محمدحسین نظری، خبرنگار: دکتر ربکا مسترتون (Rebecca Masterton) اسلام‌شناس، استاد دانشگاه، سخنران، نویسنده، مجری تلویزیونی و پژوهشگر حوزه عرفان و ادیان است. او داستان‌های کوتاهی نوشته و مجموعه‌ای از آن داستان‌ها را با عنوان «گذر از رویا به‌سوی دیگر» منتشر کرده است. خانم مسترتون در خانواده‌ای مسیحی متولد شد و دختر نویسنده معروف گراهام مسترتون است که در سال 2003 شیعه شد. او در 18‌سالگی به لندن مهاجرت و در مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی لندن تحصیل کرد و لیسانس ادبیات ژاپنی، کارشناسی ارشد ادبیات تطبیقی شرق آسیا و آفریقا و دکتری ادبیات عرفانی فرانسوی و اسلامی غرب آفریقا را از این مدرسه دریافت کرد. دکتر مسترتون نزدیک به 20 سال است که از طریق رسانه‌های مختلف، آموزه‌های عرفانی و حدیثی شیعه را تبلیغ می‌کند و همچنین در دوره‌های کوتاه‌مدت در کالج Birkbeck دانشگاه لندن و دوره کارشناسی و کارشناسی‌ارشد در کالج اسلامی لندن به‌صورت حضوری و آنلاین تدریس می‌کند. خانم مسترتون همچنین به‌طور گسترده‌ای در کنفرانس‌هایی در اروپا و آمریکا سخنرانی می‌کند و علاوه‌بر تبلیغ آموزه‌های اسلام شیعه، به‌نحو جدی به‌نقد آموزه‌های غربی و همچنین پروپاگاندای رسانه‌ای آنها علیه سایر ادیان و مذاهب به‌خصوص مذاهب شرقی و اسلامی می‌پردازد. به بهانه ایام اربعین امام حسین(ع)، با خانم مسترتون درباره امام حسین(ع) و اوضاع آموزه‌های اسلامی در اروپا گفت‌وگو کردیم.

به نظر شما چرا امام حسین(ع) در جامعه جهانی بیشتر از سایر امامان شیعه شناخته‌شده و این اقبال جهانی نسبت به ایشان چقدر متاثر از واقعه عاشوراست؟
به نظر من امام حسین(ع) هنوز آن‌طور که باید شناخته‌نشده است. این مقداری که شما می‌گویید هم عمدتا مربوط به ماهیت رسانه‌ای است که بر جهان مسلط است. بیشتر اوقات رسانه‌ها بر اقدامات گروه‌های سلفی تحت حمایت CIA تمرکز می‌کنند. سالی یک‌بار مطالبی منتشر می‌شود که دسته‌های عزاداری امام حسین(ع) و بعضا مراسم پیاده‌روی اربعین را نشان می‌دهد که واقعا معنای زندگی و ایثار امام حسین(ع) را بیان نمی‌کند. باید راه‌های مؤثرتری برای تبیین زندگی و فداکاری امام حسین(ع) برای جامعه جهانی وجود داشته باشد. شاید لازم است که عالم تشیع نسبت به این موضوع حساس‌تر باشد و راه‌های مناسب برای تبلیغ جدی این موضوع پیدا کند. به‌نظر می‌رسد دانشگاه جای خوبی برای کار کردن روی این موضوع باشد. بسیاری از دانشگاه‌ها در سراسر اروپا و آمریکا این آمادگی را دارند که آموزه‌های شیعه به‌خصوص مطالبی که درباره ائمه(ع) است، بشنوند.
به‌هرحال اگر منظورتان از «جامعه بین‌المللی» جامعه جهانی شیعه است، بله، امام حسین(ع) به‌دلیل حادثه عاشورا از سایر ائمه(ع) بیشتر شناخته ‌شده است.

به‌عنوان محقق، مدرس و مبلغ معارف اسلامی، مهم‌ترین پیام واقعه کربلا و شهادت امام حسین را چه می‌دانید؟ به نظر شما چه چیزی باعث می‌شود که انسان‌ها فارغ از دین و اعتقادات‌شان تحت‌تاثیر این حادثه قرار گیرند؟ ما در پیاده‌روی اربعین می‌بینیم کسانی از ادیان مختلف و از اقصی‌نقاط عالم برای زیارت امام حسین(ع) به کربلا می‌روند. این توجه عالم‌گیر ناشی از چیست؟
شهادت امام حسین(ع) تفاوت قدرت‌های ظالم پنهان در پشت نقاب اسلام و اسلام واقعی را مشخص می‌کند. کسانی که در لشکر یزید بودند، خود را مسلمان می‌دانستند، اما ده‌ها سال قبل از واقعه کربلا  فریب مخالفان اهل‌بیت(ع) را خورده بودند. واقعه کربلا در مورد روانشناسی انسان و همچنین در مورد سیاست پیام‌های بزرگی برای ما دارد. با اهل‌بیت(ع) به‌نحوی رفتار می‌شد که گویی قصد غصب مقام خلافت را دارند، در حالی که قضیه برعکس بود. غاصبین یعنی معاویه و یزید مدعی شدند حاکمان برحق هستند و توانستند مسلمانان را در این باره متقاعد کنند. بنابراین مسلمانان باید بسیار مراقب باشند تا فریب کسانی را نخورند که درتلاش برای کسب قدرت و تسلط بر آنها هستند. این چیز کمی نیست. امروز که جهان سرمایه‌داری به‌دنبال تسلط بر همه منابع است و می‌خواهد همه‌چیز و همه‌کس را به‌نفع خود مصرف کند و به‌خدمت درآورد، مسلمانان باید مراقب باشند که فریب اسلام‌های دروغین را نخورند. حمایت آمریکا و دستگاه‌های جاسوسی آمریکا و برخی کشورهای اروپایی از جریان‌های سلفی و وهابی پروژه‌ای است برای اینکه اسلام اصیل را به‌محاق ببرد. پیام امام حسین(ع) و همه ائمه برای ما چیزی غیر از این است که باید دربرابر انحراف و تحریف ایستاد؟

با توجه به پروژه‌ای که داشتید و با دانشگاهیان مختلف در مورد عاشورا و شخصیت امام حسین(ع) صحبت کرده‌اید، ارزیابی شما از دیدگاه دانشگاهیان اروپایی نسبت به زندگی امام حسین(ع) و واقعه کربلا چیست؟
برخی دانشگاهیان در اروپا علاقه زیادی به تاریخ صدر اسلام دارند، حتی آنهایی که مسلمان نیستند. دانشگاهیان متوجه می‌شوند تاریخ اهل‌بیت(ع) و دیدگاه شیعه برای درک درست این تاریخ بسیار مهم است. آنها به‌واسطه مطالعه دیدگاه شیعیان دریافته‌اند که این دیدگاه در رابطه با اینکه اسلام شیوه‌ای از زندگی است که ما را تشویق می‌کند تا از عدالت دفاع کنیم، منطقی‌تر است. درواقع آنهایی که به این حوزه ورود کرده‌اند، به این نتیجه رسیده‌اند که برای درک درست اسلام و آموزه‌های اسلامی و پیام دین اسلام باید مطالعات تشیع را جدی بگیرند؛ جدی‌ترین مسائل اسلامی در میان اهل تشیع و دانشمندان شیعه مطرح شده است.

به‌عنوان فردی که درکنار فعالیت‌های دانشگاهی فعالیت رسانه‌ای هم دارید، به‌نظر شما چگونه می‌توان حادثه کربلا را از یک بستر صرفا رمانتیک خارج و آموزه‌های سیاسی و اجتماعی آن را به جهانیان عرضه کرد؟ فکر می‌کنید با توجه به اینکه اکثر رسانه‌ها تصویری منفی از اسلام به‌ویژه شیعیان به نمایش می‌گذارند، این موضوع چقدر می‌تواند به شناخت بیشتر جهان از اسلام و شیعیان کمک کند؟
بسیاری از رسانه‌ها از نظر سیاسی علیه شیعیان هستند؛ چه رسانه‌های غربی باشند و چه سایر اشکال رسانه‌ای که توسط مسلمانان رهبری می‌شوند. بنابراین رساندن پیام کربلا آسان نیست. با این حال من می‌دانم که مثلا ایران صنعت فیلمسازی و سینمای بسیار خوبی دارد. در سال‌های اخیر سریال درام طرفدار امپراتوری عثمانی «ارطغرول» هیجان مسلمانان را که مشتاق بازگشت به ارزش‌ها، عزت و شرافت هستند، برانگیخت. این سریال حتی در آفریقای جنوبی و آمریکای جنوبی نیز مورد اقبال قرار گرفت و غیرمسلمانان درحال یادگیری ترکی هستند تا بتوانند این سریال را تماشا کنند. در مورد واقعه کربلا هم می‌توان چنین کاری کرد. شرکت‌های سینمایی و سازمان‌های تلویزیونی اغلب فکر می‌کنند مخاطبان دوست دارند درام‌های زرد و دست چندم را تماشا کنند، اما درواقع مردم مشتاق یادآوری اخلاق، شجاعت، فداکاری و امور متعالی هستند. به‌هرحال نباید قدرت رسانه را در تبلیغ دین و دینداری و تشیع و آموزه‌های ائمه(ع) دست‌کم گرفت. گاهی یک فیلم سینمایی می‌تواند جهان را تحت‌تاثیر قرار دهد و یک پیام بزرگ را به گوش جهانیان برساند.

ناهماهنگی برخی شعائر شیعه با احکام دین و افراط‌وتفریط برخی در برخورد با شعائر تا چه اندازه در ارائه تصویری مخدوش از اسلام به جهانیان موثر است؟ اساسا به‌نظر شما شعائر مخصوصا مناسک مربوط به عزاداری امام حسین برای جذب غیرمسلمانان باید چه خصوصیاتی داشته باشد؟
جهان سکولارشده آنچنان به مناسک علاقه ندارد. فرهنگ سکولار به‌عنوان یک فرهنگ منحط و فاسد که ذهن و روان انسان‌ها را نابود می‌کند، نقطه قوتش ترویج ایده‌ها و فعالیت در حوزه نظری است. ما به متفکران شیعه بیشتری نیاز داریم که مستقیما در سطح بین‌المللی و با تالیف و انتشار با کیفیت و عرضه آن در بازار غرب، با انواع تفکری که سکولاریسم، الحاد و ماتریالیسم را ترویج می‌کنند، رقابت داشته باشند. جهان تقریبا هیچ متکلم و متفکر شیعی را نمی‌شناسد. بنابراین باید پل‌هایی ساخته شود و کانال‌های ارتباطی ایجاد شود تا صدای متفکران شیعه شنیده شود. افراد تازه مسلمان و نوکیش نیز مشتاق انتشارات باکیفیت و خوب هستند که به مسائلی بپردازد که با آن مواجهند. متفکران و متکلمان شیعه برای آشنایی با جهان و اوضاع و احوال مردم نیازمند سفر هستند و غیرمسلمانان هم برای آشنایی با شیعیان باید از جوامع شیعی بازدید کنند. جوامع شیعی باید در نحوه ارتباط با غیرمسلمانان بسیار فعال‌تر عمل کنند. شیعیان تقریبا هیچ فعالیت تبلیغی، ترویجی و علمی موثری در غرب ندارند، درحالی‌که فضا برای پذیرش تشیع و اسلام آماده است. چرا باید صدای اسلام در اروپا این مقدار ضعیف باشد در حالی که همه انواع منحط عقاید و آیین‌های نوظهور جولان می‌دهند و تبلیغ می‌کنند؟ البته بایکوت رسانه‌ای در غرب به این وضع بی‌ارتباط نیست اما واقعیت این است که کار جدی از سوی شیعیان نه در فضای دانشگاهی و علمی و نه در فضای تبلیغی صورت نمی‌گیرد. امیدوارم ایران به‌عنوان مرکز تشیع نسبت به این موضوع تدبیر جدی داشته باشد.

در این رایطه بیشتر بخوانید:

در مسیر خادمی زوار اربعین (لینک)

در قاب نمی‌گنجد (لینک)

پیاده‌روی اربعین یک انسان جدید خلق می‌کند (لینک)

دشمن می‌خواهد پیاده‌روی اربعین را ضعیف نشان دهد (لینک)

چند روایت معتبر از پیاده‌روی اربعین (لینک)

اربعین؛ دعوت به معنویتی دین‌محور (لینک)