عاطفه جعفری، خبرنگار گروه فرهنگ:انگار قرار است که «سلام سلام سلام» کردن‌های سروش صحت در ابتدای هر برنامه کتاب‌باز هم مثل همین برنامه یک نوستالژی برای مخاطبان تلویزیون شود. سروش صحت بعد از پنج فصل اجرا، بخش مهم و اصلی این برنامه شده بود و مخاطب هم با شنیدن این سلام‌ها، انتظار شروع برنامه‌ای را می‌کشید که حدود 6 سال به آن دل بسته بود و آن را دوست داشت.
چه تعداد از برنامه‌های تلویزیونی را به خاطر دارید که در جذب مخاطب موثر بوده باشند؟ حال، چه تعداد از این برنامه‌ها پای خود را از سرگرم کردن مردم فراتر گذاشته و به ایجاد یک فرهنگ درست بین مردم رسیدند؟ قبل این 6 سال در تلویزیون عادت‌مان داده بودند به خوانش بخش‌هایی از یک کتاب توسط بازیگران و چند برنامه در شبکه چهار و جای یک برنامه ترکیبی به‌شدت خالی بود؛ برنامه‌ای که بتواند با افراد مختلفی از جامعه ارتباط برقرار کند، کتاب را میهمان جعبه جادویی خانه‌ها کند و مطالعه و کتابخوانی را به‌عنوان یک عادت برای خانواده‌ها ترویج دهد. قطعا «کتاب‌باز» یکی از برنامه‌های موفق در این حوزه است. برنامه‌ای که وقتی شروع شد هدفش را ترویج فرهنگ کتابخوانی میان مردم اعلام کرد، هدفی که دستیابی به آن ساده نبود، اما بدون آنکه بخواهد شعار بدهد، خیلی ساده و بی‌هیچ ادعایی به این موضوع نزدیک و نزدیک‌تر شد. وقتی فصل اولش روی آنتن شبکه نسیم رفت، رفته‌رفته مخاطبان برنامه هم بیشتر شدند، مخاطبانی که حالا عضوی از خانواده «کتاب‌باز» شده بودند و خودشان را بخشی از این برنامه تصور می‌کردند. فصل‌های بعدی هم ادامه پیدا کرد و در هر فصل، قسمت تازه‌ای اضافه می‌شد تا مخاطب دچار تکرار نشود. الان یک سال و سه ماه از آخرین قسمت کتاب‌باز می‌گذرد. اردیبهشت 1400 آخرین برنامه کتاب‌باز با حضور پژمان جمشیدی پخش شد و بعد از آن دیگر کتاب‌باز پخش نشد. حرف و سخن در مورد ادامه پیدا کردن برنامه زیاد بود و هر روز یک شایعه جدید. در گزارش امروز به سراغ این موضوع رفتیم که چرا پخش «کتاب‌باز» به یک باره قطع شد و دیگر ادامه پیدا نکرد.
کتاب‌باز از کجا شروع شد؟
اگر به خاطر داشته باشید، در سری نخست «کتاب‌باز» که در سال‌های ۹۵ و ۹۶ پخش می‌شد، امیرحسین صدیق مجری این برنامه بود. این برنامه اگرچه در فصل اول هم نسبتا موفق بـود امـا با فصل دوم و اجــرای سروش صحت بود که حسابی گل کرد و گرفت.
صحت اگرچه خود را مجری نمی‌دانست اما سبک اجرای کاملا متفاوتی نسبت به صدیق داشت. سروش صحت در مقام مجری، جلوی دوربین راحت بود و نوعی از آرامش و متانت را چاشنی اجرایش می‌کرد. او گفت‌وگو با میهمان را در فضایی آرام انجام می‌داد و در این کار، کم‌هیجان‌تر از امیرحسین صدیق عمل می‌کرد. جنس اجرای صحت برخلاف صدیق، به‌گونه‌ای بود که فرصت بیشتری در اختیار میهمانش قرار می‌گرفت. او با دقت به حرف میهمانش گوش می‌داد. وقـار و سنگینی، ازجمله ویژگی‌های دیگری است که در شوخی‌های کم‌تعدادش، ادب و احترام را رعایت می‌کند.
ترویج کتابخوانی، مانند بسیاری از تغییرات فرهنگی و سبک زندگی، فرآیندی پیچیده و زمان‌بر است و طبعا نمی‌توان از یک برنامه تلویزیونی ۳۰ تا ۴۵ دقیقه‌ای، انتظار داشت چنین وظیفه‌ای را برعهده بگیرد. آنچه را می‌توان دستاورد سروش صحت و «کتاب‌باز» دانست، آشناکردن مخاطبان برنامه با کتاب و کتابخوانی است. مخاطبان تلویزیون که بسیاری‌شان به واسطه ساختار حرفه‌ای این برنامه، تنوع و جذابیت آن و اجرای بی‌تکلف صحت، جـذب ایـن برنامه می‌شوند، از این طریق با کتاب ارتباط می‌گیرند و به علایق خود در زمینه کتابخوانی نزدیک می‌شوند. این امر را می‌توان موفقیت «کتاب‌باز» و سروش صحت دانست که در فصول متوالی، تداوم داشت.
پخش کتاب‌باز از شبکه نسیم بود؛ شبکه‌ای که می‌خواهد در تولید سرگرمی نقش داشته باشد و دقیقا با پخش این برنامه که سرگرمی هم چاشنی اش شده است مردم را به سمت کتابخوانی سوق دهد. کتاب‌باز، علاوه‌بر آن که مردم را سرگرم می‌ساخت، آنها را علاقه‌مند و مشتاق به کتابخوانی کرد که این موضوع تماما از یک آسیب‌شناسی درست از سوی مسئولان این برنامه و کار بی‌وقفه عواملش برمی‌آید. ساخت یک فضای گرم و صمیمی باعث شد تا افراد اهلِ مطالعه و کارشناسان حوزه‌های مختلف فرهنگی_هنری در کنار هم بنشینند و شروع به طرح بحث در حوزه‌های مختلف کنند. مسئول و هنرمند و نویسنده و شاعر میهمان برنامه می‌شوند و گپ و گفت شان پیرامون کتاب است.
کتاب‌باز با تیم جدید می‌آید
اردیبهشت 1400 که آخرین قسمت برنامه کتاب‌باز به اتمام رسید، همه منتظر بودند بعد از چند ماه فصل ششم به روی آنتن برود. اما این اتفاق نیفتاد و حدس و گمان‌ها شروع شد. «تیم جدید قرار است بیاید»، «سروش صحت سریال دارد و نمی‌تواند در سری جدید حضور داشته باشد. »، «سروش صحت می‌ماند و برنامه را اجرا می‌کند.» تا اینکه بالاخره فروردین ماه 1401 مدیر شبکه نسیم درمورد این موضوع گفت‌وگویی انجام داد و اولین واکنش رسمی در مورد کتاب‌باز اعلام شد.
محمدرضا خوشرو در این گفت‌وگو در مورد این برنامه گفت: «طبیعتا همه برندها و برنامه‌های پرمخاطب سازمان سرمایه‌های صداوسیما هستند که هم برای حفظ‌شان برنامه‌ریزی خواهد شد و هم برای ارتقای فرمی و محتوایی‌شان. اتاق فکرهایی در شبکه وجود دارند که تأملات را انجام می‌دهند که چگونه فرم و محتوای برنامه ارتقا پیدا کند تا در این دوره جدید که در سازمان هستیم هم کیفیت برنامه بهتر شود و هم از لحاظ محتوایی متفاوت‌تر باشد. این تاخیرها و تأملات به این دلیل است و هیچ اتفاقی برای هیچ‌کدام از برندهای سازمان به‌ویژه برنامه «کتاب‌باز» در شبکه نسیم نیفتاده است.»
خوشرو حذف سروش صحت از برنامه کتاب‌باز را گردن نمی‌گیرد و با ادعای مشغله این روزهای سروش صحت، به ابهامات پاسخ نمی‌دهد و در ادامه گفت: «برنامه «کتاب‌باز» به جهت اینکه فصل گذشته ۲۲۰ قسمتِ نفس‌گیر را داشته، در حال حاضر در دوره استراحت به سر می‌برد. حال در این تایم استراحت، اتفاقاتی هم در سازمان صداوسیما افتاده مبنی‌بر دوره تحول محتوایی که آن را در پیش داریم. یک برنامه، مجموعه‌ای از عوامل را شامل می‌شود. آقای صحت هم در چند فصل از برنامه حضور داشتند و زحمات زیادی کشیدند و در حال حاضر نیز در فضای آثار نمایشی مشغول کار هستند. ایشان از سرمایه‌های تلویزیون و سینما هستند و از نظر حضور شخصِ ایشان مشکلی نیست، بلکه بحث به لحاظ فرمی و محتوایی است که بررسی‌هایی اتفاق می‌افتد که بتوانیم برنامه را با کیفیت بیشتر و محتوای غنی‌تر تولید کنیم. بر این اساس همه عناصر برنامه‌سازی در این تأملاتی که در اتاق فکر صورت می‌گیرد، مورد ارزیابی قرار می‌گیرند که چگونه این برنامه بهتر از قبل ادامه پیدا کند. این برنامه مجموعه‌ای از عناصر را دارد که مجری یکی از آن عناصر است. قطعا با همکاری تیم تولید و عناصر فعلی برنامه، بررسی و ارتقا‌ها صورت خواهد گرفت. بررسی هم این‌گونه نیست که گروه دیگری آن را انجام دهند، بلکه با یک تعامل مشترک و توسط خود گروه این اتفاق خواهد افتاد.»
با این حال صحبت‌های مدیر شبکه نسیم دوباره بحث‌ها برای بازگشت یا عدم بازگشت سروش صحت را مطرح کرد. اما طبق شنیده‌های «فرهیختگان»، گره اصلی در پخش فصل جدید کتاب‌باز، تلاش برای حذف سروش صحت از برنامه کتاب‌باز است و گویا مدیریت جدید سازمان و شبکه نسیم تصمیم گرفته‌اند که دیگر او برای اجرای کتاب‌باز حضور نداشته باشد. البته این خبر قابل پیش‌بینی بود و کافیست دوباره اظهارات پر از تناقض و محتاطانه خوشرو درباره برنامه کتاب‌باز و ادامه حضور سروش صحت را با دقت بخوانید.
شواهد حاکی از این است که سرنوشتی همچون برنامه هفت در انتظار برنامه کتاب‌باز است. شاید بگویید که این دو برنامه در مختصات جدا و با رویکردی متفاوت طراحی شده بودند اما جدال بر سر ماندن یا حذف سروش صحت، منجر به حذف تیم قبلی کتاب‌باز خواهد شد و آرام آرام یک کتاب‌باز با تیم جدید و یک مجری تازه به شبکه نسیم اضافه می‌شود. به همین راحتی سرمایه و برند یک برنامه در معرض ریسک مدیران جدید شبکه نسیم قرار گرفته است.
تا لحظه تنظیم این گزارش تلاش‌هایی برای ارتباط با مدیران شبکه نسیم و محمدرضا رضاییان تهیه‌کننده کتاب‌باز صورت گرفت که هیچ‌کدام به سوالات ما درخصوص ادامه برنامه کتاب‌باز پاسخ روشن و واضحی ندادند و انگار سکوت و عدم پاسخگویی، قرار است سرنوشت کتاب‌باز را مبهم‌تر کند.
در این رابطه بیشتر بخوانیم:
حذف صحت به مردم و صداوسیما ضربه می‌زند(لینک)
این بازی، صحت ندارد(لینک)
سروش صحت رشتی نیست!(لینک)