علی مزروعی، خبرنگارگروه سیاست: رهبر انقلاب روز سهشنبه در دیدار با کارگزاران نظام بحثی را نیز به سیاست خارجه اختصاص و راهکارهایی را درمورد انتقاد به روند مذاکرات وین ارائه دادند و در ادامه به مباحث منطقهای پرداختند و عربستانسعودی را هم مخاطب توصیهای دلسوزانه قرار دادند و گفتند: «چرا به جنگی که میدانید احتمال پیروزی در آن را ندارید ادامه میدهید؟ راهی پیدا کنید و خود را از این معرکه خارج کنید.» در گفتوگویی که با نوذر شفیعی، کارشناس مسائل بینالملل داشتیم، مشروح پیام صحبتهای رهبر انقلاب به منتقدان مذاکرات وین و همچنین دولت عربستانسعودی مورد بحث قرار گرفته است. او اصل مذاکره برای حل اختلافات را لازم میداند و معتقد است افراد باید ضمن توجه به این اصل که مذاکره یکی از مکانیسمهای اصلی ایران برای حل اختلافات است، انتقاداتشان به تیم مذاکرهکننده را بیان کنند. متن مشروح این گفتوگو را در ادامه میخوانید.
درمورد روند مذاکرات وین در دولت سیدابراهیم رئیسی طیفهای مختلف سیاسی انتقادهایی را وارد میدانند. آیا میشود از انتقادهای رادیکال اینگونه تعبیر کرد که منتقدان اصل مذاکره با طرف غربی را نفی میکنند؟ در غیر این صورت لازمه انتقاد صحیح به تیم مذاکرهکننده را چه عواملی میدانید؟
برای حل شبههای که درباره فعالیتهای هستهای ایران در ذهن بعضیها شکل گرفته است، ما باید در ابتدا به این نکته توجه کنیم که اساسا ورود به مذاکرات آیا تصمیم تمام نظام یا برخی افراد است؟ از نگاه من ورود به مذاکره سیاست کلان جمهوری اسلامی است و ساختار حکمرانی به این نتیجه رسیده که مذاکرات باید اتفاق بیفتد. نکته دوم این است که مذاکره و گفتوگو از مکانیسمهای اصلی سیاست خارجی ایران هستند، یعنی ایران ارادهاش این است که اختلافات را به هر دلیلی که باشد از طریق مذاکره حل کند. این امر تصمیمی است که ساختار جمهوری اسلامی ایران در حوزه سیاست خارجی انتخاب کرده است و روی اصل این مساله نزاعی وجود ندارد.
علیرغم این اصلی که مطرح کردید، مذاکرات وین مدتی است متوقف مانده است. دلیل این توقف چه عاملی است؟
پیشمذاکره، مذاکره و پسمذاکره سهمرحله فرآیند مذاکره است. در جمهوری اسلامی ایران ساختار از طریق مکانیسم پیشمذاکره، محتوای مذاکرات را تعیین میکند، یعنی ما از قبل میدانیم که چه میخواهیم و حتی میدانیم طرف مقابل چه انتظاری دارد. منتها اینها همه ذهنی هستند و در واقعیت همیشه بین ذهن و عین تفاوت بروز میکند، بنابراین ممکن است دستور کار مذاکرات برای خودمان مشخص باشد اما زمانی که در پشت میز مذاکرات قرار میگیریم با شرایط جدیدی مواجه میشویم. این موارد ممکن است مذاکرات را متوقف کند یا از سرعت آن بکاهد.
درهرحال در مذاکرات وین نیز صدر و ذیل انتظارات ایران از مذاکرات مشخص است. مقاممعظمرهبری در اظهاراتشان شروطی را مطرح کردهاند که باید بهعنوان اصول بنیادین مذاکرات قرار گیرد.
قوانین مجلس و تدابیر شورایعالی امنیت ملی نیز دامنه مذاکرات را تعریف کرده است. این سه جزء منابع ما برای مذاکرهاند. در مذاکره دو حد درباره حداکثر و حداقل مذاکرات داریم.
هنر دیپلماتها این است که هرقدر میتوانند از حداقلها بهسمت حداکثرها حرکت کنند. بحث اصلی نیز اینجاست. اگر در مواضع طرف ایرانی موضعگیری سخت نسبت به مذاکرات را میبینیم به این دلیل است که به انتظارات ایران پاسخ قانعکننده داده نشده است.
پیام صحبت رهبر انقلاب خطاب به عربستان در زمانی که صحبت از مذاکرات دوجانبه بین ایران و عربستان مطرح است، چیست؟
جایگاه افراد در ساختارهای سیاسی و کارکردهایشان متفاوت هستند، بنابراین اظهارات رهبری یک کارکرد پیدا کردهاند و اظهارات مقامات سیاسی ما نیز میتوانند کارکرد دیگری پیدا کنند، البته هر دو یکدیگر را درک میکنند و پیام هم روشن است.
پیام به عربستان این است که چارهای جز مذاکره و تن دادن به حقیقت ندارد. این خط از زبان رهبری به شیوهای و از زبان دیپلماتها به شیوه دیگری بیان میشود. این امر ناشی از تفاوت در جایگاههاست.
در این رابطه بیشتر بخوانید:
اصلاح فضای انتقادی درباره مذاکرات هستهای (لینک)
نباید تیم مذاکرهکننده تضعیف شود (لینک)