دکتر علیاکبر ولایتی، مشاور رهبر معظم انقلاب اسلامی در امور بینالملل چندی پیش در مصاحبه با شبکه المیادین به موضوعات مختلف منطقه پرداخت و تحولات اخیر ایران و منطقه را مورد بررسی قرار داد. مشروح این گفتوگو را در ادامه میخوانید.
از کنفرانس وحدت اسلامی میخواهم سوالم را شروع کنم، این ایده، چگونه شکل گرفت و اهمیت آن چیست؟
در ابتدای انقلاب برخی از مخالفان ایران و جمهوری اسلامی اینطور تبلیغ میکردند که چون ایران یک کشور شیعی است نمیتواند با برادران اهل تسنن در حکومت و کشورداری کنار هم زندگی کنند و تشریکمساعی داشته باشند. در یک کشور شیعه انقلاب شد و کسانی که میخواستند تفرقهافکنی و مشکل ایجاد کنند، مساله شیعه را مطرح میکردند. درحالیکه معتقدیم همگی مسلمان هستیم و با همه مسلمانان مبانی اعتقادی مشترک داریم. مذاهب مختلف وجود دارند اما مشترکات فراوانی داریم و هیچگاه بهخاطر اینکه شیعه هستیم و دیگری سنی است از دفاع از مسلمین دست برنداشتیم که نمونه آن فلسطین است.
مرحوم شیخمحمدحسین کاشفالغطاءء نوه آیتالله شیخ جعفر کاشف الغطا تنها عالمی بود که در آن زمان در این سطح علیه اسرائیل فتوا داد. در اینجا هم میبینید ایرانیها اعم از شیعه و سنی برابر و یکسان درکنار یکدیگر حضور دارند و زندگی میکنند و در مجلس، احزاب، مدیریتها همگی حضور دارند و حتی نمایندگان دیگر ادیان هم در مجلس هستند که نمونه مشخص از پرچم وحدت در این کشور است و نمونه عملی فراوانی در این زمینه وجود دارد. کنفرانس وحدت هم اقدام مشخص و روشن درمورد اهتمام جمهوری اسلامی ایران در ایجاد برادری و وحدت تمامی مسلمان در جهان است که با تاکید بر مشترکات فراوان موجود، میتواند توطئه دشمنان و بدخواهان را خنثی کند.
تاثیر عملی این نشست علمی اسلامی چه میتواند باشد؟
جهان اسلام دشمنان زیادی دارد، ما معتقدیم دین اسلام یک دین کامل، جامع و نجاتبخش بشر است و اسلام آمد تا ادیان دیگر را نیز کامل کند و به همین دلیل هم دشمن دارد، چون عدهای در دنیا حاکم هستند که در فضای تبلیغاتی و سیاسی سعی میکنند مسلمانان را تضعیف کنند، بنابراین بهدنبال دشمنی با رشد اسلام هستند و موضوع ایجاد تفرقه بین آنان، طراحی و توطئه قطعی آنان است. در این شرایط، اجتماع علما و رهبران مذاهب اسلامی درکنار یکدیگر و تلاش برای همافزایی و همفکری بهمنظور ایجاد وحدت و همدلی بیشتر میان مسلمانان یکی از ضرورتهای انکارناپذیری است که میتواند آمادگی لازم برای ایستادگی و مقابله دربرابر توطئه و نقشههای شوم دشمنان را فراهم کند.
تفرقه در جهان اسلام را چه کسانی هدایت و مدیریت میکنند و نقش آمریکاییها، رژیمصهیونیستی و اروپاییها در این زمینه چیست؟
اروپاییها یکموقعی سیاستهای مستقلی داشتند که الان ندارند. فرانسه زمان ژنرال دوگل یا میتران یا ژاک شیراک حرفهای خودشان را میزنند و بنده برخی از اینها را از نزدیک دیده بودم. میتران فرد خاصی بود. فرانسویها و برخی دیگر از کشورهای اروپایی درحالحاضر چنین آدمهایی که سیاستخارجی مستقل داشته باشند ندارند و تابع آمریکا هستند.
شما ببینید این خسارتهایی که بر سر قضیه اوکراین به اروپا زده شد بهخاطر تبعیت از آمریکاست و بهطور نمونه نمیخواهند در تحریم تا حدی پیش بروند که انرژی آنان قطع بشود، ولی از آمریکاییها تبعیت میکنند. یکی از اشکالات امروز غربیها این است که باور دارند دنیا تکقطبی است و آمریکا ابرقدرت است. این را آمریکا طراحی و ساخته است که اگر دنیا دارای نظم خاصی است ما آن را برقرار کردهایم. یعنی اینکه هرکسی مخالف دیدگاه آمریکاییها بود با او مخالف هستند و آمریکاییها میخواهند جایی باشند که بتوانند اموال دیگر کشورها را غارت کنند، مثل نفتی که از سوریه میبرند.
لذا تفرقهافکنی و ایجاد دشمنی با هدایت آمریکاییها و رژیمصهیونیستی با همراهی برخی کشورهایی که سیاستهای خود را در تابعیت از آنان دنبال میکنند، مدیریت و هدایت میشود؛ هرچند امت اسلامی در جهان هوشیارتر از گذشته، عمق این طراحیها را درک میکند و دربرابر آن مقاومت و ایستادگی دارد.
بهنظر میرسد شاید این تبعیت از آمریکا درحالت تکقطبی در جهان معنا داشته باشد، اما ما در یک نظام جهانی جدید هستیم که بهسمت چندقطبیشدن حرکت میکند. نظر شما در این زمینه چیست؟
زمانی که جنگجهانی دوم تمام شد براساس قرارداد یالتا، دنیا دوقطب شرق و غرب پیدا کرد و کشورهای مختلف به حوزه نفوذ اینها تبدیل شدند. بعد از اینکه فروپاشی شوروی در سال 1989 رخ داد، در سال 91، بوشپدر در مراسم رژه نیروی دریایی آمریکا گفت دنیا دیگر تکقطبی است و ما ابرقدرت هستیم. بعد از آن هم شخصی به نام مک لوهان دنیای امروز را به دهکده تشبیه کرد که کدخدا میخواهد و فوکویاما هم گفت که آخرین نظریه این است که دنیا به لیبرالدموکراسی ختم میشود.
سال 99 برای اولینبار نماینده چین در سازمانملل گفت که اینکه میگویند دنیا تکقطبی است مورد قبول نیست و چطور ممکن است 6 میلیارد جمعیت دنیا زیرنظر یک کشور باشند و لذا معتقدیم دنیا چندقطبی است. پس چین مدعی بود. روسیه آن زمان تا حدودی ملاحظه داشت، اما بهتدریج دیدند آمریکاییها حساب سرشان نمیشود و با اینکه روسیه در زمان گورباچف و یلتسین به اینها امتیاز هم داده بودند اما آمریکاییها حساب سرشان نمیشود. بهخاطر دارم ادوراد شواردنادزه در سخنرانی در شورای امنیت مجمع عمومی سازمان ملل، خودش کمونیست را مسخره میکرد.
یک زمانی با آقای کهل، نخستوزیر آلمان در دفتر او که درکنار رود راین بود نشسته بودیم، به من گفت که گورباچوف یک زمانی گفت که اگر آب رودخانه برگردد، کمونیسم هم به روسیه برمیگردد.
امام خمینی(ره)در نامهای که به گورباچوف مرقوم فرمودند تاکید داشتند که کمونیست را باید در موزههای دنیا پیدا کنید، نه اینکه بروید به آمریکاییها بچسبید؛ چراکه آنها هم رفتنی هستند، ولی آنها به حرف امام(ره) گوش نکردند و رفتند و یلتسین هم که اصلا در مشت اینها بود گفت روسیه هم جز ناتو بشود. حضرت امام(ره) و مقاممعظمرهبری بارها اعلام کردند که آمریکا قابل اعتماد نیست، اما رفتند، آزمودند و کلی ضرر کردند و آمریکاییها هرچه گفتند دروغ بود و خلاف آن چیزی که میگفتند عمل کردند.
درمورد وضعیت فعلی غرب و آمریکاییها هم در شرایط فعلی باید تصریح کرد که ناتو باید عقبنشینی کند و این بحران حل شود؛ چراکه آمریکاییها بنزین روی آتش میریزند و لذا یک راه این است که بنشینند در سازمان ملل و مشکلات را حل کنند.
دیدگاه شما درمورد حوادث اخیر در ایران و هدایت اغتشاشات بهویژه در زاهدان و... چیست و چه کسانی این توطئهها را طراحی و مدیریت میکنند؟
اجازه بدهید یک مثال بزنم. یکی دو ماه پیش، چینیها که دارند یک راه بین سینکیانگ و گوادر ایجاد میکنند، خبر دادند عدهای از شورشیان تعدادی از چینیهایی که کنار جاده کار میکردند را کشتند، چراکه مرز بین ما و پاکستان که 900 کیلومتر است متاسفانه از طرف مقابل خیلی خوب حفاظت نمیشود و مشکلاتی را ایجاد کرده است و به اشکال مختلف نفوذ شکل میگیرد که ارتباطی به مردم عزیز، متعهد و پرتلاش بلوچستان ندارد و لذا این حوادث مدیریتشده از سوی بدخواهان شکل میگیرد تا درون خانواده را دچار معضل و مشکل نمایند و اهداف شوم خود را دنبال کنند.
این نکته نشان میدهد ماهیت این تحرکات چگونه است. یک زمانی ترامپ، خانم کلینتون را متهم کرد که داعش را تاسیس و حمایت کرد. واقعا مشاهده کردید که داعش در عراق و سوریه چه جنایاتی را انجام داد و آمریکاییها تنها سکوت کردند. در هفتههای اخیر داعش را از عراق به افغانستان آوردند برای اینکه ابزار دست آمریکاییها باشد و اخیرا در مدرسه دخترانه شیعیان انفجار انجام دادند و دهها دختر بیگناه شهید شدند و آمریکاییها تنها سکوت کردند، حداقل اعلام برائت کنید که ما اینها را قبول نداریم.
درمورد وقایع اخیر باید گفت که بسیار تاسفبرانگیز بود و برای همه ناراحتکننده است و ایرانیها، دارای عواطف بالایی هستند و واکنش داشتند اما این موضوع چهربطی دارد که یک عده مسلح از طرف آقای بارزانی بیایند و مردم کرد ما را بکشند، در این جریانات اخیر، بیگانگان دنبال بهانه میگردند و این قضیه عادی نبود.
به این نکته هم باید اشاره کرد که ایران با سیاست نگاه به شرق، بهتدریج اثرات تحریمهای سنگین آمریکا و غرب را که در تاریخ کمنظیر است کاهش داده و ملاحظه میکنید تلاشهای رئیسجمهور و وزیرخارجه کشورمان بهواسطه تراکم ملاقاتهای کاری و موثر در توسعه روابط اقتصادی، سیاسی و فرهنگی شکل میگیرد که نمونههای آن را میتوان در شانگهای، اوراسیا و... و مراودات با همسایگان مشاهده کرد.
شانگهای واقعا فرصت ارزشمندی برای ایران است که بیش از نیمی از مردم دنیا عضو آن هستند که اقتصاد قوی مانند چین را شامل میشود و در شانگهای بهطور مستقیم با روسها و آسیایمرکزی همکاریهای گستردهای داریم.
از لحاظ اقتصادی این ارتباطات در نگاه به شرق با وجود تحریمها کافی است؟
عدهای تلاش میکردند که دیگران از ایران نفت و گاز نخرند، ولی چینیها که بالاترین مصرف انرژی را دارند در اوج تحریم، نفت میخریدند یا درمورد حملونقل سوآپ نفت هم در جریان ترانزیتی مثل چابهار و آذربایجان، 40 درصد هم در زمان و هم در هزینه ترانزیت، ایران صرفهجویی میکند. با هند و دیگر کشورهای جنوبشرقآسیا هم میتوان این کار انجام شود. بنابراین ایران بهترین وضعیت ترانزیتی را دارد و ١۵ همسایه داریم و این فرصت بسیار مغتنمی است. بنابراین ایران توانسته کمبودهایی را که غربیها درست کردند از طریق شرق جبران کند. همه میدانند که اقتصاد چین رشد بسیار جدی داشته و تا سال 2030 از آمریکا پیشی خواهد گرفت. زمانی که وزیر خارجه بودم میخواستیم در تهران مترو درست کنیم و در آن زمان اتریش برای هر واگنی یک میلیون و 200 هزار دلار پول درخواست کرد، با چین صحبت کردیم و چین هر واگن را با یکسوم قیمت یعنی 450 هزار دلار با اعتبار به ما داد ضمن آنکه ما با چین رابطه دوهزارساله داریم.
ایران و جایگاه جبهه مقاومت را تشریح بفرمایید؟
ایران در مرکز جبهه مقاومت است و درکنار یمن، لبنان، سوریه، فلسطین و عراق با هم کار میکنند. ما در مقابله با داعش به عراقیها کمک کردیم و کاری هم که در سوریه انجام شد بینظیر است. بنابراین ما دوستانی داریم که درکنار یکدیگر هستیم. در تاریخ شیخجعفر کاشفالغطاء از مراجع بزرگ شیعه در عراق در زمان فتحعلیشاه که ایران سرگرم جنگ شدید با روسیه به فرماندهی عباسمیرزا، سردار رشید ایران بود به تهران آمد و با فتحعلیشاه ملاقات کرد و کتاب کاشفالغطاء را به فتحعلیشاه اهدا کرد و گفت شما از ایران مرکز اهلبیت(ع) دفاع میکنید و من بهخاطر این کار بزرگ از شما و هم از عباسمیرزا شفاعت میکنم و هرکس از لشکریان ایران در این جنگ کشته شود شهید و اهل نجات است و میبینیم این عالم بزرگ عراقی از ایران حمایت میکند. هدف از بیان این مطالب این است که چگونه تاریخ ایران و عراق بههم نزدیک است و تاریخ مشترک ما نشان میدهد که چگونه ایران و عراق بههم پیوند دارند. این مثال و موارد دیگر نشان میدهد که هرگاه علمای اسلام رهبری جامعه را برعهده داشته باشند چگونه برادری و اتفاق را بین مسلمانان ترویج میکنند.
از آن طرف زمانی که عثمانی در جنگ اول جهانی شکست خورد و عراق توسط انگلیسیهای متجاوز در سال 1920 اشغال شد، مرحوم میرزای دوم میرزاتقی شیرازی، مرحوم ملامحمدکاظم یزدی صاحب عروهالوثقی و مرحوم آیتالله سیدمصطفی کاشانی که با مصدق در ملیشدن نفت تلاش کردند، از بزرگان مراجع شیعه بودند و فتوای جهاد علیه انگلیس و دفاع از عثمانی و عراق دادند. میبینید اصلا بین ما و عراق هیچوقت جنگ نشده بود، جنگی که صدام درست کرد علیه هردو ملت بود و این اقدام و تجاوز مطابق میل مردم عراق نبود و این جنگ توسط صدام به هر دو ملت تحمیل شده بود و ملاحظه کردید که امسال سهونیممیلیون ایرانی به عراق رفتند و از آنجا هم به ایران میآیند و بههم محبت دارند و اینگونه مردم ایران و عراق نسبت به یکدیگر علاقه و دوستی دارند.
از سوی دیگر در لبنان آقای سیدحسن نصرالله در شمال قلزوم مقاومت مردانه داشته و از آنجا به اسرائیل اعلام میکنند که حق ندارید به منابع انرژی لبنان دست بزند. از آن طرف در جنوب بابالمندب آقای عبدالملک حوثی، مبارزین جهادگری هستند که با ایران رابطه بسیار نزدیکی دارند به آقای حوثی، لبنان، سوریه، عراق و... کمک میکنیم. مرحوم شهید سپهبد حاجقاسم سلیمانی درکنار مرحوم سردار شهید ابومهدی المهندس دو مرد دلیر از دو کشور ولی کاملا متفق چون سد سکندر درکنار حشدالشعبی کار کردند و بچههای قدس هم کمک میکنند تا در عراق این شرایط را که آمریکا و صهیونیسم با خلق کثیفترین مخلوقات خدا مانند داعش بهوجود آوردند از بین ببرند و فرماندهان ایرانی و عراقی درکنار یکدیگر رشادتهای فراوانی را بهوجود آوردند.
بهنظر شما الان قدرت در دست محور مقاومت در منطقه است؟
ما به این چیزی که میگویید بسیار نزدیک شدهایم، یعنی هرچه زمان گذشته وضعیت بهتر شده است و نوع تعاملات و ارتباطات میان اجزای جبهه مقاومت بسیارخوب است. غربیها با هم نیستند، بهاجبار کنار هم مینشینند، اما ما و مردم عراق، سوریه، لبنان، یمن و... مانند برادر هستیم که بسیار باارزش است. جوانان ما برای دفاع از حرم حضرت زینب(س) در سوریه جنگیدند و به شهادت رسیدند.
این نعمت بزرگی است که ایرانیها و عراقیها باهم به زیارت میروند. در طول تاریخ اینگونه نبوده که سهونیممیلیون نفر از کشورمان فقط برای زیارت بروند و جمعیت ٣٠ میلیونی شکل بگیرد.
یک سوال مستقیم درمورد نقش آمریکا و اسرائیل در موضوعات داخلی که بهوجود آمد. آیا اینها نقشهای برای تجزیه ایران دارند؟
اولا که زورشان نمیرسد و ملت بزرگ ایران نخواهند گذاشت و دوم اینکه اینها فشارهایی را تشدید کردهاند، چون دیدند ایران علیرغم تحریمها درحال رشد است. شما ببینید آقای رئیسی در همین مدت کوتاه چقدر به استانها سفر کرده است و این اقدامات بسیار موثری در رفع تبعیض و فقر میباشد.
اینها دیدند ما در منطقه حرفاول را میزنیم. بدونتردید آمریکاییها درمقابل ایران توان مقاومت ندارند و باید از این منطقه بروند. بنده اخیرا مقالهای نوشتم که در آن گفتهام مرحوم شفتی، عالم بزرگ دینی ما در زمان محمدشاه قاجار در اصفهان بود و با محمدشاه یک کدورتی داشت. محمدشاه رفت که هرات را پس بگیرد. وزیرمختار انگلیس نامه نوشت و خواست مرحوم شفتی را علیه محمدشاه وسوسه کند. مرحوم شفتی نامه نوشت به مک نیل و گفت اگر من با محمدشاه کدورت دارم دعوای داخلی است و شما فضولی نکنید و بعد از شاه درمقابل اجنبی تقدیر کردند. اینها علمای ما هستند و مردم ما مردمی یکپارچه هستند.
شما صحبت کردید در نگاه به شرق اما یکسری سیاست هم وجود دارد، هم در سیاستخارجی دولت جناب دکتر رئیسی در روابط با کشورهای همسایه، تلاش ایران برای بازگشت به روابط با عربستان آیا در راستای وحدت اسلامی و رویکرد نرم ایران در سیاستخارجی است؟
ما و عربستان همسایه هستیم و مشکلی نداریم و باید با هم زندگی کنیم. باید سفارتخانهها در دو کشور فعال باشند؛ چراکه اختلافات بهتر حل میشود. بیتردید باتوجه به احترام متقابل و ضرورتهای موجود این امکان برای حلوفصل برخی اختلاف دیدگاهها وجود دارد.
واضح است که رژیم اسرائیل و آمریکا از برخی اختلافات و تفرقه در جهان اسلام سوءاستفاده میکنند و علیرغم این مساله بعضی کشورهای حوزه خلیج فارس بهسمت عادیسازی روابط با رژیم اسرائیل رفتند، این مساله را چطور میبینید؟
بسیار کار اشتباهی و با خسارتهای فراوان است، اسرائیل مگر جز خیانت برای مسلمانان کاری کرده است. آنها سرزمین مقدس فلسطین را اشغال کردهاند و آمریکاییها برای عادیسازی روابط به این کشورها فشار میآورند.
همه طرحهایی که درمورد فلسطین و صهیونیستها شده بهنفع اسرائیل بوده، از کمپ دیوید، مادرید، اسلو و واشنگنتن تا کمپ دیوید 2 و از همه افتضاحتر پیمان عقبه و پیمان ابراهیم همه بهنفع اسرائیل بود و خوشبختانه جهان اسلام و ملتهای آزادیخواه به این اقدامات بیتوجه است و بهدنبال آزادی قدس است.
یعنی عرض کنم که این کاری که اینها کردند یک خیانت به مسلمانان است و اسرائیل و یک مجموعه از آدمهای وابسته به توطئههای بینالمللی آمدند و سرزمینی که هزاران سال متعلق به فلسطینیها بود تصاحب کردند. مشخص است که بعضی از اینها اختیار دست خودشان نیست و دیگران تصمیم میگیرند و استقلالی ندارند. استقلال یعنی اختیار خودتان را داشته باشید که اینها ندارند.
آخرین تحولات عراق ازجمله انتخاب رئیسجمهور و نخستوزیر را چگونه ارزیابی میکنید؟
ما از این رویداد مهم در عراق بسیار خوشحال هستیم و به دولت و ملت عراق تبریک میگویم که توانستند مرحله بسیار سختی را بعد از تحمل مشقات فراوان پشتسر بگذارند. این نشاندهنده رشد، صبوری و تکامل مردم عراق است.
باید به مردم عراق تبریک گفت که توانستند حکومتشان را تشکیل بدهند، انشاءالله این حکومت با جدیت و قدرت فعالیت خواهد کرد و مجموعهای که قرار است باهم کار کنند اختلافات مانع از این نمیشود که کار پیش نرود و این نشاندهنده پیشرفت فکری و اجتماعی است و زمانی که بعضی از افراد مانند طرفداران صدر آمدند تظاهرات کردند، حشدالشعبی کمال پختگی و انضباط را نشان داد و با مصلحتی که بود مخالفت نکردند. مردم عراق با سابقه طولانی دیکتاتوری تامینشده توسط بعثیها زندگی کردند و بعد از اینکه آمریکاییها آمدند، هیچ کشوری زودتر و موثرتر از عراقیها، آمریکاییها را بیرون نکردند.
نکته دیگر اینکه مردم عراق مردم بافرهنگی هستند. غربیها ٢۵٠٠ سال تمدن دارند، یونان 2000 سال، اما عراق 6هزار سال تمدن دارد و زمانی که اروپاییها درجنگ بودند اینها در شهر زندگی میکردند. علت اینکه میگویم مردم عراق قویترین هستند این است که هیچ اختلافی بین این مجموعهای که درست کردند و بزرگان مبارزان عراق وجود ندارد.
ما بهعنوان ایران حامی عراق هستیم و در عراق این مساله که کار به این پختگی و با سلامت کامل انجام شد بسیار اهمیت دارد و موجب سربلندی جهاناسلام و کل جبهه مقاومت بود.
عراق مهمترین کشور عرب است و در تاریخ سیاسی اسلام نقش اساسی داشته و انشاءالله در آینده شاهد این خواهیم بود که عراق نقش تاریخی خود را باز یابد و جمهوری اسلامی ایران هم بهعنوان همسایهای که بیشترین مشترکات را با کشور عراق دارد درکنار کشور دوست و برادر عراق ایستاده است.
درمورد اختلاف دریایی بین لبنان و رژیماسرائیل که با تهدید سیدحسن نصرالله به پایان رسید، تشریح بفرمایید؟
من حدود ۴٠ سال است که آقای سیدحسن نصرالله را میشناسم. ایشان در شمال و جنوب قلزوم از کشور دفاع میکند. ما از لبنان حمایت میکنیم و باید حتما این خطمرزی مشخص بشود و اسرائیل باید از آنجا برود. مواضع ایشان بسیار موجب تحسین مردم منطقه و جهان اسلام شده است.
یقین داریم که نهضت بزرگ بیداری اسلامی و احیای ارزشهای اسلام که توسط رهبر کبیر انقلاب حضرت امام خمینی(ره) آغاز شد و در زمان خلف صالح ایشان حضرت آیتالله العظمیخامنهای (مدظلهالعالی) ادامه پیدا کرد و همه این برکاتی که در منطقه ما وجود دارد که مهمترین آن دستاورد تشکیل جبهه مقاومت است با قوت ادامه یافته و انشاءالله بهزودی به اتفاق همه مسلمانان آزاده جهان، فلسطین را از سلطه و اشغال رژیم منحوس صهیونیستی آزاد خواهیم کرد.