شورای فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی با حضور دکتر محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، فرزاد جهانبین معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد و سایر اعضا برگزار شد.
دکتر طهرانچی در این جلسه با بیان اینکه دانشگاه آزاد اسلامی به‌عنوان یک سامانه دانشگاهی نیاز دارد که یک نگاه جامع به فرهنگ و تحولات فرهنگی داشته باشد، گفت: «شورای فرهنگی در این راستا عمل خواهد کرد؛ البته نگاه شورای فرهنگی در ستاد صرفا سیاستگذاری و برنامه‌ریزی است و در واحدها معطوف به اقدامات فرهنگی خواهد بود.»
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به سند تحول و تعالی این دانشگاه گفت: «در این سند 10بسته کاری وجود دارد که قرار است دانشگاه براساس آنها حرکت کند. در سال1358 امام‌خمینی(ره) فرمودند دانشگاه قوه متفکره ملت را تربیت می‌کند و در سال1398 مقام‌معظم‌رهبری فرمودند که دانشگاه از مراکز بسیار مهم تربیت قوه‌عاقله کشور است. در بحث تربیت قوه‌عاقله، دو موضوع «درگیر شدن دانشگاه با مسائل کشور» و «تقویت فرهنگی، اخلاقی، هویتی» مطرح می‌شود که اتاق فکر «تقویت فرهنگی، اخلاقی و هویتی» در دانشگاه قرار دارد که باید اقدامات لازم در این زمینه صورت گیرد.»
دکتر طهرانچی ادامه داد: «براساس سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه می‌خواهد از یک دانشگاه بر محور توسعه دانش به‌سمت دانشگاه درک مساله و حل مساله حرکت کند.»
عضو هیات‌امنای دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه سند تحول و تعالی دانشگاه یک برنامه پنج‌ساله راهبردی و عملیاتی و محور کار دانشگاه است، تاکید کرد: «این سند می‌خواهد اهداف سند دانشگاه اسلامی و سایر اسناد بالادستی نظام را محقق کند. نکته مهم این است که در این سند یک چهارچوب مفهومی وجود دارد و آن این است که دانشگاه دیگر فقط به‌معنای جایی برای ارائه دانش نیست؛ بلکه درک موضوع، درک اجتماع و کاربست دانش، محورهای کار دانشگاه خواهد بود.»
وی با بیان اینکه هسته دانشگاه تربیت قوه‌عاقله است، اظهار داشت: «دانشگاه دو بال فرهنگ و علم دارد. دانشگاه در جامعه اثرات اقتصادی، اجتماعی و فناوری دارد. دانشگاه سبک زندگی‌ساز است، رفتارسازی اجتماعی می‌کند و توانمندی به‌همراه دارد. این موارد از اهمیت بسیار زیادی برخوردارند.»
دکتر طهرانچی با اشاره به رویکردهای تحول‌آفرین در سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد گفت: «5رویکرد تحول‌آفرین در این سند بیان شده که یک مورد آن مربوط به حوزه فرهنگی است. در این رویکرد، چرخش تحول‌آفرین از ناکارآمدی فرهنگی و تربیتی به اجتماع تربیتی، فرهنگی و هویتی ارزش‌مدار، درون‌زا، پویا، اثربخش و مقوم وحدت ملی، انسجام بخش فرهنگی و اجتماعی و امیدآفرین با تکیه بر نقش اقطاب اثرگذار مانند معلم، استاد، مدیریت، خانواده، محیط‌های رفاقتی و جامعه مدنظر است.»
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: «جریان انقلاب چهارسال است که در دانشگاه آزاد حرکت می‌کند. دانشگاه از یک بستر در یک ایستگاه تحویل گرفته شد و درحال حاضر در یک ایستگاه دیگر ایستاده است. در این چهارسال ما یک هم‌آوایی و هم‌افزایی در بدنه دانشگاه با بیرون نیاز داشتیم که برای این موضوع نیز جلسات تخصصی برگزار و تصمیمات کارشناسی گرفته شد.»
تبیین باید بینش‌ساز، کنش‌ساز، گرایش‌‌ساز و درنهایت تعالی‌بخش باشد
وی با اشاره به تبیین مقدمه هم‌آوایی و هم‌افزایی در دانشگاه گفت: «خداوند اولین تبیین‌کننده است که آیات و نشانه‌های خود را برای ما تبیین کرده است. تبیین‌کننده باید علیم و حکیم باشد. پس از خداوند، توجه به این نکته نیز حائز اهمیت است که اراده الهی نیز به تبیین است و پیامبران نیز آمده‌اند که تبیین‌کننده باشند. البته در مساله تبیین، بیان به «لسان‌قوم» بسیار مهم است. ابعاد تبیین در حوزه‌های بینشی، گرایشی و کنشی است و لازم است که تبیین در تمامی این سطوح صورت گیرد. در سطح بینشی شامل تعلیم و تربیت تخصصی، در سطح گرایشی شامل تعلیم و تربیت فرهنگی و اجتماعی و در سطح کنشی شامل تعلیم و تربیت مهارتی است. درواقع تبیین باید بینش‌ساز، کنش‌ساز و گرایش‌‌ساز و درنهایت تعالی‌بخش باشد.»
عضو هیات‌امنای دانشگاه آزاد اسلامی تاکید کرد: «این دانشگاه به‌دنبال تبیین درست دانشجویان است تا بتوانند جهت خود را به‌درستی پیدا کرده و به‌سمت جلو حرکت کنند.»
جزئیات بیانیه نقش دانشگاه در تعلیم‌وتربیت اجتماعی
وی در ادامه جلسه، با ارائه بیانیه «نقش دانشگاه در تعلیم و تربیت اجتماعی» گفت: «تحولات سریع اجتماعی فناورانه به‌ویژه فرصت پیش‌آمده از شرایط پس از پاندمی کرونا در جامعه و تجربه گسترده آموزش‌های مجازی و عدم حضور دانشجویان در محیط دانشگاه و حتی جدیدبودن فضای دانشگاه برای بیش از 75درصد از دانشجویان -که موجب از بین‌رفتن پیوستگی در انتقال فرهنگ زیست دانشگاهی به دانشجویان شده- دانشگاه را با چالش جدیدی به‌لحاظ بروز مساله‌ها و نیز نقصان‌های جدی در امر جامع تعلیم و تربیت روبه‌رو کرده است. لذا پاسخ مناسب دانشگاه به‌عنوان کنشگر فعال در عرصه تربیت تخصصی و اجتماعی را می‌طلبد.»
دکتر طهرانچی ادامه داد: «از طرف دیگر تدوین و تصویب سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی و تاکید بر چرخش تحولی از ناکارآمدی فرهنگی و تربیتی به اجتماع تربیتی، فرهنگی و هویتی با مشخصات برشمرده‌شده در سند و تاکید بر اقطاب اثرگذاری چون استاد، مدیریت، خانواده، محیط‌های رفاقتی و جامعه در این تحول و اتخاذ محور راهبردی پرورشگر قوه‌عاقله و توسعه‌دهنده فضای انقلابی با دو بسته ارتقای کیفیت و کارآمدی تحصیلی و تربیت اخلاقی، فرهنگی و هویتی، مطالبه بزرگی را پیش‌روی دانشگاه آزاد اسلامی و همه کنشگران آن قرار داده است.»
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد: «با توجه به روندها و هجمه‌های فرهنگی متاثر از نفوذ فرهنگ بیگانه با هدف‌گذاری در تغییر رفتار جامعه که رفتار اجتماعی پوشش را به‌عنوان یکی از نمادهای این مجموعه تغییرات می‌توان به‌حساب آورد، بدون تردید دانشگاه‌های ایران اسلامی منبعث از عقلانیت و نیز تعالیم بلند اسلامی و فرهنگ برجسته و هویت ایرانی تمدنی خود، باید نسبت به حفظ دارایی ارزشمند فرهنگی این سرزمین حساس بوده و برای صیانت و تعالی‌بخشی این شئون فرهنگی و رفتاری تلاش کنند. دانشگاه آزاد اسلامی باید نماد پایبندی به شئون رفتاری و سبک زندگی اسلامی‌ایرانی و مقوم فضایل اخلاقی و باورهای دینی و التزام به مسئولیت‌های اجتماعی باشد و این بخشی از فرآیند آموزش‌های اجتماعی در محیط دانشگاه بوده و لازم است مجدانه مورد توجه همه ما قرار گیرد.»
وی با اشاره به نکات محوری بیانیه نقش دانشگاه در تعلیم و تربیت اجتماعی گفت: «فرهنگ‌سازی و توسعه علمی در همه نظریات رایج، دو بعد اصلی کارکرد دانشگاه است و به‌عبارت دیگر، دانشگاه به‌عنوان یک نهاد فرهنگی-علمی شناخته می‌شود که آثار و پیامدهای عملکرد آن در جامعه در ابعاد اجتماعی، اقتصادی و فناوری غیرقابل‌انکار است. تربیت قوه‌عاقله هر کشور به‌دست دانشگاه است که این امر بدون توجه به ابعاد اخلاقی، هویتی و معنوی دانشجویان درکنار بعد تخصصی علمی، حاصل نمی‌شود. از طرف دیگر، رسالت دانشگاه، تربیت اجتماعی دانشجویان است که باید روش آن در کلاس درس و توسط استاد مورد توجه جدی قرار گیرد. از این‌رو، لازم است کارکرد کلاس و استاد را به‌عنوان نقش محوری و الگو در تربیت اجتماعی و ارتقای ابعاد اخلاقی، معنوی و هویتی مورد بازبینی قرار دهیم و با یک وفاق جمعی به آن توجه کنیم.»
عضو هیات‌امنای دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: «حضور و مشارکت فعالانه اقشار جامعه، اعم از زنان و مردان، به‌دور از برخی ناهنجاری‌های رفتاری که مانع از حضور موثر، امن و دوشادوش یکدیگر و متناسب با ظرفیت‌های جنسیتی در اجتماع است، یک نظام‌مندی همراه با حفظ حقوق فردی و اجتماعی را می‌طلبد که دانشگاه‌ها به‌عنوان اولین محیط مشترک آموزشی، وظیفه تعمیق مهارت‌های فرهنگی و اجتماعی برای بنیان نهادن جامعه سالم و متعالی را برعهده دارند. رعایت شئون رفتاری محیطی و آراستگی کلیه کنشگران در محیط علمی، خود بخشی از آموزش‌ها و تربیت اجتماعی درکنار دیگر آموزش‌ها، اعم از تخصصی و مهارتی است که دانشجو را برای ورود به صحنه واقعی اجتماع آماده می‌کند.»
وی با اشاره به یکی دیگر از نکات محوری این بیانیه گفت: «توجه به‌خصوصیات و تفاوت‌های جنسیتی و قاعده زوجیت زن و مرد که انتخاب همسر یک نیاز طبیعی برای سنین دوران جوانی است و توجه به نیازهای فردی دانشجویان و کمک به یافتن پاسخ معقول و متناسب با فطرت انسانی بیان‌شده در تعالیم متعالی اسلام، نظیر تسهیل ازدواج دانشجویی و کمک به انتخاب همسر مناسب و تشکیل خانواده، فضای رشد همه‌جانبه را برای دانشجویان فراهم می‌آورد و در طرف مقابل بروز نابسامانی رفتاری و جلوه‌گری‌های بی‌قاعده و ناهنجار می‌تواند مانع از رشد کمال انسانی در محیط اجتماعی مشترک شود. آراستگی و پوشش مناسب و البته متناسب با جنسیت فرد و پرهیز از تبرج می‌تواند موید حضور سالم و ایجاد محیطی امن برای همه افراد باشد.»
دکتر طهرانچی ادامه داد: «همچنین آراستگی و شئون رفتاری در دانشگاه، مانند دیگر ارکان محیط آموزشی، جز با احساس مسئولیت همگانی و نقش‌آفرینی آحاد دانشگاهیان به شکل مطلوب محقق نخواهد شد. لذا نظام مدیریت واحد دانشگاهی نقش اولیه و اساسی در ایجاد محیط امن آموزشی و ایفای نقش موثر در آموزش‌های اجتماعی را داراست.»
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تاکید کرد: «در این بیانیه آمده است بسان دیگر اقدامات آموزشی و تربیتی دانشگاه در حوزه آموزش‌های اجتماعی اقدامات ایجابی معرفتی و تشویقی (مانند: برگزاری کارگاه‌های مختلف آموزشی با موضوع الگوهای رفتاری صحیح در محیط مشترک، مسابقات علمی و فرهنگی، اردوهای فرهنگی مرتبط، سخنرانی و جلسات پرسش و پاسخ، کرسی‌های آزاداندیشی، استفاده از ظرفیت دروس معارف‌اسلامی بالاخص دانش خانواده و آیین زندگی و نیز شبکه پیشروان جهاد فرهنگی و...) مبتنی‌بر ابراز محبت و علاقه به رشد دانشجویان بر اقدامات بازدارنده تقدم دارد.»
وی با بیان اینکه موضوع آراستگی و شئون رفتاری دانشگاهی درقالب آموزش‌های اجتماعی در سه ساحت پی گرفته می‌شود، گفت: «توجه به کارکرد کلاس و استاد به‌عنوان نقش محوری در تعلیم و تربیت» به‌عنوان اولین ساحت مورد اشاره قرار گرفته است. همچنین فضای عمومی دانشگاه به‌عنوان بخشی از محیط آموزشی در ابعاد سه‌گانه آن نقش بی‌بدیلی دارد که لازم است در محیط دانشگاه با هدف پاسداشت قوانین و تضمین آزادی‌های مشروع همگانی فرد و جامعه، اقدامات لازم برای رعایت مفاد مندرج در آیین‌نامه مربوطه مورد توجه قرار گیرد. در سومین ساحت نیز بیان شده که در کلیه محیط‌های یادگیری متاسفانه با برخی از تحرکات سازمان‌یافته، ولو حداقلی، برای خنثی‌سازی روند یادگیری مواجه هستیم. این تحرکات می‌تواند منشأ منفعت‌طلبی یا جامعه‌ستیزی یا فردگرایی افراطی داشته باشد که تقلب‌های سازمان‌یافته در حوزه آموزش‌وپژوهش ازجمله موارد آن در حوزه آموزش تخصصی است. در حوزه آموزش‌های اجتماعی با موارد فساد سیستمی و سازمان‌یافته، که مخل رشد جوانان فرهیخته دانش‌طلب و دربرگیرنده اکثریت دانشجویان شود، مواجهیم. در این زمینه افراد و جریان‌هایی به‌صورت شبکه‌ای به‌دنبال حیازدایی و گسترش گام‌به‌گام فساد در محیط دانشگاهی هستند یا به شکل لجام‌گسیخته و متجاهر دست به قانون‌گریزی، روابط نامتعارف و توسعه موادمخدر و نظایر آن می‌زنند و با بهره‌گیری از فضای مجازی به هدایت آن اقدام می‌کنند. لذا صیانت از محیط مقدس دانشگاه دربرابر این حرکت‌های ناهنجار به‌صورت سازمانی توسط نهادهای مسئول ضروری است.»
عضو هیات‌امنای دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: «استفاده از دانش، روش‌های اقناع‌سازی فکری و استفاده از متخصصان ذی‌فن، نیروها و کارکنان آگاه، توانمند و شایسته و عامل به مبانی دینی، فضایل اخلاقی و آراستگی‌های اجتماعی و توان‌افزایی همه سطوح از کنشگران مرتبط و استفاده از ظرفیت فضای مجازی برای انجام فعالیت‌های آموزشی، فرهنگی، اجرایی، ارشادی و تبلیغی درخصوص آموزش‌های اجتماعی و آراستگی و شئون فرهنگی و رفتاری مناسب و درخور شأن دانشجو، توسط معاونت‌های ذی‌ربط تاکید می‌شود.»
وی با اشاره به یکی دیگر از محورهای این بیانیه گفت: «وضعیت آراستگی ظاهری و پوشش و رفتار شایسته مدیران، استادان و کارکنان دانشگاه به‌عنوان کنشگران الگو بسیار مهم و اساسی است.» دکتر طهرانچی با اشاره به آخرین محور بیانیه نقش دانشگاه در تعلیم و تربیت اجتماعی اظهار داشت: «توجه به ظرفیت‌های فوق‌العاده نسل جوان و محیط‌های رفاقتی دانشجویی در سازندگی، رشد و شکوفایی تربیت اجتماعی در محیط دانشگاه و فراهم آوردن محیط ایفای نقش کنشگری فعال دانشجویان و تمهید حضور دانشجویان درقالب شبکه‌ها، تشکل‌ها و کانون‌های فرهنگی در این عرصه توسط مدیران تاکید می‌شود.»
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تاکید کرد: «ما رسالت خود را پایبندی بر اصول و ارزش‌های اسلامی و نظم رفتاری به‌عنوان اصلی‌ترین عامل موفقیت در عرصه اجتماعی، به‌ویژه در محیط‌های دانشگاهی و ایجاد محیطی شاداب، امن و یادگیرنده برای همه کنشگران عرصه دانش می‌دانیم.»
بیش از 20 هزار برنامه فرهنگی در واحدهای دانشگاه آزاد برگزار شده است
در ادامه این نشست، جهانبین با ارائه گزارشی از سامانه پایش فرهنگی معاونت فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی، آماری از فعالیت‌های فرهنگی ثبت‌شده در این سامانه طی دوسال اخیر ارائه کرد و گفت: «یکی از سیاست‌های معاونت فرهنگی و دانشجویی این بود که در ستاد فقط باید کار ستادی صورت گرفته و در تربیت اجتماعی باید تشکل‌های دانشجویی، کانون‌ها و بسیج میدان‌دار باشند.»
وی خاطرنشان کرد: «از شهریور سال گذشته تاکنون 20هزار و 829برنامه فرهنگی در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شده است. این برنامه‌ها توسط معاونان فرهنگی و دانشجویی، کانون‌های فرهنگی، بسیج دانشجویی، بسیج اساتید و... برگزار شده که بسیار حائز اهمیت است.»
جهانبین با بیان اینکه مبحثی با عنوان استاد مشاور فرهنگی در دانشگاه آزاد اسلامی مطرح و اضافه شده است، گفت: «این استاد مشاور فرهنگی ورودی‌های دانشگاه را تحت‌عنوان «والد گری» تحت مشاوره قرار می‌دهد. درحال حاضر بیش از دوهزار استاد مشاور فرهنگی در دانشگاه آزاد اسلامی فعالیت دارند.»
معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی در پایان به ارائه آمار تفکیکی از فعالیت‌های فرهنگی واحدها، کانون‌ها، بسیج و... در سطح کشور پرداخت.