روزنامه فرهیختگان به صاحب‌امتیازی دانشگاه آزاد اسلامی و مدیرمسئولی محمدامین ایمانجانی در گزارش روز ۱۶ شهریورماه سال‌جاری، به قلم سیدمهدی موسوی‌تبار، گزارشی با تیتر «بودجه ساترا ۲ برابر شد، تدبیر را هم ۲ برابر کنید»، در صفحه نخست خود منتشر کرده است. نگارنده در بخش اول این گزارش با اهتمامی جدی، به کاوش در اطلاعات و ارقام بودجه فرهنگی سال 1401 کشور پرداخته است تا رقم بودجه سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی را در این سال یافته و اعلام کند و از این رهگذر، به نقد عملکرد ساترا بپردازد که البته نه مقصود اول را حاصل کرده است و نه مقصود دوم را. چراکه از ابتدای سال جاری تاکنون بودجه تخصیص‌یافته به ساترا فقط حدود 10 میلیارد تومان بوده است، یعنی 25 صدم درصد از رقم بزرگ و رویایی ۴ هزار میلیارد تومانی که روزنامه فرهیختگان ادعا کرده است.
پیش از ورود به بحث و بررسی سایر گزاره‌های گزارش منتشرشده در روزنامه فرهیختگان لازم است توجه مخاطبان را به این مهم جلب کنیم که تحول نحوه ارزیابی سناریوی سریال‌های نمایش خانگی و تسریع در مراحل ارزیابی موضوع مهمی است که در ماه‌های گذشته بارها مورد تاکید هنرمندان مختلف کشور ازجمله آقای علی سرتیپی رئیس هیات‌مدیره انجمن صنفی شرکت‌های نمایش ویدیوی برخط، مدیرعامل ناشر فیلمیران، مدیر پلتفرم فیلم نت و مدیر پردیس سینمایی کوروش قرار گرفته است.
در گزارشی که در تاریخ ۱۲ مردادماه از ایشان در رسانه‌های مختلف کشور منتشرشده است وی به این موضوع اذعان کرده است که فضای تعاملی بین ساترا و پلتفرم‌ها مثبت است.
وی در ادامه سخنان خود تاکید کرده است: واقعا طی سه‌ماه گذشته، فضای تعاملی بین ساترا و پلتفرم‌ها بسیار مثبت بوده و تعامل گسترده‌ای صورت گرفته است. حداقل در مورد بازبینی و پخش، تحول و تعامل بسیار خوبی در جریان است و شرایط مطلوبی وجود دارد.
همچنین در تاریخ ۲۴ مردادماه جزئیات دیدار هیات‌مدیره اتحادیه تولید و نشر محتوا در فضای مجازی با رئیس سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر (ساترا) در رسانه‌های جمعی منتشر شده است که در این دیدار بر همکاری ساترا و اتحادیه تولید و نشر محتوا برای رونق اقتصاد محتوا تاکید شده است و برای ایجاد و توسعه همکاری‌های ساترا و اتحادیه تولید و نشر محتوا برای رونق اقتصاد محتوا تصمیم‌گیری شده است.
بااین‌حال مروری بر عملکرد ساترا تنها در سه‌ماه گذشته می‌تواند برای قضاوت بهتر در خصوص تدابیر اتخاذشده توسط سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر (ساترا) برای اجرای ماموریت‌های اصلی واگذارشده به این سازمان موثر باشد. برخی از مهم‌ترین اقداماتی که عمدتا در ۳ ماهه اخیر در بخش‌های مختلف ساترا موردتوجه قرار گرفته است، به شرح زیر است:
الف) بازبینی محتوای پلتفرم‌ها و فضای مجازی در ۳ ماهه اخیر با بودجه ۱۰ میلیارد تومانی تخصیص‌یافته شامل بازبینی برنامه‌های خارجی قبل از انتشار ۲۴۰ مورد، بازبینی برنامه خارجی رسانه‌ها پس از انتشار ۱۷۰ مورد، بازبینی برنامه‌های تولیدی ایرانی پلتفرم‌ها ۲۹۶ مورد و صدور مجوز انتشار ۱۸۶ مورد، رصد فضای مجازی برای حمایت از حقوق تولیدکنندگان، مقابله با نقض مالکیت معنوی و اجرای سایر وظایف واگذارشده به سازمان صداوسیما برای اجرای مفاد قانون جرایم رایانه‌ای که منجر به ثبت ۶۸۵ مورد ثبت تخلف برای برخی سامانه‌های فاقد هرگونه مجوز شده است و همچنین ۳۹۰۲۰ درخواست تذکر از طریق سامانه دبیرخانه کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه رایانه‌ای برای سامانه‌های ثبت‌شده یا دارای مجوز از نهادهای مختلف کشور شده است.
ب) بدیهی است که راهکار قابل‌اجرا برای سالم‌سازی فضای مجازی این نیست که تمام آثار قبل از انتشار بازبینی شوند، بلکه باید تولیدکنندگان و انتشاردهندگان، هرکدام وظایف و حقوق خود را بدانند و به آن پایبند باشند که در این راستا اقدامات انجام‌شده در ساترا به شرح زیر است:
جلسات کارشناسی با رسانه‌ها و عوامل تولیدی و بررسی طرح‌های تولید سریال‌ها و برنامه‌های نمایش خانگی ۲۵ مورد، تذکر به تولیدکنندگان و رسانه‌ها برای اصلاح فرآیند تولید و نشر محتوای حرفه‌ای ۲۷ مورد، برگزاری چهارمین دوره آموزشی ویژه متقاضیان تبدیل وضعیت مجوز شش‌ماهه به مجوز دائمی (درحال برگزاری از ۱۳ مردادماه تاکنون)، بررسی ۱۹۶ درخواست ثبت‌شده برای اخذ مجوز فعالیت پلتفرم‌های صوت و تصویر فراگیر و گفت‌وگو با متقاضیان برای بررسی صلاحیت تخصصی ایشان.
ج) ازجمله وظایف تولیدکنندگان و انتشاردهندگان این است که به حقوق کاربران و ارزش‌های اخلاقی و اسلامی ایشان و منافع عمومی و ملی احترام بگذارند که در این زمینه معاونت کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا، سامانه ساپرا را ایجاد کرده است و به‌صورت مستمر شکایات مردمی را دریافت کرده و حقوق کاربران را پیگیری می‌کند.
همچنین معاونت یادشده با برگزاری جلسات مستمر با سازمان‌های مردم‌نهاد و تشکل‌های حوزه سواد رسانه‌ای برنامه جامعی برای افزایش سواد رسانه‌ای کاربران پلتفرم‌های صوت و تصویر فراگیر طراحی کرده و درحال عملیاتی‌سازی برنامه یادشده است.
د) حمایت محتوایی از پلتفرم‌ها: ساترا در راستای حمایت محتوایی از پلتفرم‌ها اقدامات متعددی داشته است که برخی از آنها به شرح زیر است:
عرضه بسته محتوایی عیدانه به پلتفرم‌ها شامل 100 قسمت، عرضه بسته محتوایی غدیر شامل 21 موشن گرافیک، عرضه بسته محتوایی اربعین شامل 111 قسمت فیلم و سریال، 140 قسمت مستند و نماهنگ، بسته محتوایی مردادماه شامل 96 قسمت فیلم و سریال، اختصاص آی‌فریم پخش زنده شبکه‌های سیما و شبکه ایام به پلتفرم‌های دارای مجوز از ساترا در مناسبت‌های مختلف ازجمله ماه مبارک رمضان و هماهنگی برای استفاده از این امکان در ایام اربعین، همچنین بررسی و تصمیم‌گیری درخصوص تقاضای پلتفرم‌ها برای استفاده از آی فریم پخش زنده شبکه‌های ملی و استانی (براساس تقاضا).
ه) پیگیری سایر اقدامات حمایتی، نظارتی و هماهنگی برای هم‌افزایی شامل برگزاری و حضور در بیش از ۱۲۰ جلسه، نشست هم‌اندیشی، حضور در گردهمایی‌های فعالان حوزه صوت و تصویر فراگیر و کارگروه‌ها و کمیته‌های مرتبط با موضوع تنها در ۳ ماه گذشته (شامل جلساتی که رئیس، معاونین و مدیران کل مستقل در آن شرکت کرده‌اند)، ارائه خدمات مشاوره رایگان برای اصلاح سناریوی آثار متقاضی مجوز تولید با هدف تولید آثاری جذاب و سالم و حمایت تنظیم‌گرانه از آثار تولیدی پلتفرم‌ها، انجام توافق با معاونت علمی ریاست جمهوری برای تسهیل شرایط تبدیل رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر به شرکت‌های دانش‌بنیان، ایجاد مرکز نوآوری رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر ساترا، هماهنگی با سازمان‌ها و انجمن‌ها و اتحادیه‌های مرتبط با ماموریت‌های ساترا برای همکاری و هم‌افزایی، حفاظت از حقوق مالکیت فکری رسانه‌ها (رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر، می‌توانند برنامه‌های اختصاصی خود را به ساترا اعلام کنند و خواهان حفاظت از حقوق مالکیت فکری شوند. ساترا نیز برای جلوگیری از نقض مالکیت فکری این آثار، تمهیدات ویژه‌ای برای حفاظت از حقوق این رسانه‌ها به عمل می‌آورد و در مواردی که مالکیت معنوی یک اثر نقض شود از طریق مراجع قانونی، موضوع را تا حصول نتیجه پیگیری می‌کند. علاوه بر این، ساترا به‌عنوان نهاد تنظیم‌گر، سازوکاری را برای داوری در خصوص موارد اختلافی در نظر گرفته است و فعالین صنعت به‌زودی می‌توانند شکایت‌های خود را از طریق سامانه در دست طراحی داوری آنلاین، ثبت کنند)، هماهنگی با بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای برای حمایت از کسب‌وکارهای سالم در حوزه بازی‌های دیجیتال. درخصوص مورد آخر نظر به اینکه اخیرا در فضای مجازی آپارات گیم تلاش کرده است تا هزینه‌های تصمیم خود مبنی‌بر تعطیلی آپارات گیم را به‌سوی سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر (ساترا) روانه سازد، این سازمان تاکید می‌کند که علی‌رغم برخی ملاحظات قانونی و محتوایی، ساترا به احترام کاربران زیست‌بوم بازی‌های دیجیتال که عضو آپارات گیم شده‌اند، هزینه کرده‌اند و در این زمینه فعال‌اند، نه‌تنها برای تعطیلی این سرویس، به آپارات نامه‌ای ابلاغ نکرده، بلکه به‌منظور پایداری آن بارها تذکرات سودمندی برای سالم‌سازی محیط مذکور و رعایت استانداردهای محتوایی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای و نظام اسرا (نظام رده‌بندی سنی بازی‌های رایانه‌ای)، ارائه کرده است. همچنین ساترا تاکید دارد اینکه یک بخش خصوصی به هر دلیلی بعد از جذب تعدادی از کاربران، بدون‌توجه به تمایل کاربران و حقوق ایشان، تصمیم بگیرد زمین بازی خود را عوض کند، نشان‌دهنده عدم مسئولیت‌پذیری و پایبند نبودن به اخلاق حرفه‌ای است که این امر، به‌هیچ‌وجه موردقبول ساترا به‌عنوان حامی حقوق کاربران نیست. البته انتظار ساترا این است که شرکتی با ادعای دانش‌بنیان بودن بتواند سالم‌سازی محتوای زیست‌بوم بازی‌های دیجیتال را درکنار ایجاد نشاط اجتماعی، حفظ امنیت روانی خانواده‌ها و کودکان و نوجوانان را در اولویت قرار داده و به‌صورت پایدار برای ساماندهی و سالم‌سازی کسب‌وکار خود تدبیر کند. درنهایت اینکه ساترا بر اجرای تکالیف قانونی خود در چهارچوب مقررات و آیین‌نامه‌های محتوایی ابلاغی تاکید دارد و توسعه فضای مجازی سالم، مفید و ایمن (به‌عنوان یکی از مصوبات شورای‌عالی فضای مجازی) را یکی از ماموریت‌های اصلی خود می‌داند و از این رو با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای و دیگر نهادهای مرتبط از پلتفرم‌های بازی‌های دیجیتال حمایت خواهد کرد.
اما فارغ از آنچه تاکنون به اطلاع مخاطبان روزنامه فرهیختگان رسید آیا شایسته نبود روزنامه به‌جای پیش‌داوری، از طریق گفت‌وگو با معاونت کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا نسبت به اخذ اطلاعات دقیق و بررسی منصفانه و دور از پیش‌داوری بر مبنای اطلاعات متقن اقدام نماید؟
هرچند روز سه‌شنبه ۱۵ آذرماه تماسی از سوی نگارنده یادداشت «بودجه ساترا دو برابر شد، تدبیر را هم دو برابر کنید» با معاونت کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی گرفته شده بود اما از ایشان خواسته‌شده بود تا یک یا دو روز صبر کنند تا ساترا بتواند اطلاعات مدنظر آن روزنامه را تکمیل کرده و در اختیار ایشان قرار دهد اما ظاهرا ایشان حتی به این میزان هم فرصت صبر نداشتند که این تعجیل خود جای سوال دارد.
همچنین امید است که اقدامات سازنده و تسهیل‌گرانه ساترا چون تغییر روند بررسی طرح‌ها در سامانه «الماس» و افزایش و سرعت گرفتن تعیین‌تکلیف طرح‌ها بیش از این مورد چشم‌پوشی روزنامه فرهیختگان قرار نگیرد و یا اقدامی اساسی چون انتقال روند نظارت محتوایی، از تصدی‌گری بخش خصوصی با صرف هزینه از سوی پلتفرم‌ها به داخل مجموعه ساترا به‌صورت رایگان با گزاره‌هایی ناچیز جلوه داده نشود.
همچنین در پایان یادداشت روزنامه فرهیختگان رفتار معاونت کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا در پاسخگویی به سوال خبرنگار خبرگزاری مهر مورد نقد واقع شده است. حال آنکه پاسخگویی به رسانه‌ها خود ویژگی بارز دیگری است که در دوره جدید مدیریتی ساترا موردتوجه واقع شده است و اگر خبر منتشرشده از سوی خبرگزاری مهر به دلیل تمایل رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی به سرنوشت یک کاراکتر در یک سریال نمایش خانگی به‌سرعت وایرال می‌شود در این میان گناه ساترا چیست؟ ساترا صرفا به سوال یک خبرنگار پاسخ داده است و این سایر رسانه‌ها بودند که نسبت به بازنشر این خبر اقدام کردند و جالب آن است که این خبر هیچ‌گاه از سوی روابط عمومی ساترا اطلاع‌رسانی نشد و این موضوع با جست‌وجو در اخبار مربوط به کاراکتر مذکور قابل‌بررسی است. البته اگر ساترا به پرسش خبرنگار خبرگزاری مهر درباره جوسازی سنگین هدفمند ایجادشده مبنی‌بر غیبت کاراکتر عروسکی پشه در برنامه «مهمونی» پاسخ نمی‌داد یقینا به سانسور محکوم می‌شد و یا اگر به گفته‌های محمدجواد شکوری مقدم، مالک آپارات پاسخ نمی‌داد به تلاش برای تعطیلی آپارات محکوم می‌شد و حتی احتمالا مجددا برخی رسانه‌ها از ساترا ایراد می‌گرفتند که چرا در جهت «اقناع افکار عمومی» کاری نکرده است که البته اگر در این خصوص کاری نمی‌کرد، این ایراد وارد بود.