نرگس چهرقانی، خبرنگار گروه سیاست جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز گذشته درحالی وارد ایران شد که مذاکرات وین از اسفند سال گذشته متوقف مانده و طرف آمریکایی نیز پاسخ دقیقی به آخرین پیشنهاد ایران برای خروج از وقفه کنونی نداده است. پیش از سفر بورل به تهران او همراه انریکه مورا با رابرت مالی، فرستاده ویژه ایالات‌متحده در امور ایران جلساتی را برگزار کرده‌اند و بورل در این سفر حامل پیام آمریکا برای ایران است. در گفت‌وگویی که با علیرضا کوهکن، کارشناس مسائل بین‌الملل داشته‌ایم محتوای سفر مسئول سیاست خارجی اروپا به تهران موردبررسی قرار گرفته است. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه متن می‌خوانید.
واکنش رسمی آمریکایی‌ها به پیشنهاد طرح‌شده از جانب ایران چه بوده است؟
اینکه ما در سفر آخر نماینده اروپا یک پیشنهاد جدید دادیم، خبر درستی است و آمریکایی‌ها نیز جواب خاصی مبنی بر تایید یا رد پیشنهاد ایران نداده‌اند.
تحلیل‌تان از مواضع طرف آمریکایی چیست و چقدر احتمال دارد آمریکا از مواضع زیاده‌خواهانه خود کوتاه بیاید؟
آمریکایی‌ها به‌خاطر مشکلات سیاست داخلی خودشان در وضعیتی دوگانه قرار گرفته‌اند؛ از یک‌سو یک دولت ضعیف در آمریکا بر سر کار است که تقریبا به هیچ‌یک از شعارهای خود نتوانسته عمل کند. وضعیت اقتصاد داخلی آمریکا به‌هم‌ریخته است و جامعه به‌شدت دوقطبی شده است، به همین دلایل دولت فعلی آمریکا امکان اتخاذ تصمیمات جدی را ندارد. از سوی دیگر اگر مذاکرات با ایران به نتیجه نرسد، هیچ گزینه خاصی هم روی میز ندارند. علی‌رغم همه تبلیغاتی که می‌کنند وقتی از مقامات آمریکایی درمورد گزینه‌های جایگزین در صورت شکست مذاکرات ایران سوال می‌شود، پاسخی ندارند و هیچ‌چیز خاصی روی میز نیست.
بیشترین چیزی که می‌شود در موردش صحبت کرد بحث تحریم است که خودشان معترفند فشار حداکثری شکست‌خورده و آنها الان حتی توانایی اعمال فشار زمان ترامپ را ندارند؛ چراکه شرایط سیاست بین‌الملل متفاوت شده و صادرات ما نیز به‌ویژه در زمینه انرژی بیشتر شده است، یعنی بعد از شکست مذاکرات هیچ‌گزینه روی میزی برای تحول فضا وجود ندارد. برای همین تلاش می‌کنند هم مذاکرات شکست نخورد و هم شرایط و امتیازاتی را که می‌خواهند کسب کنند.
حضور نام ایران در FTO تا چه اندازه بر روند مذاکرات موثر است؟
واقعیت این است که دولت جدید جمهوری اسلامی چون سیاست خودش را بر رفع تحریم‌ها قرار داده، امکان کوتاه آمدن از مواضع درپیش گرفته را ندارد، چون می‌خواهیم منفعت اقتصادی کسب کنیم و آمریکایی‌ها پیشنهاد‌های ما را نمی‌پذیرند و زمانی که تن به پذیرش مطالبات بحق ایران نمی‌دهند، کاری هم نمی‌شود انجام داد. درحال‌حاضر اگرچه روی کلیات اینکه آمریکا چه تضمینی بدهد که ما از منافع اقتصادی‌مان بعد از توافق بهره‌مند شویم و همین‌طور اینکه چه تضمینی بدهد که دوباره خارج نمی‌شود و اینکه چه تحریم‌هایی برداشته شود که بر اقتصاد ایران اثرگذار باشد، توافق شده اما روی جزئیات هیچ توافقی انجام نشده و اینها موضوعات خیلی جدی‌تری برای جمهوری اسلامی است. موضوع سپاه از این جهت در ادبیات آمریکایی‌ها برجسته شد که این قسمت در تبلیغات رسانه‌ای زیرسوال برود، حتی در موضوع سپاه نیز مهم این بود که هم طرف آمریکایی و هم طرف ایرانی می‌دانستند بودن سپاه در FTOبه‌خودی‌خود اثر خاصی ندارد، مگر اینکه بخواهد از آن استفاده ابزاری شود. همان‌طور که ترامپ با وضع تحریم‌های ثانویه این کار را کرد. وی به بهانه بودن سپاه در FTO بانک مرکزی ایران را مجددا تحریم کرد.
در پیشنهاد‌های ایران آیا بحثی در مورد جلوگیری از تاثیرات حضور سپاه در لیست FTO شده است؟
بحث بر سر این بود که آیا آمریکایی‌ها تضمین می‌دهند این اتفافات مجددا تکرار نشود که آمریکایی‌ها قبول نکردند. اینها موضوعاتی هستند که باعث شده‌اند هنوز توافقی اتفاق نیفتد اما طرف مقابل علی‌رغم اینکه نمی‌خواهد هزینه توافق را بدهد، نمی‌تواند از آن دست بردارد و این سبب شده همه‌چیز قفل شود، باید امیدوار باشیم بورل در سفر به تهران با خودش پیشنهاد جدیدی آورده باشد تا شرایط کمی بهتر شود.
اگر در چند روز آتی توافقی صورت نگیرد، رفت‌وآمدهای دیپلماتیک قرار است تا چه زمانی ادامه یابد؟
اگر بخواهد توافقی اتفاق بیفتد، حداکثر تا نیمه شهریور فرصت باقی است و از این زمان فراتر اگر توافقی صورت نگیرد، دیگر اتفاقی نخواهد افتاد. بعد از این زمان فضا وارد انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره می‌شود و بعد هم که انتخابات را احتمالا ببازند و امکانی برای توافق وجود نخواهد داشت، بنابراین زمان زیادی باقی نمانده است.
در این رابطه بیشتر بخوانید:
بورل؛ توریست یا دیپلمات؟ (لینک)
ایران در پکیج سیاسی خود انعطاف زیادی نشان داده (لینک)