محمدرضا حاجی‌عبدالرزاق، خبرنگار گروه ورزش: تیم ملی فوتبال ایران قرار است بامداد 16 خرداد در ونکوور کانادا به مصاف تیم ملی این کشور برود، این درحالی است که فعلا فقط همین یک دیدار برای ایران قطعی شده و هنوز خبری از سایر دیدارهای دوستانه در فیفادی پیش‌رو برای ایران نیست، هرچند همین دیدار با کانادا نیز در همین ایام از برگزارنشدن هیچ دیداری برای تیم ملی بهتر و مفیدتر است. بر همین اساس و به‌بهانه برگزاری این دیدار با مربی پیشین تیم ملی و دستیار کارلوس کی‌روش در تیم ملی به صحبت پرداختیم تا ضمن پرس‌وجو درباره آخرین شرایط تیم ملی به‌عنوان یک کارشناس، درباره معضل برگزاری دیدارهای تدارکاتی تیم ملی نظر وی را جویا شویم. گفت‌وگوی «فرهیختگان» با مارکار آقاجانیان را در ادامه می‌خوانید.
وضعیت تیم ملی را به‌صورت کلی چطور می‌بینید؟
همان‌طور که شما و همه اطلاع دارند، الان شرایط به‌صورت کلی خیلی‌خوب نیست. با این حال خدا را شکر که بازی با کانادا در این وضعیت جور شده است اما در هر صورت وضعیت برای تیم ملی جالب نیست و همه‌چیز بلاتکلیف است. به هر حال فدراسیون فوتبال رئیس ندارد، اما نباید کارهای تیم ملی هم بخوابد و در این مورد دست روی دست بگذارند، بلکه باید شرایط برای تیم ملی رو به جلو باشد. در هر صورت شرایط خوب نیست، چون برنامه‌ریزی‌ها مشخص نیست و آقایان در این وضعیت نمی‌دانند می‌خواهند چه کاری انجام بدهند.
فعلا بازی با تیم ملی کانادا جور شده که این تیم هم مثل ایران صعود زودهنگامی به جام‌جهانی را پشت سر گذاشته است. هرچند صحبت از بازی با آلبانی هم مطرح بود که ظاهرا لغو شده است.
در این شرایط بازی با کانادا بازی خوبی به‌شمار می‌رود، به‌خصوص در شرایطی که نمی‌توانند بازی خاصی را ردیف کنند، طبیعتا بازی مثمرثمر و مفیدی محسوب می‌شود.
از تیم ملی کانادا شناختی دارید؟
شناخت زیادی ندارم، چون فوتبال این کشور را دنبال نمی‌کردم، اما وقتی نتایج این تیم را پیگیری کردم، دیدم نتایج خوبی را گرفته، هرچند در گروهی برای صعود به جام‌جهانی رقابت می‌کرد که آمریکا و مکزیک نیز در آن حضور داشتند و در چنین گروهی این تیم به‌عنوان صدرنشین به جام‌جهانی صعود کرده است. بنابراین فکر می‌کنم خوب کار کرده که توانسته در چنین گروهی به‌عنوان صدرنشین صعود کند و این موضوع نشان می‌دهد این کشور برنامه‌ریزی خوبی برای فوتبالش دارد و طبیعتا تیم قابل‌احترام و خوبی به‌شمار می‌رود.
این بازی از جایی قطعی شد که گفته می‌شد بازی با کانادا شبیه‌سازی بازی با آمریکاست، اما سوال اینجاست که اصولا همسایه بودن دو کشور می‌تواند نشانه شبیه بودن فوتبال آنها باشد؟
به نظر من هم نمی‌شود گفت تیم‌های ملی کانادا و آمریکا شبیه هم هستند، اما در هر صورت در یک منطقه و حوزه و گروه قرار داشته‌اند و شاید این موضوع باعث تاثیرپذیری شده باشد، مثل تیم‌های آفریقایی که از لحاظ فنی آفریقای شمالی با آفریقای جنوبی زمین تا آسمان با هم فرق می‌کنند. به هر روی چون کانادا در همسایگی آمریکا قرار دارد و در رقابت برای صعود به جام‌جهانی با این کشور هم‌گروه بوده و با این تیم بازی کرده و موفق عمل کرده است، شاید این بازی بتواند محکی جدی برای تیم ملی قلمداد شود، نمی‌توان گفت این دو کشور شبیه به یکدیگرند، اما در این بی‌بازی بودن این دیدار برایمان بسیار خوب و مفید است.
شما 8 سال درکنار کی‌روش کار کردید و در آن سال‌ها اگر بازی بزرگی در دستور کار نبود یا به هر شکلی جور نمی‌شد، معمولا فیفادی‌ها در این 8 سال کمتر خالی می‌ماند و به هر صورت با سایر تیم‌های ملی در هر سطحی بازی دوستانه انجام می‌دادیم. برای برگزاری این دیدارها کی‌روش دست به کار می‌شد یا فدراسیون این بازی‌ها را هماهنگ می‌کرد؟
سوال بجایی را مطرح کردید. در راستای همین صحبت‌ها باید عرض کنم که اتفاقا ما بازی‌های بزرگی مثل دیدار با شیلی یا سوئد را هم انجام دادیم. اتفاقا قبل از جام‌جهانی 2018 با تیم‌هایی مانند تونس، الجزایر و ترکیه هم بازی دوستانه انجام دادیم که فکر می‌کنم این کشورها دارای تیم‌های قدَری به اندازه خودشان بودند. این دیدارها به هماهنگی و آماده‌سازی تیم ملی برای حضور در جام‌جهانی روسیه به تیم ما خیلی کمک کرد، به‌خصوص دیدار با ترکیه که آخرین بازی رسمی ما قبل از جام‌جهانی بود. البته در آن سال قرار بود با تیم ملی فوتبال یونان نیز در همان ترکیه بازی کنیم که به‌خاطر مشکلات سیاسی -که ترکیه و یونان داشتند- یونانی‌ها حاضر به سفر به ترکیه و برگزاری این بازی نشدند. با همه اینها اگر آمار آن بازی را که با ترکیه داشتیم، استخراج کنید، با توجه به اینکه این دیدار آخرین بازی دوستانه ما قبل از سفر به روسیه بود، برگزاری‌اش خیلی به ما کمک کرد. هرچند ما دو بر یک بازی را باختیم، اما این بازی باعث شد برای جام‌جهانی حدود 50 درصد از ارنج و ترکیب ما تغییر کند، یعنی برگزاری این دیدار باعث شد ضعف‌های تیم ملی بیشتر از هر زمانی مشخص شود. درواقع روزهای هدایت تیم ملی توسط کی‌روش بازی تدارکاتی خوب هم داشتیم.
اما در مقاطعی نتوانستیم برای همین آماده‌سازی تیم ملی حریفان خوب و مطرحی را پیدا کنیم.
بله، درست است، اما بالاخره سعی می‌کردیم حریف داشته باشیم، چون کی‌روش همیشه اعتقاد داشت بازی کردن بهتر از این است که اصلا بازی نکنیم و فیفادی‌ها را از دست بدهیم، کمااینکه چند فیفادی را قبل از جام‌جهانی از دست دادیم.
به این سوال پاسخ ندادید که این بازی‌ها با ارتباطات کی‌روش جور می‌شد یا هماهنگی‌های فدراسیون فوتبال؟
به هر صورت کی‌روش. ما یا سایر دستیاران وی با ارتباطاتی که با اعضای کادرفنی سایر کشورها داشتیم، سعی می‌کردیم این اتفاق بیفتد و بعضا می‌توانستیم بازی‌ها را جور کنیم. مشکلات فدراسیون فوتبال در زمینه مالی در آن زمان هم وجود داشت و از سوی دیگر برخی مسائل بودند که بعضی کشورها راضی نمی‌شدند اصلا جواب بدهند، چه برسد به اینکه بخواهند با تیم ملی ایران بازی کنند. آن روزها کی روش از ارتباط‌های خودش استفاده می‌کرد و برای تیم ملی بازی‌های تدارکاتی را ترتیب می‌داد. درواقع او در این شرایط خودش دست به کار می‌شد و از همه عوامل استفاده می‌کرد، به‌طور مثال یکی، دوبار بحث برگزاری دیدار دوستانه با تیم ملی ارمنستان پیش آمد که درنهایت به جاهایی رسید که این امر محقق نشد، اما من پیگیری‌های لازم را کردم و چون برنامه این کشور از قبل پر بود، نتوانستیم با ارمنستان بازی کنیم. ما همه پیگیری می‌کردیم تا جایی که حتی بدنساز تیم ملی اگر با بدنساز سایر کشورها ارتباطی داشت- مثلا ازبکستان- سعی می‌کرد از این ارتباط استفاده کند و با مربی یا کادرفنی آنها تماس می‌گرفت و به این ترتیب به این شکل بازی‌های دوستانه را مدیریت می‌کردیم.
از دیرباز و حداقل از زمان مدیریت علی کفاشیان به این سمت در برگزاری دیدارهای تدارکاتی همیشه یک خلأ و نقص بزرگ در فدراسیون فوتبال وجود داشته و الان هم این موضوع تبدیل به یک نقطه ضعف برای فوتبال ایران شده است. به نظر شما چرا این مشکلات وجود دارد و حل هم نمی‌شود؟
چه عرض کنم؟ عوامل متعددی در این مورد نقش ایفا می‌کنند. یک بحث این است که تیم‌ها خودشان برنامه‌هایشان را از قبل می‌چینند و فیفادی‌های خود را از یکی، دوسال قبل پر کرده و برنامه‌ها را می‌بندند، کمااینکه ما این بحث را قبلا هم داشته‌ایم که چرا این اتفاق برای فوتبال ایران رخ نمی‌دهد، حتی قبل از جام‌جهانی همیشه این بحث بوده که مثلا برای بعد از جام‌جهانی و برای فیفادی‌ها شما مکاتبات خود را انجام بدهید؛ حالا هر کسی می‌خواهد سرمربی تیم ملی باشد، اما بالاخره هر مربی هم بیاید برای محک بازیکنان و شرایط تیم ملی دوست دارد، قبل از بازی‌های رسمی بازی‌های تدارکاتی در فیفادی‌ها برگزار کند، بنابراین مشکل اصلی اینجاست که ما برنامه بلندمدت نداریم. این درحالی است که برای بعد از جام‌جهانی هم همین حالا باید برنامه‌ریزی کنیم و برای فیفادی‌ها مکاتبه داشته باشیم. حالا هرکسی که می‌خواهد سرمربی باشد، چه فرقی می‌کند؟ یعنی کشورهای دیگر به این شکل سیستماتیک کار می‌کنند که در امر برگزاری دیدارهای دوستانه‌شان مشکلی ایجاد نمی‌شود. شما مطمئن باشید کشورهایی مانند ژاپن و کره‌جنوبی در همین آسیا، این مشکلات را ندارند و برنامه‌های خود را به هر شکلی جلو می‌برند. آنها به این نگاه نمی‌کنند که بعد از جام‌جهانی مربی آنها چه کسی است و این مربی فعلی هست یا فرد دیگری است، بلکه کار را پیش می‌برند. فکر می‌کنم در راه بازی‌های دوستانه تیم ملی هیچ‌زمانی برنامه بلندمدت نداریم و به این موضوع سیستماتیک نگاه نمی‌کنیم.
چرا بازی‌های تدارکاتی با کشورهایی مانند برزیل، آرژانتین و فرانسه و ابرقدرت‌هایی از این دست هیچ‌زمان هماهنگ نمی‌شود یا مثلا باید صبر کنیم تا دری به تخته بخورد و طی هر دهه با یکی از این کشورها بازی کنیم؟ داستان چیست؟
قسمت عمده آن بحث مالی است، چون در این زمینه توقعات بالاست. طبیعتا وقتی توقعات بالاست یا باید خودتان از کانال‌های مختلف اسپانسر جذب کنید که این امر محقق شود یا مسائل دیگر باشد. درخصوص جذب اسپانسر نیز به این شکل است که اسپانسر پولی را که کشوری مانند برزیل برای بازی دوستانه می‌خواهد پرداخت می‌کند، اما خودش تمام تبلیغات را برای خودش برمی‌دارد. اتفاقا به نکته خوبی اشاره کردید که جا دارد درباره آن هم توضیحی دهم. یکی از دوستان خودم در خارج از کشور زندگی می‌کند و به‌خوبی به یاد دارم که او قبل از ریاست آقای تاج از آنجا که با شرکت‌های تبلیغاتی کار می‌کند، چندین‌بار به این دست از کشورها ایمیل زده بود، اما هر بار به من می‌گفت که فدراسیون خودمان جواب نمی‌دهد. درحالی‌که می‌گفت این شرکت‌ها حاضر هستند پول کامل را پرداخت کنند و هزینه‌ای هم به این کشورها بدهند، اما فدراسیون خودمان جوابی نمی‌دهد و این هم معضلی بود که ما آن زمان داشتیم.
در زمان سرمربیگری کی‌روش هم مواردی از این دست وجود داشت که بازی با کشورهای بزرگ قطعی شود اما یک‌باره آن اتفاق نیفتد؟
بله، مثلا بازی با یونان قبل از جام‌جهانی 2018 روسیه هماهنگ شد، اما انجام نشد.
به‌جز یونان چطور، مثلا بازی با قدرت‌های فوتبال جهان؟
صحبت از دیدار با این کشورها که قبلا اشاره کردید، مطرح نشد و اگر هم بوده من حضور ذهنی ندارم. هرچند باز هم تاکید می‌کنم که برای بازی با این کشورها باید برنامه‌ریزی بلندمدت داشت، چون برنامه این کشورها از مدت‌ها قبل پر می‌شود و اگر بخواهیم با آنها بازی کنیم باید زودتر اقدام کنیم، چون کشوری مثل آلمان برای دوسال بعد هم برنامه‌اش مشخص است. این یکی از مشکلات ماست که برنامه‌ریزی بلندمدت نداریم.
همیشه این ذهنیت وجود داشت که کی‌روش از برگزاری دیدارهای تدارکاتی با تیم‌های بزرگ فراری است و همین موضوع باعث شد در این 8 سال شاهد بازی بزرگ برای تیم ملی فوتبال ایران نباشیم.
کشورهایی مانند شیلی، سوئد، الجزایر، تونس یا ترکیه کشورهای کمی نبودند که ما با آنان بازی کرده‌ایم.
این کشورها تیم‌های خوبی دارند، اما قدرت‌های اصلی نیستند.
ما همان زمان که با شیلی بازی کردیم، قهرمان کوپاآمریکا شده بود و برای آماده‌سازی جلوی ایران به میدان آمد و بعد از آن باز هم دوباره قهرمان شد و تیم ملی این کشور در اوج قرار داشت. بیشتر و بهتر از این تیم با چه تیمی باید بازی می‌کردیم که بگوییم کی‌روش از برگزاری بازی‌های بزرگ فراری بوده است، اصلا چنین چیزی وجود نداشت. مشکلات را که خدمت‌تان گفتم. چطور می‌خواستیم با آنها بازی کنیم؟ الان شما به برزیل بگویید که پول هم داریم، چطور می‌خواهیم با آنها بازی کنیم، وقتی فیفادی‌هایش پر است. نکته آخر اینکه ما باید زمانی با کشوری مثل برزیل بازی می‌کردیم که با آرژانتین هم‌گروه بودیم، مثلا در جام‌جهانی 2014 که یک شبیه‌سازی بسیار مناسب با برگزاری بازی با تیمی قدرتمند از آمریکای جنوبی شکل بگیرد، اما به دلایلی که برشمردم این امر محقق نمی‌شد. آن زمان هم همین مشکلات مالی وجود داشت و برنامه‌های آنها پر بود و این داستان‌ها که اشاره کردیم آن زمان هم بود و حالا هم وجود دارد، یعنی این مشکلات همیشه بوده و هست.