با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال و فرارسیدن نوروز باستانی، سفرهای نوروزی نیز آغاز می‌شود و از آنجا که در این ایام میزان تردد وسایل‌نقلیه در جاده‌های کشور به‌ویژه جاده‌های مواصلاتی به استان‌های شمالی و استان‌هایی نظیر خراسان‌رضوی، قم و فارس بالاست، لذا باید در راستای بالا بردن ضریب ایمنی جاده‌ها اقدامات موثری در طول سال صورت می‌گرفت و اگر هم اقدام موثری در راستای بالا بردن ضریب ایمنی که منجر به کاهش تصادفات جاده‌ای می‌شود، باقی مانده است، در این مدت کوتاه تا عیدنوروز صورت گیرد تا تصادفات در این ایام که به‌واسطه حجم بالای ترددها همواره آمار جالب‌توجهی بوده، کاهش پیدا کند. سالانه 16 هزار نفر به‌دلیل تصادف در جاده‌های کشور جان خود را از دست می‌دهند و بیشترین آمار تصادفات نیز در ایام نوروز ثبت می‌شود، به‌طوری‌که در نوروز 1400 به‌طور متوسط روزانه 34 نفر در حوادث ترافیکی فوت کردند که این میزان از فوتی نسبت به نوروز 99 با رشد 49درصدی همراه بوده است.
در نوروز سال گذشته 440 میلیون تردد در جاده‌های کشور به ثبت رسید و این آمار در نوروز 99 که به‌دلیل شرایط کرونایی تعداد سفرها کاهش پیدا کرده، 246 میلیون بود اما جالب اینجاست که آمار ترددها در نوروز 98 که بیماری کرونا تازه وارد کشور شده بود، 506 میلیون تردد بود. این آمار بدان معنی است که میزان ترددها در نوروز سال گذشته نسبت به نوروز سال 99 با رشد 89درصدی همراه بوده است، لذا ایمنی جاده‌ها از آن‌دست موضوعاتی محسوب می‌شود که درصورت انجام می‌تواند جان مردم را نجات دهد. حوادث رانندگی سومین عامل مرگ‌ومیر در کشور محسوب می‌شود و کشور ما از این حیث در دنیا نیز جزء 10 کشور اول است. تمام این آمار و ارقام‌ها که از سوی مسئولان پلیس راهور اعلام شده، ضرورت توجه به ایمنی جاده‌ها را دوچندان می‌کند تا در آستانه نوروز و با اتخاذ تدابیر ویژه‌ای موجب کاهش تصادفات در جاده‌ها شویم. هیچ پارامتری مهم‌تر از جان مردم نیست و شاید هم به این دلیل باشد که دستگاه قضایی نیز چندی پیش در راستای حمایت از حقوق عامه وارد میدان شد و نسبت به کم‌کاری‌های نهادهای متولی در حوزه بالا بردن ضریب ایمنی جاده‌ها هشدار داد.
یکی از اقداماتی که موجب بالا بردن ایمنی جاده‌ها می‌شود، هوشمندسازی پلیس است. در حوزه پلیس راهور این امر بهخوبی پیش رفته، به‌طوری‌که به گفته سردار هادیانفر، رئیس پلیس راهور ناجا، هوشمندسازی پلیس راهور تا حدی پیش رفته و یکی از مصادیق آن استفاده از پهپادها برای جریمه رانندگان متخلف است که در نوروز سال گذشته اجرا شد و صدور 100 برگه جریمه نیز از سوی این پهپادها صورت گرفت. یکی دیگر از اقدامات، استفاده از دست‌افزار سپهر بود که تقریبا در اکثر شهرهای کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد و با این دست‌افزار امکان مشاهده در لحظه خودروهای سرقتی نیز وجود دارد، اما کروکی الکترونیک مهم‌ترین برنامه پلیس برای هوشمندسازی پلیس راهور است؛ چراکه با اجرایی شدن این اقدام می‌توان به‌راحتی علل و عامل تصادف، شرایط راه و ایمنی وسایل‌نقلیه را بررسی کرد. اما مهم‌ترین بحثی که می‌تواند در حوزه بالا بردن ضریب ایمنی جاده‌ها موثر باشد، نصب دوربین‌های بین‌شهری است.
با نصب دوربین‌های جدید، توسعه دوربین‌های ثابت و بالا بردن کیفیت دوربین‌های پورتال می‌توان کاهش تصادفات در جاده‌ها را انتظار داشت. طبیعی است که هرچقدر تعداد دوربین‌ها در جاده‌ها به‌ویژه جاده‌های پرتردد بیشتر باشد، کنترل سرعت خودروها به‌راحتی صورت می‌گیرد و با شناسایی رانندگانی که پرخطر رانندگی می‌کنند، می‌شود میزان تصادفات به‌ویژه تصادفات منجر به فوت را کاهش داد. درحال‌حاضر هزار و 705 دوربین پلاک‌خوان در جاده‌ها مستقر است و از طرفی 880 سامانه نظارت تصویری نیز در کشور داریم. همچنین 2 هزار و 500 ترددشمار در جاده‌ها و ورودی شهرها وجود دارد، به‌طوری‌که روزانه 8 میلیون عکس از خودروهای عبوری گرفته می‌شود. اما این تعداد از دوربین‌ها و سامانه‌های نظارتی به گفته پلیس راهور با توجه به حجم بالای ترددها در جاده‌ها به‌ویژه در ایام نوروز پایین است.
گفتنی است که تردد وسایل‌نقلیه در جاده‌های مواصلاتی به استان‌های شمالی کشور بیشتر از سایر جاده‌هاست، لذا در این جاده‌ها برای کاهش تصادفات باید فکر جدی در راستای نصب دوربین‌های بین‌شهری کرد.
در این خصوص نیز سرهنگ یدالله جهان‌تاب، رئیس پلیس راه استان مازندران می‌گوید: «در محور هراز از نظر دوربین‌های ترافیکی و ثبت سرعت مشکلی نداریم؛ چراکه به همت سازمان راهداری در این محور دوربین‌ها نصب هستند و بهخوبی در راستای کنترل سرعت‌ها کمک‌حال پلیس راه است. در محور سوادکوه و کندوان مشکلاتی در زمینه دوربین‌های ثبت سرعت و کنترل ترافیک وجود دارد که در این زمینه نیز راهداری قول مساعد داده است تا نسبت به نصب این دوربین‌ها تا قبل از نوروز 1401 اقدام شود. دوربین‌های ترافیکی در تصادفات، مدیریت ترافیک و مدیریت سرعت نقش مهمی دارند و این کار علاوه‌بر اینکه موجب عدم تخلف رانندگان وسایل‌نقلیه می‌شود، درنتیجه در کاهش تصادفات به‌ویژه تصادفات منجر به فوت نقش به‌سزایی دارد. این دوربین‌ها موجب رعایت فاصله طولی رانندگان از یکدیگر نیز می‌شود. به‌طورکلی در حوزه نصب دوربین‌ها در استان مازندران به لحاظ اینکه تردد وسایل‌نقلیه بالاست، مشکل حادی وجود ندارد و کمبود دوربین در برخی محورهای شمالی نیز به امید خدا تا پایان سال برطرف خواهد شد، تا در آستانه نوروز و آغاز سفرهای نوروزی با نصب دوربین‌های جدید کاهش تصادفات را شاهد باشیم.»
از طرفی سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای کشور جزء نهادهایی است که در امر بالا بردن ضریب ایمنی جاده‌ها نقش اساسی دارد و برای مثال وظیفه نصب دوربین‌های بین‌شهری برعهده این سازمان است که یکی از مصادیق بالا بردن ایمنی جاده‌هاست. در این خصوص داریوش امانی، رئیس سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای کشور هشتم اردیبهشت‌ماه سال جاری از برنامه‌ریزی برای نصب 2 هزار دوربین بین‌شهری جدید در جاده‌ها خبر داد و درعین‌حال گفت: «با توجه به تاثیر دوربین‌های نظارت تصویری و دوربین‌های ثبت تخلفات حمل‌ونقل جاده‌ای در رعایت نکات ایمنی تردد توسط رانندگان و کاربران جاده‌ای، برمبنای فراخوان صورت‌گرفته، 2 هزار دستگاه دوربین نظارت تصویری و دوربین ثبت تخلفات به تعداد فعلی اضافه می‌شود و با راه‌اندازی دوربین‌های مذکور، قدرت نظارت و به تبع آن، ضریب ایمنی در جاده‌های کشور به میزان جالب‌توجهی افزایش می‌یابد. البته که نیازمند تأمین مالی در این زمینه هم هستیم. از طرفی 85درصد از بار و مسافر از طریق جاده جابه‌جا می‌شود، به همین دلیل توجه به ایمنی جاده‌ها امری ضروری است و در همین راستا بحث هوشمندسازی را با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان در دستورکار خود قرار دادیم تا با شناسایی و رفع نقاط حادثه‌خیز و البته نصب دوربین‌های بین‌شهری بتوانیم آمار تصادفات را کاهش دهیم.»
این‌طور که مشخص است، محدودیت مالی و عدم اختصاص بودجه مناسب برای نصب دوربین‌های بین‌شهری موجب شده در برخی جاده‌های یک‌طرفه به‌ویژه در شهرهای کمتر توسعه‌یافته و جاده‌های دوطرفه با کمبود دوربین مواجه باشیم. موضوعی که هم مورد تأیید پلیس بوده و هم مورد تأیید مسئولان راهداری.
در این خصوص اسماعیلی حسین‌زهی، نایب‌رئیس اول کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در پاسخ به اینکه آیا در بودجه سال 1401 توجه ویژه‌ای به اختصاص منابع مالی برای نصب دوربین‌های بین‌شهری شده است یا خیر، می‌گوید: «در بودجه سال آینده پیش‌بینی خوبی برای نصب دوربین‌های بین‌شهری شده است و متأسفانه محدودیت‌های مالی موجب شد نهادهای متولی در این امر نتوانند به‌ویژه در شهرهای کمتر توسعه‌یافته نسبت به نصب دوربین در جاده‌ها اقدام کنند که امیدواریم با اختصاص منابع مالی مناسب، در سال آینده بتوانیم تمام جاده‌ها اعم از یک‌طرفه و دوطرفه را مجهز به دوربین و سامانه‌های کنترل سرعت کنیم؛ چراکه این اقدام تاثیر مستقیمی بر کاهش تصادفات خواهد داشت. درحال‌حاضر در برخی جاده‌های دوطرفه دوربین کم داریم که باید این مشکل برطرف شود و سازمان راهداری هم با توجه به بضاعتی که داشته، کارهای نصب دوربین را در جاده‌ها انجام داده است.»
وی ادامه می‌دهد: «البته که نصب دوربین‌های نظارتی در بزرگراه‌ها بهخوبی پیش رفته است و امروزه شاهد آن هستیم که مردم نیز با توجه به استقرار دوربین‌ها در شهر نسبت به کنترل سرعت وسیله نقلیه‌شان حساس هستند و برنامه داریم تا این رویکرد و نگاه در جاده‌ها نیز وجود داشته باشد. نصب دوربین قطعا موجب کاهش تصادفات می‌شود، اما در کنار نصب دوربین، باید فرهنگ خوب رانندگی کردن را نیز به مردم یاد داد. متاسفانه درحال‌حاضر مردم به‌محض مشاهده دوربین سرعت خود را کنترل می‌کنند اما باید به جایی برسیم که رانندگان بدون حضور دوربین نیز نسبت به کنترل سرعت حساس باشند. اما به‌طورکلی امیدواریم با تأمین مالی، سازمان راهداری بتواند دوربین‌های باقی‌مانده را نیز در جاده‌ها نصب کند و البته قول مساعد دادند تا قبل از فروردین 1401 بسیاری از دوربین‌ها در جاده‌ها نصب شود.»
به هرحال موضوعی که بر همگان واضح است، اینکه با افزایش دوربین‌ها در جاده‌ها، میزان تصادفات به‌ویژه تصادفات منجر به فوت کاهش پیدا خواهد کرد و امیدواریم با تأمین بودجه مناسب برای نصب دوربین‌های جدید در جاده‌ها و توسعه دوربین‌ها، بتوانیم کاهش تصادفات از سال آینده را در جاده‌ها شاهد باشیم.
* محمد رضا کاظم فرحزادی