مسعود تبریزی، خبرنگار: نحوه تعیین قیمت خودرو یکی از موضوعاتی است که طی سال‌های اخیر به چالشی مهم برای این صنعت تبدیل شده است. هرچند خودروسازان داخلی در دهه‌های گذشته از رانت انحصار بیشترین بهره را برده و بدون توجه به شاخص‌های روز تولید، در بازاری بی‌رقیب یکه‌تازی کرده‌اند اما قیمت‌گذاری دستوری نیز نه‌تنها به سود مصرف‌کننده نینجامیده، بلکه زیان انباشته خودروسازان را تشدید کرده است. کارشناسان معتقدند اعمال سیاست‌های کنترل قیمت نه‌تنها به سود مصرف‌کننده نیست، بلکه به برهم‌خوردن تعادل بازار می‌انجامد و درنهایت زیان مصرف‌کنندگان را درپی خواهد داشت. در همین خصوص، فروش خودرو در «بورس کالا» یکی از مجموعه اقداماتی است که اخیرا و با هدف تنظیم بازار مطرح شده و موردتوجه سیاستگذاران و برنامه‌ریزان صنعت خودرو قرار گرفته است.
اگر استانداردهای لازم بر بورس در تمام مراحل به‌طور کامل رعایت شود، عرضه خودرو در بورس کالا می‌تواند به ایجاد ثبات در بازار کمک کند. درحال حاضر بسیاری از شهروندان هیچ اطلاعی از نحوه خرید خودرو از بورس ندارند و نهادهای مسئول نیز اطلاع‌رسانی مناسبی دراین خصوص انجام نداده‌اند. از سوی دیگر به نظر می‌رسد عرضه محدود چند خودرو در بورس، مادامی که به فروش بخش قابل‌توجهی از خودروها از این بستر منجر نشود، نمی‌تواند دردی از مصرف‌کنندگان دوا کند؛ چراکه شرط تاثیرگذاری سیاست جدید، غالب‌شدن آن بر سایر روش‌های فروش است.
آخرین شانس برای مدیریت بازار؟
تجربه ناموفق وزارت صمت در فروش خودروهای داخلی به روش‌های مختلف طی سال‌های گذشته، مسئولان قوای سه‌گانه را ناچار کرده تا مدل‌های دیگری را برای عرضه خودرو درنظر بگیرند. واگذاری مسئولیت به شورای رقابت برای تعیین قیمت خودرو و تنظیم بازار، اعطای اختیار قیمت‌گذاری خودرو براساس فرمول پنج درصد کمتر از حاشیه بازار و فروش خودرو به روش قرعه‌کشی طی سال‌های اخیر نه‌تنها به کاهش التهاب بازار خودرو و نیز تامین منافع تولیدکننده و مصرف‌کننده منجر نشده، بلکه هیجانات خرید خودرو را تشدید کرده است، تا آنجا که امروز بسیاری از مردم به خودرو به‌عنوان یک کالای سرمایه‌ای می‌نگرند. مسئولان امر این بار تصمیم گرفته‌اند روش جدیدی را برای فروش خودرو در پیش بگیرند که بورس کالا محور اصلی آن است. براین اساس، کشف قیمت خودرو بر پایه مکانیسم عرضه و تقاضا در بورس کالا صورت خواهد گرفت؛ به‌گونه‌ای که این‌بار خریداران هستند که باید نسبت به ارزش‌گذاری محصولات خودروسازان اقدام کنند.
اصرار مجلس بر عرضه خودرو در بورس
آنطور که از شواهد پیداست برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی با فشار بر وزارت صمت در تلاشند تا فرآیند عرضه خودرو از طریق بورس کالا انجام شود. این درحالی است که مسئولان وزارت صمت چندان تمایلی به عرضه خودرو در بورس ندارند و ترجیح می‌دهند فروش محصولات خودروسازان مانند گذشته از سامانه یکپارچه تخصیص خودرو انجام شود.
روح‌الله ایزدخواه، نماینده مردم تهران و عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در این رابطه می‌گوید: «دولت مجری قوانین وضع‌شده از سوی مجلس شورای اسلامی است لذا اختلافی درخصوص عرضه خودرو در بورس کالا وجود ندارد. مسئولان وزارت صمت در دولت قبل و نیز دولت فعلی معتقد بوده و هستند که عرضه خودرو در بورس مرسوم نیست، خب این هم مرسوم نیست که خودرویی یک‌سال قبل با قیمت زمان تحویل، پیش‌فروش شود و مشتری نیز حق اعتراض نداشته باشد یا هفت‌میلیون نفر برای خرید خودرو در قرعه‌کشی شرکت کنند.»
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس اضافه می‌کند: «تجربه عرضه کالا در بورس نسبتا موفق بوده است. به نظر من نه قیمت‌گذاری دستوری راه‌حل مشکلات صنعت خودرو است نه اینکه قیمت آنها به قیمت بازار برسد. در طرح مجلس، خودرو با قیمت تمام‌شده در بورس کالا عرضه خواهد شد و اگر قیمت فروش آنها بیشتر از قیمت تمام‌شده باشد، مابه‌التفاوت فروش به جیب خودروساز نخواهد رفت بلکه به صندوقی که برای توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی و بخش‌های تحقیق و توسعه صنعت خودرو تشکیل شده واریز می‌شود.« وی درخصوص نظر وزیر صمت نیز می‌گوید: «فاطمی‌امین رسما اعلام کرد عرضه خودرو در بورس مرسوم نیست؛ چراکه بورس کالا جای عرضه مواد پایه است.»
ایرادهای وزارت صمت رفع شد؟
17 خرداد امسال درحالی که کمتر از یک روز به عرضه خودروهای دیگنیتی و فیدلیتی در بورس کالا باقی‌مانده بود، شرکت بورس کالای ایران در اطلاعیه‌ای از دستور وزارت صمت برای ممنوعیت عرضه این دو خودرو در بورس خبر داد. چند روز بعد مرکز ارتباطات وزارت صمت، علت توقف عرضه خودروهای پرتقاضا و کم‌تعداد در بورس کالا را احتمال افزایش نجومی قیمت این محصولات و همچنین سه‌قیمتی‌شدن آن اعلام کرد. در اطلاعیه وزارت صمت با اشاره به دستور رئیس‌جمهور برای شفاف‌سازی عرضه خودرو، سامانه یکپارچه تخصیص خودرو تنها مرجع تخصیص خودرو اعلام شده بود، سامانه‌ای که مبنای فروش خودرو در آن قرعه‌کشی است! این وزارتخانه همچنین در اطلاعیه خود از بی‌توجهی سازمان بورس به مکاتبات قبلی برای توقف عرضه خودرو در بورس کالا انتقاد کرده بود.
وزارت صمت در توضیح مخالفت خود با عرضه خودرو در بورس اعلام کرده بود: «عرضه خودروهای پرتقاضا و کم‌تعداد در بورس کالا منجر به افزایش نجومی قیمت آنها و همچنین سه‌قیمتی‌شدن آن (قیمت محصول، قیمت بورس و قیمت بازار) می‌شود. به‌عبارتی با توجه به شکاف بین عرضه و تقاضا، در عمل عرضه خودرو در بورس منجر به افزایش لجام‌گسیخته خودرو نسبت به قیمتی که شرکت عرضه می‌کند، خواهد شد و براساس آن نیز احتمال شکل‌گیری قیمت ثالثی فراتر از هردو قیمت تولیدکننده و قیمت بورس در سطح بازار خودرو وجود خواهد داشت. همچنین تا زمانی‌که میزان عرضه به‌شدت پایین است، شکل‌گیری بازار ثالثی بین بورس و بازار با قیمت‌های فراتر نیز دور از ذهن نیست، ضمن اینکه استدلال ایجاد شفافیت با عرضه خودرو در بورس، زمانی معنا می‌دهد که درمورد خودروهایی که خودروساز با زیان عرضه می‌کند به‌کار رود؛ اما درخصوص خودروهایی با قیمت بالا که قیمت عرضه آن توسط تولیدکننده پوشش‌دهنده سود منصفانه خودروساز است، کاربردی ندارد.» وزارت صمت این روزها در شرایطی تصمیم خود برای عرضه خودرو در بورس کالا را تغییر داده که مشخص نیست ایرادهای قبلی این وزارتخانه به عرضه خودرو در بورس چگونه و با چه استدلالی در دوماه رفع شده است؟ این وزارتخانه درحالی چند ماه قبل، نسبت به عرضه خودروهای دیگنیتی و فیدلیتی در بورس کالا به‌دلیل منصفانه بودن سود خودروساز انتقاد کرده بود که این‌بار نیز قرار است همان خودروها در بورس کالا عرضه شوند.
جزئیات عرضه خودروهای فیدلیتی و دیگنیتی
براساس اعلام شرکت بهمن‌موتور، فروش خودروهای دیگنیتی‌پرایم و فیدلتی‌پرایم پنج و هفت نفره امروز چهارشنبه 26 مرداد در بورس کالا انجام می‌شود. بنابر اعلام این شرکت، 350 دستگاه فیدلیتی و 250 دستگاه دیگنیتی راهی بورس کالا خواهند شد تا پس از کشف قیمت به دست خریداران برسد. در این طرح دیگنیتی‌پرایم با قیمت 821 میلیون و 500 هزار تومان، فیدلیتی‌پرایم پنج‌نفره با قیمت 758 میلیون و 500 هزار تومان و فیدلیتی‌پرایم هفت‌نفره با قیمت 772 میلیون تومان به فروش می‌رسند. موعد تحویل خودروهای عرضه‌شده نیز 23 مهرماه اعلام شده است. نکته لازم به ذکر آنکه صدور سند و شماره‌گذاری خودرو نیز تنها برای خریدار اصلی صورت خواهد گرفت. همچنین با توجه به قیمت نهایی فروش، خریداران ملزم به پرداخت ۹ درصد مالیات بر ارزش‌افزوده و همین‌طور پرداخت مالیات و عوارض شماره‌گذاری، هوشمندسازی کارت خودرو، خدمات پست، پلاک و هزینه شخص ثالث خواهند بود.
سازوکار تعیین قیمت خودرو در بورس کالا
مهدی دخانیان، مسئول یکی از شعب کارگزاری بانک ملت درخصوص فرآیند کشف قیمت خودرو در بورس کالا به «فرهیختگان» گفت: «عرضه و تقاضا پایه اصلی کشف قیمت در بورس محسوب می‌شود، به‌عبارتی دیگر آنچه به تعیین قیمت در بورس منجر می‌شود جدال خریداران با فروشندگان و چانه‌زنی آنها با یکدیگر بر سر قیمت است.» دخانیان با بیان اینکه عامل موثر بر این رقابت، شفافیت رفتار خریداران و فروشندگان در طول فرآیند است، افزود: «قیمت نهایی کالا یا سهام موردمعامله زمانی مشخص می‌شود که خریداران و فروشندگان با هم بر سر یک عدد به توافق برسند.» وی ادامه داد: «در فرآیند عرضه خودرو در بورس کالا نیز یک قیمت به‌عنوان قیمت پایه از سوی کارشناسان به اطلاع شرکت‌کنندگان می‌رسد، سپس خریداران برآورد خود از ارزندگی خودرو را به‌صورت قیمت اعلام می‌کنند و درنهایت هرکس پیشنهاد خرید بالاتری دهد کالا را خریداری می‌کند.»
15 خودرو در راه بورس کالا
براساس اعلام ایران‌خودرو، این شرکت نیز به زودی دو محصول هایما S5 و هایما S7 را که در دسته خودروهای لوکس قرار دارند، در بورس کالا عرضه خواهد کرد. ایران‌خودرو اعلام کرده درحال حاضر عرضه در بورس کالا مناسب‌ترین راه برای فروش خودرو است و با این روش مشتری واقعی علاوه‌بر دسترسی سریع و آسان به خرید خودرو، از خرید با قیمت‌های کاذب در بازار بی‌نیاز خواهد شد. هرچند جزئیات بیشتری از عرضه این دو محصول ایران‌خودرو در بورس کالا منتشر نشده است اما به نظر می‌رسد هایما S5 با قیمت پایه 595 میلیون تومان و هایماS7 با قیمت پایه 681 میلیون تومان عرضه خواهد شد. درحال حاضر این دو خودرو در بازار به ترتیب با قیمت 810 و 970 میلیون تومان معامله می‌شوند. از سوی دیگر، سایپا نیز اعلام کرده است خودروی شاهین را که در بازار آزاد تفاوت قیمت چندانی با قیمت کارخانه‌ای ندارد به‌زودی راهی بورس خواهد کرد. شاهین که ۲۴ اسفند سال گذشته در بازار اصلی بورس کالا پذیرش شد، احتمالا با قیمت 344 میلیون تومان در بورس عرضه می‌شود، این درحالی است که این خودرو هم‌اکنون در بازار آزاد با قیمت 360میلیون تومان به فروش می‌رسد. فعالان بازار خودرو پیش‌بینی می‌کنند مسئولان سایپا پس از عرضه شاهین در بورس کالا، احتمالا سراغ عرضه کوئیک و ساینا خواهند رفت؛ چراکه اختلاف قیمت کارخانه و بازار این دو محصول نیز کمتر از سایر خودروهای تولیدی این شرکت است. سخنگوی وزارت صمت می‌گوید در ایران‌خودرو، در گام نخست دو خودروی هایما و تارا برای کشف قیمت پایه در بورس کالا عرضه می‌شود و در گام بعدی نیز، خودروهای پژوپارس و پژو۲۰۶ تیپ دو وارد بورس خواهد شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد گرچه روز چهارشنبه دو خودروی گروه بهمن یعنی فیدلیتی و دیگنیتی با حجم پایین عرضه می‌شوند اما با احتساب خودروهای سنگین سیباموتور و وانت کاپرا، تعداد خودروهای پذیرش‌شده در بورس کالا به 15 خودرو خواهد رسید.
بیم و امیدها در بازار خودرو
مهدی سوری، کارشناس بازار سرمایه درخصوص عرضه خودرو در بورس کالا به «فرهیختگان» می‌گوید: «زمانی که موضوع عرضه خودرو در بورس مطرح شد من جزء اولین مخالفان آن بودم؛ چراکه کشف قیمت در بورس جایی معنا پیدا می‌کند که میزان عرضه و تقاضا به هم نزدیک باشد، نه اینکه تقاضا چندین برابر عرضه باشد، لذا این نحوه کشف قیمت، ترکیبی از قیمت‌گذاری دستوری و بازار است نه کشف قیمت در بورس!» سوری افزود: «با همه این تفاسیر اما با نگاهی به روش‌های غلط تجربه‌شده قبلی و نتایج وحشتناک هرکدام از آنها، درحال‌حاضر می‌توانم بگویم باید بین بد و بدتر، بد را انتخاب کنیم، بنابراین من معتقدم روش عرضه خودرو در بورس در شرایط فعلی می‌تواند مفید باشد.» این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه روش قرعه‌کشی خودرو شباهت زیادی به لاتاری دارد، اظهار کرد: «درحال‌حاضر اگر قرار باشد به کسی لطف کنند خودرویی با قیمت کارخانه به او می‌دهند، طبیعی است که این کار اقتصاد را بیمارتر خواهد کرد؛ چراکه پول از جیب سهامدار و نیز مصرف‌کننده اصلی خارج می‌شود و به جیب دلال می‌رود، درواقع سهامدار و مصرف‌کننده زیان می‌کنند تا دلال به سود برسد!» وی با ابراز امیدواری برای کاهش سود دلالی پس از عرضه خودرو در بورس گفت: «اگر سود دلالی از اندازه مشخصی کمتر شود، جذابیت دلالی و واسطه‌گری در بازار خودرو کاهش پیدا خواهد کرد.»
سوری با تاکید بر اینکه خودرو در سال‌های اخیر از کالای مصرفی به کالای سرمایه‌ای تغییر یافته است، افزود: «اگر عرضه خودرو در بورس کالا بتواند قیمت کارخانه‌ای خودرو را به بازار نزدیک کند دست‌کم یکی از دو گروه تولیدکننده یا مصرف‌کننده سود خواهند برد.»
وی درخصوص احتمال افزایش قیمت بازار خودروهای پرطرفدار پس از عرضه در بورس کالا نیز گفت: «وقتی از وجود 100 هزار میلیارد تومان رانت ناشی از توزیع خودرو به روش قرعه‌کشی صحبت می‌کنیم، طبیعتا افرادی هستند که از این روش نفع می‌برند، لذا دربرابر حذف روش قرعه‌کشی مقاومت می‌کنند و تلاش می‌کنند روند گذشته حفظ شود.»
این فعال بازار سرمایه با رد احتمال افزایش قیمت حاشیه بازار پس از عرضه در بورس کالا تصریح کرد: «معتقدم حداکثر قیمتی که در بورس کالا برای خودروها تعیین خواهد شد، قیمتی است که هم‌اکنون در بازار آزاد مورد معامله قرار می‌گیرد.»
سوری با بیان اینکه درحال‌حاضر قیمت بازار را قیمت کارخانه و سود دلال تشکیل می‌دهند، افزود: «اگر قیمت کارخانه 20درصد افزایش پیدا کند، قیمت بازار نیز افزایش خواهد یافت اما اگر قیمت کارخانه 70درصد افزایش یابد، چون سود دلال به‌شدت کاهش خواهد یافت، قیمت بازار نیز تعدیل خواهد شد.» وی ادامه داد: «با این روش بخشی از سود دلال به تولیدکننده و بخش دیگری به‌واسطه کاهش قیمت بازار به جیب مصرف‌کننده خواهد رفت.»
شرط کاهش قیمت با دست‌فرمان بورسی
مهدی سوری در پاسخ به سوال «فرهیختگان» درخصوص کم بودن تعداد کدهای معاملاتی بورس کالا نیز گفت: «اگر مردم ببینند که عرضه خودرو در بورس تداوم دارد برای دریافت کد بورس کالا نیز مراجعه می‌کنند.» مدیر توسعه بازار کارگزاری آینده‌نگر خوارزمی ادامه داد: «در شرایطی که خودروساز مجبور است از روش قرعه‌کشی برای فروش استفاده کند، بالاخره عرضه خودرو در بورس کالا باید از یک‌جایی آغاز و ایرادات آن نیز به‌تدریج رفع شود.» وی با تاکید بر اینکه عرضه محدود چند خودروی خاص در بورس کالا نتایج محدودی نیز خواهد داشت، گفت: «اگر عرضه در بورس با حجم بالا و مورد نیاز بازار صورت بگیرد می‌توان امیدوار بود قیمت خودرو در بازار آزاد کاهش یابد.» این کارشناس بازار سرمایه شرط موفقیت هر راهبردی را تداوم آن دانست و خاطرنشان کرد: «یکی از عواملی که بازارها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد میزان پیش‌بینی‌پذیری آن بازار است، لذا این اقدامات باید به‌گونه‌ای انجام شود که بازار خودرو از تداوم آن اطمینان داشته باشد.»
مخالفت نمایشگاه‌داران با بورس کالا
رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو تهران اما درخصوص نتایج عرضه خودرو در بورس کالا نظر دیگری دارد. سعید موتمنی با تاکید بر اینکه عرضه خودرو در بورس کالا هیچ تاثیری بر قیمت خودرو نخواهد داشت به «فرهیختگان» گفت: «مشکل بازار خودرو فقط به بخش عرضه مربوط است، اگر عرضه خودروها متناسب با تقاضای واقعی صورت بگیرد بازار به تعادل خواهد رسید.» رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو تهران تصریح کرد: «عرضه خودرو در بورس کالا، آن را شبیه حراج کالاهای عتیقه خواهد کرد، به‌طوری‌که هرکس پول بیشتری بدهد خودرو را از آن خود می‌کند.» وی افزود: «قیمت تمام‌شده خودرو و سود آن کاملا مشخص است، اینکه هرکس برای خودش قیمتی تعیین کند معنایی ندارد، اگر مدیران کشور در تنظیم بازار خودرو ناتوانند واردات خودرو را آزاد کنند، آن‌وقت خودروسازان هر قیمتی خواستند برای محصولات خود تعیین کنند!» موتمنی با بیان اینکه عرضه خودرو در بورس، بازار خودرو را تحریک می‌کند، هشدار داد: «معتقدم این اقدام بازار خودرو را سه‌قیمتی خواهد کرد و ما از این پس علاوه‌بر قیمت کارخانه و بازار، شاهد قیمت بورس نیز خواهیم بود.»
خودروی چینی به قیمت خودروهای لوکس
موتمنی درخصوص عرضه خودروهای دیگنیتی و فیدلیتی در بورس کالا طی روزهای آینده نیز گفت: «این خودروها در کارخانه با قیمتی در محدوده 800 تا 900 میلیون تومان به فروش می‌رسند اما در بازار آزاد بین 400 تا 500 میلیون تومان گران‌تر قیمت می‌خورند که علت آن هم مدیریت بازار توسط خودروساز است.» رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودرو تهران تصریح کرد: «خودروسازان، این ماشین‌ها را به قیمت 30 هزار دلار که با پولش می‌توان سانتافه صفر خریداری کرد، به مردم می‌فروشند بعد می‌خواهند دوباره به بهانه بورس قیمت رسمی را بالاتر هم ببرند.»
وی با بیان اینکه قیمت این خودروها در بازار آزاد به 50 هزار دلار نیز رسیده است، ادامه داد: «خودروسازان از رانت ممنوعیت واردات، حداکثر سوءاستفاده را می‌کنند؛ چراکه اگر واردات آزاد شود مردم می‌توانند با این پول بهترین برندهای خودرویی جهان مانند تویوتا، BMW و بنز را خریداری کنند.» موتمنی مقایسه عرضه خودروهای پرطرفدار با عرضه وانت کارا در بورس را بی‌ربط دانست و گفت: «اینکه بگویند تجربه عرضه وانت کارا تجربه خوبی بوده است درست نیست، چون کسی برای خرید این خودرو صف نمی‌کشد و بازار هدف آن کاملا فرق دارد.» رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودرو خاطرنشان کرد: «وقتی کشور در هر سال نیازمند حداقل 1.5 میلیون دستگاه خودرو است و در سال‌های اخیر فقط 700 هزار دستگاه خودرو تولید شده، طبیعی است که تعادل عرضه و تقاضا برهم بخورد و بازار تحت‌تاثیر قرار بگیرد.»
تکرار رانت قرعه‌کشی این بار در بورس کالا؟
برخی صاحب‌نظران معتقدند بی‌اطلاعی عموم مردم از فرآیند خرید خودرو در بورس کالا می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد رانت جدیدی در بورس کالا شود. این گروه می‌گویند در شرایطی که اطلاع‌رسانی مناسبی درخصوص نحوه خرید خودرو در بورس صورت نگرفته است، فقط تعداد بسیار کمی از شهروندان که با این فرآیند آشنا هستند می‌توانند در عرضه این خودروها مشارکت کنند. به این ترتیب بخش عمده‌ای از گروه هدف که نیاز به خرید خودرو دارند، همچنان از خرید خودرو در بورس کالا جا می‌مانند و خودروهای به‌فروش رفته این بار هم به‌دست مصرف‌کنندگان واقعی نمی‌رسد. کارشناسان می‌گویند علاوه‌بر پیچیده بودن فرآیند خرید خودرو از بورس، بدبینی عمومی نسبت به کلیت بورس در سال‌های اخیر نیز می‌تواند بر فرآیند عرضه خودرو در بورس کالا تاثیر منفی بگذارد. یکی از افراد متقاضیان خرید خودرو از بورس با انتقاد از روند صدور کد بورس کالا به خبرنگار «فرهیختگان» گفت: «نزدیک به دوهفته قبل برای دریافت کد بورس کالا به شعبه یکی از کارگزاری‌های مشهور مراجعه و فرم‌های مربوطه را تکمیل کردم، اما این کارگزاری تا امروز به بهانه‌های مختلفی مثل تایید نشدن حساب وکالتی از صدور کد معاملاتی بورس کالا خودداری کرده است و من درحال‌حاضر امکان خرید خودرو از بورس را ندارم!»
نحوه خرید خودرو از بورس کالا
آنطور که حمیدرضا رحمنی، رئیس اداره ناظران و امور تالار‌های بورس کالای ایران اعلام کرده متقاضیان برای خرید این خودروها در بورس کالا ابتدا باید نسبت به اخذ کد معاملات بورس کالا اقدام کنند. نحوه اخذ کد بورس کالا نیز به این شکل است که متقاضیان پس از ثبت‌نام و احراز هویت در سامانه سجام، به یکی از کارگزاری‌های مجاز مراجعه و به‌صورت آنلاین یا حضوری کد بورس کالا را دریافت می‌کنند. لازم است متقاضیان پس از اخذ کد بورس کالا، نسبت به گشایش حساب وکالتی اقدام کنند. (حساب وکالتی حسابی است که به بورس کالا این امکان را می‌دهد که پس از آنکه خریدار در فرآیند رقابت شرکت و کالا را خریداری کرد بتواند از آن حساب برداشت کند و به این ترتیب مراحل تسویه انجام شود.) افراد متقاضی پس از گشایش حساب وکالتی، باید مبلغ پایه خودرو را یک روز قبل از ثبت سفارش به همین حساب واریز کنند. متقاضیان در روز عرضه درخواست خرید خود را در سامانه آنلاین بورس کالا ثبت می‌کنند و چنانچه قیمت پیشنهادی آنها از سوی عرضه‌کننده مورد قبول قرار گرفت، نمایندگی موردنظر را برای دریافت خودرو انتخاب می‌کنند.