طرح شفافیت قوای سه‌گانه روز چهارشنبه با بیش از 200 امضا توسط نمایندگان مجلس با قید دوفوریت تقدیم هیات‌رئیسه شد و طبق آیین‌نامه داخلی مجلس باید هفته آینده در دستورکار صحن قرار گیرد. در اینباره، گفت‌وگویی با اقبال شاکری، نماینده مردم تهران در مجلس داشتیم که در ادامه می‌خوانید.
همان‌طور که می‌دانیم، شفافیت از ابتدای شکل‌گیری مجلس یازدهم از مطالبات جدی مردم بوده و می‌توان آن را همچنین یکی از پروژه‌های مهم مجلس دانست. چند مدت قبل برای رای‌گیری به صحن آمد و با نظر نمایندگان، کلیات آن رد و از دستورکار خارج شد. سپس قرار بر این شد که با اعمال یک‌سری اصلاحات، مجدد به صحن بازگردد. این طرح درحال‌حاضر در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
درحال‌حاضر کمیسیون کارهای آن را انجام داده و این طرح، آماده ورود به صحن است، نمایندگان بهطورکلی و البته از نظر من همه، به‌دنبال این هستند که شفافیت، به تمام ارکان اجرایی کشور تسری پیدا کند و این شفافیت، در کارکرد دستگاه‌های اجرایی هم اعمال شود تا ما استقرار شفافیت را در کل کشور شاهد باشیم. تسری آن به کل دستگاه‌های اجرایی، یکی از خواسته‌های عموم نمایندگان است.
یعنی این طرح همچنان در کمیسیون آیین‌نامه داخلی مورد بررسی قرار می‌گیرد یا برای بررسی بیشتر آن کمیسیون دیگری دست به‌کار شده است؟
مسئولیت اصلی آن را کمیسیون آیین‌نامه داخلی مجلس برعهده دارد.
چنان‌که میدانید، طرح شفافیتی با قید دوفوریت تقدیم هیات‌رئیسه مجلس شده است و احتمالا در جلسه علنی پیش‌‌روی مجلس بررسی خواهد شد. پرسش این است که آیا این طرح شفافیتی که مرتبط با سه قوه است، با آن طرح شفافیت قبلی در کلیات متفاوت است یا خیر، همان کلیات است که صرفا در مواردی اصلاح شده؟
درباره درخواست استقرار شفافیت در سه قوه باید به این نکته توجه کرد که بهطورکلی، همه با بحث شفافیت موافق هستند. چیزی که در مجلس مطرح بود، بحث شفافیت آرا به این معنا بود که در مواقع خاصی، آرا نمایندگان به‌صورت علنی نمایش داده شود. ما به اتفاق تعدادی از نمایندگان اعلام کردیم که داوطلبانه حاضر هستیم این کار(شفافیت) را انجام دهیم و انجام هم می‌دادیم. علاوه‌بر این مساله، میخواهیم شفافیت آرا به کل کشور تسری پیدا کند. این بود که باعث شد هفته پیش در اینباره مجدد امضاء جمع‌آوری و به هیات‌رئیسه تحویل شود. این طرح در تکمیل آن شفافیت آرا است. همان‌طور که میدانید درحال‌حاضر همه‌چیز مجلس شفاف است و تنها یک نکته بود که ما در این‌رابطه مطالبه می‌کردیم و آن، اضافه شدن موردی بود که در مواقع خاص این امکان را به همه بدهد تا رای اعضای کمیسیون‌ها و نمایندگان در صحن مجلس را ببینند. شما هر روز صحن مجلس را به‌‌طور زنده می‌‌بینید، به همه نطق‌‌ها، طرح‌ها، لوایح، تحقیق و تفحص‌ها و امثالهم دسترسی دارید و همگی پخش میشود. چیزی در مجلس غیرشفاف نیست. می‌توان گفت مجلس نسبت به سایر دستگاه‌ها بیشترین شفافیت را دارد. بحث شفافیت آرا هم که به آن اضافه شد از این جهت مورد توجه است که بتوانیم در برخی موضوعات خاص که حساسیت بالایی هم دارد، اعلام کنیم نظرات نمایندگان به چه ترتیب بوده است. وقتی تمام بودجه، اجراییات و اقدامات با دولت است، توقع می‌رود که این شفافیت، به دولت هم تسری پیدا کند. برای شفافیت حرکت کرده‌ایم اما در آن متوقف نشده‌ایم. میخواهیم این در کل کشور انجام شود. مثال تسری پیدا کردن شفافیت به سایر دستگاه‌ها، درگاه الکترونیکی مجوزهای کسب‌وکار است. یعنی از زمانی که قرار شد همه‌چیز به‌صورت الکترونیکی انجام شود و دیگر فرآیند تایید و رد فیزیکی و غیرشفاف ادامه پیدا نکند، شاهد نمونه‌ای از شفاف‌سازی بودیم. با توجه به این مواردی که گفته شد، تقاضای نمایندگان این است که در دستگاه‌های اجرایی هم شاهد شفاف‌سازی باشیم. به نظرم نمایندگان مشکل خاصی با این مساله ندارند.
پس با این اوصاف، احتمال تصویب آن خیلی بالاست؛ درست است؟
بله، به‌نظرم با این اصلاحاتی که صورت گرفته، این‌طور خواهد بود. نکته جالب‌توجه دیگر آن است که به‌نظرم محدود کردن مطالبه‌گری شفافیت به صرف شفافیت آرا، اجحاف در حق مردم است. این خیلی محدوده کوچکی است. فرض کنید لایحه هم آمد و به هر دلیلی این لایحه اهمیت بالایی داشت، استعلام گرفتند، تعدادی نظر موافق دادند و تعدادی نظر مخالف، یک‌سری هم ممتنع دادند، خب کارکرد این به‌خودی‌خود در جامعه چیست؟ یعنی بر فرض مثال چه اتفاقی برای بهبود وضعیت مردم صورت می‌گیرد؟ از یک‌جهت می‌‌‌گوییم زمانی‌که آرا شفاف شود، نمایندگان و خود بنده، وقتی میخواهیم رای دهیم، بیشتر از قبل دقت و بررسی می‌کنند و می‌کنیم و مثلا نمایندگان درنتیجه شفافیت بیشتر روی آن موضوع مطالعه می‌کنند، چون قرار است رایی که داده‌‌ایم، اعلام شود و با قدرت از آن دفاع کنیم. اما مساله اینجاست که زندگی، معیشت و اقتصاد مردم، همچنین کسب‌وکار مردم، تنها به این مرتبط نیست. موضوع برقراری شفافیت در کل دستگاه‌های اجرایی، به‌نظرم مهم‌ترین بحثی است که مجلس از اول دنبال آن بوده و همچنان باید آن را دنبال کرد تا به سرانجام برسد.
با توجه به اینکه طرح شفافیت سه قوه به هیات‌رئیسه مجلس رسیده است، آن طرح قبلی که دارد تکمیل میشود بعد از به‌نتیجه رسیدن این طرح اعلام وصول شده و درباره آن رای‌گیری صورت خواهد گرفت؟ اولویت بررسی با کدام طرح است؟
قبلی در دستور صحن هم قرار گرفته است اما نکته در این است که مثلا احتمال دارد طرح جدیدی که مطرح شده با آن ادغام، یا برفرض مثال به‌عنوان تکمیل‌کننده همان طرح قبلی مطرح شود و به‌صورت یک‌جا مورد رسیدگی قرار گیرد.
پس هنوز ادغام نشده، درست است؟
خیر. هنوز این اتفاق نیفتاده اما [بررسی بیشتر آن] در دستورکار است.
باید به این مساله توجه داشته باشیم که لازم است شفافیت در اقدامات دستگاه‌ها پیگیری شود. این مساله خیلی مهم‌تر از قسمت اول(شفافیت آرا نمایندگان) است. شفافیت تصمیم‌گیری در ارکان تصمیم‌گیر دولت خود را نشان دهد. فکر میکنم برای اولین‌بار بود که به‌صورت رسمی نام ابربدهکاران بانکی اعلام شد و در این رابطه شفاف‌سازی صورت گرفت. باید توجه کرد که این اولین اقدام است، بعد از آن چه میشود؟ اینکه بعد از آن چه اتفاقی می‌افتد نکته مهمی است. حالا شما اسامی را هم اعلام کردی، حتی شاید اگر بروید با آنهایی که نام‌شان اعلام شده، مصاحبه کنید چند دلیل و توجیه برای شما مطرح کنند. بعد از آن قرار است چه اتفاقی بیفتد؟ برای آنهایی که در این زمینه قصور کرده‌اند، تقصیر داشته‌اند و از آنها بدهی‌هایشان را مطالبه‌گری نکرده‌اند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ با آنهایی که بدهکار بوده‌‌اند، پول مردم را بلوکه کرده و برنگردانده‌اند، چه برخوردی میشود؟ اینها به‌نظرم باید شفاف شود، تمام موضوعات دیگر هم به همین صورت است.
پس به‌نظر شما فعلا اولویت با پیگیری طرح استقرار شفافیت در قوای سه‌گانه است؟
هرچقدر در این مسیر حرکت کنیم به نفع مردم و کشور است، با شرایطی که داریم، برقراری این شفافیت، از اتلاف منابع کشور جلوگیری خواهد کرد.
نکته‌‌ای که درباره این طرح به‌نظر می‌رسد آن است که نهادهای نظارتی از آن مستثنی شده‌اند و این امکان وجود دارد که برخی آرا و تصمیم‌هایشان به‌صورت شفاف منتشر نشود؛ در اینباره چه توضیحی دارید؟
مفاد این طرح منطبق با قانون است. یعنی هرچه در قانون مستثنی شده است، ما هم آن را مستثنی می‌کنیم، اینها طبق تصریح قانون است، مشکلی از این بابت وجود ندارد. باز هم اعلام میکنم، مهم‌ترین جا برای استقرار شفافیت دولت است. یعنی هر میزان شفافیت عملکرد، تصمیم‌گیری و مالی در دولت بیشتر شود، دولت موفق‌تر شده و متوجه خواهد شد کدام بخش آن خوب کار کرده و کدام بخش خوب کار نمی‌کند.
در این رابطه بیشتر بخوانید:
مجلس توپ شفافیت را به زمین همه قوا انداخت (لینک)
عملکرد مجلس شفاف‌تر از سایر قواست (لینک)
مجلس باید شفافیت را از خودش شروع کند (لینک)
شفافیت نداشتن نهادهای دیگر از علل رد طرح شفافیت در مجلس بود (لینک)