رئیس‌جمهور تاجیکستان در راستای توسعه روابط گسترده و دوجانبه به تهران سفر کرد و مورد استقبال آیت‌الله رئیسی، رئیس‌جمهور کشورمان قرار گرفت. به بهانه این سفر و نگاهی به روابط جمهوری اسلامی ایران با همسایگان به‌ویژه در حوزه آسیای میانه و قفقاز، گفت‌وگوی اختصاصی فارس با دکتر علی‌اکبر ولایتی، مشاور مقام‌معظم‌رهبری در امور بین‌الملل انجام شده است که در ادامه می‌خوانید.

درمورد سفر رئیس‌جمهور تاجیکستان و روابط ایران با کشورهای همسایه و قفقاز چه نظری دارید؟
جمهوری اسلامی ایران از ابتدا به توسعه روابط همه‌جانبه با کشورهای همسایه و همچنین آسیای میانه و قفقاز توجه ویژه داشته و به‌ویژه در چهارچوب اصل افتخارآفرین نه شرقی نه غربی، سیاست‌های خود را طراحی و اجرا کرده است.

   امروز جایگاه و نقش جمهوری اسلامی ایران در دنیا تاثیرگذار و مهم است
در همین راستا با توجه به تحولات عمیق صحنه بین‌المللی، کشور ما سیاست نگاه به شرق را با عنایت به از بین رفتن دنیای دوقطبی متناسب با تحولات بین‌المللی ادامه و در برابر دخالت‌ دولت‌های سلطه‌جو و غربی ایستادگی کرده و براساس دیدگاه‌های حضرت امام‌خمینی(ره) و رهنمودهای مقام‌معظم‌رهبری سیاستی را در پیش گرفته که بر آن اساس امروز جایگاه و نقش جمهوری اسلامی ایران در دنیا تاثیرگذار و مهم است.

   راهبرد سیاست خارجی کشور حفظ و تقویت استقلال توأم با اقتدار روزافزون است
راهبرد اصلی کشور در رابطه با سیاست خارجی کماکان حفظ و تقویت استقلال توأم با اقتدار روزافزون کشور درطول ۴۰ سال پس از تاسیس جمهوری اسلامی ایران است و امروز به اقرار کشورهای دوست و غیردوست، ایران به‌عنوان یک قدرت منطقه‌ای و تاثیرگذار قطعی در صحنه بین‌الملل راه خود را ادامه می‌دهد.

   همکاری ایران با کشورهای محور مقاومت درجهت تامین امنیت منطقه
ازجمله معیارهای مورد‌توجه جمهوری اسلامی ایران دراین زمینه تقویت هرچه بیشتر روابط با کشورهای همسایه است، ضمن آنکه توانسته با برافراشتن پرچم بیداری اسلامی و همراهی و همکاری راهبردی با کشورهای جبهه مقاومت، درجهت تامین امنیت منطقه گام بردارد و در این جهت تمرکز خود را با کشورهایی که مشترکات زیادی با جمهوری اسلامی ایران در عرصه‌های بین‌الملل دارند تقویت کرده و لذا بر این اساس با عنایت به آنچه در ابتدا بیان شد، سیاست نگاه به شرق را ان‌شاءالله جدی‌تر دنبال خواهد کرد.
 اصل نگاه به شرق تفاوت جوهری با اصل ابدی نه شرقی نه غربی دارد. تفاوت این است که ثقل سیاسی، اقتصادی و فرهنگی آینده دنیا در شرق خواهد بود. کشورهای سودجو و بدسابقه غربی نظیر آمریکا قصدشان از تمرکز نگاه به شرق تجدیدبنای استعمار قبلی با ظاهری فریبنده یعنی کماکان دیدگاه مغرب‌زمین با محوریت کاخ‌سفید و در ظاهر برقراری صلح در کشورهای دیگر است.
   سرنوشت کشورها به داشتن روابط با کشورهای منطقه گره خورده است
سفر اخیر رئیس‌جمهوری تاجیکستان به ایران و توسعه روابط با آن کشور در جریان این سفر منبعث از همین دیدگاه است و امروز سرنوشت کشورها تا حدود زیادی به داشتن روابط با کشورهای منطقه و حسن همجواری مرتبط است.

   ایران نسبت به مرزهایش حساسیت و مراقبت دائم دارد
نکته مهم در این میان که بسیار تاثیر‌گذار هم است و جمهوری اسلامی ایران روی آن تاکید دارد امنیت مرزهای ایران عزیز است، بدین‌معنا که جمهوری اسلامی ایران نسبت به امنیت مرزها و مناطق اطراف مرزهایش حساسیت و مراقبت دائم دارد؛ بنابراین توسعه روابط با تکیه بر نگاه به شرق و همسایگان، عامل موثر تامین امنیت و منافع‌جمعی منطقه است.

   امروز دیگر نه اروپا اروپای سابق و نه آسیا مانند گذشته است
اخیرا بعضی تحرکات و زمزمه‌های شک‌برانگیز در قفقاز اتفاق افتاده است. به طور مثال جمهوری آذربایجان و ارمنستان اخیرا در بروکسل جلساتی با مقامات اتحادیه اروپا راجع‌به برقراری صلح بین خودشان داشتند و به‌نوعی از آنها کمک خواستند در فرآیند صلح مشارکت کنند. نظر شما چیست؟
اولا منطقه قفقاز بخشی از قاره آسیاست و ارتباطی با اروپا ندارد. ثانیا در گذشته اگر اروپایی‌ها در این منطقه یا دیگر مناطق آسیا بدون رضایت صاحبان اصلی این مناطق حضور داشتند این حضور زورمدارانه بود و مقدمه‌ای برای ایجاد سلطه و استعمار این سرزمین‌ها بوده است، ثالثا امروز دیگر نه اروپا اروپای سابق و نه آسیا مانند گذشته است.  بدین‌معنی که امروز اروپا ضعیف‌تر از هر زمان دیگری است و نکته مهم اینکه در جریان جنگ اول و دوم جهانی بیشترین صدمه را اروپایی‌ها متحمل شدند و اکنون نیز قربانیان بازی‌های جدید آمریکا هستند؛ نمونه بارز این وضعیت اسفناک این است که آمریکایی‌ها به‌بهانه ایجاد و حفظ امنیت این قاره مهم‌ترین عوامل ناامنی را که ناتو است در آنجا تاسیس و تقویت کرده و به هزینه کشورهای اروپایی آن را به سمت شرق توسعه می‌دهند.

   امنیت منطقه باید توسط کشورهای همین حوزه حفظ شود‌
بنابراین از یک‌سو اروپا تبدیل به قاره‌ای مسلوب‌الاراده شده و ثانیا هزینه‌های توسعه‌طلبی آمریکایی‌ها را پرداخت می‌کند، حال آنکه اروپایی‌ها که توان دفع ضرر از خود و ایجاد امنیت برای کشورهای خود را ندارند چه کار مثبتی را می‌توانند در قبال قفقاز انجام دهند جز اینکه عاملی بی‌اراده برای آمریکا و ناتو باشند. قفقاز یکی از مناطق بسیار حساس درکنار مرزهای ماست و جمهوری اسلامی ایران به این مهم توجه ویژه دارد و اجازه حضور هیچ بیگانه‌ای را در این منطقه نخواهد داد. به‌واقع امروز اروپایی‌ها و آمریکا حتی ناتوان از حل مسائل منطقه خودشان هستند اما با اهداف خاص و به‌ویژه ایجاد بحران در دیگر مناطق تلاش می‌کنند.  امنیت منطقه باید توسط کشورهای همین حوزه حفظ شود و گفت‌وگوهایی که بعضا بین ایران، روسیه، ترکیه، آذربایجان، ارمنستان و گرجستان شکل می‌گیرد با همین هدف دنبال می‌شود و می‌تواند نتایج مثبتی را در پی داشته باشد.

* محمد امین ایمانجانی