به‌بهانه حمله نیروهای تحت حمایت دولت اوکراین به پل کریمه و حملات متقابل روسیه به کییف در روز گذشته، با روح‌الله مدبر، کارشناس مسائل اوراسیا گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌‌خوانید.
در شرایط کنونی، عمده‌ترین دلایل حمله طرف اوکراینی به پل کرچ در شبه‌جزیره کریمه را چه مواردی می‌دانید؟
حمله طرف اوکراینی به پل کرچ که متصل‌کننده کریمه به زاپروژیاست به این علت صورت گرفت که طرف آمریکایی، ابتکار عمل خود را در اوکراین از دست داده است. تقریبا ۲۴ساعت پیش از حمله اوکراینی‌ها به پل کرچ، دو گردان نیروهای خارجی که ترکیبی از نیروهای آمریکایی و انگلیسی و کانادایی بودند به منطقه زاپروژیا حمله می‌کنند.
تصورشان این بوده که روس‌ها در آن منطقه حضور ندارند، اما در کمین روس‌ها گرفتار شده و تقریبا تمام این دو گردان منهدم می‌شود. بخش عمده‌ای از نظامیان و مستشاران آمریکایی کشته شده و تعدادی از آنها نیز متواری می‌شوند. از ابتدای شکل‌گیری درگیری‌ها با اوکراین، این اتفاق، ضربه سنگینی به آمریکا محسوب می‌شود. به همین دلیل است که بخش عمده‌ای از تحلیلگران معتقدند کاخ سفید وارد یک بازی اشتباه و معادله‌ای خطرناک شده است. نکته قابل توجه در این رابطه آن است که پیش‌تر در پشت‌پرده تفاهماتی میان کرملین و کاخ سفید صورت گرفته که طرف آمریکایی طی آن تعهد داده بود در منطقه کریمه هیچ عملیاتی صورت نگیرد، اما علی‌رغم این تفاهمات به طرف اوکراینی چراغ سبز نشان داد تا به آن منطقه حمله کند. نکته دیگر آن است که پل کریمه برای روس‌ها یک پل سمبلیک است. این راه ارتباطی سابقه تاریخی قابل توجهی هم دارد. هم ناپلئون و هم هیتلر برنامه داشته‌اند که از طریق پلی این منطقه کریمه را به روستوف نادونو متصل کنند.
اتفاقی که در آن دوره‌ها نیفتاد. استالین هم تصمیم گرفت پل بسازد اما او هم نتوانست این کار را انجام دهد. این پل تقریبا ۱۸.۵ کیلومتری درنهایت در دوره پوتین و اواخر سال ۲۰۱۷ تاسیس شد. باتوجه به اینکه کریمه در سال ۲۰۱۴ به روسیه الحاق شده بود و رسما دیگر اغلب کریمه را جزء روسیه می‌دانند (البته از نظر تاریخی هم اینچنین محسوب می‌شود)، لذا آمریکایی‌ها به روس‌ها گفته بودند ما در این منطقه عملیات انجام نمی‌دهیم. در مقابل، شما هم کییف و بخش غربی اوکراین را مورد حمله قرار ندهید. خب بعد از این اتفاق و باتوجه به اینکه آمریکا زیر قولش زد و بی‌تعهدی کرد، روسیه هم در اقدامی متقابل کییف را هدف قرار داد.
آمریکایی‌ها فکر کردند می‌توانند کلا ارتباط کریمه را قطع کنند و مسیر تدارکاتی را از بین ببرند تا از آن طرف هم با حمله به زاپروژیا به‌سمت خرسون پیشروی کنند، اما معادلات‌شان برعکس شد. تقریبا ۱۲ ساعت بعد بود که مسیر کریمه توسط روسیه راه‌اندازی شد و الان هم دارد فعالیت می‌کند. به‌عبارتی تمام اینها به یک بازی باخت-باخت برای طرف آمریکایی و اوکراینی تبدیل شد. روس‌ها درمقابل مقرها و استحکاماتی که نیروهای مستشاری خارجی در آن بودند را با هدف‌گذاری دقیقی مورد حمله قرار دادند. درنتیجه آمریکا و انگلیس متحمل خساراتی شدند که قابل توجه بود. تمام معادلاتی که آمریکا فکر می‌کرد با زدن پل کریمه می‌تواند به آن برسد و درنتیجه آن جبهه جنوب را تضعیف کند تا بتوانند از خرسون وارد مناطق دیگر شوند به‌هم ریخت. به احتمال خیلی زیاد ظرف روزهای آینده کرملین رسما فاز عملیات را از عملیات ویژه به عملیات ضدتروریستی تغییر دهد.
دیشب هم پوتین زمزمه‌هایی مبنی‌بر این مساله مطرح کرد. عملیات اگر وارد فاز عملیات ضدتروریستی شود، طبق اسناد استراتژیک فدراسیون روسیه حملات فوق‌العاده متفاوت‌تری را شاهد خواهیم بود. امروز هم لوکاشنکو، رئیس‌جمهور بلاروس یک صحبت بسیار مهمی داشته و آن اینکه گفته ما طبق سند دو دولت مشترک روسیه و بلاروس نیروهای روس را وارد محدوده‌های مرزی‌مان می‌کنیم و بلاروس آماده است تا طی فراخوانی، ۵۰۰ هزار نیرو را وارد عملیات‌های نظامی پیش‌دستانه کند. این نشان می‌دهد روسیه یک پلن B فوق‌العاده قدرتمندی تنظیم کرده که فضای بازی را کاملا تغییر دهد.
بامداد بود که این اتفاق در کریمه افتاد. ساعت ۹ صبح شاهد این بودیم که در سطح شهر کییف، بنرهای بزرگی نصب شد و مردم کنار آن عکس می‌گرفتند که خبر از انهدام پل کریمه می‌داد. این مساله نشان می‌دهد آنها از پیش آماده بوده‌اند چون این بنرها را به این سرعت نمی‌توانند آماده کنند. طرح تبلیغاتی بود و مشخص بود طرح از پیش آماده شده است. قصد داشتند روحیه روس‌ها را تضعیف کنند، اما روس‌ها تقریبا چند ساعت بعد از انفجار، مسیر را مجددا راه‌اندازی کردند و درنتیجه، فاز تبلیغاتی آن هم تاثیر چندانی بر طرف روسی نگذاشت.
نکته دیگر آنکه این موارد نشان داد آمریکا ابتکار عمل را از دست داده است. مثلا هفته گذشته انتظار نداشتند روسیه همه‌پرسی برگزار کرده و چهار منطقه را به خود ملحق کند. کار به‌جایی رسید که ایلان ماسک هم اعلام کرد مردم بخش شرقی اوکراین خواهان الحاق به روسیه هستند. علی‌رغم فضای ضدروسی شکل گرفته در نظام بین‌الملل، این اتفاقات نشان داد ابتکار عمل از دست آمریکا خارج شده است.
آیا انفجار این پل به‌طور قطعی در پاسخ به الحاق آن چهار منطقه به روسیه بود؟
بله، اما برنامه آمریکایی‌ها نتیجه عکس داد. طرح آنان این بود که این کار را انجام دهند اما باتوجه به اینکه پل راه‌اندازی و عملیات امروز شروع شد و استراتژی جدیدی از سوی روسیه پی‌گرفته شد طبیعتا این نقشه برای طرف آمریکایی اثر عکس ایجاد کرد.
آیا انفجار پل کرچ هم با هدف تحریک روسیه انجام شده است؟
بله، با هدف تحریک انجام شد. نکته قابل توجه آن است که روسیه در شرایطی به سند استراتژیک امنیت ملی خود مراجعه می‌کند که تهدید هسته‌ای شروع شود. الان ابزارهای بسیار قدرتمند دیگری در اختیار دارد که از آنها استفاده می‌کند. به‌نظر می‌رسد روسیه هوشمندانه وارد بازی هسته‌ای آمریک نخواهد شد. این مساله بازی تبلیغاتی است. طبق صحبتی که لاوروف مطرح کرد جهان دید بعد از اقدام پیش‌دستانه روسیه در حمله به اوکراین، رئیس‌جمهور این کشور نشان داد شخصیتی است که اگر واقعا سلاح هسته‌ای در اختیار داشته باشد آن را علیه روسیه به‌کار می‌برد. اینها نشان‌دهنده آن است که عملیات پیش‌دستانه روسیه برمبنای آن حساسیت‌‌ها دقیق انتخاب شده است.
زمانی که زلنسکی برای اولین‌بار در دنیا هدفی را برای یک عملیات هسته‌ای به‌طور عمومی اعلام می‌کند، نشان‌می‌دهد خوی خطرناکی دارد و از سوی آمریکا یک سیاست کشتار روسی طراحی شده است. این نکته مهمی است. روسیه تا زمانی که شروع درگیری از آن طرف رخ ندهد وارد این بازی نخواهد شد. در سند استراتژیک امنیت ملی روسیه اینچنین آمده است: ۱- اگر متحدان روسیه مورد تهدید هسته‌ای، سلاح کشتار جمعی و حمله قرار گیرند و ۲- اگر مرزها و سرزمین‌های روسیه مورد تهدید و حمله سلاح هسته‌ای قرار بگیرند، روسیه از ظرفیت سلاح هسته‌ای خود استفاده می‌کند.
آیا در سند استراتژیک امنیت ملی، دستورالعمل مشخصی هم برای این تصمیم مشخص شده است؟ در شرایط کنونی، چه چشم‌اندازی را پیشروی اوکراین می‌بینید؟
این تصمیم ممکن است به هر روشی عملیاتی شود، تصمیم آن با فرمانده کل قوای روسیه است. درباره آینده اوکراین هم فکر می‌کنم با فجیع‌ترین وضع به‌سمت یک تجزیه پیش خواهد رفت و این، نتیجه اعتماد زلنسکی به کاخ سفید است که اوکراین را به‌سمت تجزیه و فروپاشی می‌برد. این نتیجه اعتماد به غرب و آمریکاست.