رامین مددلو
پژوهشگر مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع)

می‌گویم پس چرا نمی‌بینم در کوچه و خیابان و چای‌خانه و خط واحد و مینی‌بوس بحث سیاسی کنند؟ می‌گوید چون در سیاست «تندمزاج» هستند و بحث‌های سیاسی‌شان به دعوا می‌کشد. کما‌اینکه در تاریخ اخیر ترکیه بودند احزابی که گروه‌های شبه‌نظامی راه انداخته و ترور کرده‌اند و نیز بوده‌اند احزابی که دست به اسلحه برده‌اند.
می‌خواهم با دید سیاسی شهر را ببینم؛ نه اینکه دید فرهنگی، اقتصادی و دینی را از آن جدا کنم بلکه روی سیاست متمرکز شوم. شروع می‌کنم به پیاده‌روی در محله‌ای که ساکن شده‌ام. این محله قبلا یکی از نقاط حاشیه‌ای استانبول بوده است. با به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه، سیاست‌های عدالت اجتماعی آن به این محله نیز می‌رسد و محله از نو ساخته می‌شود. با این حال مردمانش که سیمان و آجر نبودند تا با یک بولدوزر خراب و از نو ساخته شوند. ساکنان محله عمدتا علوی‌ها، سوری‌ها، اندکی شیعه و صد البته اهل سنت هستند. یعنی یک محله مهاجرنشین و اقلیت‌نشین. شروع به پیاده‌روی می‌کنم. فضای محله دست نیروهای سیاسی لائیک است. این را می‌شود از شعارهایی که روی دیوارها نوشته شده و پوسترهای مربوط به همه‌پرسی اخیر ترکیه دید. با این حال قلب محله آنجاست که مسجد اهل سنت است. پشت مسجد اهل سنت، «جمع‌خانه» علوی‌ها قرار دارد. روبه‌روی جمع‌خانه، یک انجمن با عنوان خانه خلق قرار دارد. وارد خانه خلق می‌شوم. جوانی آنجاست با سبیل‌هایی شبیه سبیل مجاهدین خلق خودمان پس از مارکسیست شدن و قبل از منافق شدن. سر صحبت را باز می‌کنم و می‌پرسم اینجا کجاست و با حزب جبهه خلق ارتباط دارد؟ که می‌گوید نه اینجا یک انجمن محلی است. فضا به شدت چپ‌گرایانه است. اجازه عکاسی می‌گیرم و چند عکس می‌اندازم.  چپ‌گرایی و لائیسم در ترکیه با علوی‌گری پیوند خورده است. چپ‌گرایی خود را در میان جوانان علوی جا کرده است؛ چرا‌که علویان بار سده‌ها انزوا، محرومیت، تحقیر و اقلیت بودن را بر دوش می‌کشند. آنان لائیک شده‌اند چون حکومت اسلام سنی عثمانی آنان را رافضی می‌داند. یعنی علوی هویت ندارد. علوی طرفدار آتاتورک شد؛ چون آتاتورک علوی بود و لائیسم یعنی ای علوی تو هم هستی. جمهوری لائیک ترکیه نماد حضور موثر علویان در سیاست ترکیه است. دست بکشند از این حضور موثر؟ فراموشش کنند؟ فکر نمی‌کنم چنین کاری به دلیل تاریخی که داشته‌اند چنین کاری عقلانی باشد. این محله جایی است که جوانان سیاسی‌اش چپ‌گرایند و صندوق رای‌اش از آن احزاب لائیک. این محله جایی است که بر مخالفان سیاسی‌شان القابی مانند فاشیست و عامل امپریالیسم می‌دهند. جایی است که برای کشته شدن دختری از اهالی محله به خاطر مساله‌ای  ناموسی، دادگاه مردمی برگزار می‌کند با آنکه این دادگاه‌ها دیگر قدرتی ندارند. عدالت اجتماعی آک پارتی توان اثرگذاری این جوانان چپ‌گرای سیاسی را کم کرده اما از بین نبرده است. سیاست داخلی در استانبول و در کل در ترکیه تندمزاج است و این یعنی سیاه مطلق دیدن رقیب و مخالف. یعنی دست به اسلحه بردن؛ یعنی عدالت اجتماعی باید اولویت اول ترکیه باشد تا فقر بستر چپ‌گرایی تندروانه نباشد.