ندا اظهری، مترجم: سرطان یکی از بیماری‌هایی است که هنوز هم نام آن ترس عجیبی بر تن بیماران می‌اندازد و به‌رغم مطالعات و دستاوردهای زیادی که طی سالیان در این حوزه انجام شده، هنوز هم برخی انواع این بیماری، قربانی می‌گیرد. درحال حاضر، تحقیقات سرطان بیش از آنکه مربوط به یک حوزه شود، چندرشته‌ای محسوب می‌شود و نه‌تنها متخصصان بالینی و زیست‌شناسان مولکولی، بلکه زیست‌شناسان محاسباتی، متخصصان آمار، متخصصان نانوتکنولوژی و مهندسان شیمی هم در این پژوهش‌ها دخیل هستند و از دانش هرکدام از آنها می‌توان در پیشبرد پژوهش‌های حوزه سرطان بهره‌برداری کرد. در سال‌های اخیر اکتشافات خوبی در زمینه سرطان صورت گرفته که علاوه‌بر اینکه دانشمندان را به درمان بسیاری از گونه‌های سرطان نزدیک کرده، آنها را قادر کرده به سرمنشأ بروز سرطان دست پیدا کنند.

شکست نیمی از تحقیقات برتر سرطان
به گزارش nature، بسیاری از دانشمندان و متخصصان بر این باورند که هیچ فرد، آزمایشگاه یا سازمانی به‌تنهایی نمی‌تواند تمام ابزارهای مورد نیاز برای مواجهه با چالش‌های مطالعاتی سرطان را دراختیار داشته باشد و از تمام ابعاد به مطالعه آن بپردازند. آنها به‌طور قطع به پس‌زمینه‌های متنوع و متخصصانی نیاز دارند که در حوزه‌های مختلف بتوانند کار پژوهش در این بیماری را پیش ببرند. درکنار همه این موارد که باعث می‌شود گروه‌های بین‌المللی محققان و دانشمندان برای تحقیقاتی موثرتر و موفق‌تر گردهم می‌آیند، موانع بازتولید نتایج پیش‌بالینی هم شامل ارتباطات غیرمفید نویسنده نیز مزید بر علت می‌شود اما منتقدان این‌گونه استدلال می‌کنند که تلاش‌های تکراری که تنها یک‌بار انجام می‌شوند، کل داستان را بیان نمی‌کنند. به‌عنوان مثال، تلاش‌های 8ساله‌ای که بالغ بر 2میلیون دلار بودجه صرف آن شده بود تا تحقیقات پیش‌بالینی موثری در حوزه سرطان انجام دهند که متاسفانه نتایج به دست آمده نگران‌کننده بود. کمتر از نیمی از آزمایش‌های انجام‌شده نیاز به بررسی‌های موشکافانه‌ای دارند. این پروژه که یکی از قوی‌ترین مطالعات تکرارپذیری است که تاکنون انجام‌شده، نشان می‌دهد چگونه موانعی ازجمله پروتکل‌های تحقیقاتی مبهم و نویسندگان غیرهمکار، این ابتکار را 5سال به تاخیر انداخته و دامنه آن را به نصف کاهش داده‌اند. فقدان همکاری بین محققان و دانشمندان و نیاز به تغییر پروتکل‌ها در آزمایش‌هایی که در دست انجام است، خود یکی دیگر از مشکلاتی است که فرآیندهای تحقیقاتی را با تاخیر مواجه می‌کنند. به‌عنوان مثال، در یکی از آزمایش‌هایی که یک گروه تحقیقاتی روی سرطان انجام داده‌اند، به 197هفته زمان برای تکرار تحقیقات خود نیاز دارند که هزینه هر بار آزمایش هم حدود 53هزار دلار می‌شود که دوبرابر مبلغ اولیه اختصاص‌یافته به این آزمایش‌هاست. اما به‌نظر می‌رسد بودجه‌ای که به پروژه داده شده، نتوانسته خواسته‌های اولیه محققان را برآورده کند. معمولا آزمایش‌هایی که وسعت بالایی دارند، باید دوباره انجام شوند که در این میان، آزمایش‌های حیوانی از همه دشوارتر است، به‌طوری‌که آزمایش‌هایی که روی نمونه‌های زنده انجام می‌شوند معمولا اثر کمتری نسبت به آزمایش‌های آزمایشگاهی دارند.

 بودجه 2 میلیارد دلاری برای کاهش 50 درصدی مرگ‌ومیر
در سال2016، جو بایدن مرکز سرطان Moonshot را با ماموریت تسریع روند پیشبرد تحقیقات در حوزه سرطان راه‌اندازی کرد. در این مرکز، محققان و پزشکان تمام انرژی و توان خود را صرف تحقیق و مطالعه در حوزه سرطان کردند. ازجمله اهداف این مرکز می‌توان به تسریع اکتشافات علمی در حوزه سرطان، تقویت همکاری‌های بیشتر میان محققان و بهبود به اشتراک‌گذاری اطلاعات اشاره کرد. بایدن در فوریه2022 با تایید کنگره آمریکا، با تزریق بودجه‌ای 8/1میلیارد دلاری، جان تازه‌ای به این مرکز سرطان بخشید تا درقالب برنامه‌ای 25ساله که از 5سال پیش تاکنون آغاز به‌کار کرده، بتواند میزان مرگ‌ومیر بیماران مبتلا به سرطان را تا 50درصد کاهش دهد و تجربه تازه‌ای از ابتلا به سرطان برای این بیماران رقم بزند. البته این مبلغ شاید خیلی زیاد به‌نظر برسد اما با احتساب سرمایه‌گذاری سالانه‌ای که صورت می‌گیرد، بازهم مبلغ ناچیزی درمقابل هزینه‌هایی است که صرف تحقیقات سرطان می‌شود. البته کنگره اعلام کرده که سالانه حدود 5درصد به بودجه موسسه ملی سرطان آمریکا اضافه می‌شود که صرف پیشبرد همین پروژه تا 20سال آینده خواهد شد. البته این مرکز، بیش از 240پروژه حول محور تحقیقات سرطان را در دست دارد و به‌دنبال تحقیق و مطالعه روی درمان‌هایی است که سیستم ایمنی بدن را برای مقابله با سرطان‌ها تحریک می‌کنند.

 سرنخ‌هایی از ژنوم تومورهای سرطانی
محققان در مطالعات خود به الگوهایی از جهش‌هایی رسیده‌اند که ممکن است علت بروز سرطان را نشان دهند. محققان با غربالگری صدها میلیون جهش نهفته در ژنوم بیش از 12هزار تومور، الگوهایی از تغییرات DNA را شناسایی کرده‌اند که می‌توانند سرنخ‌هایی از علل ژنتیکی و محیطی سرطان ارائه دهند. آنها در مطالعات جدید خود الگوهای جهش‌یافته نادری را پیدا کرده‌اند که نمی‌توان آنها را از مجموعه‌های داده کوچک‌تری به دست آورد. زمانی که این تعداد کلی ژنوم دراختیار است، دانشمندان توان بیشتری دراختیار داشته و قادرند مجموعه کامل‌تری از نشانه‌های جهش‌های ژنتیکی را ایجاد کنند. هنوز این تحقیقات مراحل ابتدایی خود را سپری می‌کند اما قابلیت‌های زیادی در تشخیص و شناخت این تومورها ایجاد شده است. یک سلول سرطانی می‌تواند حاوی صدها هزار جهشی باشد که گاهی به بیش از یک‌میلیون هم می‌رسد اما تنها تعداد انگشت‌شماری از این جهش‌ها به‌طور مستقیم منجر به گسترش تومورهای سرطانی می‌شوند. محققان سال‌ها به بررسی داده‌های ژنومی این مولدان سرطان پرداخته‌اند به این امید که بتوانند به درمان‌های جدید دست یابند. البته بسیاری از جهش‌ها بدون اینکه حرکتی انجام دهند، باقی می‌مانند. برخی از عوامل ایجادکننده سرطان، الگوهای مشخصی از تغییرات DNA را ایجاد می‌کنند، به‌عنوان مثال اشعه ماورای بنفش می‌تواند باعث شود یک پایه DNA به‌نام «سیتوزین» با پایه دیگری به‌نام «تیمین» در مکان‌های خاصی در ژنوم جایگزین شود. چنین تغییراتی اغلب در ملانوم یافت می‌شود. یکی از زیست‌شناسان محاسباتی دانشگاه کمبریج معتقد است این الگوی جهش‌ها را می‌توان به ردپایی در یک ساحل شنی تشبیه کرد. ردپاها ممکن است تصادفی به‌نظر برسند اما این‌گونه نیست؛ آنها به‌دلیل خاصی ایجاد شده‌اند. بزرگ‌ترین مطالعاتی که روی نشان‌های جهش‌های ژنتیکی انجام‌ شده، در سال2020 منتشر شد که در آن، حدود 5000توالی کلی ژنوم از نمونه‌های تومور جمع‌آوری شده در خلال تلاش محققان بین‌المللی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. محققان در مطالعات اخیر بیش از 12هزار ژنوم سرطان را تجزیه و تحلیل و سپس محققان از داده‌های قبلی برای تغییر یافته‌های خود استفاده کردند. آنها از ابزارهای تحلیلی جدید و الگوریتم‌ها برای بررسی هزاران جهش بهره بردند. محققان در این تحقیقات، تمام نشان‌های جهش‌های معمول را به‌دست آوردند. بعید به‌نظر می‌رسد که فرآیندهای اصلی در این مرحله از دست رفته باشند. اما شکار این نشان‌های جهش‌ها که در کمتر از یک‌درصد تومورها در یک اندام خاص رخ می‌دهد، با پیشبرد پروژه‌های ژنوم سرطان در دنیا ادامه خواهد یافت. همچنین محققان امیدوارند در جست‌وجو برای کشف نشان‌های جهشی بیشتر، بتوانند منشأ جهش‌های مرموزتر را که با بروز سرطان در ارتباط نبوده‌اند، شناسایی کنند. آنها برای بررسی انواع دیگری از تغییرات ژنتیکی، روی تغییراتی بین یک و سه حرف DNA تمرکز می‌کنند اما توالی‌های DNA را نیز می‌توان حذف یا اضافه یا دوباره مرتب کرد. این یافته‌ها، محققان را در کشف درمان‌های جدید سرطان که برای هر فردی منحصربه‌فرد باشد، امیدوار می‌کند.

نوآوری‌های تحقیقات سرطان

به‌رغم اینکه سرطان یکی از علل اصلی در مرگ‌ومیر مردم دنیا به‌شمار می‌رود، شناسایی سرطان در مراحل اولیه، روند درمانی آن را بهبود می‌بخشد. تاکنون تحقیقات دانشمندان، راهکارها و دستاوردهایی را برای درمان انواع سرطان‌ها به‌دنبال داشته است.

 مفهوم تازه‌ای برای درمان سرطان مغز
 «گلیکوبلاستوما» چندشکلی نوع شدیدی از سرطان مغز است که گزینه‌های درمانی بسیار محدودی برای درمان آن وجود دارد. محققان از طریق آزمایش‌های بالینی گران‌قیمت دریافتند که واکسن‌های سلول دندریتیک می‌تواند طول عمر این بیماران را افزایش دهد. با وجود اینکه آزمایش‌های بالینی کنترل‌شده اتفاقی با موفقیت انجام نشده، محققان به‌دنبال چالش‌زا بودن این آزمایش هستند. آنها با استفاده از راهکارهای ترکیبی جدید ایمنی درمانی ضدسرطان که می‌توان آن را با درمان‌های اولیه استفاده کرد، روند تشخیصی بیماران را بهبود بخشد. این تحقیقات نشان می‌دهد ایمنی درمانی می‌تواند طول عمر بیماران را به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهد. تومورهای مغزی، عامل اصلی مرگ‌ومیر ناشی از سرطان در مردان 20 تا 39سال و چهارمین علت شایع مرگ زنان در همین رده سنی به‌شمار می‌رود. واکسن‌های سلول دندریتی از نمونه ایمنی درمانی موثر برای این نوع سرطان است. سلول‌های دندریتی به سیستم ایمنی در شناسایی و حمله به سلول‌های غیرعادی مانند سلول‌های سرطانی کمک می‌کند. دانشمندان برای تولید واکسن، سلول‌های دندریتی را درطول آنتی‌زن‌های خاص سرطانی در شرایط آزمایشگاهی رشد می‌دهند. سپس تزریق واکسن، سیستم ایمنی بدن را برای حمله به سلول‌های سرطان تحریک می‌کند.

 درمان سرطان تخمدان در مراحل پایانی
 سرطان تخمدان یکی از خطرناک‌ترین نوع سرطان‌هاست. استفاده از شیوه درمانی ترکیبات شیمی‌درمانی مبتنی‌بر پلاتین معمول‌ترین شیوه درمانی است؛ درحالی‌که برخی سلول‌های تومور نسبت به داروهایی که مورد استفاده قرار می‌گیرند، مقاومت می‌کنند. درمان‌های VBL ازجمله VB-111  یکی  از راه‌های ژن درمانی ضدسرطانی جدید است که با مختل کردن خون‌رسانی به تومور و بازسازی سلول‌های ایمنی برای مقابله با تومور، محیط اطراف تومورها را مورد هدف قرار می‌دهند. آزمایش‌های بالینی نشان می‌دهند این روش درمانی ایمنی بوده و اثر مثبتی روی سرطان تخمدان به‌جا گذاشته است VB-111 به‌عنوان یک داروی تزریقی وریدی هر 6 تا 8هفته طراحی شده است. این دارو به‌عنوان درمان کلاس برتر، عملکردی منحصربه‌فرد دارد که به‌جای هدف قرار دادن سلول‌های تومور، منابع خونی را که از طریق عروق خونی به تومور می‌رسد، هدف می‌گیرند. تومورها باید برای رشد خود، عروق خونی جدیدی ایجاد کنند تا به اکسیژن و مواد مغذی‌ کافی دسترسی داشته باشند. مسدود کردن این منابع تغذیه‌ای برای تومور، باعث کوچک‌شدن آنها می‌شود. همچنین این واکسن، سیستم ایمنی را در تومور فعال می‌کند که باعث حمله بدن به سلول‌های تومور می‌شود.

 درمانی جدید برای سرطان ریه
سرطان ریه هم مانند بسیاری دیگر از انوع سرطان که قابل درمان هستند، اگر در مراحل ابتدایی شناسایی شود، درمان می‌شود. با وجود شیوه‌های درمانی مختلفی که برای درمان سرطان ریه وجود دارد، محققان از روش «برداشتن برونکوسکوپی مایکروویو (BMA)»  در درمان این سرطان استفاده کرده‌اند که بی‌خطر و موثر به‌نظر می‌رسد. محققان دانشگاه هنگ‌کنگ چین نتایج چند شیوه جراحی شامل «از بین بردن به روش بسامد رادیویی (RFA)»، «از بین بردن به روش مایکروویو(MWA)»  و روش «انجماد(CRA)» را روی بیماران مبتلا بررسی کرده‌اند. روش «برداشتن برونکوسکوپی مایکروویو (BMA) » که عمل برداشتن بخش یا بافتی از بدن است، معمولا روش غیرتهاجمی‌تری به‌شمار می‌رود. هدف تمام روش‌هایی که با این فناوری انجام می‌شوند، برداشتن بافت مرده‌ای است که در حاشیه بافت سرطانی ایجاد می‌شود تا از این طریق بتوان از عود سرطان جلوگیری کرد.
بسته به محل و اندازه جراحت، روش RFA با تصویربرداری از CT یا سونوگرافی هدایت می‌شود. در این فناوری، محققان انرژی الکترومغناطیسی را برای اعمال اثر حرارتی به تومور اعمال می‌کنند. این روش قادر است تومورهایی با اندازه کوچک و متوسط را از بین ببرد. در روش MWA نیز بافت‌های سرطانی تا دمای بالای 150درجه سانتیگراد حرارت داده می‌شوند که این دما برای تومورهای سرطان مرگبار است. اما به‌تازگی، محققان از شیوه جدید و موثر «برداشتن برونکوسکوپی مایکروویو(BMA)» برای درمان سرطان ریه استفاده می‌کنند. برونکوسکوپی نوعی فناوری برای تصویرسازی قسمت داخلی راه‌های هوایی با هدف تشخیص و درمان است. این روش تا حد کمتری بافت‌های پوشاننده ریه را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و احتمال کاشت لوله سوزنی‌شکل در این روش کمتر است. دستیابی به قسمت‌های دور از دسترس ریه نیز با این روش تسهیل شده است.