سیامک خاجی، خبرنگار گروه ورزش: عصر یکشنبه جدال چلسی و نیوکاسل در لیگ برتر رویارویی دو باشگاهی بود که مالکان آنها در روزهای اخیر به‌شدت مورد انتقاد قرار گرفته و هرکدام به‌نوعی به عدم رعایت حقوق بشر متهم هستند. رومن آبراموویچ در چلسی به اتهام رابطه نزدیکی که با ولادیمیر پوتین دارد و جنگی که رئیس‌جمهور این کشور به‌راه انداخته در بریتانیا تحریم شده و تمام دارایی‌هایش در این کشور فعلا مورد تحریم قرار گرفته است و به آنها دسترسی ندارد. درسوی مقابل هم خاندان سعودی قرار دارند که این هفته در اقدامی غیرانسانی 81نفر را در این کشور اعدام کرده‌اند که این حرکت به‌شدت در دنیا مورد تقبیح قرار گرفته است؛ اما بخش تاریک ماجرا زمانی بود که برخی هواداران دو تیم به حمایت از این مالکان پرداختند تا فوتبال یکی از روزهای سیاه خود را تجربه کند.
انتقاد از اعدام‌ها در عربستان
این ماجرا البته ازسوی رسانه‌های غربی کمتر مورد توجه قرار گرفت اما در این میان برخی از آنها هم با انتقاد از روندی که در فوتبال جزیره دنبال می‌شود و به‌نوعی مالکان با صرف هزینه‌های هنگفت تصمیم دارند چهره خود را تطهیر کنند و با کمک این ورزش بر جنایات خود سرپوش بگذارند. جاکوب استینبرگ، ستون‌نویس روزنامه گاردین دراین‌‌باره در مطلبی انتقادی نوشته است: «در استمفوردبریج اتفاقاتی تلخ و ناراحت‌کننده به‌وقوع پیوست که شاید هیچ راهی بهتر از این نمی‌توانست خلأ اخلاقی در وضعیت نه‌چندان مساعد لیگ برتر جزیره را که از این حیث پوسیده به‌نظر می‌رسد، نشان دهد. جایی که در یک بخش از ورزشگاه جمعیتی برای تشویق تیمی که مالک آن ردصلاحیت شده و دارایی‌هایش فعلا از دسترس او خارج‌شده آمده بودند و درسوی دیگر هوادارانی بودند که به حمایت از صندوق سرمایه‌گذاری کشوری می‌پرداختند که یک روز قبل در اقدامی غیرانسانی 81نفر از شهروندان خود را اعدام کرده بود. این یک روز سیاه برای هرکسی بود که به روح ورزش و فوتبال اهمیت می‌دهد و شاید در این سال‌ها تا این اندازه شاهد «شست‌وشوی ورزشی» در باشگاه‌های فوتبال نبوده‌ایم، حتی در برخی دقایق بازی شاهد شعارهای خنده‌دار هواداران چلسی در حمایت از رومن آبراموویچ بوده‌ایم؛ کسی که دوستی دیرینه‌ای با ولادیمیر پوتین دارد و به‌تازگی ازسوی دولت بریتانیا به‌عنوان یک الیگارشی طرفدار کرملین مورد تحریم قرار گرفت است.ازسوی دیگر تماشای پرچم‌های عربستان‌سعودی در ورزشگاه هم بخش تاریک دیگر این ماجرا بود. حالا به‌خوبی مشخص است که چرا باشگاه نیوکاسل ابزار مفیدی برای این رژیم سرکوبگر است تا به کمک آن بتواند چهره خود را بهبود ببخشد و شهرت خود را از طریق ورزش پاک کند. این رفتار و این ناهماهنگی شناختی مسخره دیگر قابل دفاع نیست و به‌خصوص وقتی در نیمه‌دوم عده‌ای از تماشاگران در ستایش از آبراموویچ شعارهایی سر دادند، آنهم درحالی که این مرد متمول روس حتی بهدست داشتن در اتفاقات اوکراین از طریق تامین فولادی متهم شده است که برای تانک‌های روسی استفاده می‌شوند. (این ادعا البته تکذیب شده است.) نباید فراموش کرد که آبراموویچ به‌هیچ‌عنوان یک قهرمان نیست و 19سال پیش به‌طور ناگهانی وارد صحنه شد تا یک باشگاه فوتبال را بخرد و آن را با پول‌های هنگفتش متحول کند. او از آن زمان برای بسیاری از مردم یک معما بود اما حالا که اوکراین در معرض حمله روس‌ها قرار گرفته، منبع ثروت آبراموویچ مورد سوال است و بسیاری از خود می‌پرسند او این همه پول را از کجا آورده است. همین اتفاق باعث شد اموالش در بریتانیا بررسی شود و فعلا او ازسوی دولت تحریم شده است. بی‌شک چنین شرایطی برای تیمی که به‌تازگی قهرمانی در جام‌جهانی باشگاه‌ها را جشن گرفته و مدافع عنوان قهرمانی در اروپاست، ناراحت‌کننده است؛ چراکه آنها در دو دهه اخیر فقط موفقیت را می‌شناسند و حالا همه چشم به حرکت بعدی آبراموویچ دارند تا ببینند او دست به چه کاری خواهد زد. حتی همین مسابقه به‌ظاهر راحت هم بسیار پرتنش و سخت برای آبی‌ها دنبال شد و در آخرین دقایق بازی بود که کای هاورتز آلمانی به داد تیمش رسید و آنها را از یک تساوی نجات داد تا همچنان بین مدعیان کسب سهمیه لیگ قهرمانان فصل بعد باشند.»
بی‌توجهی به بحران یمن
این نویسنده ورزشی در ادامه مطلب خود آورده است: «باید بپذیریم که حمایت از این میلیاردر روس بیش از همیشه باعث آبروریزی خواهد بود و در دنیای خارج از فوتبال به این فکر خواهند کرد که ظاهرا برای هواداران چلسی تیم‌شان از قربانیان اوکراینی مهم‌تر است. درمورد هواداران نیوکاسل هم چنین اصولی صدق می‌کند و آنها هم مشابه رقیب روز یکشنبه خود استانداردهای دوگانه‌ای دارند. هواداران نیوکاسل حالا پرشورتر از قبل به تشویق تیم خود مشغول هستند؛ چراکه می‌بینند از قعر جدول فاصله گرفته‌اند و با کمک پول‌های سرمایه‌گذاران سعودی به شرایط بهتری رسیده‌اند. هواداران این تیم با طعنه حریف لندنی خود را مورد خطاب قرار دادند و معتقد بودند دوران ریاضت اقتصادی حریف آغاز شده است و آنها را «پسران ورشکسته» نامیدند. نیوکاسلی‌ها درجریان بازی آواز می‌خواندند «ما از شما ثروتمندتریم» اما آیا آنها که آبراموویچ را متخلف جنگی می‌نامند از اقدامات عربستان در یمن بی‌خبرند؟ آیا به‌سادگی می‌توان از کنار این موضوع عبور کرد؟ اطلاع نداشتن از این ماجرا بهانه‌ای بیش نیست. در کنفرانس خبری ادی هاو، سرمربی نیوکاسل درباره اعدام‌ها در عربستان هم سوال شد. نباید فراموش کرد که هر دو باشگاه شرایط چندان خوبی درباره مالکان خود ندارند، به‌خصوص چلسی که پس از تحریم شدن ازسوی دولت با مشکلات زیادی روبه‌رو شده و از بسته شدن فروشگاه‌های باشگاه گرفته تا مشکلاتی که برای سفر خارج از خانه آنها وجود دارد و البته این موضوع که برای دیدار خانگی بعدی خود حتی قادر به بلیت‌فروشی هم نیستند، هیچ‌یک از این اتفاقات عادی نیست و حالا بیش از گذشته مشکلاتی را که در قوانین مربوط به مالکیت در لیگ برتر وجود دارد، نشان می‌دهد. باید تغییراتی در این زمینه ایجاد شود که چه کسانی شایستگی و توان اداره یک باشگاه در این کشور را دارند. تا زمانی که این تغییرات صورت نگیرد این بوی تعفن از فوتبال حذف نمی‌شود.»
از همان روزهای نخستین که ماجرای احتمال حضور سعودی‌ها در فوتبال جزیره و تیم نیوکاسل مطرح شد، مخالف‌های زیادی به‌وجود آمد و به‌خصوص نهادهای مدافع حقوق بشر به‌شدت از آن انتقاد کردند. آنها معتقد بودند خاندان سعودی برای اینکه وجهه خود را در سطح بین‌الملل بهتر کنند و نشان دهد اصلاحات ساختاری که در این سال‌ها آغاز کرده، همچنان ادامه دارد به‌دنبال خرید این باشگاه است. «شست‌وشوی ورزشی» اصطلاحی است که درباره نهادها، دولت‌ها یا افرادی به‌کار می‌رود که از طریق سرمایه‌گذاری در ورزش چه خرید باشگاه و چه اسپانسری باشگاه‌های بزرگ در تلاش هستند شهرت بد خود را پاک و از این شیوه محبوبیتی بین هواداران فوتبال کسب کنند؛ اتفاقی که دیکتاتور کشور آفریقایی رواندا هم در این سال‌ها از آن برای بهتر کردن چهره خود استفاده کرده و اسپانسری دو تیم آرسنال و پاری‌سن‌ژرمن را برعهده گرفته است.
عربستان هم که پیشینه سیاهی در مسائل حقوق بشر دارد، از همان روزهای ابتدایی که نامش به‌عنوان یکی از خریداران نیوکاسل مطرح شد، مورد هجمه بسیاری قرار گرفت اما درنهایت لیگ برتر انگلیس با این استدلال که صندوق سرمایه‌گذاری این کشور قرار است امور را در دست داشته باشد و دولت عربستان در این زمینه دخالتی نخواهد داشت، با این جابه‌جایی موافقت کرد. ناگفته پیداست که این صندوق کاملا زیرنظر خاندان سلطنتی این کشور و محمدبن‌سلمان، ولیعهد پرحاشیه عربستان قرار دارد و این ادعا دروغی بیش نیست. در چنین شرایطی هواداران این تیم منتظر بودند کلاغ‌ها با خرید ستاره‌های فوتبال دنیا تیم خود را از بحران خارج کنند. اگرچه تغییر مالکیت پس از شروع این فصل اتفاق افتاده اما در ژانویه آنها با تقویت تیم خود به‌خوبی توانسته‌اند خود را از انتهای جدول جدا کنند و همین موضوع سبب شده طرفداران نیوکاسل از عملکرد تیم مدیریتی جدید باشگاه ابراز رضایت کنند. درحالی که به این بخش از ماجرا توجهی ندارند که این پول‌ها از چه طریقی بهدست آمده و در این کشور چه ظلم‌هایی نسبت به مردم و مخالفان صورت نمی‌گیرد. آخرین نمونه آن هم کشتار بی‌رحمانه‌ای بود که روز شنبه اتفاق افتاد و در عرض یک روز 81نفر از مردم به دلایل مختلف ازجمله مخالفت با حکومت عربستان اعدام شدند تا لکه ننگ دیگری بر دامان این رژیم به‌وجود آید.
اوضاع بد آبی‌ها
چلسی هم اوضاع چندان مساعدی در روزهای اخیر ندارد و اگرچه آبراموویچ در ابتدا اعلام کرد از سمتش در این باشگاه کنار رفته است، اما دولت انگلیس سرانجام تصمیم گرفت نام این تاجر روس را هم به‌عنوان یکی از نزدیکان پوتین در لیست نفراتی قرار دهد که تحریم شده‌اند و به این ترتیب اموالش در این کشور فعلا مصادره شده است. این وضعیت به‌شدت روی باشگاه لندنی تاثیر منفی گذاشته است و آنها نمی‌توانند بسیاری از کارهای روزمره خود را انجام دهند.
حمایت هواداران چلسی از مالک روس باشگاه حتی به واکنش‌هایی در سطح نخست‌وزیر بریتانیا هم رسیده و سخنگوی بوریس جانسون گفته است این افراد نباید اتفاقاتی را که در اوکراین رخ می‌دهد، نادیده بگیرند: «ما احساسات هواداران چلسی را درک می‌کنیم اما این نباید بهانه‌ای باشد برای چنین موضع‌گیری‌هایی، آنهم در شرایطی که در اوکراین وجود دارد. آنها باید صبور باشند و تنها به حمایت از تیم مورد علاقه خود ادامه دهند.»
توماس توخل، سرمربی آلمانی چلسی که خود را برای دیدار حساس امشب در لیگ قهرمانان برابر لیل آماده می‌کند، معتقد است دولت حق ندارد برای هواداران باشگاه تعیین‌تکلیف کند و آنها آزادند تا هرگونه که تمایل دارند به حمایت از باشگاه خود بپردازند. توخل گفت: «من به‌تازگی این اظهارنظرها را شنیده‌ام و ظاهرا در پارلمان بریتانیا هم بحث‌هایی در این زمینه مطرح شده است. به‌نظر این صحبت‌ها در سطح پارلمان نیست و نباید وقت مجلس را با چنین مباحثی بگیریم. فکر می‌کنم مسائل به‌مراتب مهم‌تری برای بحث در پارلمان وجود دارد و نمایندگان باید در زمینه‌های کلان‌تر نگرانی داشته باشند.»
ازسوی دیگر تحریم‌هایی که دولت برای مالک چلسی در نظر گرفته، باعث می‌شود آنها در حد مشخصی بتوانند برای خود هزینه کنند و این موضوع سبب می‌شود حتی برای سفر به میدلزبورو برای دیدار یک‌چهارم نهایی جام‌حذفی که هفته آینده برگزار می‌شود با مشکل روبه‌رو شوند. براساس اعلام دولت، آنها تنها برای هر مسابقه می‌توانند 20هزار پوند هزینه کنند، درحالی که این مبلغ برای اجاره یک هواپیما کافی نیست و در چنین شرایطی حتی این احتمال وجود دارد که آنها از طریق سفر زمینی که بیش از 10ساعت طول می‌کشد راهی ورزشگاه ریورساید شوند.
آنها البته خوش‌شانس بودند که پیش از اعمال تحریم‌ها مقدمات سفر به فرانسه برای دیدار امشب با لیل را فراهم کردند وگرنه مجبور بودند این سفر را نیز از طریق زمینی انجام دهند که می‌توانست خستگی بازیکنان و درنتیجه ناکامی احتمالی را به‌دنبال داشته باشد.
این درحالی است که در روزهای اخیر شایعاتی مبنی‌بر تمایل یک کنسرسیوم عربستانی برای خرید باشگاه چلسی منتشرشده که این اتفاق می‌تواند تبعات شدیدتری نسبت به آنچه در نیوکاسل اتفاق افتاد، داشته باشد و مخالفت‌ها نیز بیشتر خواهد شد. برخی فوتبال‌دوستان در بریتانیا معتقدند درصورتی که این اتفاق رخ دهد، مقامات فوتبال انگلیس عملا لیگ این کشور را دراختیار رژیم‌سعودی قرار داده‌اند و این برای وجهه لیگی که خود را یکی از بهترین‌های دنیا می‌داند، اصلا خوب نیست.