زهرا رمضانی، خبرنگار:ماه محرم از آن ایام و مناسبت‌های خاص سال است که هرکسی در هر جایگاه و سن‌وسالی تلاش می‌کند عرض ارادتی به محضر شهیدان کربلا داشته باشد. برخی با اهدای کمک‌ها و نذورات، برخی دیگر با برگزاری مجالس سوگواری و برخی هم با تولید محتوا در قالب‌های مختلف و متنوع رسانه‌ای می‌کوشند سهمی در پاسداشت این ایام داشته باشند. مجموعه‌های دانشجویی و فعالان حوزه رسانه‌ای در دانشگاه‌ها هم هرکدام به‌نحوی تلاش دارند با تولید و انتشار محتواهای ویژه این ایام از قافله عقب نمانند و مخاطبان دانشجویی خود را با تولیدات ویژه حال‌وهوای محرم همراهی کنند. کمتر صفحه مجازی از مجموعه‌های دانشجویی را می‌توان یافت که شکل و شمایلش رنگ‌وبوی عزای اباعبدالله را به‌خود نگرفته باشد؛ بعضی رنگ و رخسار لوگو را تغییر دادند و برخی به بازنشر اشعار، متون ادبی و قطعات صوتی این ایام می‌پردازند. البته هستند تیم‌های دانشجویی که از چند هفته قبل، برنامه‌ریزی تولید محصولات چندرسانه‌ای ویژه این ایام را در دستورکار قرار دادند. تغییر ذائقه مخاطب امروز از یک‌سو و گسترش فضای مجازی ازسوی دیگر دلیلی شده تا گوش دادن به پادکست هم به یکی از علاقه‌مندی‌های امروز افراد به‌ویژه نسل جوان تبدیل شود؛ موضوعی که از چشم بچه‌های رسانه‌ای دانشگاه‌ها هم دور نمانده و تلاش کردند هرکدام با نگرشی خاص و پرداخت ویژه‌ای پادکست‌هایی با حال‌وهوای محرم تولید کنند. ویژه‌برنامه رادیو نبض با عنوان «فتح خون» و پادکست «گنجینه‌الاسرار» تولید دو گروه از دانشجویان دانشگاه صداوسیما و ویژه‌برنامه‌های پادکست «رادیو کلمه» ازجمله فعالیت‌های شاخص دانشجویان در این ایام هستند که در ادامه جزئیات فعالیت آنان را می‌خوانید.
دبیر کانون قرآن و عترت دانشگاه صداوسیما:
ایده تولید پادکست «گنجینه‌الاسرار» از یک پایان‌نامه دانشجویی شکل گرفت
رضا فروزنده، دبیر کانون قرآن و عترت دانشگاه صداوسیما که این روزها پادکست «گنجینه‌الاسرار» را تولید می‌کند، گفت: «این پادکست که در واحد رادیویی این کانون به‌صورت روزانه و از طریق کانال قرآن و عترت منتشر می‌شود، براساس پژوهشی است که طبق نیازسنجی مخاطب و در کانون قرآن و عترت شکل‌گرفته و تولید شده است. البته ما سال گذشته نیز به مناسبت محرم تولید پادکست را داشتیم و در عمل امسال برای دومین‌بار است که به‌صورت حرفه‌ای در این حوزه ورود می‌کنیم.» او در همین زمینه ادامه داد: «سال گذشته برنامه حسینیه ادبی را تولید کردیم و با توجه به استقبالی که از آن صورت گرفت و همچنین ظرفیتی که امسال هم در این حوزه وجود داشت، توانستیم برای امسال نیز دست به تولید پادکست بزنیم، یعنی تجربیات سال گذشته باعث شد به بلوغ فکری دراین‌باره برسیم. ما بعد از بررسی مخاطب از نظر محتوایی، تیم محتوایی و رادیویی‌ای را شکل دادیم که در آن نویسنده، برنامه‌ساز و تدوین‌گر حضور داشتند، در این تیم طرح اولیه «گنجینه‌الاسرار» ارائه شد و بعد از بررسی این طرح، به این نتیجه رسیدیم که می‌توانیم هر روز به یکی از شخصیت‌های کربلا بپردازیم و متنی را نیز براساس روزهای مختلف و مختص به هر شخصیت در هر پادکست داشته باشیم.» دبیر کانون قرآن و عترت دانشگاه صداوسیما افزود: «یعنی در هر پادکست خوانش متن را به‌عنوان ورودیه در نظر گرفته‌ایم و بعد از آن دیگر آیتم‌ها را خواهیم داشت و درنهایت در یک زمان 7 تا 8 دقیقه‌ای محتوا را به مخاطب منتقل می‌کنیم؛ با توجه به تجربه‌ای که از سال قبل به دست آوردیم، متوجه شدیم مخاطب بیشتر از این زمان، پادکست را طولانی تلقی کرده و از حوصله‌اش خارج می‌شود.» فروزنده در توضیح بیشتر این مساله تصریح کرد: «سال گذشته به‌خاطر همه‌گیری کرونا از فضای مجازی به‌عنوان بستری برای ارائه کارها استفاده کردیم و حسینیه ادبی نیز به همین دلیل شکل گرفت. در آن برهه برنامه‌های تولیدی‌مان حدود 15دقیقه بود، اما بعد از نیازسنجی متوجه شدیم که مخاطب ترجیح می‌دهد پادکست‌های کوتاه‌تری را گوش کند. از این‌رو هم متن و هم آیتم‌ها را کوتاه کردیم و عملا زمان پادکست‌هایمان برای محرم امسال نصف شده است.» او با بیان اینکه وجود رشته رادیو در دانشگاه صداوسیما تا حدی کار تولید این پادکست را برایمان آسان کرده است، افزود: «خروجی این رشته در مقطع کارشناسی‌ارشد پایان‌نامه‌هایی است که به نقش متن در برنامه‌های رادیویی می‌پردازد، یکی از پایان‌نامه‌ها نیز تحت‌عنوان «مطالعه ظرفیت‌های متون عاشورایی در برنامه‌سازی رادیویی با مطالعه مورد گنجینه‌الاسرار عمان‌سامانی» بوده که در عمل ایده تولید این پادکست از این پایان‌نامه شکل گرفت.» دبیر کانون قرآن و عترت دانشگاه صداوسیما اظهار داشت: «فضای مجازی ظرفیتی را به برنامه‌ساز برای تولید محتوا می‌دهد و هر اندازه که بتوان از این ظرفیت استفاده کرد، حتما اثرگذار خواهد بود. معتقدم پادکست می‌تواند ارزش زمان و زندگی فرد را دوبرابر کند و همین مساله دلیلی برای استقبال از پادکست‌های مناسبتی است. البته هنوز جای کار زیادی در این حوزه پیش‌روی فعالان دانشجویی قرار دارد.» فروزنده خاطرنشان کرد: «دانشجویانی که در حوزه پادکست فعال هستند، لازم است پادکست‌هایی که تا امروز تولید شده را از نظر محتوا و استقبال مخاطبان مورد بررسی قرار دهند تا بتوان هرسال بازتعریفی از نحوه فعالیت در این حوزه داشت، یعنی باید پادکستی را تولید کرد که نه‌تنها مخاطب مشتاقانه آن را دنبال کند، بلکه از نظر محتوایی هم آورده‌ای برای او داشته باشد.»
تهیه‌کننده ویژه‌برنامه رادیو نبض با عنوان «فتح خون»:
مخاطب امروز با پادکست‌های مناسبتی ارتباط خوبی می‌گیرد
دانشگاه صداوسیما با توجه به ماهیتی که دارد، یکی از فعال‌ترین دانشگاه‌ها در تولید پادکست‌هایی است که به بازخوانی حوادث رخ‌داده در محرم می‌پردازد؛ پاکدست‌هایی که هرکدام تلاش می‌کنند از زاویه خاص تولیدکنندگانش به ارائه مفاهیم عاشورایی به مخاطب بپردازند. «فتح خون» یکی از همین تولیدات به‌شمار می‌رود، کاری که ازسوی جامعه رسانه اسلامی دانشجویان این دانشگاه تولید و توسط رادیو نبض منتشر می‌شود.
فاطمه کتابی، تهیه‌کننده ویژه‌برنامه رادیو نبض با بیان اینکه ما در بخش شنیداری این تشکل فعالیت می‌کنیم، گفت: «برای محرم برنامه‌های مختلفی داشته‌ایم که برخی از آنها توسط رادیو نبض و برخی دیگر ازسوی تی‌وی نبض تولید می‌شود. در بخش شنیداری تصمیم گرفتیم کتاب فتح خون شهیدآوینی را برای تولید پادکست ملاک قرار دهیم.»
او در همین زمینه افزود: «دانشجویان این دانشگاه با شهیدآوینی ارتباط بیشتری می‌گیرند، دلیلش هم این است که شهید هم مستندساز، هم نویسنده و هم روزنامه‌نگار بود. همچنین با توجه به اینکه شهیدآوینی برای ما اسطوره است و کتاب «فتح خون» او نیز درباره محرم و وقایع کربلاست، تصمیم گرفتیم بخش‌هایی از این کتاب را درقالب پادکست تولید و در بستر فضای مجازی منتشر کنیم.»
تهیه‌کننده ویژه‌برنامه رادیو نبض با بیان اینکه پادکست‌های فتح خون تنها در دهه اول محرم منتشر می‌شود، افزود: «قلم شهیدآوینی خاص است و خواندن این کتاب هم خیلی آسان نیست؛ به همین دلیل گزیده‌هایی از آن را انتخاب کرده‌ایم. این‌طور نیست که برای یک قسمت، چند صفحه کتاب را به‌صورت پشت‌سر هم بخوانیم، بلکه بخش‌هایی از آن را متناسب با روزهای مختلف دهه اول انتخاب می‌کنیم. هرچه به روز تاسوعا و عاشورا نزدیک‌تر می‌شویم، تلاش می‌کنیم وقایع تناسب بیشتری با آن روز داشته باشد. یعنی تلاش کردیم سیر تصویری واقعه عاشورا را متناسب با اتفاقات داشته باشیم.»
کتابی اظهار داشت: «برای تولید قسمت‌های مختلف «فتح خون» از خود دانشجویان استفاده کرده‌ایم و هر در قسمت گوینده‌مان را تغییر می‌دهیم و به همین دلیل درمجموع از 10نفر استفاده کرده‌ایم. برای خواندن متن‌های این کتاب وسواس زیادی به خرج دادیم و معتقدیم «فتح خون» باید با صدای کسی خوانده شود که صلابت داشته باشد، از این‌رو انتخاب گویندگان کمی سخت بود. البته برای ماه مبارک رمضان نیز برنامه‌ای را تحت‌عنوان نبض ماه داشتیم که در آن از 30فرد مختلف برای گویندگی بهره گرفتیم اما برای فتح خون فیلترهای بیشتری را برای انتخاب افراد گذاشتیم؛ چراکه خواندن متن یک کتاب درقالب صوت با دلنوشته متفاوت است.» او با تاکید بر اینکه ورود دانشجویان جدید به تشکل و فعالیت‌شان مهم است، بیان داشت: «مشکلاتی که کرونا در این حوزه ایجاد کرد، باعث شد شرایط در این حوزه با مشکلاتی همراه شود، همین مساله دلیلی شد تا از گوینده‌های کم‌تجربه هم استفاده کنیم، هرچند برخی با این کار مخالف بودند اما شخصا اعتقاد داشتم می‌توان از افرادی که اشتیاق این کار را دارند، بهره برد.»
تهیه‌کننده ویژه‌برنامه رادیو نبض با عنوان فتح خون به ورود تشکل‌های دانشجویی در بستر فضای مجازی اشاره کرد و گفت: «هنوز نمی‌توان به‌طور قطعی عنوان کرد ورود دانشجویان به فضای مجازی خیلی اثرگذار یا بی‌تاثیر است؛ اما همین که وقتی اسم پادکستی برده می‌شود و دانشجویان عنوان می‌کنند که آن را شنیده‌اند یا حتی در زمان انتشار پادکستی در فضای مجازی نسبت به آن واکنش نشان می‌دهند، یعنی تا حدی توانسته جای خود را میان نسل جوان و دانشجویان باز کند. حتی در تولیدات قبلی نظر مخالف هم داشتیم و این نشان‌دهنده آن است که مخاطب با همه بخش‌های یک پادکست ارتباط می‌گیرد و حتی درباره نوع موسیقی انتخاب شده هم نظر می‌دهد.» تهیه‌کننده ویژه‌برنامه رادیو نبض با عنوان فتح خون، با بیان اینکه نشان مشخصی هم برای پادکست فتح خون انتخاب کرده‌ایم که همان موسیقی سریال مختار است، افزود: «همیشه شعار «این صداست که می‌ماند» را شنیده بودیم اما امروز وقتی از دانشجویان بپرسیم چه تعداد رادیو گوش می‌دهند، شاید تعدادشان انگشت‌شمار باشد، درحالی‌که مخاطبان پادکست در ژانرهای مختلف خیلی زیاد و استقبال از این فضا بسیار زیاد شده است. قطعا باید از این بستر برای کارهای فرهنگی و مناسبتی بهره ببریم؛ هرچند هنوز آن‌طور که باید نتوانسته‌ایم از آن بهره ببریم. فتح خون یک کار دانشجویی است اما از نگاه مخاطب می‌توانم بگویم که کیفیت اثر قابل‌قبول است.»
تهیه‌کننده «رادیو کلمه» دانشگاه علامه‌طباطبایی:
انتخاب متون فاخر برای تولید پادکست کار آسانی نبود
بسیج دانشجویی دانشکده ادبیات دانشگاه علامه‌طباطبایی نیز این روزها پادکست‌هایی را ویژه محرم تولید و در کانال «نشریه کلمه» منتشر می‌کند. علیرضا سربندی، تهیه‌کننده «رادیو کلمه» درباره ایده شکل‌گیری این پادکست گفت: «در سال 99 نشریه‌ای را با عنوان «کلمه» راه‌اندازی کردیم و از آنجایی که در آن برهه دانشگاه‌ها مجازی بود، انتشار آن در بستر مجازی دنبال شد. در سالگرد تاسیس این نشریه که 22بهمن سال گذشته بود، تصمیم به گسترش آن گرفتیم و همین موضوع بهانه‌ای شد تا در حوزه تولید پادکست هم ورود کنیم و همین مساله بهانه‌ای برای ایجاد رادیو کلمه شد.»
او با بیان اینکه فعالیت رادیو کلمه درحال حاضر تنها به‌صورت مناسبتی دنبال می‌شود، اظهار داشت: «هدف‌گذاری‌مان فعالیت دائمی این رادیو است، اما منتظر آن هستیم تا کار به‌اصطلاح به یک قوامی برسد و بتوانیم جای خود را میان مخاطبان باز کنیم. اولین مطلبی که ازسوی این رادیو و درقالب پادکست منتشر شد نیز مربوط به بهمن‌ماه بود و بعد از آن به‌مناسبت رحلت امام اقدام به تولید برنامه کردیم، درحال حاضر نیز به‌صورت روزانه و تا پایان دهه اول محرم، پادکست‌هایی را با موضوع وقایع عاشورا داشتیم.»
تهیه‌کننده «رادیو کلمه» با اشاره به نام‌های انتخاب‌شده برای هر قسمت از پادکست‌ها تصریح کرد: «اسامی‌ای که برای هرکدام از قسمت‌ها انتخاب می‌شود، معطوف به متنی است که قرار است در آن قسمت خوانده شود. با توجه به اینکه دانشکده‌مان ادبیات و زبان‌های خارجی است، متن‌های فاخر فارسی درباره محرم را ملاک قرار داده‌ایم؛ با این حال برای برخی قسمت‌ها مانند قسمت «شور کربلا» خود دانشجویانی که در این رادیو حضور دارند، اقدام به نوشتن متن کرده‌اند.»
سربندی تصریح کرد: «انتخاب متن فاخر برای تولید پادکست کار آسانی نیست؛ چرا که باید متن‌ها به‌گونه‌ای باشند که مخاطب با یک‌بار شنیدن متوجه مفاهیم آن شود و تلاش‌مان این بوده که اگر به‌سراغ متن‌های قدیمی می‌رویم برای جامعه هدف که دانشجویان و نسل جوان است، قابل فهم باشد. خوشبختانه عمده کارهایی که توسط رادیو کلمه منتشر شده ازسوی دانشجویان دانشکده و دانشگاه دنبال می‌شود و علی‌رغم اینکه نقدهایی هم به برخی از تولیدات وجود داشته، اما درمجموع استقبال قابل‌توجه بوده است.» او به ورود جدی دانشجویان به تولید پادکست به‌ویژه پادکست‌های مناسبتی اشاره کرد و گفت: «مجازی‌شدن دانشگاه‌ها مزایا و معایب خودش را دارد، عیبش آن بود که شاید تیر خلاصی را به پیکره تشکل‌های دانشجویی زد تا جایی که دیدیم در دوران حضوری‌شدن هم دانشجویان رمق چندانی نداشتند، اما مزیت آن این بود که دانشجویان حضور جدی‌تری در شبکه‌های مجازی داشتند.» تهیه‌کننده «رادیو کلمه» خاطرنشان کرد: «ورود دانشجویان در فضای مجازی در همین مدت به‌حدی جدی شده که حتی شاهد نوآوری‌هایی هم بودیم که شاید تولید اثر در موضوعات مختلف در فضای پاکدست را می‌توان یکی از این نوآوری‌ها دانست. قطعا دانشجویان فعال در این حوزه، در اولین قدم جامعه هدف‌شان را دانشجویان دانشگاه خود قرار می‌دهند، اما می‌بینیم برخی از پادکست‌ها توجه مخاطبان بیرونی را هم به‌خود جلب می‌کند که این نشان از جای کار بالا در این حوزه دارد.»