ندا اظهری، مترجم: معلولیت شاید محدودیت نباشد اما در بسیاری از موارد باعث می‌شود نگاه متفاوتی به این گروه از افراد جامعه وجود داشته باشد. برخی معلولیت آنها را بهانه‌ای برای یک‌جا نشستن و دورماندن از فعالیت‌های اجتماعی تلقی می‌کنند و همین امر، بی‌توجهی نسبت به آنها را به‌دنبال دارد. اما آنچه تجربه ثابت کرده این است که این افراد نه‌تنها چیزی از بقیه کم ندارند، بلکه باتوجه به اعتمادبه‌نفسی که دارند قادرند فعالیت‌هایی را انجام دهند که شاید افراد عادی به‌سختی از عهده آنها برآیند. درست است که در برخی جوامع، این گروه از افراد خاص مورد بی‌توجهی و بی‌مهری قرار می‌گیرند اما بسیاری از دولت‌ها هم هستند که نگاه ویژه‌ای به این قشر از جامعه دارند و توانمندی‌های آنها را باور کرده و روی آنها سرمایه‌گذاری می‌کنند تا آنها نیز فرصت کافی برای ظهور و بروز قابلیت‌های خود را پیدا کرده و بتوانند خود را ثابت کنند. در ادامه به بررسی آموزش عالی چند کشور دنیا می‌پردازیم که شرایط خاصی را برای تحصیل دانشجویان با شرایط خاص فراهم کرده‌اند.
طرح 7 ساله دسترسی ملی در ایرلند
دانشگاه‌های ایرلند در نظر دارند در طرح جدیدی موسوم به «طرح دسترسی ملی» با آخرین و جدیدترین اصلاحات ممکن، شرایط مناسبی را برای تحصیل دانشجویان با شرایط‌خاص فراهم کنند. به گزارش universityworldnews، این طرح که قرار است بین سال‌های 2022 تا 2028 اجرایی شود، به‌دنبال پیشرفت بیشتر در زمینه افزایش پذیرش دانشجویان خاص است. البته استارت این طرح از چند سال گذشته زده شده اما هنوز هم نقص‌هایی وجود دارد و باید تسهیلاتی در این زمینه صورت‌گیرد. به گفته سیمون‌هریس، وزیر آموزش عالی، پژوهش، نوآوری و علوم ایرلند، این طرح که چهارمین طرح ملی دسترسی به‌شمار می‌رود، یک استراتژی عملیاتی برای یکسان‌سازی‌دسترسی، مشارکت و موفقیت در آموزش عالی گروه‌های خاصی از دانشجویان است. این طرح در اولویت ملی‌وتعهدی کلیدی در برنامه‌های دولتی است. سازمان آموزش عالی ایرلند با اختصاص 35 میلیون یورو اضافی در طول این برنامه 7 ساله، اعلام کرده است که کل سرمایه‌گذاری روی این طرح ملی در مجموع به 98 میلیون یورو می‌رسد.
افزایش سهم دانشجویان مناطق محروم: جدیدترین آمارها نشان می‌دهد احتمال ثبت‌نام جوانان طبقه‌مرفه در دانشگاه‌های ایرلند تقریبا دو برابر جوانان طبقه‌محروم جامعه است. هدف طرح جدید این است که بتواند آمار ثبت‌نام جوانان محروم را که درحال حاضر 42 درصد از دانشجویان دانشگاه‌های ایرلند را شامل می‌شود، به 54 درصد برساند. یک‌پنجم از تمام دانشجویان محرومی که وارد دانشگاه می‌شوند باید دانشجویان بالغ باشند، درحالی‌که این آمار در حال حاضر تنها 11 درصد را شامل می‌شود. دانشجویان محرومی که شامل این طرح می‌شوند، افراد بی‌خانمان، بازماندگان خشونت‌های خانگی، مهاجران، پناهندگان و کسانی را در بر می‌گیرد که تجربه‌ای در سیستم مراقبت یا سیستم عدالت کیفری دارند.
دانشجویان غیر ایرلندی: مسافران ایرلندی و جوامع رومی نیز از دیگر گروه‌های هدف این طرح هستند. درحال‌حاضر، حدود یک درصد از مسافران ایرلندی در مقایسه با 55 درصد از جمعیت عمومی بزرگسالان دارای مدرک سطح‌سه دانشگاهی هستند. در سال تحصیلی گذشته تنها 33 مسافر ایرلندی در آموزش عالی این کشور ثبت‌نام کردند که قرار است در طرح جدید این تعداد به 150 نفر افزایش یابد که بیانگر 0.32درصد از تمام ورودی‌ها در مقایسه با 0.07درصد از ورودی‌های جدید است.
دانشجویان معلول: از دیگر گروه‌هایی که قرار است در این طرح تحت‌پوشش قرارگیرند، دانشجویان دارای معلولیت‌های ذهنی هستند که در سال تحصیلی حاضر، 12.4 درصد از کل دانشجویان دانشگاه‌های ایرلند را تشکیل می‌دهند. البته این معلولیت، ناتوانی جسمی‌حرکتی، ناشنوایی یا کم‌شنوایی و نابینایی و اختلال دید را نیز شامل می‌شود. این طرح جدید قرار است آمار تمام ورودی‌های جدید را تا 16 درصد رشد دهد.
جذب دانشجویان مبتلا به اوتیسم: دانشگاه‌های ایرلند در نظر دارند در قالب طرح دسترسی ملی تعداد بیشتری از مبتلایان به اوتیسم را در دانشگاه‌ها ثبت‌نام کنند. تاکنون هیچ آمار رسمی از شمار دانشجویان مبتلا به اوتیسم در دانشگاه‌های ایرلند منتشر نشده، این درحالی است که دست‌کم 1400 دانشجو با اختلال طیف‌اوتیسم در دانشگاه‌ها تحصیل می‌کنند. این طرح که بخشی از طرح دسترسی ملی است، از سال 2022 تا 2025 در قالب طرحی چهار ساله اجرایی می‌شود و در این راستا قرار است سالانه بودجه‌ای 3 میلیون یورویی را دریافت کند که طی چهارسال، سهم 12 میلیون یورویی از بودجه 98 میلیون یورویی این طرح را به خود اختصاص خواهد داد. طبق این طرح، قرار است کارکنان و استادان دانشگاه‌ها برای برخورد با این دانشجویان آموزش‌های ویژه ببینند و شیوه‌های فراگیر در پردیس‌های دانشگاهی برقرار شود. این موارد شامل بهبود دسترسی به پردیس‌های دانشگاهی با طراحی اتاق‌های حسی یا نقاط آرام می‌شود.
حضور مشاور یا هماهنگ‌کننده دانشجویان خاص در دانشگاه‌های انگلیس
دانشگاه‌ها و کالج‌های انگلیس به‌طور فزاینده‌ای از نیازهایی که دانشجویان ناتوان و معلول دارند، آگاه هستند و به شیوه‌های مختلف تلاش می‌کنند از این قشر حمایت کنند و حتی کمک‌های مالی به آنها ارائه کنند. دانشگاه‌ها و کالج‌های آموش عالی این کشور تلاش کرده‌اند خوابگاه و اقامتگاهی را دراختیار دانشجویان معلول و خاص قرار دهند که طبق نیاز آنها طراحی و مجهز شده باشد. همچنین مراقبت‌های لازم برای آنها درنظر گرفته شده و برای این منظور از کارگران حرفه‌ای برای مراقبت از این دانشجویان بهره می‌برند. برخی دانشگاه‌ها برای این‌امر از داوطلبان کمک به دانشجویان معلول استفاده می‌کنند. به گزارش nidirect، معمولا هرکدام از دانشگاه‌ها و کالج‌های انگلیس دارای یک مشاور یا هماهنگ‌کننده یادگیری در امور معلولان هستند تا این دانشجویان بتوانند بیشترین بهره را از زمانی که برای آموزش صرف می‌کنند، ببرند.
بیشتر دانشگاه‌های انگلیس خدماتی را به این دانشجویان ارائه می‌دهند که از آن‌جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: ارائه مواد درسی به خط‌بریل و دیگر فرم‌های دردسترس که قابل استفاده دانشجویان معلول و خاص باشد؛ اطمینان از اینکه بنا و سازه و نیز تجهیزات دانشگاه برای استفاده دانشجویان معلول مناسب هستند؛ ترغیب به استفاده از شیوه‌های انعطاف‌پذیر در آموزش؛ حمایت و کمک به دانشجویان معلول هنگام برگزاری آزمون و ارائه زمانی اضافی برای تکمیل واحدها. علاوه‌بر این خدمات، امکانات دیگری هم دراختیار این گروه از دانشجویان قرار می‌گیرد مانند اینکه فردی باشد که کلمات را در قالب زبان‌اشاره برای آنها تفسیر کند؛ برایشان نت‌برداری کند؛ کلمات را به‌عنوان مثال در جلسه آزمون یادداشت کند و به آنها کمک کند بر موانع فیزیکی غلبه کنند.
در کنار تمام مزایایی که در اختیار دانشجویان معلول در دانشگاه‌های انگلیس قرار می‌گیرد، این گروه از دانشجویان درصورت داشتن یک اختلال وضعیت خاص سلامت مانند سلامت ذهنی یا دشواری در یادگیری مانند اختلال در خواندن می‌توانند از کمک‌های مازاد مالی بهره‌مند شوند. اگر این دانشجویان واجد شرایط کمک‌هزینه دانشجویان معلول هستند، علاوه‌بر آن، کمک‌های استانداردی فراتر از آنچه به آنها اعطا شده، دریافت می‌کنند.
رشد دانشجویان معلول در دانشگاه‌های آمریکا
به گزارش greatvaluecolleges، موضع مواجهه با دانشجویان معلول و ارائه خدمت به این قشر در ایالت‌ها و دانشگاه‌های مختلف آمریکا متفاوت است. برخی کالج‌ها و دانشگاه‌ها در آمریکا به‌خوبی برای حضور دانشجویان معلول مجهز شده‌اند، درحالی‌که برخی از آنها هنوز برای تجهیز شدن راهی طولانی را باید طی کنند. خوشبختانه دانشگاه‌های این کشور با ارائه خدمت به دانشجویان معلول نشان داده است که معلولیت نشانه عقب‌ماندن از آموزش و جامعه نیست. دانشگاه میسوری آمریکا در بخشی که به‌عنوان مرکز معلولان راه‌اندازی کرده، به دانشجویان خاص کمک می‌کند راحت‌تر بتوانند از امکانات ارائه‌شده در دانشگاه بهره‌مند شوند. در بخشی از این مرکز، امکان دستیابی دیجیتال در اختیار این گروه از دانشجویان قرار گرفته که طراحی و توسعه وب‌سایت، نرم‌افزار و سایر رسانه‌ها را برای هر گروهی فارغ از معلولان قابل‌استفاده می‌کند. در بخش مرکز معلولان توصیه‌شده که نوشته‌ها و متونی که به‌صورت دیجیتال برای معلولان نوشته می‌شوند باید براساس سرفصل از هم جدا شوند و طبق سبک‌صفحه‌ای با سرفصل از هم جدا شوند تا استفاده از متن برای این گروه از دانشجویان راحت‌تر قابل‌استفاده باشد.
علاوه‌بر این توصیه شده که از رنگ‌های متضاد برای نوشتن در داخل پوسترها، تراکت و صفحه‌های وب استفاده شود تا به‌ویژه برای دانشجویانی که کوررنگی دارندیا کم‌بینا هستند یا معلولیت دیگری دارند، راحت‌تر قابل‌مشاهده و استفاده باشد. حتما برای تصاویر و عکس‌های به‌کاررفته داخل سایت زیرنویس یا تگ استفاده کنید. این کار علاوه‌بر توضیح راحت‌تر عکس‌ها، انتشار آنها را نیز آسان‌تر می‌کند. در مرکز معلولان این دانشگاه طرحی با عنوان مربیان دانشگاه در نظر گرفته‌شده که دانشجویان معلول را برای بهره‌مندی از امکانات این مرکز راهنمایی می‌کند. این طرح دانشجویان را به فردی متصل می‌کند که قادر است از دانشجویان معلول در روابط دانشگاهی حمایت و آنها را ترغیب و هدایت کند. این فرد هماهنگ‌کننده علاوه‌بر هماهنگی خوابگاه، در برقراری تعادل در خواسته‌های دانشگاه، ایجاد فرصت‌های لازم برای ارتباط آنها با دانشگاه نیز موثر عمل می‌کنند. برای بسیاری از دانشجویانی که دچار معلولیت در یادگیری هستند، در درک دوره‌های درسی با کمک شیوه‌های سنتی کلاس درس مشکل دارند. از این رو بسیاری از دانشگاه‌های آمریکایی خدمات حمایتی را برای کمک به دانشجویان در پیشرفت بیشتر و یادگیری در دستور کار قرار داده‌اند. دستیاران حاضر در کلاس درس، ارائه فناوری‌های تطبیقی و زمان اضافی برای تکمیل تکالیف ازجمله امتیازهایی است که برای این قبیل دانشجویان در نظر گرفته می‌شود. از هر پنج دانشجوی مقطع کارشناسی، یک دانشجو از معلولیت رنج می‌برد یا دچار مشکل در یادگیری است. بسیاری از این دانشجویان در دانشگاه‌های آمریکا از طرح‌های آموزشی شخصی یا طرح‌های اقامتی ویژه استفاده می‌کنند که شامل دستورالعمل‌ها، خدمات و امکانات آموزشی موردنیاز برای کمک به موفقیت آنهاست. فضای فیزیکی دانشگاه‌ها به‌گونه‌ای طراحی می‌شود که با شرایط دانشجویان معلول منطبق بوده و از فناوری‌های کمکی برای بهبود یادگیری آنها استفاده می‌شود. همچنین تغییراتی در ارائه مفاهیم، مواد آزمون و طرح‌ریزی تکالیف انجام شده است. بسیاری از دانشگاه‌های آمریکا از شیوه یادگیری جایگزین استفاده می‌کنند که به دانشجویان در یادگیری موثرتر کمک می‌کند.
اصلاحات آموزش عالی در چین به‌نفع دانشجویان معلول
بیشتر دانشجویان معلول در چین از طریق آزمون ورودی دانشگاه‌ها موسوم به «گائوکائو» پذیرش می‌شوند. آمارها نشان می‌دهد که شمار جذب دانشجویان معلول در مقایسه با گذشته افزایش یافته و این گروه همراه با فردی که به آنها کمک می‌کند، وارد دانشگاه می‌شوند. این افزایش جذب، به بهبود وضعیت اقتصادی و توسعه اجتماعی کمک می‌کند. در چین حدود 85 میلیون فرد معلول ثبت‌شده‌اند. طبق آخرین آماری که در سال 2007 ارائه شده بود، تنها 1.13 درصد از معلولان بالای 6 سال در این کشور از آموزش برخوردار می‌شوند. این درحالی است که نرخ سواد در چین 44 درصد اعلام شده است. دانشگاه‌های چین علاوه‌بر اینکه متون به خط بریل را برای دانشجویان فراهم می‌کنند، برخی دوره‌های اختصاصی را هم برای آنها برگزار می‌کنند تا بتوانند در صورت عدم حضور در کلاس‌های درس، دروس ارائه‌شده را در برنامه درسی خود جایگزین کنند. همچنین از گروه‌های داوطلب برای کمک به این گروه از دانشجویان استفاده می‌شود.
به گزارش chinadaily، مقامات دانشگاهی چین در نظر دارند در چهاردهمین طرح پنج‌ساله بین سال‌های 2021 تا 2025، حضور دانشجویان معلول را در پردیس‌های دانشگاهی و محیط‌های کار تقویت کنند. بین سال‌های 2016 و 2020، حدود 57 هزار و 477 دانشجوی معلول در دانشگاه‌های چین ثبت‌نام کرده بودند که نسبت به سال‌های 2011 تا 2015 با رشد 50 درصد روبه‌رو بوده‌اند. مقامات تلاش می‌کنند مدارک فنی‌وحرفه‌ای و آزمون‌های زبان انگلیسی دانشگاهی به‌طور فراگیر برای داوطلبان معلول قابل‌دسترس باشد. حمایت از آنها در محوطه دانشگاه‌ها نیز افزایش می‌یابد. بیشتر دانشجویان معلول دارای نقص بینایی در رشته طب‌سوزنی و ماساژ و دانشجویان ناشنوا و کم‌شنوا بیشتر در رشته موسیقی تحصیل می‌کنند. افزایش زمان آزمون‌ها، دسترسی به خط بریل یا استفاده از کاراکترهای بزرگ‌تر در صفحات کاغذ و استفاده از زبان اشاره، معافیت از شرکت در آزمون‌های درک شنیداری زبان‌های خارجی جزء امکاناتی است که دانشگاه‌های چین در اختیار دانشجویان معلول خود قرار می‌دهد.
تمام امکانات رفاهی برای دانشجویان معلول در دانشگاه‌های ژاپن
دانشگاه‌های ژاپن هم مانند دیگر کشورها خدماتی را به دانشجویان معلول خود ارائه می‌دهد تا آنها بتوانند را آرامش بیشتری به تحصیل بپردازند. آزمون مرکز ملی پذیرش دانشگاه‌ها در ژاپن اقدامات امتحانی ویژه‌ای را برای دانشجویان معلول تعیین کرده است. دانشگاه‌ها تا حد امکان برای تردد دانشجویان معلول آماده‌شده تا در ورود و خروج و جابه‌جایی در آن دچار مشکل نشوند. کلاس‌های درس مجهز به سیستم رزرو صندلی هستند و بر این اساس طبق نیاز دانشجویان معلول، دانشگاه ترتیبی داده تا آنها بتوانند با کمک این سیستم رزرو صندلی، نقطه مناسبی را در کلاس درس برای خود رزرو کنند. برخی خوابگاه‌ها هم دارای اتاق‌های قابل‌دسترسی هستند که امکان استفاده برای این گروه از دانشجویان را تسهیل می‌کند. استفاده از سیستم بزرگنمایی فونت نوشته‌ها که امکان بزرگ‌تر کردن فونت متون را به آنها می‌دهد ازجمله امکانات دانشگاهی به شمار می‌رود. سیستم تبدیل متن به PDF امکان دیگری است که می‌تواند متون مختلف را به فرمت PDF تبدیل کند تا دانشجویان معلول بتوانند به‌راحتی آنها را با استفاده از قابلیت زوم در کامپیوتر مطالعه کنند. سیستم دیگر، تبدیل متن به گفتار است تا آنها بتوانند با استفاده از این امکان، متن را تبدیل به گفتار و آن را در کامپیوتر گوش کنند. این قابلیت برای دانشجویان نابینا بسیار کاربردی است. همچنین یک سیستم نرم‌افزاری تبدیل متن به خط بریل هم برای آنها در نظر گرفته شده که برای کتاب‌های متنی مورداستفاده قرار می‌گیرد. علاوه‌بر این، یک فرد حامی می‌تواند متن یا سایر نوشته‌ها را با صدای بلند برای دانشجو بخواند. برای این کار اتاق‌های خاصی در کتابخانه‌های دانشگاهی ژاپن تعبیه‌شده است. در مطالب ویدئویی، فرد حامی می‌تواند متن گفت‌وگوی فیلم‌های آموزشی کلاس‌های درس را پیش‌تر دریافت کند تا بتواند گفت‌وگوها را رونویسی کرده و آنها را به شرح فیلم اضافه کند.