زهرا رمضانی، خبرنگار:دانشکده ادبیات دانشگاه تهران را باید جزء 6 دانشکده قدیمی دانست که عمری 88ساله دارد و از این حیث می‌توان آن را جزء مراکز مهم آموزشی کشور به‌شمار می‌رود؛ دانشکده‌ای که چهره‌های ماندگاری مانند رضا داوری‌اردکانی، غلامحسین ابراهیمی‌دینانی و... در آنجا درس خوانده‌اند و حالا جزء اساتید همین دانشکده محسوب می‌شوند، اما به‌نظر می‌رسد حال این دانشکده این روزها به‌دلیل مدیریت عبدالرضا سیف، رئیس دانشکده خوب نیست و حواشی ایجادشده در آن، فضا را برای دانشجویان و اساتید دستخوش تغییر کرده است. سیف که از دی‌ماه سال‌گذشته به مدیریت این دانشکده منصوب شد، با برخی اقدامات خود باعث بلند شدن صدای اعتراضی دانشجویان و اساتید شده است؛ اقداماتی که البته به اذعان برخی از دانشجویان همین دانشکده، سوءمدیریت او دلیل وضعیت امروز دانشکده است. سوءمدیریتی که طبیعتا می‌تواند نه‌تنها روی عملکرد این دانشکده اثرگذار باشد، بلکه حتی روی موسساتی که مستقیم و غیرمستقیم با این دانشکده در ارتباط هستند نیز اثر می‌گذارد که ازجمله این موسسات را می‌توان موسسه لغتنامه دهخدا دانست.
نگرانی‌هایی که به‌تدریج رنگ واقعیت به خود گرفت
دی‌ماه سال‌گذشته بود که با حکم رئیس دانشگاه تهران، عبدالرضا سیف برای سه‌سال به ریاست دانشکده ادبیات و علوم انسانی این دانشگاه منصوب شد. او که پیش‌تر معاونت فرهنگی این دانشگاه را برعهده داشت، امروز درکنار نقش کلیدی‌اش در دانشکده ادبیات، مدیرمسئولی ژورنال علمی پژوهش‌های ایرانشناسی را هم برعهده دارد و به‌عنوان رئیس شورای مشاوران این دانشگاه نیز شناخته می‌شود. با توجه به برخی حواشی که نسبت به عملکرد سیف در سال‌های قبل حضورش در این دانشگاه وجود داشت که یکی از آنها را می‌توان ادعای محمد دهقانی از اساتید سابق این دانشگاه دانست که اعلام کرده بود سیف دلیل اخراج او از دانشگاه تهران است، با انتصاب او به‌عنوان رئیس دانشکده‌ها اساتید و دانشجویان از نحوه مدیریت او نگران شدند و برخی از اقدامات مدیریتی او در کمتر از یک‌سال گذشته، با انتقادهای زیادی همراه شد؛ انتقاداتی که نشان می‌داد به‌تدریج نگرانی‌های قبلی رنگ‌وبوی واقعیت به خود گرفته است.
وقتی حاشیه‌های دانشکده به موسسه لغتنامه دهخدا رسید
موسسه لغتنامه دهخدا اولین‌بار در سال 1324 شکل گرفت تا کار چاپ لغتنامه را دنبال کند. این موسسه 12 سال بعد با مصوبه مجلس ملی به دانشگاه تهران منتقل شد و حالا یکی از زیرمجموعه‌های اثرگذار این دانشگاه محسوب می‌شود. موسسه‌ای که با حضور محمد مقیمی در دانشگاه تهران با تغییرات مهمی همراه شد. موسسه‌ای که 8 تیرماه سال گذشته محمود بیجن‌خان به ریاست آن منصوب شد اما با گذشت یک‌سال رئیس دانشگاه تهران حمیرا زمردی را جایگزین آن کرد و این جایگزینی به‌قدری حاشیه‌ساز شد که حسن انوری، از چهره‌های ماندگار کشور، سعید نجفی اسداللهی و رسول شایسته به‌عنوان اساتید این موسسه دیگر حاضر به فعالیت در آن نشدند. یکی از دانشجویان مطلع دانشگاه تهران به «فرهیختگان» از نقش عبدالرضا سیف در تغییرات موسسه دهخدا صحبت می‌کند و می‌گوید: «در انتصاب رئیس این موسسه شاهد اثرگذاری رئیس دانشکده ادبیات هستیم و این مساله باعث بروز حواشی شده است؛ چراکه سیف، رئیس دانشکده ادبیات با محمود بیجن‌خان، رئیس سابق موسسه لغتنامه دهخدا مشکل داشت و به‌اصطلاح او را جزء تیم خودش نمی‌دانست و از آنجا که رئیس دانشگاه تهران به سیف اعتماد داشته و از او مشاوره می‌گیرد تا جایی که متاسفانه خلاف حرف‌های سیف عمل نمی‌کند، حمیرا زمردی به‌عنوان گزینه پیشنهادی به مقیمی معرفی و درنهایت به ریاست این موسسه رسید.»
انتقادات به انتصاب رئیس جدید موسسه و واکنش رئیس دانشگاه
یکی از دلایل انتقادات به انتصاب زمردی به ریاست موسسه دهخدا، شخصیت علمی او است و طرح این مساله که او در نگارش مقاله تخلف کرده به‌حدی بازخورد داشته که واکنش رئیس دانشگاه تهران را نیز به‌همراه داشته است. مقیمی در مراسم معارفه زمردی اعلام می‌کند رزومه او را دیده و زمردی همیشه جزء شاگردان اول مقاطع مختلف بوده است. اما صحبت‌های عالی‌ترین مقام دانشگاه تهران به اینجا ختم نشده و مقیمی به‌صراحت اعلام می‌کند که این همه مقاومت، هجمه و هجویات از جاهای مختلف قابل‌قبول نیست و به‌هیچ‌وجه آن را نمی‌پذیرد. البته رفتار زمردی در حوزه مدیریتی نیز واکنش‌های زیادی به‌همراه داشت. عزل سرپرست بخش تالیف موسسه لغتنامه دهخدا، از سوی زمردی آن هم پیش از اینکه زمردی به‌صورت رسمی از سوی رئیس دانشگاه تهران معارفه شود، باعث واکنش تعدادی از کارکنان این موسسه و حتی قهر سه‌تن از آنها شد. از طرف دیگر بعد از حکم رئیس دانشگاه تهران برای زمردی، حسن انوری که جزء چهره‌های ماندگار ادبیات کشور است، بعد از ۶۰ سال برای همیشه از این موسسه خداحافظی کرد! قهری که رئیس جدید موسسه تلاش کرد آن را به‌گونه‌ای دیگر به مخاطب نشان دهد و با اعلام این خبر که انوری به بیماری کرونا مبتلا شده، سعی کرد این موضوع را اتفاقی طبیعی نشان دهد.
موضوع دیگری که به حاشیه‌های انتصاب زمردی دامن زد، عدم حضور محمود بیجن‌خان، رئیس سابق این موسسه در مراسم تودیع و معارفه بود؛ اتفاقی که مانند دیگر اعتراض‌ها، با بی‌محلی مسئولان دانشگاه تهران روبه‌رو شد و به منتقدان نشان داد که عملا مسئولان دانشگاه تهران توجهی به حواشی ایجادشده ندارند، به‌طوری‌که رئیس دانشگاه تهران در همان مراسم تلویحا از نقش کمرنگ اساتیدی که از این موسسه قهر کرده‌اند، سخن گفت.
رئیس دانشکده‌ای که دانشجویان را مقابل هم قرار داد
از اتفاقات عجیبی که برای موسسه لغتنامه دهخدا افتاد اگر بگذریم، باید عنوان کرد دانشگاه تهران از مدت‌ها قبل درگیر حاشیه شده، حواشی‌ای که منشأ آن همان دانشکده ادبیات است. 26 مرداد امسال بود که تعدادی از دانشجویان نامه‌ای را با عنوان «اعلام خطر نسبت به وضعیت دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران» در اعتراض به عملکرد عبدالرضا سیف منتشر کردند؛ نامه‌ای که سرآغاز همه اتفاقات شد. به گفته این دانشجوی دانشگاه تهران به‌محض اینکه متن نامه اعتراضی به گوش مسئولان دانشکده رسید، گروه مقابل تلاش کرد امضاکنندگان این نامه را جزء بازماندگان فتنه معرفی کند و تلاشش این بود تا نامه مطالبه‌آمیز اساتید و دانشجویان را سیاسی جلوه دهد، این اتفاق باعث شد درنهایت پای رسانه‌ها به این موضوع باز شود و در چنین شرایطی نیز وضعیت حاکم در دانشکده تحت‌تاثیر قرار گرفت. البته انتشار نامه اعتراضی تنها به دانشجویان ختم نشد، بلکه طرفداران رئیس دانشکده ادبیات هم اقدام به انتشار نامه‌ای با امضای 950 دانشجو کردند، نامه‌ای که از سوی یکی از رسانه‌ها منتشر شد اما ظرف کمتر از چندساعت مشخص شد بخش جالب‌توجهی از اسامی‌ای که به‌عنوان امضاکنندگان در پایان نامه، نام‌شان آورده شده بود، یا اصلا وجود خارجی نداشتند یا اسم و سال ورود دانشجو با هم همخوانی نداشت، جالب‌تر اینکه تعداد زیادی از افراد امضاکننده نامه حمایت از سیف سال‌های قبل از دنیا رفته بودند و بین آنها نام چند خواننده لس‌آنجلسی هم دیده می‌شد؛ موضوعی که باعث شد این خبر بعد از مدتی از سوی رسانه اصلاح شود. شاید نحوه اعتراض به عملکرد عبدالرضا سیف خود دلیلی برای ایجاد حاشیه در دانشکده ادبیات شده است. تغییر مدیران گروه‌های آموزشی و حذف برخی اساتید مدعو را باید مهم‌ترین اقداماتی دانست که با واکنش اساتید و دانشجویان روبه‌رو شد. آن‌طور که این دانشجو به «فرهیختگان» گفته است برخی مدیران گروه‌ها بدون برگزاری انتخابات و تمام شدن مهلت حکم‌شان از سوی سیف تغییر کردند، درحالی‌که براساس قانون برای تغییر مدیران، باید در وهله اول انتخابات برگزار شود و فرد تعیین‌شده با حکم رئیس دانشکده و بعد از آن رئیس دانشگاه به سمت مدیریت گروه آموزشی برسد. جالب‌تر اینکه برخی مدیران که هنوز از لحاظ قانونی باید به‌عنوان مدیر به کارشان ادامه می‌دادند نیز جایگزین شدند. موضوع مهم دیگر اینکه سیف فضای تهدید و ارعاب را در دانشکده ایجاد کرده است.
لطفا حواس‌تان به اعتبار علمی دانشکده، دانشجویان و اساتید باشد!
انتقاد دانشجویان به عملکرد مسئولان دانشگاه موضوع جدیدی نیست؛ اما آنچه در دانشکده ادبیات این دانشگاه رخ داده، نشان می‌دهد ضعف مدیریتی و عدم تحمل فضای انتقادی از سوی سیف، باعث تضعیف این دانشکده می‌شود که بالطبع روی فعالیت دانشگاه تهران هم اثرگذار خواهد بود. موضوعی که نمود عینی آن را می‌توان در قهر چهره‌های شاخص موسسه لغتنامه دهخدا دانست. اتفاقی که با توجه به جایگاه این موسسه در حوزه فرهنگ و ادب زبان، حتما اثرات آن در آینده بیشتر به چشم می‌آید.
البته رئیس دانشگاه تهران عملا همه انتقادهای مطرح‌شده را رد کرده است، به‌طوری‌که تغییر مدیران گروه‌های آموزشی این دانشکده را براساس قانون دانسته و عنوان کرده دوره مدیریت یکی از سرپرستان گروه‌ها به پایان نرسیده بود؛ براساس قانون، دوران سرپرستی چهار ماه است. مساله قابل‌توجه در صحبت‌های این مقام مسئول آن است که بخشی از اتفاقات رخ‌داده را هیاهوی رسانه‌ها عنوان کرده و معتقد است اقدامات انجام‌شده مرتبط با این دانشکده از سوی دانشجویان غیراخلاقی بوده و به دلیل عدم‌ارسال گزارشی درباره خاطیان این اتفاق، امکان ورود به تخلف آنها از سوی دانشگاه وجود ندارد.
از سوی دیگر در شرایط فعلی که مهاجرت نخبگان در کشور به یکی از نگرانی‌های فعالان آموزش عالی تبدیل شده و اساتید دانشگاه‌ها هم انتقادات زیادی را نسبت به فعالیت‌شان در دانشگاه‌ها دارند، به نظر می‌رسد درصورت تداوم این روند در دانشکده ادبیات، نه‌تنها شرایط برای دانشجویان سخت‌تر و انگیزه برای مهاجرت آنها بیشتر می‌شود، بلکه اساتید نیز نسبت به تدریس بی‌رغبت‌تر می‌شوند. ازاین‌رو به نظر می‌رسد رئیس دانشگاه تهران باید به جای مقابله با انتقادات، به وضعیت دانشکده ادبیات رسیدگی کند.
در این رابطه بیشتر بخوانیم:
وزارت علوم به ماجرای دانشکده ادبیات دانشگاه تهران ورود کند (لینک)