در کلان‌گفتمان فرهنگی انقلاب اسلامی ایران، ارائه الگوی صحیح پوشش عفیفانه با عنایت به پیشینه تاریخی، فرهنگی و دینی ایران اسلامی، به یکی از اهداف مهم و ارزشمند فعالان و دست‌اندرکاران این حوزه بدل شده است. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز همسو با این هدف متعالی و نام‌گذاری سال جدید توسط مقام‌معظم‌رهبری با نام «تولید؛ دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین» با برگزاری جشنواره مد و لباس فجر به‌مثابه فراگیرترین رویداد تخصصی مد و لباس در ایران، درنظر دارد بستر لازم جهت رشد و گسترش سطوح مختلف فعالیتی در این زمینه‌ها را با شکل‌دادن به جریانی موثر و کارآمد در سپهر توسعه اقتصادی صنایع فرهنگی کشور برای پشتیبانی از تولیدات ملی و اشتغال جوانان به نحوی شایسته فراهم کند. مرور نحوه برگزاری و دستاوردهای 10 دوره از جشنواره مذکور نشان می‌دهد که با تبیین رویکردهای نوین و سپس اقدامات راهبردی همسو با اهداف اولیه شکل‌گیری این جشنواره، می‌توان این رویداد را به عرصه‌ای برای تمرکز بر فرهنگ پوشش عفیفانه و نیز گسترش میدان خلاقیت برای نیل به طراحی مد و لباس براساس هویت ایرانی- اسلامی تبدیل کرد.
اهداف کلی
هویت‌بخشی به طراحی مد و لباس و تقویت چهارچوب‌های مدسازی درکنار حفظ ارزش‌های فرهنگی،
معرفی، ترویج و تقویت گفتمان مد عفیفانه براساس فرهنگ پوشش ایرانی- اسلامی،
بازآفرینی ارزش‌های دینی، ملی و قومی و احیا و توسعه زیبایی‌شناسی بومی در کشور،
طراحی و تولید پوشاک زیبا، سالم، مناسب و در دسترس برای تمامی قشرهای جامعه،
تشویق و حمایت از طراحان، افراد توانمند و فعالان مستعد در حوزه مد و پوشاک،
تبدیل فضای رقابتی به بستر رشد و استعدادیابی براساس اقتضائات فرهنگ ایرانی-اسلامی،
شناسایی و به‌کارگیری قابلیت‌های اقتصادی و فرهنگی کشور در راستای خودکفایی در حوزه مد و پوشاک،
حمایت از تولید ملی و زمینه‌سازی برای ترویج مصرف کالای داخلی و اشتغال پایدار،
شناسایی و تبیین چهارچوب‌ها و استانداردهای کیفی، اعتلای هنر-صنعت مد و لباس و ارتقای سلیقه جامعه،
ایجاد زمینه‌های همکاری و بسترسازی برای نمایش توانمندی‌های داخلی در عرصه بین‌المللی.
گرایشهای تاکیدی و مکمل
1. رویکرد کلی و محوری: رویکرد کلی جشنواره «ایران؛ سرزمین تعامل» و رویکرد محوری این دوره از جشنواره در تمام بخش‌های رقابتی «نمادشناسی در هنر ایرانی-اسلامی» است.
اهداف طراحی موضوع
هنر در فرهنگ‌های دینی و سنتی همواره مفاهیم باطنی خود را در قالب نماد ارائه کرده است. درواقع، بیان نمادین به‌دنبال ایجاد زمینه‌ای ادراکی برای انتقال مفاهیم خاص است. افزون‌بر این، نمادها ظرفیتی برای انعکاس زیبایی‌ها و ابزاری برای ابراز مفاهیم غایب از حیطه حواس نیز هستند. این دوره از جشنواره با توجه به سیر تداومی نمادها در هنر ایرانی-اسلامی که درعین رشد و گسترش، همواره مورد تایید دوره‌های همزمان خود نیز واقع شده‌اند، با تمرکز بر اشاعه فرهنگ پوشش عفیفانه و به‌کارگیری نمادها و مولفه‌های هویت ایرانی-اسلامی و با هدف ایجاد فضای رقابتی سالم و کشف استعدادهای نو و کمک به ارتقای سطح حوزه طراحی مد و لباس با عنایت به بازار هدف و نگاه کاربردی برگزار می‌شود.
2. سبکفراگیر (استایل ترند) جشنواره: ایران سرزمین اقوام مختلف با علایق متفاوت و فرهنگ‌های متنوع است. پوشاک یکی از مهم‌ترین مصادیق این تنوع است. به‌طوری‌که از منظر محققان حوزه‌های مختلف، این تنوع پوشاک برگرفته از غنای تاریخی بوده که در جهان بی‌نظیر است. لباس محلی بازگوکننده هنر، فرهنگ و هویت هر سرزمین است. طرح، رنگ و هنرهایی که در دوخت‌ودوز لباس‌های سنتی هر منطقه استفاده می‌شود، تاریخ و سرنوشت مردم را روایت می‌کند. لباس‌های محلی ایرانی دنیایی از اصالت را با خود به دوش می‌کشند و تجلی باورها، عقاید و فرهنگ یک قوم هستند که نه‌تنها ارزش خود را از دست نداده، بلکه توانسته توجه‌ها را به خود جلب و در دنیای مد امروزی نفوذ کنند. یکی از گرایشهای تاکیدی و مکمل بخش رقابتی جشنواره یازدهم(1401) «طرح‌های مرکب اقتباس‌شده از فرم‌ها و نقوش لباس‌های محلی اقوام مختلف ایران» است.
3. رنگ پیشنهادی جشنواره: رنگ سبز جزء رنگ‌های اصیل و محبوب در آثار مختلف هنری به‌شمار می‌آید و در فرهنگ ایرانی از گذشته تا به امروز دارای جایگاه ویژه‌ای نزد هنرمندان و هنردوستان بوده و سمبل طبیعت، بهشت، تقدس و پرهیزکاری و دارای هویت ملی است. «سبز ایرانی» یا « سبز پرشین» یکی از 9رنگی است که دنیا آن را به نام ایران می‌شناسد. این رنگ تلفیقی از رنگ سبز و خاکستری است. رنگ سبز می‌تواند به‌عنوان نمادی از شروعی تازه باشد و رنگ طوسی نمادی از مقاومت و ثبات تا یادآور حال خوب و احساس آرامش باشد و طراحان مد و لباس نیز متناسب با رنگ اعلام‌شده بتوانند با یکپارچگی بیشتری طرح‌های خود را ارائه کنند.
دسته‌بندی تخصصی
در این دوره از جشنواره آثار ارسالی به بخش رقابتی، در دو دسته تخصصی (رویداد مهارت‌جو؛ ایده‌پردازی در قالب تصویرگری اثر) و (رویداد مهارتی؛ در قالب اثر تولید و اجراشده) دریافت و در هریک از مراحل پذیرش براساس شاخصه‌ها و معیارهای دقیق، مورد ارزیابی و داوری قرار خواهد گرفت و علاوه‌بر حمایت و تقدیر از آثار برتر، تمامی آثار پذیرفته‌شده در بخش نمایشگاهی نیز حضور خواهند یافت.
1. رویداد مهارت‌جویی؛ ایده‌پردازی در قالب تصویرگری اثر
در این بخش تمامی هنرمندان، علاقه‌مندان و طراحان جوان حوزه طراحی مد و لباس با رعایت الزامات با یکدیگر رقابت خواهند کرد. شرکتکنندگان در این بخش ضمن برخورداری از شرایط سنی (حداکثر 35سال تمام) باید دارای تحصیلات یا مدرک مهارتی مرتبط نیز باشند. این رویداد به‌دنبال کشف استعدادهای نوظهور و شناسایی طراحان نوپا و جوانی است که نیازمند حمایت و پشتیبانی هستند. طراحان جوان سرشار از ایدههای جدید بوده و بنابراین نیاز دارند ایده‌هایشان با کمک یک راهنما در مسیر درست هدایت شود و این امکان با شرکت در رویداد مهارت‌جویی برای آنان فراهم خواهد شد. رویداد مهارت‌جویی با شعار «حمایت از طراحان جوان؛ کمک به بقای طراحی مد و لباس» حول محورهای اصلی (ایده‌پردازی و طراحی، استعدادیابی، آموزش و کارآفرینی) و با هدف کشف استعدادها، تقویت روحیه رقابت و آفرینش خلاقیت، انتخاب در نگاه نوآورانه، توجه به ضرورت سرمایه‌گذاری حرفهای روی هنرجویان، دانشجویان، طراحان جوان و ایجاد ارتباط موثر و مناسب آنان با مراکز صنعتی، اصناف و برندهای مطرح این حوزه و پشتیبانی از ایدههای کاربردی متناسب با نیاز جامعه همسو با جریان‌سازی فرهنگ پوشش عفیفانه ایجاد شده است. گرایشهای ارائه آثار در رویداد مهارت‌جویی عبارتنداز:
1-1. طراحی لباس اجتماع بانوان (ایده‌پردازی و تصویرگری اثر به‌صورت نرم‌افزاری/ دستی)
2-1. طراحی لباس اجتماع آقایان (ایده‌پردازی و تصویرگری اثر به‌صورت نرم‌افزاری/ دستی)
3-1. طراحی لباس کودک و نوجوان (ایده‌پردازی و تصویرگری اثر به‌صورت نرم‌افزاری/ دستی)
4-1. طراحی چادر و پوشش سر (ایده‌پردازی و تصویرگری اثر به‌صورت نرم‌افزاری/ دستی)
5-1. طراحی پارچه (ایده‌پردازی و تصویرگری اثر به‌صورت نرم‌افزاری/ دستی)
6-1. طراحی کیف و کفش (ایده‌پردازی و تصویرگری اثر به‌صورت نرم‌افزاری/ دستی)
7-1. طراحی زیورآلات و تزئینات لباس (ایده‌پردازی و تصویرگری اثر به‌صورت نرم‌افزاری/ دستی)
8-1. طراحی بسته‌بندی (ایده‌پردازی و تصویرگری اثر به‌صورت نرم‌افزاری/ دستی).
مراحل و نحوه ارزیابی رویداد مهارت‌جویی
شرکتکنندگان در این بخش ضروری است همزمان با ثبت‌نام در تارنمای جشنواره مستندات حرفهای خود اعم از گواهی اشتغال یا فراغت از تحصیل و سایر مدارک آموزشی مرتبط را بارگذاری کنند. ارسال کلیه آثار در این بخش ابتدا در قالب «تصویرگری اثر» خواهد بود.
هر طرح باید به‌صورت دستی یا نرم‌افزاری در بُرد قطع(70×50) تمام‌رنگی و با طراحی متعلقات و سایر مواردی که به‌طور کامل در قالب مشخصی که به‌عنوان نمونه برای هر گرایش از مسابقه به‌صورت مجزا و در سایت جشنواره موجود است، ارائه شود. در مرحله اول، داوری آثار توسط هیات داوران تخصصی هر گرایش در دبیرخانه جشنواره انجام شده و طرح‌های برتر انتخاب می‌شوند. در مرحله دوم، منتخبان مرحله اول (منتی‌ها) با شرکت در جلسات آموزشی، تکمیلی و توجیهی، وارد مرحله استارتاپی(منتورینگ) شده و ضمن دسته‌بندی و تشکیل گروه‌های حرفهای، با ارائه مشاوره‌های تخصصی تحت‌نظر استادان هر حوزه(منتورها) به اصلاح طرح‌هایشان در بازه زمانی اعلام‌شده می‌پردازند. در این دوره‌ها، کلیه طراحان جوان برگزیده، این فرصت را خواهند داشت از آموزش‌های لازم و کاربردی در حیطه کار خود بهره‌مند شوند تا این‌گونه بتوانند ایده و طرح خود را با شناخت سلیقه جامعه ارتقا داده و همگام با آن با بازار و تولید نیز آشنا شوند. داوری نهایی از روی آثار اصلاح‌شده انجام خواهد شد. در مرحله آخر آثار توسط هیات داوران، دست‌اندرکاران برگزیده صنف و صنعت و آرای مردمی مورد ارزیابی قرار گرفته و پس از جمع‌بندی آرا از آثار منتخب در مراسم اختتامیه تقدیر خواهد شد.
«شایان ذکر است طرح‌های منتخب با هزینه حامیان جشنواره با استانداردهای تعیین‌شده قیمتگذاری و اجرا شده و نمایشگاه جشنواره با نمایش آثار تاییدشده نهایی، برگزار خواهد شد.»
2. رویداد مهارتی؛ در قالب اثر تولید و اجرا شده
در این رویداد علاقه‌مندان، فعالان و افراد مستعد حوزه طراحی مد و لباس که آثارشان با کیفیت بالا طراحی، اجرا شده و به تولید رسیده است (بدون محدودیت سنی) با یکدیگر رقابت خواهند کرد. تمرکز این رویداد بر زمینه‌سازی و ایجاد انگیزه برای طراحان مد و لباس در فضای حرفهای و کمک به مطرح شدن و معرفی آنان به جامعه هنری است. رویداد مهارتی با شعار «معرفی طراحان خلاق و توانمند؛ کمک به ارتقای سطح کیفی طراحی مد و لباس» و حول محورهای اصلی(طراحی، تبلیغ، تولید و عرضه) با هدف ارائه دیدگاهی نو به بازار، ایجاد فضای رقابتی سالم بین طراحان مد و لباس، معرفی افراد خلاق، توانمند و تولیدکنندگان برتر، ترغیب و حمایت از طراحان به ارائه طرحها و الگوهای مناسب با فرهنگ جامعه، نمایش آثار فاخر با الگوهای به‌‌روز و نوآورانه و پشتیبانی از ایدههای کاربردی متناسب با نیاز جامعه همسو با جریان‌سازی فرهنگ پوشش عفیفانه ایجاد شده است. گرایشهای ارائه آثار در رویداد مهارتی عبارتنداز:
1-2. طراحی لباس اجتماع بانوان (اثر تولید و اجراشده توسط شرکتکنندگان)
2-2. طراحی لباس اجتماع آقایان (اثر تولید و اجراشده توسط شرکتکنندگان)
3-2. طراحی پوشاک کودک و نوجوان (اثر تولید و اجراشده توسط شرکتکنندگان)
4-2. طراحی چادر و پوشش سر (اثر تولید و اجراشده توسط شرکتکنندگان)
5-2. طراحی پارچه (اثر تولید و اجراشده توسط شرکتکنندگان)
6-2. طراحی کیف و کفش (اثر تولید و اجراشده توسط شرکتکنندگان)
7-2. طراحی زیورآلات و تزئینات لباس (اثر تولید و اجراشده توسط شرکتکنندگان)
8-2. طراحی بسته‌بندی پوشاک (اثر تولید و اجراشده توسط شرکتکنندگان).
مراحل و نحوه ارزیابی رویداد مهارتی
علاقه‌مندان از طریق سامانه جشنواره اقدام به ثبت‌نام می‌کنند. برای شرکت در این رویداد ضروری است تصویر آثار «طراحی‌شده در قالب تصویرگری دستی یا نرم‌افزاری» یا «تولید و اجراشده توسط شرکتکنندگان» در ابتدا به‌صورت تک‌اثر یا مجموعه (کالکشن) الزاما به‌صورت عکس هنری و حرفهای تمام‌رنگی با زمینه تک‌رنگ، به‌همراه شناسنامه اثر و جزئیات دیگری که در قالب تعیین‌شده در تارنما (سایت) جشنواره قرار گرفته است، در بازه زمانی اعلام‌شده ارائه شوند. پیش از نمایش آثار، همه آثار ارسالی (اعم از طراحی در قالب تصویرگری یا طرح تولید و اجراشده) داوری خواهند شد تا بهترین‌ها به بخش نمایش وارد شوند. نتایج بررسی و داوری اولیه توسط دبیرخانه جشنواره به اطلاع متقاضیان خواهد رسید. در مرحله دوم، شرکت‌کنندگانی که آثارشان در مرحله اول داوری برگزیده شده است درصورتی‌که ارائه آنان در قالب تصویرگری اثر بوده، باید آثار پذیرفته‌شده را نمونه‌‌سازی و تولید کرده یا اثر تولیدشده را کاملا مطابق تصویری که ارائه کرده‌اند و در بازه زمانی اعلام‌شده توسط دبیرخانه جشنواره از طریق پست برای داوری بصری به آدرس دبیرخانه جشنواره ارسال کنند. آثار ارسال‌شده در مرحله نهایی مورد ارزیابی هیات داوران، دست‌اندرکاران برگزیده صنف و صنعت و آرای مردمی قرار گرفته و پس از جمع‌بندی آرا، منتخبان برگزیده و در مراسم اختتامیه معرفی و تقدیر خواهند شد.
«شایان ذکر است کلیه آثار منتخب این بخش از حمایت مادی و معنوی حامیان جشنواره برخوردار و پس از کارشناسی و قیمتگذاری براساس شاخص‌ها و استانداردهای متعارف از شرکتکنندگان خریداری خواهند شد.»
بخش ویژه
بخش ویژه به طراحی «پوشاک مشاغل» در قالب موضوع جشنواره اختصاص خواهد یافت. شرکتکنندگان در کلیه گرایش‌ها، می‌توانند علاوه‌بر ارسال آثار در گرایشهای اصلی، در این بخش نیز شرکت کنند. پذیرش آثار در این بخش در قالب تصویرگری اثر خواهد بود و از آثار برگزیده نیز به‌صورت مجزا تقدیر خواهد شد. شایسته است در این بخش آثاری با نگاه جامع و کاربردی برای مشاغل مختلف جامعه در سایت جشنواره ارسال شود.
مسابقه حضوری طراحی
در این بخش کلیه طراحان حرفهای به‌صورت مستقل یا گروهی و تولیدکنندگان و موسسه‌های تولیدی دارای نام و نشان تجاری می‌توانند آمادگی خود را جهت رقابت در بخش مسابقه حضوری طراحی با عنوان «طراحی و تولید ایده خلاقانه» در فرم ارائه‌شده اعلام کنند و ضمن ثبت‌نام در تارنمای جشنواره، کلیه سوابق تخصصی خود و افراد گروه را به‌عنوان سابقه فعالیت و تخصص هر فرد مشخص کنند. هیات انتخاب پس از بررسی فرم‌های ارسالی و با درنظر گرفتن مندرجات اعلامی و اولویت متقاضیان، نسبت به انتخاب گروه اقدام می‌کنند. نتایج نهایی شرکتکنندگان و شرایط برگزاری مسابقه از طریق سایت جشنواره به اطلاع متقاضیان خواهد رسید.
شرایط و مقررات عمومی
شرکت در گرایشهای مختلف رویداد برای تمامی طراحان، فعالان و فرهیختگان حوزه مد و لباس آزاد است.
حداکثر سن متقاضیان برای شرکت در بخش مهارت‌جویی 35سال و برای شرکت در بخش مهارتی بدون محدودیت سنی است.
ارتباط طرح‌های ارائه‌شده با اهداف و موضوع کلی جشنواره الزامی است.
تعداد طرح‌های مجاز برای ارسال در هریک از گرایشهای رقابتی حداکثر 5 اثر است.
شرکتکنندگان می‌توانند با توجه به تخصص و دامنه فعالیت حرفهای خود همزمان در تمامی گرایشهای رقابتی شرکت کرده و اقدام به ارسال اثر کنند.
طرحها باید اصیل بوده و برای نخستین‌بار در این رویداد رسمی ارائه شده باشند. احراز کپی بودن هر اثر، سبب حذف اثر از مسابقه و مشمول محرومیت‌های دیگر و جبران خسارت‌های احتمالی خواهد بود.
در تمام مدت برگزاری جشنواره شرکتکنندگان ملزم به رعایت زمان‌بندی مشخص‌شده هستند.
عدم شرکت درجلسات به‌منزله عدم تمایل متقاضی برای ادامه حضور در جشنواره است.
تنظیم زمان‌بندی برنامه‌ها و هرگونه تغییرات در اختیار دبیرخانه است و هیچ اثری پس از ورود و ثبت در دبیرخانه، تا پایان برنامه‌های رویداد عودت داده نخواهد شد.
هریک از طرح‌های ارسالی برای شرکت در رویداد مهارت‌جویی باید به‌طور جداگانه مشابه فرمتی که توسط جشنواره برای هر بخش ارائه شده است، شیت‌بندی شده و توضیحات مرتبط با طرحها نیز در قسمت‌های تعیین‌شده تکمیل شوند اما برای آثاری که در رویداد مهارتی به‌صورت طراحی در قالب تصویرگری اثر ارسال می‌شوند نیازی به شیت‌بندی و ارائه در قالب مشخص نیست.
نحوه ارائه مستندات و ارسال نمونه‌های ساخته یا تولیدشده براساس اندازه اصلی خواهد بود.
ارسال طرح و شرکت در مسابقه به‌منزله پذیرش آیین‌نامه مسابقه از سوی شرکتکنندگان است و شرکت‌کننده باید تابع کلیه قوانینی که حین انجام کار و حضور در بخش رویداد جشنواره تصویب می‌شود، باشد.
مالکیت مادی و معنوی طرحها و نمونه‌های منتخب، متعلق به دبیرخانه جشنواره خواهد بود و دبیرخانه جشنواره مجاز است از آثار ارائه‌شده در نمایشگاه‌‌های مختلف و مواردی همچون پوستر، کتاب، چندرسانه‌ای، مجموعه آثار، ویژه‌نامه‌ها، فضای مجازی و سایر اقلام تبلیغاتی و رسانه‌ای براساس شرایط ذکرشده در فراخوان استفاده کند.
به طرح‌های اجراشده برتر رویداد، هدایا و امکانات ویژه‌ای تعلق خواهد گرفت.
برای اطلاع از جزئیات شاخص‌های داوری و جوایز به بخش مربوط در تارنما (سایت) جشنواره مراجعه شود.
هرگونه ارتباط یا اطلاع‌رسانی تنها از طریق کانال‌های ارتباط رسمی عنوان‌شده در فراخوان جشنواره معتبر است.
«شایان لازم ذکر است علاوه‌بر این فراخوان کلیه گرایش‌ها دارای فراخوان تخصصی خود هستند که از طریق سایت (تارنما) جشنواره در دسترس است.»