حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگویی تلویزیونی به تشریح دستاوردهای دولت سیزدهم در عرصه دیپلماسی و اولویت‌های دستگاه سیاست خارجی پرداخت.
* به دنبال این هستیم که یک توافق خوب، قوی و پایدار در وین حاصل شود
وزیر خارجه درباره مذاکرات وین اعلام کرد: واقعا ما به دنبال این هستیم که یک توافق خوب، قوی و پایدار در وین حاصل شود. اصلا این طور نیست که ماه‌ها حضور در وین و زحمت همکار خوب آقای دکتر باقری و تیمی از خبرگان وزارت خارجه و همچنین خبرگانی از بخش‌های نفت، بانک مرکزی و اقتصاد و سایر بخش‌های مرتبط در کشور با موضوع مذاکرات وین برای لغو تحریم‌ها ماه‌ها وقت بگذارند و ما به دنبال توافق نباشیم.
وی افزود: هدف ما از حضور در وین برداشتن حداکثری تحریم‌هاست. حتما ما علاقه‌مند هستیم همه تحریم‌هایی که از ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ تاکنون به صورت یکجانبه توسط آمریکایی‌ها به شکلی غیرقانونی و ظالمانه اعمال شده برداشته شود. اما در این مرحله از مذاکرات گفت‌وگوها در چارچوب لغو تحریم‌هایی است که در توافق سال ۲۰۱۵ میلادی حاصل شد که به برجام معروف است.
امیرعبداللهیان ادامه داد: در مورد برجام از فردای توافق، حتی همکاران من که نقش فعالی در تدوین آن متن داشتند می‌گفتند که اگر قرار بود این متن یک بار دیگر مورد بازنگری قرار بگیرد، حتما ایراداتی در آن وجود داشت. این دیدگاه وجود دارد که برجام همچنان برای بازگشت کشور به چرخه طبیعی اقتصاد و تجارت مطلوب نیست. هر چند تحریم‌های متنوعی را در حوزه نفت و مشتقات نفتی و پتروشیمی از میان برمی‌دارد، هر چند چرخه مالی را در سیستم بانکداری در اختیار ما قرار می‌دهد که همه ارزهای متعارف و موجود در سیستم بانکی به استثنای دلار که این هم از ایراداتی است که در برجام در سال ۲۰۱۵ درباره آن توافق حاصل نشد و دلار حذف شده و شاید هم فرصت خوبی را ایجاد کرده که خارج از ارز دلار بتوان اقداماتی را در قبال ارزهای ملی و غیره انجام داد.
رئیس دستگاه دیپلماسی افزود: اینکه ارزهایی غیر از دلار بتواند در سیستم بانکی عرضه و چرخش پیدا کند و مهمتر از همه اینکه ما بتوانیم نفت خود را بدون محدودیت در چارچوب توافقات اوپک به فروش برسانیم و پول آن را در سیستم رسمی بانکی دریافت کنیم بدون اینکه کسی مداخله‌ای داشته باشد که این پول را آیا صرف کالاهای انساندوستانه می‌کنیم یا کالاهای اساسی یا نیازهایی که کشور در عرصه‌های مختلف دارد و در عین حال برداشته شدن تحریم فلزات گرانبها، کشتیرانی، بنادر، خرید هواپیما و خرید قطعات هواپیما و بسیاری از حوزه‌های دیگر.
* روزی که توافق در وین اعلام شود توافق فراتر از برجام نخواهد بود
وی بیان کرد: ولی یک ایرادی در این کار وجود دارد، اینکه ما در قالب برجام از تحریم‌های ثانویه آمریکا صحبت می‌کنیم و تحریم‌های ثانویه آمریکا برداشته میشود. پیشرفت‌های مهمی در این موضوع حاصل میشود. پس یک محدودیت اساسی وجود دارد و اینکه مذاکرات ما از دریچه برجام با همه محدودیت‌هایی که دارد انجام میشود و روزی که توافق در وین اعلام شود توافق فراتر از برجام نخواهد بود.
وزیر خارجه افزود: البته ما در مذاکرات همچنان تلاش داریم در هر حوزه‌ای که ممکن است آن جایی که در راستای تامین حداکثری حقوق و منافع ملت فراتر از آن حصارهای برجامی که دور ما کشیده شدند، بتوانیم امتیازاتی را به دست بیاوریم. در حوزه لغو تحریم‌ها، با نواقصی که برجام دارد تا به امروز توانستیم پیشرفت‌های بسیار بزرگی را تا امروز داشته باشیم. طبعا هر مذاکره‌ای وقتی به نقطه پایانی می‌رسد و در نقطه پایانی یک، دو یا چهار پنج موضوع باقی می‌ماند، در میز چانه زنی سیاسی طرف‌ها سخت‌گیری‌های خودشان را دارند و هر طرفی می‌خواهد امتیاز بیشتری را بگیرد. ما امروز در این مسیر هستیم.
* بایستی جایگاه و نقش سپاه و شأن قانونی سپاه به عنوان مهمترین بخش امنیتی و دفاعی کشور ما مورد توجه قرار بگیرد
وی همچنین گفت: موضوع خارج کردن لیست اشخاص حقیقی و حقوقی از لیست قرمز و از مجموعه تحریم‌ها و اقدامات یکجانبه‌ای که آمریکایی‌ها علیه ایران اعمال کرده‌اند یکی از موضوعات جدی مذاکرات اخیر ما در وین است. وقتی می‌گوییم اشخاص حقیقی و حقوقی، در حوزه اشخاص حقوقی برخی از هولدینگ‌ها (شرکت‌های) بزرگ اقتصادی ما قرار دارند برخی از موسسات بزرگ حکومتی ما قرار دارد یکی از موضوعات مربوط به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است. در موضوع سپاه پاسداران حتما آنچه برای ما مهم است این است که بایستی جایگاه و نقش سپاه و شأن قانونی سپاه به عنوان مهمترین بخش امنیتی و دفاعی کشور ما مورد توجه قرار بگیرد. ما در این رابطه پیام‌هایی را با آمریکایی‌ها تبادل کرده‌ایم.
* مقامات عالیتربه سپاه می‌گویند اگر به نقطه‌ای رسیدید که موضوع سپاه مطرح بود موضوع سپاه نباید مانعی برای شما باشد
وزیر خارجه ادامه داد: لذا این یکی از موضوعاتی است که همچنان در دستورکار ماست. البته مقامات عالیرتبه سپاه به ما در وزارت خارجه نکته‌ای را همواره یادآوری می‌کنند و می‌گویند شما در راستای منافع کشور هر آنچه را لازم است انجام دهید و اگر به نقطه‌ای رسیدید که موضوع سپاه مطرح بود موضوع سپاه نباید مانعی برای شما باشد. این را می‌گویند و به نظر من در واقع به نوعی مقامات عالی سپاه از خودگذشتگی نشان میدهند و ایثارگری خودشان را به حد اعلا می‌رسانند که اگر واقعا دیدید منافع کشور در این توافق جمع بندی این است که دارد حاصل میشود اصلا موضوع سپاه پاسداران جزو اولویت‌هایتان قرار نگیرد.
وی گفت: ولی ما با در نظر گرفتن جمیع مسائل کشور و منافع مردم و با نگاه به رویکرد آمریکایی‌ها، بالاخره سپاه از مجموعه‌ای از اشخاص تشکیل شده و سازمانی را در خدمت به کشور و مردم تشکیل داده و وقتی می‌گوییم سپاه یعنی سردار حاج قاسم سلیمانی. هیچگاه ما به خودمان اجازه نمی‌دهیم که در کنار سایر مسائل لاینحلی که همچنان با طرف آمریکایی باقی مانده، علیرغم مجوزی که مقامات عالیرتبه سپاه به ما میدهند، به طرف آمریکایی بگوییم موضوع سپاه برای ما قابل حل است و از آن عبور کنیم. حتما موضوع سپاه بخشی از مذاکرات ماست، همانطوری که سایر موضوعاتی که همچنان بین ما و آمریکایی‌ها در حال رفت و برگشت است.
* اگر آمریکا رویکرد غیرواقع بینانه اتخاذ کند مسؤول شکست مذاکرات خواهند بود
وزیر خارجه خاطرنشان کرد: فکر می‌کنم آنچه بین ما و آمریکایی‌ها باقیمانده اگر آمریکایی‌ها رویکردی واقع بینانه داشته باشند توافق دست یافتنی است، اما اگر آمریکایی‌ها بخواهند با رویکردی غیر واقع بینانه و با بخشی از کار با برخی شتاب زدگی‌ها بخواهند ما را وارد کنند که از خطوط قرمز کشور و مردم عبور کنیم بی تردید آمریکایی‌ها مسؤول شکست مذاکرات خواهند بود.
* ما و سه کشور اروپایی در خصوص یک متن به نقطه توافق رسیده‌ایم و این متن ما نیازمند یک ویرایش نهایی است
امیرعبداللهیان تصریح کرد: امروز به صراحت می‌گویم اکنون ما و سه کشور اروپایی در خصوص یک متن به نقطه توافق رسیده‌ایم و این متن ما نیازمند یک ویرایش نهایی است. چین از توافق حمایت می‌کند روسیه علیرغم چالش‌هایی که برای آن به وجود آمده و بحران اوکراین صرفنظر از اینکه موضع ما در مخالفت با جنگ و بحران اوکراین کاملا روشن است و ما موضع خود را از درون مسکو با صدای بلند اعلام کردیم، روسیه در کنار توافق ما خواهد بود. به صراحت به لاوروف گفتم آنجا که منافع ما ایجاب کند اگر توافق به نقطه نهایی برسد و خطوط قرمز ما رعایت شود و منافع ملت ما بخواهد تامین شود، ما معطل هیچ طرفی نخواهیم ماند.
رئیس دستگاه دیپلماسی همچنین گفت: ما مهمترین موضوع همچنان در عرصه چگونگی و نحوه خروج اشخاص حقیقی و حقوقی ایران از لیست تحریم‌هاست. شاید این در یک قالب عام همچنان بزرگ‌ترین و مهمترین مسئله خط قرمزی است که بین ما و طرف آمریکایی جریان دارد. به عنوان مسؤول دستگاه سیاست خارجی به وزرای خارجه کشورهای نزدیک با آمریکا، دبیرکل سازمان ملل و بارها به آقای بورل می‌گویم و همکارم آقای باقری در گفت‌وگوهایی که دارند این را دنبال می‌کنند که ما گاهی اوقات در پیام‌هایی که از آمریکایی‌ها دریافت می‌کنیم تعارض و تناقض را شاهدیم. حداقل با ادعای حسن نیت و شتاب داشتن به رسیدن به توافق نمی‌خورد. تا زمانی یک تعهد محکم نگیریم و توافق ما به یک نقطه قوی و پایدار نرسد به هیچ وقت حاضر نیستیم در حوزه دستاوردهای هسته‌ای عقب بنشینیم. نگران کودکان بیمار پروانه‌ای ایرانی که به خاطر تحریم‌های آمریکا و غرب با مشکلات جدی مواجه هستند باشید. اگر می‌خواهید نگرانی شما در حوزه پیشرفت‌های هسته‌ای برطرف شود نگرانی ما و بی عملی غربی‌ها را برطرف کنید و این یک منفعت دو طرفه و تعامل دوجانبه است.
رئیس دستگاه دیپلماسی همچنین در بخشی از این گفت‌وگو خاطرنشان کرد: در ماه گذشته در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ با آقای گوترش دبیرکل سازمان ملل صحبت کردم و به تفصیل آخرین وضعیت یمن را مورد بررسی قرار دادیم و به آقای گوترش گفتم واقعا وضعیت انسانی در یمن فاجعه بار است. سال‌های طولانی تجاوز علیه مردم یمن غیرقابل قبول است و شما شخصا به عنوان دبیرکل سازمان ملل خوب است که وارد موضوع بشوید و برای رفع محاصره انسانی، توقف جنگ و گفت‌وگوهای یمنی - یمنی وارد عرصه جدی کار بشوید.
وی یادآور شد: البته در این موضوع سعودیها بارها درخواست‌هایی داشتند حتی از جمهوری اسلامی ایران درخواست‌هایی داشتند که برای خاتمه جنگ ما هم از ارتباط معنوی خود استفاده کنیم. ما حتی یکی دو بار با مشورت برخی از کشورهای منطقه اقداماتی را در این رابطه سعی کردیم در تحرک دیپلماتیک خود داشته باشیم ولی در نهایت در خصوص مذاکره، طرف سعودی به جای اینکه به دنبال راه‌حل باشد، دنبال آن چیزی بود که در میدان جنگ به دست نیاورده بود.
امیرعبداللهیان خاطرنشان کرد: معتقدم عربستان سعودی باید رویکردش را تغییر دهد. سعودیها می‌دانند که هر چقدر جنگ طولانی میشود مقاومت یمنی قوی‌تر و گسترده‌تر میشود و به نظر من این یک هشدار جدی به طرف سعودی است. ما موافق گسترش جنگ در منطقه نیستیم. ما موافق تداوم جنگ و تجاوز علیه یمن نیستیم و معتقدیم سلا‌ح‌های دشمنان منطقه که امروز در این جنگ به کار گرفته میشود فقط نفع دشمنان جهان اسلام را تامین می‌کند و تداوم این جنگ به نفع جنگ افروزان و هیچ طرفی در منطقه نخواهد بود.
وزیر خارجه در خصوص سفرش به سوریه و لبنان گفت: در سوریه ما در کنار مردم مقاوم سوریه در مبارزه با داعش شهدای بزرگی را تقدیم کردیم. حتما در شرایط کنونی توسعه همکاری‌های اقتصادی، تجاری و گردشگری که تامین کننده منافع ایران و سوریه باشد مورد توجه جدی ماست و در این زمینه سازوکارهایی را طراحی کردیم و در این چارچوب پیشنهاداتی را به مقامات لبنان داشتیم که می‌تواند منافع دو کشور را تامین کند.
وی همچنین در بخش دیگری از این گفت‌وگو اظهار داشت: وزارت امور خارجه در دولت آقای رئیسی دو دستورکار مشخص برای ارتقای وضعیت اقتصادی کشور دارد، در سطح اول تمام وزارتخانه‌های دولتی در قالب برنامه اقتصادی که دنبال می‌کنند تمرکز و توسعه پایدار اقتصاد در کشور است. با نگاه به ظرفیت‌های اقتصادی و تاکتیک باید تحریم‌ها را بی اثر کرد، نباید منتظر گفت‌وگوهای وین ماند و اقتصاد کشور را گره به نتایجی که آنجا حاصل میشود، زد و در عین حال دستگاه دیپلماسی و در نظام تعیین شده و به ما اعلام شده است و آن تداوم گفت‌وگوها در وین برای لغو تحریم است.
وی افزود: پس به طور همزمان دولت جمهوری اسلامی برنامه ثابت و بی اثر کردن تحریم‌ها و توسعه پایدار اقتصادی کشور را دنبال می‌کند و هم زمان مذاکرات جدی برای لغو تحریم‌ها. در سال ۱۴۰۱ آنچه از طرف مقام معظم رهبری برای شعار سال مطرح شده مورد توجه جدی ما در دستگاه دیپلماسی طی روزهای آینده است. دستیاری در حوزه فناوری و دانش بنیان در حوزه وزارت دستگاه وزارت خارجه منصوب خواهیم کرد و از ظرفیت فراوانی که در این حوزه جوانان خلق کرده اند در بازار جهانی استفاده خواهیم کرد./فارس