اظهارنظر اخیر گروسی مدیرکل آژانس و پاسخ محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان، همچنین تلاش‌های امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه برای افزایش سطح نقش‌آفرینی خود در روند مذاکرات، بهانه خوبی بود تا به گفت‌وگو با علیرضا کوهکن بپردازیم. کوهکن معتقد است سخنان محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان حاوی مطالب جدیدی نیست و اسلامی بار دیگر به تکرار همان سیاست‌های رسمی اعلام‌شده ازسوی ایران پرداخته است. این کارشناس مسائل بین‌الملل همچنین با اشاره به اقدامات متقابل ایران در موضوع هسته‌ای، کاهش تعهدات ازسوی کشورمان را پاسخ به اقداماتی دانست که طرف غربی درباره انجام ندادن آنها متعهد شده بود اما درباره آن موارد بدعهدی کرد.
اگر بدعهدی غربیها و سیاسی‌کاری آژانس نبود، دوربینی خاموش نمی‌شد
کوهکن همچنین با اشاره به بدعهدی‌های طرف غربی در جریان مذاکرات آخرین مورد آن را قطعنامه ضدایرانی صادرشده در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دانست و گفت: «اگر توافقی در کار نباشد، دوربینها هم مجددا فعال نخواهد شد. اگر دوربینی غیرفعال شده است هم درنتیجه بدعهدی‌های غرب و در چهارچوب اقدام متقابل ایران بوده است بنابراین برداشت من این نیست که حرف جدیدی ازسوی اسلامی در این خصوص مطرح شده است.
درباره بحث دوربینها هم همان‌طور که گفتم فکر می‌کنم تصمیم‌گیری درخصوص آنها ازسوی ایران، بیشتر متاثر از اقدام طرف مقابل بوده است و پیش‌دستی محسوب نمی‌شود، یعنی اگر آن بیانیه ضدایرانی آژانس وجود نداشت دوربینها هم ازسوی مقامات جمهوری اسلامی ایران قطع نمی‌شد.»
رافائل گروسی اظهارنظرهای سیاسی و غیرفنی زیادی دارد
این کارشناس مسائل بین‌الملل همچنین به این پرسش که آیا می‌توان اظهارنظرهای چند مدت اخیر اسلامی و گروسی را در پاسخ به یکدیگر دانست، این‌طور پاسخ داد: «بله، می‌توان این‌طور برداشت کرد چون نهاد متناظر با آژانس، همین سازمان انرژی اتمی است و متاسفانه مدیرکل این نهاد بین‌المللی هم اظهارنظرهای سیاسی و غیرفنی خیلی زیادی می‌کند. در همین مصاحبه‌ای که با اسپانیایی‌‌ها داشت هم گفت من توان نظارتی‌ام درخصوص ایران خیلی کم شده است، چشم‌هایم بسته‌شده و کارم خیلی سخت خواهد بود. همچنین ادعا کرد برای من سخت است که نظارت را ادامه دهم یا چیزی شبیه این که البته پاسخ ایران به این اظهارات قابل پیش‌بینی و واضح بود. ما اصولا نظارت اضافه را مشروط به منتفع‌شدن از برجام پذیرفتیم. به این معنا که قرار بود این نظارت‌های اضافه منوط به تامین منافع کشور از برجام باشد. درحال حاضر وقتی از برجام منفعتی نمی‌بریم، طبیعتا نباید زیر بار هیچ مورد اضافه‌ای هم برویم. این کاملا منطقی است.»
بحران‌های اروپا فرانسه را مجاب به نقش‌آفرینی پررنگ‌تر کرده است
کوهکن ادامه داد: «اگر توافق هسته‌ای را یک توافق امنیتی بدانیم، طرفی که تحت‌تاثیر بعد امنیتی آن قرار می‌گیرد، اروپاست. توافق، از این جهت که فرانسه می‌خواهد راهبری امنیتی اروپا را برعهده داشته باشد برای این کشور مهم است. چالش‌های ناشی از جنگ اوکراین یعنی مسائل امنیتی، مسائل سیاسی، مسائل مربوط به انرژی، مسائل مربوط به مهاجرت، پیش‌بینی‌های مربوط به رکود اقتصادی و همچنین فشاری که به اروپای قاره‌ای وارد می‌شود همگی باعث شده فرانسه تلاش کند نقش پررنگ‌تری را در مذاکرات ایفا کند؛ اما سوال مهم آن است که آیا دولت فرانسه توانمندی این کار را دارد یا خیر. این خیلی مساله مهمی است که به‌نظر می‌رسد نمی‌توان درحال حاضر درخصوص آن اظهارنظر کرد.»
در ادامه این گفت‌وگو به پیشینه فرانسه در واسطه‌گری بین تهران-واشنگتن اشاره کردیم؛ چراکه مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه پیش از خروج ترامپ از برجام، سفر سه‌روزه‌ای به آمریکا داشت و تلاش می‌کرد آمریکا از برجام خارج نشود، اما نهایتا آمریکا از برجام خارج شد و فرانسه نتوانست مهره تاثیرگذاری باشد. در همین راستا، درباره تاثیرگذاری کنونی فرانسه در میانجی‌گیری بین تهران-واشنگتن کوهکن گفت: «باید منتظر ماند و دید که این واسطه‌گری به چه صورت است. درواقع چیزی که می‌تواند درباره اثرگذاری فرانسه امیدوارکننده باشد، آن است که غربیها هیچ گزینه دیگری روی میز ندارند. درباره فشار اقتصادی می‌توان گفت حداکثر فشار به ایران وارد شده و آمریکاییها از آن نتیجه نگرفتند، ازسوی دیگر گزینه نظامی هم که وجود ندارد، بنابراین گزینه دیگری روی میز نیست. در چنین شرایطی فرانسه تلاش می‌کند اما اینکه موثر باشد به‌شدت محل سوال است و حداقل الان با توجه به سابقه قبلی او احتمال اثرگذاری ضعیف است.»
پلیس بد مذاکرات، پلیس خوب می‌شود
در پایان به‌علل تغییر موضع فرانسه از سال گذشته تا به الان پرداختیم؛ چراکه فرانسه در دور هفتم مذاکرات وین با منفی‌خوانی مذاکرات، روند آن را کند کرده بود. علیرضا کوهکن این تغییر موضع را نکته مهمی دانست و گفت: «غربیها در مذاکره‌کردن به‌شدت سختگیر هستند و به‌راحتی امتیاز نمی‌دهند اما در شکست‌خوردن مذاکرات ضررهای زیادی برای آنان وجود دارد، بنابراین تلاش می‌کنند این اتفاق برایشان نیفتد و همین‌طور نقش خودشان را پررنگ کنند. من بیشتر تلاش فرانسه را از این جهت تفسیر می‌کنم که می‌خواهد نقش خودش را داشته باشد و آن را درجهت منافع و راهبری‌ای که در اروپا دارد، برای حفظ توافق انجام می‌دهد. کمااینکه همچنان از حفظ توافق و تلاش برای آن کم صحبت می‌کند، اما همچنان موضع متعادل و منصفانه‌ای نمی‌گیرد و نقش آمریکا که این بحران را درست کرده، پررنگ نمی‌کند و انتقادهایی از سیاست ایران می‌کند که منصفانه نیست. همه اینها هست اما من بیشتر در آن چهارچوب نقش فرانسه را می‌بینم تا اینکه تقسیم کاری بین آمریکاییها و اروپایی‌ها شده باشد.»
در این رابطه بیشتر بخوانیم:
پلیس بد پیام‌رسان شد!(لینک)
اتحادیه اروپا، فرانسه را پیام‌رسان تهران- واشنگتن می‌کند(لینک)