فاطمه طاری‌بخش، خبرنگار: گروه‌های جهادی را همه با کارهای عمرانی، پزشکی و آموزشی می‌شناسند؛ گروه‌هایی که در بازه‌های زمانی مشخص شهرشان را به مقصد دورترین و محروم‌ترین مناطق کشور ترک می‌کنند تا بتوانند نقشی در آبادی مناطق محروم و تزریق امید به مردم آنجا آن هم با حداقلی‌ترین امکانات موجود داشته باشند. تعدد گروه‌های جهادی دانشجویی در دانشگاه‌های کشور باعث شده هرکدام سبک و سیاق خود را برای کمک‌رسانی داشته باشند. در این میان اما وضعیت برای گروه جهادی وارثین دانشگاه شهید بهشتی متفاوت است؛ گروهی که عمری نسبتا طولانی دارد و نزدیک به سه‌دهه‌ای می‌شود میزبان دانشجویان رشته‌های مختلف این دانشگاه بوده است. شکل‌گیری این گروه تنها 6 سال بعد از پایان دفاع مقدس به‌معنای آن است که طبیعتا عمده فعالیت‌های این گروه بالاخص در سال‌های آغازین، معطوف به فعالیت‌های عمرانی بوده است. اما این گروه هم هر چه جلوتر آمده به‌تناسب وضعیت و نیازهای مردم در مناطق محروم، حیطه‌های جدیدی را به وظایف خود اضافه کرده و حالا نه‌تنها در حوزه عمرانی، بلکه فرهنگی و... هم فعال شده است.
جهادی‌های قدیمی دانشگاه شهید بهشتی
محمدحسین براتی، مسئول جهادی سال گذشته گروه جهادی وارثین درباره شروع فعالیت این گروه می‌گوید: «گروه جهادی دانشجویی ما سال 74 شکل گرفت و طبق روندی که گروه‌های جهادی دانشجویی دارند، پیش رفت. در این گروه علاوه‌بر فعالیت‌های جهادی، فعالیت‌های تربیتی نیز دنبال شده است. درواقع منظور از هدف تربیتی این است که ما به دانشجویانی که برای اولین‌بار به اردوهای جهادی می‌آیند و پیش از آن نیز در اردوی جهادی یا بسیج نبوده و چنین فضایی را درک نکرده‌اند؛ زمان می‌دهیم تا این افراد برای اردو آماده شوند و سعی می‌کنیم قبل از آغاز اردو، آمادگی این افراد را تا حد قابل‌قبولی افزایش دهیم.»
او درباره هدف اصلی تشکیل این گروه بیان می‌کند: «با توجه به ظرفیتی که دانشگاه شهید بهشتی دارد و اسم دانشگاه و فضای آن قطعا باید چنین اتفاقی می‌افتاد. با توجه به اینکه این دانشگاه چند ده هزار دانشجو و فضای مناسبی دارد وجود گروهی جهادی در آن یکی از الزامات به‌شمار می‌رود. درباره اعضای فعال گروه جهادی وارثین نیز باید بگویم که با توجه به فضای سیال دانشگاه و اینکه افراد و مسئولان به‌سرعت تغییر می‌کنند، دانشجویان فارغ‌التحصیل می‌شوند، سالانه حدود 100 تا 150 عضو فعال داریم.»
دوران کرونا صرفا محدود به برگزاری اردو نماندیم
براتی درباره مهم‌ترین فعالیت گروه جهادی وارثین می‌گوید: «به نظر من یکی از مهم‌ترین اتفاقات این بود که ما در دوران کرونا صرفا محدود به برگزاری اردو نماندیم. با توجه به اتفاقاتی که افتاد ما توانستیم فعالیت گروه جهادی را در قالب دیگری دنبال کنیم، به‌طوری‌که اوایل کرونا با قرارگاه جهادی بچه‌های حاج‌قاسم همکاری کردیم. طی این همکاری با توجه به اینکه اوایل بحران کرونا کشور با معضل ماسک و گان روبه‌رو بود، در محله سبلان شروع به تولید ماسک کردیم. در همین رابطه خیاط‌های خانگی نیز اعلام آمادگی کرده بودند و ماسک‌ها را می‌دوختند. دوباره ماسک‌ها جمع‌آوری و استریل می‌شد و با توجه به هماهنگی‌هایی که با بیمارستان شده بود، برای بیمارستان‌ها ارسال می‌شد. بعد از آنکه فضای ماسک بهتر شد، سراغ تولید گان رفتیم. به این دلیل که تولید آن تخصصی‌تر بود، سراغ خیاط‌های حرفه‌ای رفتیم و چندین خیاط نیز برای این کار آموزش دیدند. ما همه کار در این دوران انجام می‌دادیم، حتی برخی اوقات چرخ‌های خیاطی را تعمیر می‌کردیم.»
او ادامه می‌دهد: «بعد از اینکه وضعیت کشور از لحاظ همه‌گیری کمی بهتر شد و بحران کرونا آرام گرفت؛ فعالیت‌هایی را برای افزایش روحیه مردم و کادر درمان انجام دادیم. به‌طور مثال جشن‌هایی در بیمارستان‌ها گرفتیم. بعد از مدتی هم فعالیت‌هایمان به حالت سابق برگشت، به‌طوری‌که در محله هرندی مسجدی مشکل آشپزخانه داشت و با توجه به وقفه‌ای که برای مراسم مذهبی و ... اتفاق افتاد، توانستیم این آشپزخانه را تعمیر کنیم. درحال‌حاضر نیز به روال سابق برگشتیم و اردوهای جهادی نیز شروع شده است.»
حوزه‌های فرهنگی و عمرانی محور فعالیت‌های وارثین
تمامی گروه‌های جهادی معمولا در حوزه خاصی فعالیت می‌کنند، برای مثال ممکن است در حوزه آموزشی، فرهنگی، عمران و ... به‌صورت تخصصی فعال شده و اقداماتی را مناطق محروم دنبال کنند. گروه‌هایی که یا به ساخت مدرسه روی می‌آورند یا در دوران آموزش‌های غیرحضوری، توان خود را برای آموزش دانش‌آموزان و ... گذاشته‌اند، اما گروه جهادی وارثین محدودیت خاصی در مورد حوزه برای خود قائل نیست و سعی می‌کنند به‌خوبی در تمامی حوزه‌ها فعالیت کنند.
براتی در این مورد می‌گوید: «در گروه جهادی ما هیچ‌وقت بحث حوزه‌ای به‌خصوص مطرح نبود و زمانی که اردوی جهادی برگزار می‌شود به‌صورت همزمان و درکنار آن دو بحث فرهنگی و عمرانی را نیز داریم. مگر اینکه در اردوهای نزدیک درون‌شهری در اطراف تهران این اتفاق بیفتد که ممکن است به‌تنهایی هر حوزه را برگزار گنیم. مثل برنامه‌ای که برای شب یلدا بود. چهارسال است که سعی می‌کنیم به مدرسه‌ای که برای کودکان کار است، برویم و برنامه‌ای بگیریم. دلیلش هم این است که چنین مدارسی ممکن است از لحاظ مالی مشکل داشته باشند و یکی از کارهایی که هرسال آن را دنبال می‌کنیم، برگزاری مراسم شب یلدا در این مدارس است. ما به کودکان کار کمک می‌کنیم که خاطره شیرینی داشته باشند و برای آنها جشن می‌گیریم و از طرف دیگر کارهای عمرانی نیز انجام می‌دهیم اما در اکثر مواقع تلاش‌مان این است که این سه‌حوزه فرهنگی، عمرانی، آموزشی را با هم دنبال می‌کنیم.»
کرونا باعث شد مسئولان ما را از سر خودشان باز کنند
براتی در ادامه درباره تفاوت فعالیت گروه‌ها در دوران کرونا و قبل از آن تصریح می‌کند: «در دوران کرونا همه اردوها کنسل شد و اینکه جمعی دور هم جمع شوند و به شهر دیگری بروند و بازگردند کار سختی بود. خوشبختانه بعد از اینکه وضعیت بیماری بهتر شد، توانستیم اردوهای درون‌شهری را برگزار کنیم. عید غدیر سال 1400 یا سال 1399 که کرونا کمتر بود و آمارها نیز در آن دوران به دلیل ماه مبارک رمضان بسیار پایین آمده بود، سه برنامه همزمان در جشن عید غدیر برای بچه‌ها برگزار کردیم و فراخوان دادیم که مردم در این زمینه کمک مالی کنند یا اسباب‌بازی‌های قابل‌استفاده و کتاب‌های درسی و ... را در اختیار ما قرار دهند تا به کسانی که نیازمند آن هستند، برسانیم. جشن آبرومندانه‌ای در روستای مافتون، مسجد هرندی و در کوره‌های آجرپزی سمت سه‌راه افسریه برگزار کردیم.»
او اضافه می‌کند: «مسئولان قبل از کرونا و بعد از آن کمک خوبی می‌کردند اما متاسفانه در دوران کرونا بسیار اذیت شدیم و کمک‌ها راکد شده بود و فضا به این‌صورت بود که الان کرونا نیست و نیازی به کمک گروه‌های جهادی وجود ندارد. چنین نگاهی باعث شد در مباحث مالی با چالش‌هایی همراه شویم.»
او در توضیح بیشتر این مساله ادامه می‌دهد: «نه‌تنها ارگان‌هایی مرتبط با فعالیت‌های دانشجویی مانند بسیج دانشجویی نتوانست در ایام کرونا بودجه‌ای به این فعالیت‌ها اختصاص دهد، بلکه دانشگاه هم از این مساله شانه خالی کرد. متاسفانه در کرونا هماهنگی و کمک مسئولان بسیار کم بود، اما الان وضعیت بهتر شده است. نکته جالب اینکه در دوران کرونا فقط مسئولان تهران این‌طور عمل می‌کردند، درحالی‌که وقتی ما به شهرستان‌ها برای شناسایی می‌رفتیم، مسئولان مربوط می‌گفتند که تجهیزات و ... را در اختیار شما قرار می‌دهیم، اما در تهران این‌طور بود که مسئولان به‌صورت از سر بازکنی و ... عمل می‌کردند. اوایل کرونا که همه‌چیز به‌صورت کلی تعطیل شد، فضای رخوتی در بخش‌های مختلف ایجاد شد که متاسفانه ماندگار هم بود و خارج شد از آن فضا کمی زمان برد.»
از مشکلات هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف برای گرفتن تجهیزات و امکانات موردنیاز برای فعالیت‌های گروه‌های جهادی که بگذریم، باید گفت تفکر غالبی که در مورد گروه‌های جهادی وجود دارد، این است که اغلب فعالیت‌های جهادی نیمه‌کاره می‌ماند و به نتیجه نمی‌رسند، اما اکثریت گروه‌های جهاد به این مساله باور دارند که اکثر فعالیت‌های جهادی حتی اگر زمان زیادی ببرد اما قطعا به‌نتیجه خواهد رسید و اینکه ثمره دادن فعالیت‌های جهادی در حوزه آموزشی و فرهنگی و اجتماعی قطعا زمانبر است. براتی در این مورد اظهار می‌کند: «متاسفانه این مساله در گروه‌های جهادی که فضای سیالی مانند گروه‌های دانشگاهی دارند یا قدرت کمتری در این حوزه داشته، وجود دارد. به‌طور مثال قرار بود در عید سال 98 و تابستان سال 99 برای پنج‌سال به کرمان برویم و منطقه هدف ما نیز شهر جیرفت بود. نکته قابل‌توجه درباره این شهر آن است که بخشی از آن جزو مناطق سردسیر و بخش دیگر جزء مناطق گرمسیر است.»
هدف‌گذاری برای حضور 5 ساله در کرمان
او در توضیح بیشتر این مهم می‌گوید: «هدف اولیه این بود که پنج‌سال به‌صورت مداوم در این منطقه حضور داشته باشیم تا بتوانیم کارها را به‌مرور زمان پیش ببریم. قرار بود که دورادور با این مناطق در ارتباط باشیم و مسئولان آنجا مشکلات را با ما مطرح کنند و کارهایی را که از دست‌مان برمی‌آید هم پیگیری کنیم، یعنی اگر می‌توانیم پولی بگیریم و پروژه‌ای را که نیمه‌کاره رهاشده دنبال کنیم، یعنی اگر تنها با 10 میلیون تومان می‌توان خانواده‌ای را صاحب خانه کرد، این کار را تا رسیدن به نتیجه انجام دهیم. ما قطعا این 10 میلیون را به دست مسئولان می رسانیم تا این فعالیت‌ها به ثمر برسد.»
مردم بیشتر از مسئولان با گروه‌های جهادی همدلی می‌کنند
او می‌گوید: «ما قطعا مردم را ترجیح می‌دهیم به این دلیل که حمایت‌های بهتری داشته و همدلی بیشتری دارند. مسئولان هرچقدر هم که همدل باشند اما همدلی مردم را ندارند. برای مثال شما اگر به گروه جهادی منهای فقر که برای فارغ‌التحصیلان دانشگاه تهران است، نگاه کنید، نقش پررنگ حمایت‌های مردمی را در آن می‌بینید. درحال‌حاضر این گروه کاملا مردمی بوده و شاید ماهیانه حدود 200 یا 300 میلیون تومان فقط گردش مالی این مجموعه است که تنها از طریق مردم جمع می‌شود. همین‌که مردم با آنها بسیار همراه هستند و اعتماد دارند، کافی است. این در صورتی است که چنین کمک‌هایی از دست مسئولان خواسته نیست و تنها مردم هستند که چنین ظرفیتی را دارند. البته اینکه چرا دیگر گروه‌های جهادی به این موقعیت نمی‌رسند به این دلیل است که کار سختی است و برنامه متداولی می‌خواهد که هنوز به آن نرسیدند.»
اردوی تابستان در منطقه اسفندقه کرمان برگزار خواهد شد
از کارهایی که در دوران همه‌گیری و بعد از برگشت شرایط کشور به حالت نسبتا عادی از این بیماری انجام شده که بگذریم، بعد از پایان موسم امتحانات، اعضای گروه‌های جهادی کوله‌بار خود را برای رفتن به اردوهای تابستانی می‌بندند تا بار دیگر همانند سال‌های دور و قبل از کرونا بتوانند حضوری موثر در مناطق محروم داشته باشند. براتی درباره برنامه‌های این اردو می‌گوید: «در اردوی تابستان به این دلیل که جمعیت بیشتری با ما همراه هستند و طیف بیشتری از دانشجویان را شامل می‌شود، هم امکان انجام کار عمرانی بیشتری وجود دارد و هم بستر لازم برای انجام کار فرهنگی وجود دارد، از این رو برنامه تابستان بعد از اردوی جهادی عید انجام می‌شود.»
او تصریح می‌کند: «با توجه به شرایط فعلی و اینکه مسئول گروه جهادی پایان خردادماه امسال تغییر می‌کند، مسئول جهادی سال گذشته فردی را انتخاب و آماده می‌کند تا اردویی را که سخت‌ترین و بزرگ‌ترین اردوی جهادی در یک سال است به‌خوبی دنبال کند. به همین دلیل فرآیند اردوی جهادی خرداد از بعد از عید شروع شده و تا امروز به‌خوبی هم پیش رفته است. ما در عید در کرمان و منطقه بلوک بودیم که از توابع جیرفت است و در تابستان دمای آن تا 60 درجه می‌رسد، به همین دلیل این امکان وجود ندارد که تابستان آنجا برویم اما تابستان به منطقه اسفندقه در کرمان خواهیم رفت.»
او در ادامه به اردوی عید اشاره و خاطرنشان می‌کند: «اردوی عید در منطقه بلوک برگزار شد. تقریبا 20 مدرسه یک شکل توسط خیرین شروع شده است اما به دلیل گرانی و ... با وجود اینکه از سال 1397 شروع شده است ما توانستیم یکی از این مدارس را تکمیل کنیم و سقف و پنجره برای آن زدیم و با هزینه کم گچکاری و ... می‌توانست مدرسه بازسازی شود که امیدواریم تا چندسال آتی این موارد انجام شود. مدرسه دیگری که برای سال 78 بود و نیز نیاز به ترمیم و گچکاری و رنگ داشت، تکمیل و بازسازی شد.»
او درباره تامین این هزینه‌ها بیان می‌کند: «هزینه کارهای جهادی از مردم و خیرین و دولتی و خصوصی تهیه می‌شود. دانشگاه تا حدی در مسائل مالی کمک می‌کند، یعنی دانشگاه بودجه‌ای را تخصیص می‌دهد، و بقیه آن مردم و نهادهای دیگری هستند که به ما کمک می‌کنند.»
براتی درباره هزینه‌های صرف‌شده در اردوهای جهادی توضیح می‌دهد: «اگر بخواهیم و طبق روال عادی پیش برویم دو اردوی بزرگ داریم که در عید و تابستان برگزار می‌شود. اردوی عید درحال‌حاضر با توجه به اینکه هزینه‌ها بسیار بالا رفته، با کمک‌هایی که می‌گیریم، 70 میلیون تومان هزینه دربرداشت. برای اردوی تابستان که بزرگ‌تر و وسعت بیشتری دارد، 130 میلیون تومان نیز هزینه خواهیم کرد.»