نرگس چهرقانی، خبرنگار گروه سیاست: اگرچه تا ماه گذشته مذاکرات احیای برجام به کندی پیش می‌رفت، اما با صدور قطعنامه شورای حکام در هفته گذشته، گره‌ای به دیگر گره‌های قبلی احیای برجام اضافه شد. راستی‌آزمایی، تضمین‌ها و لغو همه تحریم‌ها ازجمله پرونده‌هایی است که پیش از فروردین 1401، هنوز باز بودند. با این حال، طرف غربی قصد دارد برای جهت‌دهی به افکار عمومی، پرونده‌های باز در مذاکرات را به مساله لغو تحریم سپاه پاسداران تقلیل دهد. عبدالرضا فرجی‌راد، کارشناس مسائل بین‌الملل نیز در این‌باره معتقد است اکنون مساله اصلی در مذاکرات احیای برجام، سپاه نیست بلکه دوربین‌های بازرسی آژانس است. در ادامه مشروح کامل این گفت‌وگو با عبدالرضا فرجی‌راد را می‌خوانید.
ابتدا درباره محتوای بسته پیشنهادی و ابتکاری ایران به غرب و آمریکا صحبت کردیم. فرجی‌راد با درنظر گرفتن احتمالات، محتوای این پکیج را درچند مورد خلاصه کرد: «جزئیاتی از این پکیج منتشر نشده اما می‌شود حدس زد، ممکن است پیشنهاد گفت‌وگو مطرح شده باشد و این احتمال وجود دارد که این گفت‌وگو شامل گفت‌وگوی مستقیم باشد. آمریکایی‌ها این پکیج را پذیرفتند اما گفتند چون قطعنامه شورای حکام آنچنان تند و دارای محتوا نیست، لذا ما قطعنامه را صادر می‌کنیم.»
او ادامه می‌دهد: «اینکه چرا آمریکایی‌ها در عین پذیرفتن بسته پیشنهادی ایران، قطعنامه علیه او صادر کردند، بیشتر به مسائل داخل آمریکا برمی‌گردد. طبیعتا ما هرچه به انتخابات آمریکا نزدیک شویم، شرایطی را می‌بینیم که دموکرات‌ها باید بتوانند بعد از یک‌سال و نیم مذاکره برجامی از خودشان دفاع بکنند یا باید یک دستاوردی روی میز بگذارند و بگویند ما در مذاکرات با ایران به توافق رسیدیم، یا اگر تا الان نتوانستند در مذاکرات دستاوردی داشته باشند، باید بگویند ما درمقابل ایران که مذاکرات را طولانی کرد، ایستادگی کردیم و دیدیم ممکن است به نتیجه نرسیم، آمدیم و قطعنامه صادر کردیم.»
همچنین فرجی‌راد معتقد است: «ممکن است این پکیج شامل هماهنگی در برخی موضوعات منطقه نیز باشد. یا ممکن است در رابطه با لغو همه تحریم‌ها به‌ویژه لغو تحریم سپاه پاسداران پیشنهادهایی از جانب ایران مطرح شده باشد، مثلا ایران یک پیشنهاد ثالثی را مطرح کرده است که درخواست آمریکا هم در آن باشد. البته همه اینها، حدس و گمان است.»
در گفت‌وگو با این سفیر اسبق نروژ به پرونده‌های باز و اختلافات در مذاکرات احیای برجام هم پرداختم. او در این‌باره توضیح داد: «تا قبل از عید مساله راستی‌آزمایی و تضمین و خارج کردن سپاه از لیست تروریستی، پرونده‌های باز مذاکرات بود. اما از عید به بعد، مسائل دیگری هم اضافه شده، مانند افزایش میزان اورانیوم غنی‌شده یا در همین یک هفته، مساله بازرسی آژانس و بحث دوربین‌ها و خاموش شدن آنها، مسائل جدیدی است که پیش آمده و اگر بخواهد مذاکرات مجددا در وین شروع شود، این موارد در اولویت است تا مساله سپاه. چون اینها برای طرف مقابل مهم است. مساله بازرسی و نظارت خیلی اهمیت دارد، به‌ویژه اینکه ایران دانش رسیدن به گریز هسته‌ای را دارد. لذا اگر بنا باشد مذاکرات دوباره از سر گرفته شود، اول اینها را مطرح می‌کنند که هرچه زودتر به وضعیت سابق برگردند بعد به مسائلی مانند لغو تحریم‌ها و خروج سپاه می‌رسند. بنابراین به راه انداختن دوربین‌ها برای آنها اولویت است.»
در پایان به فضاسازی طرف غربی و آمریکایی علیه ایران و مطرح کردن ادعاهایی مانند بن‌بست در مذاکرات هم گریزی زدیم. عبدالرضا فرجی‌راد معتقد است معمولا زمانی‌که بن‌بست نسبی در مذاکرات پیش می‌آید، طرف غرب و آمریکا سعی می‌کنند توپ را طرف مقابل بیندازند.
او در ادامه با تاکید بر اینکه الان در این بن‌بست نسبی، ایران از یک طرف دست بالا پیدا کرده، می‌گوید: «فکر می‌کنید دست بالای ایران الان در مذاکرات چیست؟ متوقف کردن دوربین‌های فراپادمانی آژانس. همین باعث تلاطم در جبهه مقابل شد. از جهت دیگر هم، طرف مقابل قطعنامه‌ای صادر کرده که اگر این طولانی بشود، می‌تواند به قطعنامه بعدی منجر شود. ضمن اینکه طرف مقابل فعالیت سیاسی و منطقه‌ای خود را افزایش داده، الان بایدن دارد به منطقه می‌آید، عرب‌ها، رژیم‌صهیونیستی، مصر و اردن و احتمالا عراق را دور هم جمع می‌کند که به ایران فشار بیاورد. لذا آنها از این جهت می‌خواهند دست بالا را داشته باشند. منتها الان ایران از لحاظ فنی دست بالا را دارد و لازمه تداوم این دست بالا، این است که ایران راه‌حل‌هایی را پیدا کند تا اقدامات سیاسی آنها را هرچه زودتر خنثی کند. این چگونه عملیاتی می‌شود؟ اینکه به نحوی مذاکرات را شروع کند. حالا این مذاکرات می‌تواند ابتدا مذاکره با آژانس باشد که مرتبط با برجام هم هست. یا با همین واسطه‌هایی که وجود دارد، پیشنهادهای جدیدی داده شود، پیشنهادهای جدیدی گرفته شود و یک مقدار واسطه‌ها در دیپلماسی فعال‌تر بشوند. اینها موارد مهمی است که باید قبل از آن جلسه که می‌خواهد در عربستان برگزار شود یا قبل از سفر بایدن به اراضی اشغالی، انجام شود. رژیم‌صهیونیستی، مصر، اردن، کویت و عربستان در حوزه خلیج‌فارس همه امید بسته‌اند به این دیدار. حتی من مقداری به آن مصاحبه فواد حسین، وزیر خارجه عراق هم مشکوک هستم. این مصاحبه یک مقدار چراغ‌سبزی به سمت مخالف ایران است. لذا ایران باید در منطقه به اقدامات آنها پاتک بزند. مذاکراتی را شروع کند و زمانی که بایدن به منطقه می‌رسد، یک ذهنیت دیگری داشته باشند نسبت به ذهنیت امروز. درواقع ایران اجازه ندهد رقبا و دشمنان، امتیاز ویژه‌ای را در مذاکرات از بایدن بگیرند.»
در این رابطه بیشتر بخوانید:
منطقه بهانه است PMD نشانه است (لینک)
راستی‌آزمایی و تضمین هنوز پرونده باز مذاکرات هستند (لینک)