ابوالقاسم رحمانی، دبیر گروه جامعه:نمی‌دانم خاطرتان هست یا نه ولی دو پست مهم و اساسی که دیرتر از بقیه و بعد از استقرار دولت سیزدهم روسای خود را شناختند، یکی وزارت آموزشوپرورش بود و یکی هم سازمان حفاظت محیط زیست. این تاخیر در انتخاب متولیان این دو مسئولیت مهم و اساسی در کشور، روزبه‌روز نگرانی‌ها را افزایش می‌داد و هرروز هم گمانه‌هایی زده می‌شد. فعلا کاری به وزارت آموزشوپرورش ندارم، اما سازمان محیط‌زیست سال‌ها بود که توسط جریانی اداره و مدیریت می‌شد که نه‌تنها تعهدی نسبت به محیط‌زیست کشور نداشت بلکه با شعار محیط‌زیست، علیه محیط‌زیست سیاستگذاری و اجرا می‌کرد و همین همه را ترسانده بود که بعد از دوره مدیریت نامطلوب عیسی کلانتری با آن همه حاشیه و مساله، چه کسی مجوز ورود به پردیسان را از رئیس‌جمهور خواهد گرفت. علی سلاجقه نامی بود که بعد از مطرح شدن، مورد توافق بسیاری از دغدغه‌مندان محیط‌زیستی با هر گرایش سیاسی بود و این توافق هم برآمده از تخصص و دغدغه‌مندی او در این حوزه بود که دو طرف، حداقل در ابتدای مسیر مسئولیت سلاجقه به آن اذعان داشتند. البته اینها به معنی بی‌عیب و ایراد بودن دوره مدیریتی سلاجقه بر سازمان حفاظت از محیط‌زیست نیست، اما طی ادوار گذشته کمتر نامی در حوزه محیط‌زیست بود که در شروع حرکت، این‌طور آرام و مصون از انتقادات بسیار تند خصوصا از سوی فعالان محیط‌زیست باشد. این مساله هم البته به همان میزانی که می‌تواند برای سلاجقه فرصت ایجاد کند، تهدیدهایی را هم به دنبال خواهد داشت. ارتباط با بدنه نخبگانی جامعه و فعالان محیط‌زیست با گرایش‌های مختلف سیاسی، دوری از سیاست و سفارشی‌کاری در اعطای مجوزها و نظارت بر پروژه‌های ضد‌محیط‌زیستی، اولویت‌بندی و دوری از تعارفات و تعارضات منافع در بررسی پرونده‌ها و پروژه‌های مختلف و... همه مطالباتی است که از ابتدا نسبت به سازمان حفاظت محیط زیست و در دوره سلاجقه وجود داشت و هنوز راه زیادی هم برای رسیدن به آن وجود دارد و مطالبات هم همچنان پابرجاست. با این اوصاف حالا حدود یک سال از آغاز مسئولیت سلاجقه بر سازمان حفاظت محیط زیست کشور می‌گذرد و در این یک‌سالگی، سری به روزنامه «فرهیختگان» زده و ضمن بازدید از تحریریه و سایر بخش‌های این روزنامه، گفت‌وگوی نسبتا مفصلی هم داشته که در ادامه متن این گفتوگو را می‌خوانید. لازم به گفتن نیست اما آنقدر دامنه مسائل و موضوعات محیط‌زیستی بلند است که در یک گفت‌وگوی کمتر از یک‌ساعته نتوان به آن پرداخت اما سعی شد در این گفتوگو به اهم مسائل و مصادیق این حوزه در یک سال گذشته اشاره کنیم و سوالاتی را از سلاجقه بپرسیم.
ما شعار محیط‌زیستی ندادیم عمل کردیم
بعد از تعارفات ابتدایی و تعریف و توصیفات سلاجقه از روزنامه «فرهیختگان» که در خطوط بعدی می‌خوانید، سراغ اهم اقدامات یک سال اخیر سازمان حفاظت محیط زیست رفتیم و از سلاجقه درباره تصمیمات و اقدامات این سازمان در این دوره پرسیدیم و در این‌باره به «فرهیختگان» گفت: «همان‌طور که از اسم روزنامه «فرهیختگان» مشخص است، این روزنامه قشر فرهیخته جامعه را مخاطب قرا رمی‌دهد و سعی می‌کند فرهیخته‌سازی کند و با ایجاد فضا و خوراکی که به جامعه تزریق می‌کند، اگر مخاطب شما مثل من نوعی فرهیخته هم نباشد، کم‌کم با اطلاع‌رسانی و آگاهی‌رسانی صادقانه و شفاف، فضا به‌سمت تحلیل‌های عالمانه خواهد رفت و من فکر می‌کنم این روزنامه در میان روزنامه‌های کشور مسئولیت ویژه‌ای دارد و از آنجا که هرگونه قلم‌زدن و حرف‌زدنی نمی‌تواند پاسخ داشته باشد اما حتما برای شما پی‌نوشت می‌نویسند و می‌فرستند. مخاطب شما افراد برجسته کشور هستند و ان‌شاءالله تعمیم آن به تمام جامعه هم به نحو مطلوب انجام خواهد شد. من خوشحالم که این روزنامه جزء روزنامه‌های محیط‌زیستی کشور است و احساسم این است که جامعه‌ای که به محیط‌زیست خودش اهمیت می‌دهد، جامعه موفقی خواهد بود. امروز دنیا دارد چالش‌های محیط‌زیستی را در تمام ابعاد خردوکلان می‌بیند و اکنون اصلی‌ترین مطالبه‌گران در این حوزه خود مردم هستند، یعنی حتی قشری که شاید مخاطب شما نباشد. به‌عبارتی حتی قشر بی‌سواد جامعه هم نسبت به موضوع محیط‌زیست مطالبه‌گر است و شاید تنها حوزه‌ای که ما کوچک‌ترین قصوری داشته باشیم مردم نسبت به آن موضع می‌گیرند، حوزه محیط‌زیست است. درباره دولت سیزدهم و دولت انقلابی و مردمی نوشته‌اند که بعد از انقلاب، محیط‌زیستی‌ترین دولت بوده است و گاهی در مقابل آن علامت سوال می‌گذارند. وقتی این مساله و درواقع سوال مطرح می‌شود، ما می‌گوییم که مساله محیط‌زیست به‌نوعی ظرفیت اجتماعی بسیار فراگیری در کشور ایجاد می‌کند و حتی در دنیا هم بسیاری از دولت‌ها با شعارهای محیط‌زیستی مورد اقبال قرار می‌گیرند و بر سر کار می‌آیند، اما این دولت شعار نداد و بر مبنای اعتقادش که باید بیاید و بارهای بر زمین‌مانده نظام را بردارد، در همین یک‌سالی که بنده به‌عنوان خادمی کوچک در دولت هستم از نزدیک می‌بینم که دغدغه اصلی رئیس‌جمهور ما مسائل محیط‌زیستی است. از ابتدای کار ما احساس کردیم که فضای محیط‌زیست کشور باید از سیاست‌زدگی فاصله بگیرد چون این حوزه فضای مناسبی برای باردهی‌سیاسی به دولت‌ها بوده است. همچنین این حوزه از فضای مجازی که به‌نوعی آن را اداره می‌کرد نیز باید فاصله بگیرد و به صورت تخصصی مشکلات این حوزه را حل کند.
پسماند و گردوغبار دو موضوع اساسی ما در حوزه محیط‌زیست
سلاجقه در ادامه به دو مساله مهم پیش‌روی این سازمان در دوره مسئولیتش اشاره کرد و گفت: «من لازم است به دو موضوع اساسی اشاره کنم که یکی موضوع پسماند است و دیگری موضوع گردوغبار کشور. در یک‌سال اخیر درباره این دو موضوع گام‌های روبه‌جلویی برداشته شده است. رئیس‌جمهوری شخصا از مناطق بازدید کردند. در بحث پسماند و پس‌آب‌ها در مناطق گیلان، سراوان، گهررود و تالاب انزلی ایشان هم از ما مطالبه می‌کنند و هم پیگیر هستند و خوشبختانه تصمیمات خوبی در این‌باره گرفته و عملیاتی شد. من به‌خاطر دارم وقتی که گردوغبارهای خارج از کشور، داخل را به‌شدت متاثر کرده بودند، من در دولت حضور پیدا کردم و آقای رئیس‌جمهور فرمودند آقای سلاجقه کجا آمدی؟ فورا سوار هواپیما شو و برو در بحث دیپلماسی با کشورهای منشا یا هر کار دیگری لازم است، انجام‌بده و من هم رفتم و شما می‌بینید که به‌جز کشورهایی که ما با آنها مراوده نداریم، 11 کشور دیگر همسایه آمدند و خود شخص رئیس‌جمهور هم بودند و این جلسه خروجی‌های واقعا خوبی داشت و در اعلامیه تهران به‌نوعی بحث ایجاد سازمان منطقه‌ای محیط‌زیست و ایجاد دبیرخانه این سازمان و صندوق منطقه‌ای محیط‌زیست مورد تایید قرار گرفت که در سفر اخیر ریاست محترم جمهوری به نیویورک هم دیدیم تمام مباحث وزیر امور خارجه کشورمان درباره گردوغبار بود و گفتند که جامعه بین‌المللی هم باید در این زمینه تکلیف خود را انجام دهد. حوزه محیط‌زیست یک حوزه زیرساختی برای کشور است و باید از مسائل سیاسی مبرا باشد و در تمام بخش‌های خدمات، صنعت، کشاورزی و... این حوزه، زیرساخت و زیربنا محسوب می‌شود. ما به حل مسائل محیط‌زیست کشور جدای از اینکه قبلا چه‌کسی چه‌کاری انجام داده یا نداده، پرداختیم و با این دیدگاه، نظر من این بود که باید ساختار محیط‌زیست کشور تغییرکند و بعد از آسیب‌شناسی متوجه شدیم بحثی که تقریبا هر دوسال‌ونیم در کشور ما مطرح شده، تغییر ساختار بوده که از نقاط آسیب‌پذیر بود و بنابراین کار مطالعاتی انجام دادیم و یک شورای راهبردی در سازمان ایجاد کردیم که در این شورا اساتید و پیشکسوتان اعم از بازنشستگان فعال و سمن‌ها و جوانان حضور دارند تا به نتیجه برسیم و الان قرار است ساختار تغییر یابد که اول باید به محک برسد و بعد اتفاق بیفتد. از آن‌طرف بحثی که وجود داشت این بود که ما اولین دولت بعد از انقلاب هستیم که مبتنی‌بر همه ارزیابی‌های میدانی و مطالعات و پژوهش‌های عالمانه به این سمت‌وسو آمدیم که در قالب برنامه تحولی ارائه‌شده از سوی دولت، هرسال کارهایی که برای سازمان‌محیط‌زیست تدبیر شده، اتفاق بیفتد و در همان شورای راهبردی یک برنامه چهارساله تدوین‌شده که مبتنی‌بر تمام اسناد بالادستی است و به‌زودی بیرون می‌آید و طبق اصل پنجاهم قانون‌اساسی و سیاست‌های ابلاغی مقام‌معظم‌رهبری و برنامه تحولی دولت پیش خواهیم رفت. این برنامه به‌منظور ریل‌گذاری و جهت‌دهی سازمان مدون خواهد شد. در کنار این، ما شاخص‌های ارزیابی قراردادیم و گام‌به‌گام در حین انجام، برنامه قابل سنجش خواهد بود. همچنین در مباحث ساری و جاری کشور می‌دانیم که استخوان لای‌زخم‌های بسیاری در حوزه محیط‌زیست کشور داریم و بنابراین این مسائل باقی‌مانده که برخی حدود 10، 15 سال است که باقی‌مانده‌اند، ان‌شاءالله حل خواهند شد. ما این کارها را مبتنی‌بر این حرف آقای رئیس‌جمهور که گره‌های ذهنی مردم را حل کنید، پیش می‌بریم.»
روزهای خوش دریاچه ارومیه در راه است
شاید همین الان در خیابان جلوی عابرین را بگیریم و به‌صورت تصادفی از آنها بپرسیم مهم‌ترین اولویت‌های محیط‌زیستی کشور چیست و کدام مساله مربوط به این حوزه نگرانی ایجاد کرده است، نه اینکه اولین مورد، اما یکی از اصلی‌ترین موارد مساله دریاچه ارومیه هست و خواهد بود. سوای این روزبه‌روز وخامت احوال این دریاچه، تشدید می‌شود و همین نگرانی‌ها را هم بین مردم و هم اهل فن بالا برده است و بدتر از آن اینکه وضعیت فعلی ماحصل سیاست‌های دولتی است که شعار محیط‌زیستی می‌داد و دریاچه ارومیه هم از مهم‌ترین پرونده‌های آن بود که حالا نتیجه‌اش را می‌بینیم. در این‌باره هم رئیس سازمان حفاظت از محیط‌زیست گفت: «من به‌خاطر دارم که در دولت دهم معاون وقت رئیس‌جمهور در جلسه‌ای با توجه به مسئولیتی که من در آن زمان داشتم، گفتند که باید یک ستادی ایجاد شود و یک حوزه آبریز باید مسئول داشته باشد و دانشگاهی آمد مسئولیت را به‌عهده گرفت که به نظر من دانشگاه‌های قوی‌تر و بهتری داشتیم که می‌توانستند بیایند که کارشان همین بود. به هرحال ستاد تشکیل و پروژه‌هایی تعریف و نشست‌های علمی متعددی برگزار و یک بخش سخت‌افزاری و یک بخش نرم‌افزاری تعریف شد. در بخش سخت‌افزاری اعتباراتی در کشور هزینه شد و ساخت سد کانی‌سیب و زاب و تصفیه‌خانه‌های منطقه و انتقال آب را داشتیم. مکمل بخش سخت‌افزاری باید بخش نرم‌افزاری هم به‌صورت کامل انجام می‌شد و اتفاقا این بخش مهم‌تر است و دستاوردهای آن هم ارزنده‌تر و ملموس‌تر خواهد بود. اکنون ما مشغول ترمیم تونل انتقال آب به‌لحاظ فنی هستیم و پس از آن انتقال آب کانی‌سیب را توسط تونل زاب خواهیم داشت که 600 میلیون مترمکعب آب وارد دریاچه خواهد شد. همچنین تصفیه‌خانه ارومیه و تبریز وارد مدار شدند و اینها هم تقریبا صدمیلیون مترمکعب آب را به دریاچه تزریق خواهند کرد. بحث اساسی ما بحث نرم‌افزاری مساله است که درباره نحوه‌مصرف آب برنامه دارد. وزارت نیرو و وزارت جهادکشاورزی، هردو با تمام نیرو باید جلو بیایند؛ نقش اینها مشخص است و باید به آن عمل کنند. وزارت جهادکشاورزی قول داده که تا آخر شهریور رونمایی از برنامه الگوی کشت انجام شود و واقعا باید همه پای کار بیایند و صرفا این اتفاق، کار یک وزارتخانه نیست. اگرچه باید فرهنگ‌سازی انجام شود ولی باید بگویم خوشبختانه مردم همکاری می‌کنند. ما درباره دریاچه ارومیه به‌فکر معیشت‌های جایگزین برای مردم هستیم که پایدار باشند و اگر از نظر الگوی مصرف در بخش کشاورزی و نیز صنعت و خرده‌صنعت‌های منطقه این اتفاق بیفتد، از نظر بحث فرآیندهای انتقال آب و مشکل تبخیر به نتایج خوبی خواهیم رسید. همچنین ما از وزارت نیرو خواسته‌ایم که حقابه محیط‌زیستی تالاب را سرتالاب تحویل دهند. ما به وزارت نیرو گفته‌ایم که 3.4 میلیارد مترمکعب حقابه دریاچه ارومیه باید سر زمان خودش و دقیقا سرتالاب تحویل داده شود که متاسفانه این‌کار بعضی اوقات انجام نمی‌شود یا می‌گویند آب را داده‌ایم اما بهره‌برداران زیادی در میان راه هستند که از آن استفاده می‌کنند و دیگر آبی باقی نمی‌ماند که به تالاب برسد. نشست‌های دوجانبه‌ای که با وزارت نیرو داشتیم سبب‌شده این مشکلات به‌راحتی مرتفع شوند و به این نتیجه رسیده‌ایم که بحث انتقال حقابه به‌شکل مطلوبی انجام شود. با این وضعیت من فکر می‌کنم دریاچه ارومیه روزهای خوش‌تری را ان‌شاءالله تجربه خواهد کرد.»
نماینده مجلس در دفتر من بست می‌نشست و می‌گفت تا مجوز پتروشیمی میانکاله را امضا نکنی نمی‌روم!
یکی از جدی‌ترین و مهم‌ترین پرونده‌های یک‌سال اخیر در حوزه محیط‌زیست که با همراهی و مطالبه‌گری جدی عمومی هم همراه شد ماجرای احداث پروژه پتروشیمی در منطقه خوش‌آب‌و‌هوای میانکاله در شمال کشور بود. ماجرایی که حواشی زیادی را هم به‌دنبال خودش داشت و در انتها هم البته به نفع مطالبه مردم و دغدغه‌مندان و رسانه‌ها، احداث این پروژه در آن منطقه متوقف شد. روزنامه «فرهیختگان» به‌عنوان یکی از اولین رسانه‌هایی که در جریان این مطالبه حضور جدی داشت و با روایت‌های میدانی و... پیگیر ماجرا بود تا حد زیادی در کم‌وکیف جزئیات و پشت‌پرده این اتفاق قرار داشت. اما خب همان موقع هم یکی از اصلی‌ترین موانع پیش‌روی مدافعان احداث این پتروشیمی، سازمان‌محیط‌زیست بود. سلاجقه در این‌باره هم گفت: «روزنامه «فرهیختگان» خیلی محکم پای‌کار آمد و براساس واقعیت شفاف‌سازی کرد و من تشکر می‌کنم. سال 1394 هیات‌وزیران تصویب می‌کند که هیچ‌گونه صنعت آلاینده‌ای در خطه شمال بارگذاری نشود. اما سال 1399 مصوب گرفته می‌شود اما نه به‌نام میانکاله بلکه به‌نام شمال کشور. ولی اینکه چرا سمت‌وسوی آن به‌سوی میانکاله است، آن هم میانکاله‌ای که ذخیره‌گاهی بین‌المللی و شکارممنوع است و منطقه‌ای حفاظت‌شده است و همه ویژگی‌های یک منطقه محیط‌زیستی را دارد، معلوم نیست. در آن‌زمان برش استانی مطالعات آمایش سرزمین استان اینجا را برای واقعیتی دیگر تعریف کرده است و همه مطالعات علمی هم نشان می‌داد که اینجا باید اتفاق دیگری بیفتد و کاربری دیگری دارد. به هرصورت این اتفاق افتاد و نماینده محترمی به اتاق بنده تشریف می‌آوردند و می‌گفتند تا امضا نکنی، بنده از اینجا نمی‌روم و من هم می‌گفتم که اینجا بحث یک فرآیند است که می‌آید و شکل می‌گیرد و اتفاقاتی می‌افتد. دستگاه قضا که در مسائل محیط‌زیست همکاری خوبی با ما داشته ولی گاهی مطرح می‌کند چرا کارشناسان شما در مسائل محیط‌زیستی نظرات متفاوتی دارند. من هم عرض می‌کنم مگر درباره پرونده‌ها، قضات ما نظرات واحد دارند؟ یک قاضی رای به اعدام می‌دهد و دیگری نقض می‌کند. میدان محیط‌زیست نیز عرصه مسائل کاملا کارشناسی است. در دفتر ارزیابی ما وقتی درخواستی به مجموعه می‌رود، یک گزارش ارزیابی محیط‌زیستی در پی آن می‌آید و چون این بحثش کاملا فنی است زمان می‌برد، چون باید همه‌جانبه بررسی شود، زیرا بیشترین متغیرها در عرصه محیط‌زیست دخالت دارند. معادلات بخش محیط‌زیست چندمجهولی و چندوجهی هستند. بعد از تهیه گزارش فنی، در تیم ارزیابی ما اساتید دانشگاه‌ها، کارشناسان مجرب سازمان و گاهی نمایندگان محترم مجلس هم حضور دارند. تاکید جدی معاونت جدید محیط‌زیست ما این است که از آخرین روش‌های پیشرفته دنیا که بومی‌سازی شده‌اند و متغیرهای کشور خود ما هم در آنها هست، استفاده کنند. اینها فرآیندی زمان‌بر هستند، اما نماینده محترمی می‌آید و می‌گوید این را امضا کنید، من بروم که این امکان ندارد. ما کشور را عالمانه و مدبرانه اداره می‌کنیم و باید در هر دو دنیا پاسخگو باشیم.»
رئیس‌جمهور مخالف پروژه پتروشیمی میانکاله بود
سلاجقه در این باره ادامه داد: «بنابراین درباره میانکاله هیچ‌گونه مجوز محیط‌زیستی صادر نشد و از وزیر محترم کشور هم سوال کردیم که چرا کلنگ زدید، چون هیچ مجوزی در کار نبود. در سفری که من با رئیس‌جمهور از فرودگاه نکا به نیروگاه شهید سلیمی‌کیا رفتم، نماینده مجلسی از من خواست کلنگی را به زمین بزنیم که من گفتم نه‌تنها این‌کار مجوز ندارد بلکه در این سفر استانی قرار نیست کلنگی به زمین بخورد. در پروژه‌های بالای 40 تا 50 درصد پیشرفت اعتباراتی مصوب می‌شود و کارش انجام شده و سرمایه کشور که چندین سال است روی زمین خوابیده، مولد می‌شود. در شهرستان‌های بهشهر و گلوگاه خدمت نمایندگانی بودیم که اگر این کار مجوز داشت کلنگ به زمین می‌خورد اما خود آقای رئیس‌جمهور هم در همان نیروگاه نکا تاکید داشتند و می‌گفتند آقای سلاجقه بسیار مواظب این پروژه باشید که علامت‌سوال‌های زیادی روی آن است. متاسفانه هیچ‌کدام از مسئولان نامه‌ها را نخوانده‌اند که ببینند اصلا مجوزی وجود دارد یا ندارد و مجوزهای ما در حوزه محیط‌زیست حتما یک هولوگرام مخصوص و امضای نهایی دارد که این اتفاق نیفتاده است. از آن‌طرف نمایندگان محترم مجلس حتی نامه‌های مکاتبه‌شده بعدی ما را هم خوب نخواندند. نماینده‌ای در مجلس می‌گفت آقای سلاجقه با نفوذی‌های بیرون از مجموعه کشور سروکار دارد و مطرح می‌کرد که بحث پروپیلن باید در سمنان انجام شود، درحالی‌که ما چنین نامه‌ای ننوشتیم و من به آن نماینده محترم گفتم که کاش شما این نامه را می‌خواندید. ما بحث پدافند غیرعامل را مطرح کرده بودیم برای طول لوله 200 کیلومتری که بخواهد انتقال انجام شود و محصول اینجا به کارخانه‌ای در دامغان برود و درواقع دستگاه‌های امنیتی باید در بحث پدافند غیرعامل ورود می‌کردند و اصلا کار ما نیست. همیشه نمایندگان مسائلی درباره میانکاله مطرح می‌کردند که نشان می‌داد نامه‌های ما را به‌خوبی نخوانده‌اند. من از روزنامه «فرهیختگان» و رسانه‌های دیگری که پای‌کار آمدند و بحث میانکاله را شفاف‌سازی کردند، واقعا تشکر می‌کنم. بحث محیط‌زیست مربوط به همین نظام و کشور است و ما مخالف توسعه نیستیم و اگر جایی بتواند توسعه انجام شود، ما آن را ترغیب می‌کنیم. ما باید خیلی سریع به ترازهایی برسیم که هم ظرفیت ملی آن را داریم و هم ظرفیت‌های بین‌المللی آن ایجاب می‌کند که جمهوری اسلامی ایران با توجه به نیازهایی که دارد به آن برسد. ما اخیرا از سامانه اطلاعات مکانی سازمان‌محیط‌زیست رونمایی داشتیم که ظرفیتی عالی در راستای بحثی که خدمت‌تان عرض کردم، بود. ما آنجا 197 لایه اطلاعاتی کشور را داریم که ظرفیتی عالی از نظر اطلاعات پایه و علمی برای کشور است. این لایه‌ها روی هم قرارمی‌گیرند و سبب می‌شوند فرآیندها تسریع‌شده و کوتاه شوند. به معاونت محیط‌زیست انسانی دستور داده شده تا تمام استخوان‌لای‌زخم‌های محیط‌زیستی کشور را سریعا شفاف کند و تمام پروژه‌هایی که در یک بازه‌زمانی پاسخ داده نشدند، پیگیری شوند. در بسیاری از اینها دیده می‌شود که خود صاحب طرح دنبال آن نیامده است. ما گفتیم که تمام اینها غربال شوند و ما جزء اولین دستگاه‌هایی بودیم که در درگاه خدمات دولت از 30 تا 36 خدمت ما ثبت شد و جزء برترین دستگاه‌ها بودیم و در درگاه کسب‌و‌کار وزارت اقتصاد کشور 8 خدمت در آن سیستم قرار گرفته است و در این 197 لایه کار را به آنجا رساندیم که کار کم‌کم شفاف شود و قبل از آنکه دستگاه‌ها به‌سراغ سازمان‌محیط‌زیست بیایند، ما به‌سراغ آنها برویم و بگوییم اگر توسعه‌ای قرار است در کشور در 10 یا 20 یا 50 سال آینده انجام شود، در این مسیرها و مکان‌ها می‌تواند اتفاق بیفتد. این‌کار با همان سامانه اطلاعات مکانی انجام می‌شود و هرچند هنوز از نظر داده‌ها ناقص است، ولی مقیاس‌سازی آن بسیار عالی انجام شده، یعنی خوشبختانه سامانه در مقیاس یک، 25 هزار و یک، 250 هزار ظرفیت برای رصدکردن دارد و دو مقیاس دیگر هم دارد که در دست انجام است. هر دانشجو و محققی خیلی راحت می‌تواند به این ترتیب کارش را انجام دهد. ما هم به‌سمتی می‌رویم که فرآیند ارزیابی‌های توسعه‌ای محیط‌زیست کشور را یک گام سرعت بدهیم و مبتنی‌بر واقعیات کشور به بخش توسعه با دقت، داده خواهیم داد.»
به بهانه طرح مسکن ملی می‌خواستند بخشی از پارک ملی بمو را تصرف‌کنند که جلوی آن ایستادیم
پرونده زمین‌خواری عجیب در پارک ملی بمو در شمال شیراز هم مساله دیگری بود که از سلاجقه در ارتباط با آن سوال کردیم و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در این‌باره هم گفت: «درباره بمو، به دو قطعه 700 هکتاری مجوز داده شد و به یک 150 هکتار اصلا مجوزی داده نشد. در برنامه تحولی دولت مساله‌ای مطرح است و رئیس‌جمهور هم به من گفته‌اند که فقط خدا و قانون مبنای کار قرار گیرد. الان دولت جمهوری اسلامی مکلف است سالی یک‌میلیون واحد مسکونی تحویل دهد و از آن‌طرف آقای ایمانیه، استاندار محترم استان فارس هستند که استانداری ولایی و انقلابی است و من به ایشان واقعا اعتقاد دارم چون عالم هستند و روی مسائل محیط‌زیست بسیار حساسند. ایشان قرار شد 400 هکتار از مجموعه حفاظت‌شده بمو را دراختیار این‌کار قرار دهند. ما رفتیم و بررسی کردیم و دیدیم کار قبلی تاحدودی با خلاف انجام شده و بنابراین این بحث در شورای عالی معماری و شهرسازی کشور مطرح شد و خوشبختانه با آن مخالفت شد و بعد وقتی ریاست محترم جمهوری دیدند که بحث همچنان مطرح است و وزیر نیرو پیگیر آن هستند، به من گفتند و من هم ماموریتی به معاون حقوقی به‌عنوان داور دادم که شما به‌عنوان سازمان‌محیط‌زیست با وزارت نیرو، راهوشهرسازی بنشینید و مسائل را مورد بررسی قرار دهید. با حضور معاونان وزارت نیرو و معاون حقوقی‌شان نشست برگزار و ادله ما بیان شد و صحه‌خورد بر این مساله که به‌لحاظ محیط‌زیستی نباید آن اتفاق بیفتد، چون ما معتقدیم که آنجا اراضی دیگری در جنوب استان فارس و شهر شیراز هستند که بتوانیم در اختیار وزارت راهوشهرسازی قرار بدهیم و درواقع پرونده این بحث به‌نوعی بسته شده است و آن 400 هکتار دیگر تحویل داده نمی‌شود. اما این بحث مطرح است که ما مناطق مسکونی مردم را دراختیار گرفتیم و ما داریم درباره مشکل و تعارض مردم تعیین‌تکلیف می‌کنیم. ما در ارزیابی‌های محیط‌زیستی خدمت معاونت محیط‌زیست‌طبیعی و تنوع زیستی سازمان این بحث را مطرح کردیم که خیلی از مناط‌ق‌مان باید مرزهایش با شرایط فعلی تطبیق پیدا کند. ما خیلی از مناطق مسکونی مردم را آوردیم و برای سازمان و مردم مشکل ایجاد کردیم و مردم را رودرروی محیط‌زیست قرار دادیم. خیلی از نقاط هستند که اصلا دیگر ارزش محیط‌زیستی ندارند، یعنی شاخص‌های مدنظر ما را ندارند که در این‌باره باید بازبینی صورت گیرد. در این بازبینی‌ها هم ارتقای سطح مناطق را داریم و هم اینکه بعضی مناطق باید رها شوند و به دامن منابع طبیعی کشور برگردند یا اگر به مردم تعلق دارند به آنها بازگردانده شوند. این‌کارها را داریم الان انجام می‌دهیم.»
ماجرای درگیری مدیرکل سابق محیط‌زیست تهران در جلسه تودیع در مراجع قضایی در حال پیگیری است
همین چندوقت‌پیش بود که خبر درگیری مدیرکل سابق محیط‌زیست استان تهران با مدیرکل حوزه ریاست سازمان حفاظت محیط زیست در جریان جلسه تودیع این مدیرکل در تهران بسیار حاشیه‌ساز شد و هزینه سنگینی را بر آبرو و حیثیت سازمان تحمیل کرد. سلاجقه در این‌باره هم توضیح داد و از کم‌وکیف ماجرا این‌طور گفت: «اما درباره مساله‌ای که در استان تهران اتفاق افتاد، باید بگویم که این دولت از دولت‌های مظلوم در تمام دوران جمهوری اسلامی ایران است که هنوز که هنوز است بسیاری از مدیران کل عوض نشده‌اند و این به رویکرد ریاست محترم جمهور برمی‌گردد که معتقدند همه اینها فرزندان نظام و انقلاب هستند و اگر مدیری کارایی دارد، بهتر است ابقا شود که ما در سازمان‌محیط‌زیست سه حکم این‌گونه داشتیم. رئیس‌جمهور فقط تاکید داشتند دولت عوض‌شده و با شعارهای جدید، مردم مطالباتی دارند که باید انجام شوند، بنابراین اگر لازم است مدیری تغییر کند یا ابقا شود، این اتفاق هرچه سریع‌تر بیفتد. ما در همین راستا در استان تهران در سال 1400 با هماهنگی‌هایی که با استاندار محترم شد و ایشان مطالبه داشتند که در محیط‌زیست تهران هم مثل باقی جاهای کشور تغییر ایجاد شود، بنابراین افرادی از طرف استاندار معرفی می‌شوند یا ما به استاندار معرفی می‌کنیم و با هم نهایتا به‌نتیجه می‌رسیم. در اسفند 1400 ما یک مدیرکل را معرفی کردیم و مدیر قبلی پیامک بسیار ناخوشایندی را به جانشین خود داده بود که حراست پیگیری و مدیرکل قبلی اظهار ندامت کرد. محتوای آن پیامک اصلا درخور نظام یا یک شهروند نبود. با معرفی‌های ما و استاندار و اتخاذ نظر مشورتی نمایندگان محترم مجلس، به هرحال مدیرکلی تعیین شد و رسم بر این است که یکی از معاونین برای معارفه ایشان می‌روند اما آن روز معاونین محترم نبودند. از آن‌طرف مدیرکل حوزه ریاست یک حکم سرپرستی معاونت محیط‌زیست انسانی هم بنا به دلایلی که دو روز بیشتر به طول نینجامید، گرفته بودند که درواقع آن روز در جایگاه معاون بودند. ایشان و مدیرکل حوزه حراست و حوزه بازرسی برای معارفه رفتند. اینکه در آن فضا چه‌چیزی مطرح شد، این‌طور شنیدیم که آقای مدیرکل گفته بودند من در آن روز نبودم و در منطقه حفاظت‌شده خجیر بودم، چون اداره‌کل محیط‌زیست استان تهران در منطقه خجیر قرار دارد و این مساله صحت داشت اما اینکه گفته بودند من در حال بازدید بودم، این‌طور نبود و مدیرکل محترم روابط‌عمومی با ایشان بوده و در اداره‌کل استان تهران مشغول تقدیر از آزادگان آن مجموعه بودند و وقتی از جلسه جابه‌جایی مطلع شدند، سریع کت‌وشلوارشان را درآورده و در فضای مجازی عکس‌ها را دیده‌اید که با چه ظاهری حاضر شدند و گفتند که مشغول بازدید بوده‌اند و فضا را ملتهب می‌کنند. درنهایت هم کارهایی دور از شأن یک کارمند در نظام جمهوری اسلامی اتفاق می‌افتد و مدیرکل حوزه ریاست و سرپرست معاونت انسانی استان تهران به آن‌صورت مورد ضرب‌وشتم فیزیکی قرار می‌گیرد. ما سعی کردیم سازمان به این فضا نپردازد و از این فضا دور باشد، یعنی در شأن سازمان نمی‌دیدیم. ولی از مجموعه دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی کشور این انتظار را داشتیم که سریعا موضوع جمع شود و من به استاندار محترم هم گفتم که گله دارم که در بحث تخلفات وارد شوند و البته تا شکایات بیایند و ادله جمع شود، یک بازه‌زمانی طول می‌کشد. ما از کیان سازمان و کارمندان شریف مجموعه دفاع می‌کنیم. فرآیند قانونی آن مساله هم دارد طی می‌شود و دستگاه‌های قضائی کشور مبتنی‌بر واقعیت و آنچه اتفاق افتاده است، مسائل را مورد بررسی قرار دهند و ان‌شاءالله بحث هتک‌حرمت به یک مسئول نظام صادقانه و شفاف حل شود.»
توسعه فرع بر محیط‌زیست است
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در پایان و در جمع‌بندی یک‌سال گذشته مدیریت خود در این سازمان گفت: «بنده اکنون یک سال است که مدیر سازمان‌محیط‌زیست کشور هستم و دوست دارم چندتا از اولین‌ها در حوزه محیط‌زیست را در این یک‌سال گذشته خدمت‌تان عرض‌کنم. یکی، سند ارتقای فرهنگ که سال 1398 تصویب شده بود و در این یک‌سال اجرایی شد. برای اولین‌بار سیاست‌های ابلاغی مقام‌معظم‌رهبری در ارتباط با سازمان حفاظت محیط زیست کشور متولی پیدا کرد و دستگاه‌ها وظیفه خودشان می‌دانند که بر مبنای این سیاست‌های 15گانه، پایش و ارزیابی را در دستور کار خود قرار دهند. همچنین کارگروه پسماند محیط‌زیست کشور خوشبختانه در سازمان به‌صورت فعالانه پیگیر است و حداقل هر دو هفته یک‌بار چهارشنبه بعدازظهر تشکیل جلسه می‌دهد و مخصوصا در بحث پسماندهای شمال کشور به‌صورت میدانی و عملیاتی وارد شدیم. پسماند سراوان کاملا دارد مدیریت و سامان‌دهی می‌شود. سازمان برای شمال کشور به‌عنوان یک الگو برنامه ارائه داد و وزارت کشور به‌عنوان متولی دارد کارش را در این قسمت انجام می‌دهد. خود ریاست محترم جمهور به‌صورت میدانی وارد عمل شدند و به‌عنوان دستگاه ناظر خود کارگروه مدیریت پسماند کشور مدام با همه دستگاه‌های متولی آن در سازمان تشکیل جلسه می‌دهد و خروجی‌های آن کاملا میدانی و عملیاتی است و برای همه استان‌های کشور درحال انجام است. برای اولین‌بار سامانه جامع محیط‌زیست کشور که مشتمل بر همه فعالیت‌های سازمان است، اجرایی شد. همچنین ما هزار و 200 دستگاه موتور دراختیار مجموعه محیط‌زیست کشور قراردادیم که این‌کار از لحاظ پایش محیط‌بانان ما بسیار ارزشمند است. ما به محیط‌بانان قول داده‌ایم و آنها از لحاظ وسایل نقلیه واقعا محروم هستند و امیدواریم بتوانیم به همین نسبت خودرو هم تزریق کنیم. به‌علاوه بحث پایش‌های پهپادی را در کشور شروع کردیم. بحث بیسیم را متمرکز کرده و درحال سامان‌دهی آن در کشور هستیم تا به‌صورت واحد کل کشور را پوشش دهیم. همچنین بحث استفاده از تکنولوژی‌ها و فناوری‌های روز را داریم و شعار ما هم محیط‌زیست مردم‌پایه، هوشمند و فناورانه است که از این ظرفیت‌ها داریم ان‌شاءالله به نحو مطلوب استفاده می‌کنیم. ما برای اولین‌بار به شرکت‌های دانش‌بنیان فراخوان دادیم و هم از ظرفیت‌های آنها در حوزه محیط‌زیست استفاده می‌کنیم و هم آن را به دستگاه‌های دیگر توصیه می‌کنیم. به‌علاوه سامانه نظارت بر قانون جامع هوای پاک کشور را داریم که در این زمینه دستگاه قضا ورود پیدا کرد و از ما بازخواست کردند و خوشبختانه ما توسط سازمان بازرسی کل کشور مورد تشویق قرار گرفتیم.
همچنین جایزه ملی محیط‌زیست کشور بعد از چهار سال دارد در سازمان اجرایی می‌شود که این، بحث مهمی است. بحث 411 پروژه فاقد مجوز را در کشور داریم که برخی از اینها قبلا مشمول مجوزهای محیط‌زیستی نبودند. این مجوزها چند سالی است که باب شده‌اند اما خوشبختانه برای اولین‌بار هم مجلس و هم دولت به اینها پرداختند. ما برای اولین‌بار شورای حقوقی سازمان را از حقوق‌دانان مجرب در کشور تشکیل دادیم، چون همیشه سازمان ما و محیط‌بانان کشور مظلوم واقع شده‌اند و همچنین خیلی از همکاران ما مشکلاتی در مباحث حقوقی داخلی و بین‌المللی داشتند. برای اولین‌بار بانک جامع مدیران ارشد سازمان شکل گرفت. برای اولین‌بار کشور به 5 منطقه تقسیم شد و کشور به‌صورت منطقه‌ای در حال مدیریت‌شدن است. نشست‌های منطقه‌ای‌مان هرچندوقت یک‌بار در مناطق مختلف تشکیل می‌شود. مناطقی که از لحاظ الگوهای محیط‌زیستی تقریبا همسان هستند، در یک منطقه قرارگرفته‌اند و خروجی‌های جلسات آنها بسیار ارزنده بوده است. ما معتقدیم محیط‌زیست کشور باید مبتنی‌بر ایده‌های عملیاتی و زودبازده برای کشور اداره شود و از آن‌طرف پایداری محیط‌زیست کشور هم حفظ شود. طبق قولی هم که روزهای اول دادیم، ان‌شاءالله به این مساله می‌پردازیم و امیدوارم با همت شما رسانه‌های وزین «فرهیختگان» بتوانیم در بعد سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و قلم‌زدن مبتنی‌بر دانش و پژوهش کارهای پشت صحنه گزارش‌ها، آنچه مرضی‌رضای حق است را انجام دهیم. حضرت آقا از ما خواستند که مساله محیط‌زیست باید به مساله درجه‌یک کشور تبدیل شود و آقای رئیس‌جمهور از ما خواستند که هیچ پروژه عمرانی بدون مجوز کلنگ نخورد و فرمودند که توسعه، فرع بر مساله محیط‌زیست است. البته ما امیدوارم بتوانیم پاسخ توسعه کشور را هم بدهیم و به نحو مطلوب بتوانیم توسعه درخوری برای کشور رقم بزنیم و محیط‌زیست کشورمان روبه‌جلو باشد و روزهای خوبی را تجربه کند.»