فرهیختگان: به منظور بررسی اهداف رئیس‌جمهور از سفر به عمان و همچنین واکاوی ظرفیت‌های غیرفعال موجود در روابط دو کشور با حسن هانی‌زاده، کارشناس مسائل منطقه گفت‌وگو کرده‌ایم. هانی‌زاده معتقد است رویکرد دولت سیزدهم در مواجهه با کشورهای حوزه خلیج‌فارس، از ابتدا با هدف تعمیق سطح تعاملات پایه‌ریزی شده است. او همچنین اعتقاد دارد این رویکرد دستگاه سیاست خارجی فعلی، درصورت تداوم، منجر به کاهش نفوذ رژیم‌صهیونیستی بر کشورهای منطقه، به‌خصوص کشورهای حاشیه خلیج‌فارس خواهد شد.
دلایل اهمیت بالای سفر رئیس‌جمهور به عمان
این کارشناس مسائل منطقه در ابتدا با اشاره به ظرفیت‌های موجود در روابط میان ایران و عمان که در این سال‌ها مورد غفلت قرار گرفته است، گفت: «سفر آقای رئیسی، رئیس‌جمهور کشورمان به پادشاهی عمان، از اهمیت بسیار بالایی در این شرایط خاص منطقه‌ای و بین‌المللی برخوردار است. پادشاهی عمان یکی از 6 کشور عضو شورای همکاری خلیج‌فارس است که درطول چهار دهه گذشته، روابط کاملا پایدار و معتدلی با ایران داشته و دارد. نقش مثبت و تاثیرگذار پادشاهی عمان در حل بحران‌های منطقه‌ای و نزدیک‌ساختن دیدگاه‌های ایران و کشورهای اروپایی درطول این سال‌ها کاملا پررنگ است. پادشاهی عمان همچنین در سال‌های گذشته و در زمان مذاکرات ایران و کشورهای 1+5، نقش مهمی در نزدیک‌سازی دیدگاه‌های ایران و آمریکا و کشورهای اروپایی ایفا کرد و این نقش‌آفرینی‌ها درنهایت منجر به امضای توافقنامه برجام شد. به همین خاطر، پادشاهی عمان، به‌دلیل ارتباط گسترده با آمریکا و اروپا، می‌تواند نقش تاثیرگذار و مثبتی در حل مشکلات بین ایران و کشورهای اروپایی همچنین بین ایران و آمریکا ایفا کند. موضوع دیگری که در مدار بحث سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران و سلطان هیثم بن‌طارق، پادشاه عمان مطرح شد، مساله آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده ایران است. درواقع مدت‌هاست دارایی‌های ایران در بانک‌های عمان بلوکه شده و حاکمیت این کشور بارها تلاش کرده این پول‌ها آزاد شود. در این سفر این احتمال وجود دارد که دارایی‌های مسدود ایران در بانک‌های عمانی آزاد شوند که اگر این اتفاق رخ دهد، یک اقدام کاملا راهبردی خواهد بود؛ اقدامی که می‌تواند گشایشی در وضعیت اقتصادی کشورمان ایجاد کند. مساله دیگر، بومی‌سازی امنیت خلیج‌فارس است. از آنجایی‌که برخی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس مثل امارات و بحرین، به‌صورت رسمی با رژیم‌صهیونیستی رابطه برقرار کرده‌‌اند و تلاش‌شان بر این بوده که پای رژیم‌صهیونیستی را به جنوب خلیج‌فارس باز کنند، عمان، ایران و قطر می‌توانند از طریق همگرایی و همکاری، مانع نفوذ رژیم‌صهیونیستی در منطقه شوند. این هم یکی از موضوعاتی است که مورد بحث قرار گرفته.»
چشم‌انداز روابط تهران-مسقط، افزایش میزان تبادلات به بالای 5 میلیارد دلار
حسن هانی‌زاده در تشریح چشم‌انداز روابط میان ایران و عمان گفت: «موضوع دیگر، مساله همکاری‌های اقتصادی و تجاری بین ایران و عمان است. نکته قابل‌توجه در این‌باره آنکه بازارهای عمان ظرفیت و کشش بالایی برای پذیرش کالاهای ایرانی دارد. در آینده بعد از این سفر، احتمال دارد حجم مبادلات تجاری بین مسقط و تهران به چیزی بالاتر از پنج‌میلیارد دلار افزایش پیدا کند. هدف‌گذاری صورت‌گرفته این است که در آینده نزدیک، حجم تبادلات میان دو کشور، به این نقطه برسد. این مساله می‌تواند در قالب تبادل اقتصادی و دریایی دنبال شود که اهمیت بالایی دارد. با توجه به این شرایط، پادشاهی عمان این رویکرد را دنبال می‌کند و مقامات این کشور نیز نقطه‌نظرشان آن است که ایران می‌تواند در حوزه اقتصادی و تجاری سطح همکاری بسیار بیشتری با پادشاهی عمان داشته باشد.»
احیای امیدها به امکان تفاهم تاریخی گازی ایران-عمان
این کارشناس مسائل منطقه همچنین درباره خط لوله انتقال گاز که از سال 2013 تاکنون با وجود تفاهم طرفین همچنان در مرحله پیش از اجرا باقی مانده است، این‌گونه توضیح داد: «باید توجه داشت این پروژه، بسیار هزینه‌بردار و سنگین است. درعین‌حال، ایران این امکانات را دارد که بتواند خط لوله گاز را به عمان و حتی به نقاط دیگر منطقه توسعه دهد. این پروژه در دستورکار است و اگر طرف عمانی همکاری کند، قطعا عملیاتی خواهد شد. درصورت عملیاتی‌شدن نیز می‌تواند برای وضعیت اقتصاد برگرفته از انرژی ایران، بسیار مهم و تاثیرگذار باشد.»
نتیجه این رویکرد مثبت ایران کاهش نفوذ رژیم‌صهیونیستی در خلیج‌فارس است
هانی‌زاده در پاسخ به این سوال که «آیا رویکرد دولت سیزدهم در حدود 9 ماه فعالیت خود در حوزه سیاست خارجی و ارتباط با همسایگان را موفق می‌داند یا خیر و اینکه این رویکرد در کوتاه‌مدت چه اثراتی خواهد داشت؟» گفت: «دولت سیزدهم بنا را براین گذاشته است که از تنش‌ها با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس بکاهد. بستری که برای سفر اخیر شیخ تمیم‌بن‌حمد آل‌ثانی، امیر قطر به تهران، سفرهای دوره‌ای وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران به امارات و قطر، همچنین ارتباط با کویت فراهم شد، درنتیجه این رویکرد بود؛ رویکردی که می‌تواند همگرایی میان ایران و 6 کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس را تعمیق کرده و در این زمینه موثر باشد. ضمن اینکه عراق نیز نقش مهمی در نزدیک‌سازی دیدگاه‌های ایران و عربستان ایفا کرده است. همان‌طور که می‌دانید، عربستان به‌عنوان بزرگ‌ترین عضو شورای همکاری خلیج‌فارس، از سال گذشته تاکنون، در بغداد، مذاکراتی با ایران داشته است. پنج دور مذاکره نفس‌گیر و مهم در بغداد بین دو هیات ایرانی و سعودی صورت گرفته است. روند این گفت‌وگوها نیز از فاز نظامی و امنیتی وارد فاز سیاسی شده است و به‌زودی این احتمال وجود دارد که امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان، با همتای سعودی خود، فیصل بن فرحان در بغداد دیداری داشته باشد. این دیدار می‌تواند منجر به برقراری ارتباط مجدد و رسمی مناسبات ایران و عربستان شود؛ اتفاقی که درنتیجه خود می‌تواند عاملی درجهت کاهش نفوذ رژیم‌صهیونیستی در خلیج‌فارس باشد.»
قدرت‌های فرامنطقه‌ای، به‌دنبال تخریب مناسبات ایران و سایر کشورها
این کارشناس مسائل منطقه در پایان گفت: «روابط ایران و کشورهای حوزه خلیج‌فارس، از سال‌های دور رابطه کاملا پایدار و متعارفی بوده است اما ورود کشورهای فرامنطقه‌ای به غرب آسیا و فشار به کشورهای منطقه ما برای کاهش مناسبات با تهران و همچنین برقراری رابطه با رژیم‌صهیونیستی، موجب شده است فضای غبارآلودی در منطقه و در مناسبات ایران و کشورهای جنوب خلیج‌فارس به وجود بیاید. با سفر سیدابراهیم رئیسی به پادشاهی عمان، قطعا فضای دلپذیرتری در تعامل دوسویه میان ایران و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس ایجاد خواهد شد.»
در این رابطه بیشتر بخوانید:
چشم‌انداز مبادله ۵ میلیارددلاری با همسایه محترم (لینک)
رویکرد ثابت و ادامه‌دار دولت سیزدهم در مواجهه با کشورهای خلیج فارس مثبت بوده است (لینک)