فاطمه طاری‌بخش، خبرنگار گروه دانشگاه: روح‌الله دهقانی‌فیروزآبادی، معاون تحقیقات، فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی است و مسئولیت اصلی طراحی و اجرای رویداد ملی عصر امید را برعهده داشته است. او که به‌تازگی مسئولیت جهاد دانشگاهی را هم عهده‌دار شده است با حضور در غرفه روزنامه «فرهیختگان» درخصوص فضای رویداد و آینده حوزه معاونت تحقیقات، فناوری و نوآوری صحبت کرده که در ادامه می‌خوانید.
فعالیت پیش از رویداد یک جریان ساماندهی داشته‌های دانشگاه بود
قریب به 8ماه از روزهای نخستین طرح ایده نمایشگاه گام دوم یا عصر امید می‌گذرد. فرصت مناسبی است تا آنچه موردنظر و هدف‌گذاری رویداد بود، بررسی شود. ارزیابی شما نسبت به این موضوع چگونه است؟
همان‌طور که گفتید 8ماهی از روزی که ایده این نمایشگاه مطرح شد، می‌گذرد. قرارمان این بود که رویدادی باشد تا جریان‌سازی در مدیریت فعالیت‌های فناوری و نوآورانه دانشگاه اتفاق بیفتد، یعنی هدف یک همایش نبود. اولین هدفی که دنبال می‌شد این بود که محتواهای فناوری و نوآورانه صنایع خلاق دانشگاه شناسنامه‌دار شوند؛ مشخص شود که ارتباط آن با دانشگاه چیست و اعضای آنها چه کسانی هستند. نیازشان چیست و نقشه کسب‌وکارشان چیست و در یک کلام شناسنامه‌دار کردن افرادی که با دانشگاه همکاری می‌کنند. رویداد در اصل یک جریان بود که اتفاق افتاد و نزدیک به 600رویداد فناورانه یا ایده‌آرا در کل شهرهای کشور برگزار شد که از بین آن هزار ایده استارتاپی و شرکت استارتاپی درآمد. از طرفی دانشگاه با توجه به داشتن زیرساخت‌های بی‌نظیر فناورانه که بعضا در منطقه غرب آسیا بی‌نظیر هستند، نیاز داشت تجهیزاتش هم شناسنامه‌دار شوند. اگرچه کارهایی در شبکه ساها انجام شده بود اما خیلی جدی‌تر از آنچه به درد صنعت و فناوری می‌خورد، احصا شد. از بین مجموعه 20هزار شرکت فناور و خلاقی که به‌نحوی با دانشگاه همکاری داشتند 8300مورد شناسنامه‌دار و ارتباط آنها مشخص شد. آنها به دبیرخانه معرفی و از بین آنها 1000مورد منتخب شدند. این فعالیتی که قبل از رویداد اتفاق افتاد یک جریان ساماندهی داشته‌های دانشگاه بود.
دانشجویان دانشگاه آزاد به خودباوری در توانمندی‌هایشان رسیدند
در مرحله صفر، آیین‌نامه‌ها و قوانین و زیرساخت‌های آیین‌نامه‌ای بهره‌ور کردن دانشگاه کاملا توسعه پیدا کرده بود. پس مرحله صفر تدوین و آماده‌سازی زیرساخت‌های قانونی و آیین‌نامه‌ها، مرحله یک شناسنامه‌دار کردن موارد موجود در دانشگاه و مرحله دو که شاهد آن هستیم ارائه این محتواهای شناسنامه‌دار به سه جریان است. جریان اول؛ ارائه این محتواها به دانشگاه آزاد. اگر مرور کنیم اولین اتفاقی که افتاده این است که دانشجویان دانشگاه آزاد به خودباوری از داشته‌ها و کمیت‌ها و توانمندی‌های خودشان رسیدند. بسیار ارتباط درون‌سازمانی در این رویداد اتفاق افتاد. من به اکثر غرفه‌ها سر زدم. بسیاری از آنها شرکای خود را از بین همین استارتاپ‌ها و شرکت‌ها انتخاب کردند. این اتفاق اولی بود که در این رویداد افتاد.
اتفاق دومی که نیز به‌دنبال آن بودیم این است که ظرفیت عظیم و توانمندی‌های دانشگاه آزاد را مردم ببینند. مردم به‌معنی عام کلمه که شامل حاکمیت، مسئولان کشور، معاونان و وزرا، نمایندگان مجلس، سفرا و تمامی کسانی که تاثیرگذار هستند. بسیاری از بازدیدها به‌صورت سرزده انجام شد. اتفاق سومی که در این رویداد به‌دنبال آن بودیم این بود که بین شتاب‌دهنده‌ها و مراکز رشد بیرونی، صندوق‌های پژوهش‌وفناوری، پارک‌های علم‌وفناوری و محتوای دانشگاه آزاد یک همرسانی اتفاق بیفتد که همین‌طور هم شد. آخرین خبری که دارم تا به‌امروز بیش از 800میلیارد تومان تفاهمنامه و قرارداد منعقد شده است که در روز پایانی رویداد به‌صورت لیست اعلام خواهد شد. البته عجیب هم نیست، 3000محتوا وجود دارد و اگر فرض کنیم هر محتوا یک‌میلیارد تومان تفاهمنامه ببندد مجموع آن 3000میلیارد تومان تفاهمنامه خواهد شد. درحال حاضر 800میلیارد تومان یعنی هر اتفاق 200میلیون تومان بوده که عدد بزرگی نیست اما برای ما عدد مبارکی است.
اتفاقی که منتظر آن بودید روی داد؟
به‌عنوان کسی که رئیس رویداد محسوب شدم و کارهای آن را جلو می‌بردم پیش‌بینی من واقعا یک‌دهم آنچه امروز شاهد آن هستیم، نبود. مسئولان مصلی به من گفتند گفته بودید رویدادی است که بازدیدهای معمولی هم دارد اما تقریبا از نمایشگاه کتاب پرفروغ‌تر هستید! رسانه نیز شاهد آن بوده که صبح از ساعت 10 تا ساعت 6 بعدازظهر مدام رفت‌وآمد داریم. فراتر از رغبت من بود و من خدا را شاکر هستم در این مورد و درمقابل عظمت دانشجویان و بچه‌های دانشگاه آزاد که گل کاشتند سر تعظیم فرود می‌آورم.
عصر امید بزرگ‌ترین و موثرترین رویداد فناوری و نوآوری دانشگاهی کشور است
تعابیر مختلف و متفاوتی از شما درخصوص رویداد گام مطرح شده بود. اگر بخواهید یکی از آنهایی که به فضای این رویداد نزدیک بود را انتخاب کنید و برای رویداد یک تیتر بزنید، کدام را انتخاب می‌کنید؟
سوال هوشمندی است و بدون فکر قبلی این عبارت را به‌کار می‌برم و می‌گویم بزرگ‌ترین و موثرترین رویداد فناوری و نوآوری دانشگاهی کشور. به این دلیل می‌گویم بزرگ‌ترین به این خاطر که واقعا اندازه دانشگاه آزاد به‌عنوان یک ماهیت یکپارچه در کشور رقیب و مثال ندارد. دلیل موثرترین بودن آن این است که نیازهایی که عرضه می‌شود و شرکت‌هایی که در اینجا کار می‌کنند برخاسته از بطن مردم و نیازهای کف جامعه در گوشه‌گوشه این کشور هستند و برخاسته از نیازها و مسائل تخیلی نیستند. به این دلیل مهم‌ترین رویداد فناوری است که ماموریت دانشگاه آزاد این حوزه تعریف شده است و چرا می‌گویم دانشگاهی؟ چون ماموریت دانشگاه را توسعه این حوزه می‌دانم. قطعا صنعت، سرمایه‌گذاران و نهادهای دیگر می‌توانند از بزرگ‌ترین، موثرترین در حوزه تجاری‌سازی محصول، توسعه بازار و غیره باشند. باور من این است که رویداد عصر امید جریان است و نقطه‌ای نیست لذا اگر بخواهم تیتر را اصلاح کنم می‌گویم بزرگ‌ترین و موثرترین جریان فناوری‌ونوآوری دانشگاهی کشور، این تیتر به‌نظر من تیتر زیبنده‌ای برای عصر امید است.
فردای رویداد برنامه پایش، پیگیری و رصد فعالیت‌ها آغاز می‌شود
رویداد عصر امید با پایان نمایشگاه به پایان خواهد رسید یا تداوم خواهد داشت؟
مرحله سوم که اصل کار است، مرحله پسارویداد است. ما نمایشگاه زیاد برگزار می‌کنیم که نمایش می‌دهند و می‌روند اما اتفاقی که در این رویداد افتاده این است کسانی که در این رویداد حضور دارند تمام محتواهایی که میزبان آنها هستیم، شناسنامه تمامی این محتواها، ارتباط آنها با دانشگاه توسط رئیس واحد، رئیس استان و معاون واحد تایید شده است، یعنی معاون واحد و رئیس واحد بوده که محتواها را به دبیرخانه مرکزی معرفی کرده است. بنابراین از فردای رویداد برنامه پایش، برنامه پیگیری و برنامه رصد فعالیت‌های آنها اتفاق خواهد افتاد که مسئولان و مدیران دانشگاه و معاونان دانشگاه برای آنچه امروز به نمایش آوردند تا سال آینده چه خواهند کرد، از طرفی برای معاونت فناوری دانشگاه نیز اندیس تعریف می‌شود که 3000محتوایی که امثال آوردند سال آینده استارتاپ‌هایی که امسال آوردند چندتای آنها تبدیل به شرکت می‌شوند. شرکت‌هایی که امسال آوردند، چه تعدادی صادرات داشتند و محصول فروختند و چه تعدادی خودشان سرمایه‌گذار شدند و چقدر استارتاپ جدید ثبت شدند و شاخص برای مدیران دانشگاه، معاونان دانشگاه و معاونت فناوری تعریف شد تا سال آینده دومین رویداد ملی عصر امید که بنابر این است حتما بخش‌هایی برای حمایت از دانش‌بنیان‌ها، فناورها و خلاق‌های برون‌دانشگاهی داشته باشند. این سه مرحله‌ای است که تا به الان آن را طی کردیم و امیدواریم مرحله چهارم دومین رویداد ملی عصر امید در چهل‌ویکمین سالگرد دانشگاه آزاد اسلامی اتفاق بیفتد.
هدف‌مان خودفناوری نیست بلکه اشتغال‌آفرین شدن دانشگاه است
جریان فناوری در دانشگاه آزاد شکل گرفته و زحمت‌های زیادی در این سه‌سال برای آن کشیده شده است. یکی از نگرانی‌ها ادامه این مسیر است. با توجه به حضور شما در مسئولیت جدید، فعالیت‌های حوزه فناوری‌ونوآوری دانشگاه آزاد چگونه ادامه می‌یابد؟
هنر مدیریت، طراحی سیستم است. به‌نظرم ما در دانشگاه آزاد، ساده‌ترین کار را انجام دادیم. نقش معاونت فناوری دانشگاه آزاد آسان‌ترین کاری است که می‌توان انجام داد. معاونت‌های حوزه‌های دیگر اگر بیشتر از ما زحمت نکشیده باشند، کمتر زحمت نکشیده‌اند، فقط تفاوت‌شان این است که آنها زمین آماده‌ای را تحویل گرفتند که باید از آن نگهداری می‌کردند که بسیار کار سختی است. خوشبختانه زمانی که ما در فناوری ورود کردیم، هیچ چیزی وجود نداشت. این موضوع و این اتفاق بسیار آسان‌تر از زمانی است که چیزی وجود دارد و باید آن را تخریب، مقاومت و تحمل کرد و از اول آن را ساخت. یک زمین خالی وجود داشت و همت و اعتماد ریاست عالی دانشگاه که به جرات می‌گویم که مهم‌ترین دغدغه ایشان حوزه فناوری‌ونوآوری دانشگاه به‌منظور اشتغال‌آفرین کردن دانشگاه است. هدف خود فناوری نیست بلکه استفاده از وسیله حوزه فناوری‌ونوآوری برای اینکه دانشگاه را اشتغال‌آفرین کنیم، است. اعتماد وافر و کامل و تام دکتر طهرانچی در زمین خالی که وجود داشت امروز معاونت چابک ساختارمند را ایجاد کرده است؛ معاونتی که کل جمعیت این معاونت 25نفر نیروی انسانی است که 23نفر آن اعضای هیات‌علمی یا کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی هستند. مدیران آن نیز از بچه‌های دانشگاه آزاد هستند و کسانی که تجربه 10ساله بعضا در دانشگاه داشته‌اند. پس بستر درست شکل گرفته است، زیرساخت نیز اصولی است و خروجی آن هم ملموس است. از طرفی بنده و دکتر طهرانچی هیچ‌کدام مایل به رفتن به جهاد و ترک دانشگاه آزاد نبودیم. به‌هرحال وظیفه‌ای بود که سپرده شد به‌نحوی که عاقبت‌به‌خیر شویم.
هم‌افزایی جهاد دانشگاهی و دانشگاه آزاد اتفاقات بزرگی رقم خواهد زد
صحبت من این است که یک هم‌افزایی جدید شکل گرفت، بنده مصر هستم از این تریبون اعلام می‌کنم که قطعا جهاد دانشگاهی رقیب دانشگاه آزاد نیست چون ماموریتش، ماموریت متفاوتی است و درکنار دانشگاه آزاد اسلامی به‌نظر من اتفاقات بسیار بزرگ‌تری رقم خواهد خورد. پس حرفم را خلاصه کنم که یک به‌خاطر زیرساخت سیستمی که وجود دارد، زیرساخت قائم به شخص نیست و قطع به یقین بنده هم در سازمان حضور نداشته باشم ولی اگر همین سیستمی که کار می‌کند با همین روند ادامه دهد بالغ‌بر 80درصد مسیری که تعریف شده است، به‌هیچ‌عنوان قائم به شخص نیست. دوم اینکه من از کنار دانشگاه آزاد به‌هیچ‌وجه جداشده نیستم و خودم را جدا نخواهم دانست و این هم‌افزایی کمک خواهد کرد اتفاقات بهتری رقم بخورد.
افق‌مان آماده کردن زیرساخت و دراختیار قرار دادن تجهیزات دانشگاه آزاد به کسب‌وکارها است
انتظارها از حوزه فناوری بیشتر شده است و فعالان حوزه فناوری دانشگاه منتظر هستند بدانند در ادامه و سال‌های آتی چه اتفاقی در حوزه معاونت فناوری می‌افتد؟
یکی از بزرگ‌ترین اشتباهاتی که می‌تواند یک شرکت انجام دهد این است که چه کسی از او حمایت می‌کند. تجربه معاونت علمی، تجربه معاونت فناوری دانشگاه آزاد و بقیه زیرساخت‌هایی که در این حوزه وجود دارد این است که کمک یارانه‌ای به کسب‌وکارها مساوی با نابود کردن‌شان است. اتفاقی که معاونت فناوری دانشگاه آزاد رقم می‌زند کمک یارانه‌ای نیست و بزرگ‌ترین اتفاق آماده کردن زیرساخت برای دراختیار قرار دادن تجهیزات و امکانات و بازار دانشگاه آزاد به کسب‌وکارها است. دومین کاری که انجام می‌شود این است، فراهم کردن رویدادها و زیرساخت‌های به‌هم‌رسانی. همه کارها را نباید ما انجام دهیم. زمانی که دولت و حاکمیت متصدی می‌شود و همه موارد را برعهده می‌گیرد همه‌چیز خراب می‌شود.