کیانا تصدیق‌مقدم، خبرنگار: 40 سال است که خبرهای ضدونقیض بر فصل پایانی زندگی احمد متوسلیان، حکمرانی میکند. برخی مدعی شهادت اویند و عده‌ای هم به انتظار دیدار دوباره او هستند. اما برای این نوشتار و به دور از هرگونه گمانه‌زنی همچنان پیشوند رزمنده جاویدالاثر را کنار احمد متوسلیان می‌آوریم. داستان حاجاحمد و همراهانش، 40 سال است که این‌گونه مرور می‌شود: «14 تیرماه سال 1361، چها رتن از دیپلماتهای ایرانی در لبنان ربوده شدند که نام متوسلیان هم در میان آنها بود. همه ساله در سالروز ربایش این دیپلمات‌ها، سویه‌های جدیدی از این پرونده اسرارآمیز عیان می‌شود.»
آیا او زنده است؟
پس از اینکه احمد متوسلیان و 3 ایرانی دیگر ربوده شدند، سمیر جعجع، یکی از رهبران فالانژها پس از آزادی از زندان، اعتراف کرد که گروگان‌های ایرانی به نیروهای وی تحویل داده شده و سپس توسط آنان کشته شده‌اند، اما مقامات ایرانی این ادعا را مشکوک دانستند. رونن برگمن هم در کتاب «برخیز و اول او را بکش» به نقل از رابرت حاتم، مسئول کشتار فالانژها می‌گوید: «فالانژها با اجازه اسرائیلیها چهار دیپلمات ایرانی را به قتل رساندند.»
با این حال در تمام این سال‌ها مقامات ایرانی و لبنانی درباره شهادت دیپلمات‌ها اظهار تردید کردند. به گفته مرکز اسناد انقلاب اسلامی اگرچه ابتدا گفته می‌‌شد که سیدمحسن موسوی، کاردار جمهوری اسلامی ایران در بیروت و همراهانش شهید شده‌اند اما شواهد و مدارک موجود، حاکی از آن است که آنها در اسارت اسرائیل هستند. سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان دراینباره گفته بود: «نشانه‌هایی وجود دارد که دیپلماتهای ایرانی در زندانهای اسرائیل به‌سر می‌‌برند. اسرائیل در گزارش خود ادعا میکند که چهار دیپلمات ایرانی توسط نیروهای لبنانی(فالانژهای سابق) ربوده شده، به دست این نیروها کشته شدند و اجساد آنان دفن شده است. اسرائیل دشمن ماست و ما نمی‌توانیم به گزارش‌‌های آن اعتماد کنیم. همان‌طور که اسرائیلیها در گذشته هم حضور بعضی اسیران در زندانهای خود را تکذیب می‌‌کردند، اما مشخص شد که این اسیران در زندانهای این رژیم بودند.»
حسین دهقان، وزیر دفاع وقت ایران هم در 3 خردادماه 1395 خبر داد که احمد متوسلیان و دیپلماتهای ربوده شده ایرانی زنده‌اند و در اسارت اسرائیل هستند. یک زندانی یونانی آزاد شده از زندانهای اسرائیل هم با مراجعه به سفارت ایران در یونان ادعا کرده که هر چهار ایرانی را در زندانهای اسرائیل دیده است. دهقان دراینباره گفت: «ما می‌گوییم فالانژها آنها را تحویل اسرائیل داده‌اند. اسرائیل یا اینها را تحویل گرفته و در اختیار دارد یا آنها را گرفته و شهید کرده است؛ بنابراین رژیم‌صهیونیستی باید اعلام کند و بگوید که یا این چهار نفر را شهید کرده و مسئولیتش را بپذیرد یا بگوید من اصلا آنها را تحویل نگرفته‌ام. اصلا تا به امروز چیزی تحت عنوان اینکه اینها در اختیارشان قرار گرفته یا نه از جانب آنها گفته نشده است.»
البته حمید داوود آبادی، نویسنده و پژوهشگر دفاع مقدس که سال‌ها درباره ربوده شدن 4 دیپلمات ایرانی پژوهش کرده است؛ در کتابی به نام «راز احمد» راجع‌به احمد متوسلیان اظهارات متفاوتی ارائه کرده است. وی در سال 1399 و در گفت‌وگویی با مهر درباره اینکه به این نتیجه رسیده که احمد متوسلیان به شهادت رسیده گفته بود: «از سال 80 تقریبا مطمئن شدم که متوسلیان به شهادت رسیده است. من اگر می‌گویم حاجاحمد اینجاست طبق دلایلی که دارم می‌گویم. تمام اخبار و شواهد بر این دلالت دارد اسعد شفتری کسی که در کشتن نقش داشته بود، کریم بقرادونی و چهار نفر از این فالانژها یک حرف مشترک زدند، در مستند «در جست‌وجوی حقیقت» گفتند که ماشین را به همراه یکی از جنازه‌ها بردیم جلوی دفتر حزب بعث عراق در طرابلس لبنان گذاشتیم. این ادعای آنهاست. همچنین بعدا اطلاعات کشور سوریه ماشین را پیدا کرد و برد.»
وی در ادامه از خانواده متوسلیان گفت: «سال گذشته به خانه پدری حاجاحمد رفته بودیم، خواهرش حمیده جلوی جمع برای اولین بار گفت من یک چیزی می‌‌خواهم بگویم که تا حالا نگفته‌‌ام. چند روز پس از اینکه حاج همت از لبنان به ایران برگشته بود، به مغازه شیرینی‌فروشی پدرم رفته بود. پدرم به خانه آمد و گفت حاج همت آمد و گفت احمد در لبنان شهید شده است. این پرونده برای پدر ما بسته شده است.»
وی افزود: «موضوع دیگر این است که آقای محسن رضایی در دیدار با مادر حاجاحمد در سال 95 گفته بود به‌زودی خبرهای خوشی به شما می‌‌دهم ولی در قرآنی که به مادر حاجاحمد هدیه می‌‌دهد می‌‌نویسد تقدیم به مادر شهید حاجاحمد متوسلیان. این یعنی چی؟»
اما همه این موارد هیچ‌گاه به صورت عملی اثبات نشده است و از دو سوی ماجرا شواهدی مبنی‌بر تایید یا رد شهادت حاجاحمد متوسلیان مطرح می‌شود. چند روز پیش علی عبدی، پژوهشگر ارشد مسائل رژیم‌صهیونیستی و مقاومت به مناسبت ۱۴ تیر چهلمین سالگرد ربایش حاجاحمد متوسلیان و همراهانش، گزارشی تحقیقی از برخی زوایای ناگفته این ماجرا ارائه کرده است. عبدی در صفحه توئیتر خود نوشت: «حل معمای اسارت حاجاحمد متوسلیان، در گرو اتصال دو نقطه است. کردستان و لبنان. نقطه اول، رابط ویژه موساد با بارزانی‌ها و نقطه دوم مئیر داگان، فرمانده یگان سری ماهی طلایی در لبنان سال ۱۹۸۲. سرنخ ماجرا در پرونده فرمانده جوان
۲۷ ساله‌ای است به نام احمد متوسلیان در آرشیو سری موساد.» ضمیمه توئیت سه عکس بود. تصویر حاجاحمد متوسلیان، یک تصویر آرشیوی از ۳ افسر اسرائیلی و سومین تصویر، عکسی از مصطفی بارزانی در میان دو چهره ناشناخته. آن توئیت به صورت خلاصه می‌گفت که پرونده ربودن فرمانده سپاه محمد رسولالله(ص) و همراهانش در لبنان به شکلی نیست که تاکنون خوانده و شنیده شد. به نظر می‌رسد که پرونده حاجاحمد متوسلیان هرساله در 14 تیرماه بازگشایی می‌شود تا بخش‌های دیگری از یک پرونده اسرارآمیز رونمایی شود.
فیلمی برای احمد متوسلیان
«ایستاده در غبار» فیلمی به کارگردانی محمدحسین مهدویان و تهیه‌کنندگی حبیب‌‌الله والی‌‌نژاد محصول سال 1394 است که توسط سازمان هنری رسانه‌ای اوج تولید شد. «ایستاده در غبار» در سی‌وچهارمین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و سیمرغ بلورین بهترین فیلم را دریافت کرد. سرانجام در سال 95 در سینماهای کشور اکران شد. نسخه سریالی که آن هم که برگرفته از همین فیلم سینمایی بود در قالب 6 قسمت در سال 96 از شبکه یک سیما پخش شد. داستان این فیلم درباره احمد متوسلیان در دوران نوجوانی‌‌اش بود که این سن را در سکوت گذرانده و وقتی که بزرگ‌تر شده، فرمانده لشکری می‌شود که باید در دروازه‌‌های خرمشهر با دشمن بجنگند. اما سرنوشت او فرسنگ‌ها دورتر از مرزهای ایران رقم می‌خورد. هادی حجازی‌فر در این فیلم نقش احمد متوسلیان را بازی کرده است. این فیلم در آن سال‌ها حدود یک‌و‌نیم میلیارد تومان در گیشه فروخت و در دسته فیلم‌های پرفروش و محبوب قرار داشت.
مرد ناتمام
احمد متوسلیان فعالیت‌های سیاسی خود را از دهه 50 شروع کرد. بعد از گذراندن سربازی‌اش در شرکتی مشغول به کار و به خرم‌آباد منتقل شد و در آنجا به فعالیت‌های سیاسی و تبلیغی خود ادامه داد. در سال 1356 توسط کمیته مشترک ضدخرابکاری ساواک دستگیر و روانه زندان شد و پنج ماه در زندان فلک الافلاک خرم‌آباد در یک سلول انفرادی بود. پس از اینکه از زندان آزاد شد، در قم و تبریز در سال 1356، نقش رابط و هماهنگ‌‌کننده تظاهرات را در محلات جنوبی تهران برعهده داشت. پس از انقلاب 1357 ایران مسئولیت تشکیل کمیته انقلاب اسلامی محل خویش را عهده‌دار شد. بعد از شکل‌گیری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به این ارگان پیوست و با آغاز قیام‌های کردستان در اسفند 1357 داوطلبانه عازم بوکان شد و به سقز و بانه رفت. سپس برای آزادسازی سنندج راهی این شهر شد. در اوایل خردادماه 1359 مسئولیت سپاه مریوان برعهده او گذاشته شد. در دی 1360 عملیات محمد رسولالله از دو محور مریوان و پاوه روی بخش خورمال توسط وی و ابراهیم همت رهبری شد که این عملیات سنگ بنای تاسیس تیپ 27 محمد رسولالله به‌شمار می‌‌رود. متوسلیان در سال 1360 از طرف محسن رضایی، فرمانده کل سپاه، مأمور فرماندهی سپاه مریوان و پاوه تیپ محمد رسولالله(ص) و راهی جبهه‌های جنوب شد. همچنین 10 اردیبهشت‌ماه 1361 عملیات بیت‌‌المقدس به فرماندهی احمد متوسلیان از منطقه دارخوین به سمت جاده اهواز و خرمشهر آغاز شد که موجب آزادسازی خرمشهر شد. سرانجام در 14 تیر 1361 خودروی سفارت که حامل مسئولان سیاسی و نظامی ایران بود، هنگام ورود توسط حزب فالانژ لبنان متوقف و توسط نیروهای صهیونیست گروگان گرفته شدند.
در این رابطه بیشتر بخوانید:
قهرمان‌ها نمرده‌اند سینمای ما نیمه‌جان شده است (لینک)