌شوند. ازآنجا‌که دستگاه‌های سردکننده تحت‌فشار هستند، باعث تخریب سریع لوله‌های مسی و خسارت‌های زیادی به سیستم می‌شود. ما با فرآیند لایه نشانی تلاش کرده‌ایم مانع از ایجاد این تخریب در دستگاه‌های سردکننده و گرمایشی شویم و علاوه‌بر بهینه‌سازی این دستگاه‌ها، از هزینه‌های اضافی چون تعویض کمپرسور، گازگیری و... جلوگیری کنیم. 
استفاده از فناوری لایه نشانی روی لوله‌های مسی به‌طور کامل خوردگی را از بین نمی‌برد و در درازمدت خود را نشان می‌دهد اما ما با این کار مقاومت قطعه را چند برابر می‌کنیم که اگر قطعه‌ای قرار است طی یک‌سال از بین برود، بتوانیم مقاومت آن را 15 ساله کنیم؛ در غیر این صورت نمی‌توان ادعا کرد که این مقاومت مانع از خوردگی لوله‌های مسی می‌شود. به‌عبارتی با استفاده از این فناوری لایه نشانی، مقاومت لوله‌های مسی تا 15 برابر افزایش می‌یابد. البته این افزایش مقاومت کاملا وابسته به محیطی است که لوله‌های مسی به کار می‌روند؛ ممکن است این لوله‌ها در فضایی قرار بگیرند که کمتر در معرض مواد مخرب قرار گیرند و مقاومت آنها به‌جای 10 سال، 30 سال شده و حتی بالاتر از مقاومت اعمال‌شده باشد. اما در شرایطی مانند تصفیه‌خانه‌های فاضلاب، لوله‌های مسی در عرض یک‌هفته دچار خوردگی می‌شوند و ما با لایه نشانی این لوله‌ها، کاری می‌کنیم که خوردگی آنها به پنج‌سال افزایش یابد و مقاومت آن چندبرابر شود. سیستم‌های خنک‌کننده و گرمایشی در صنایع ساختمانی، کولرهای گازی، دستگاه‌های سردکننده مانند آبسردکن، یخچال و در صنایع مختلفی چون صنایع آزمایشگاهی و... کاربردهای فراوانی در امر گرمایش و سرمایش به کار می‌روند. 
تا پیش‌ازاین، هیچ نمونه داخلی از این سیستم‌های لایه نشانی لوله‌های مسی وجود نداشته اما در کشور آلمان چنین سیستمی وجود دارد و کاملا به یکدیگر شباهت دارند. تا پیش از تولید این فرآیند توسط شرکت ما، واردات دستگاه‌های سردکننده پوشش داده‌شده از آلمان انجام می‌شد اما با توجه به گران شدن ارز، دیگر وارداتی صورت نمی‌گیرد و درصورت واردات، باقیمت‌های سرسام‌آوری وارد خواهد شد؛ از این ‌رو، ما با لایه نشانی لوله‌های مسی سعی کردیم بازار داخل را تامین کنیم. 
ما در قالب فروش دستگاه‌ها و نیز مواد اولیه به شرکت‌ها فعالیت می‌کنیم. قیمت دستگاه‌های تولید داخل در مقایسه با نمونه وارداتی آلمانی حدود 15 درصد ارزان‌تر در اختیار تولیدکنندگان داخلی قرار می‌گیرد.