فاطمه طاری بخش - زهرا رمضانی، گروه دانشگاه: آخر هفته جاری قرار است با برگزاری انتخابات، اعضای جدید شورای مرکزی ناظر بر نشریات وزارت بهداشت انتخاب شوند، اعضایی که تنها یک سال فرصت دارند تا بتوانند سروسامانی به وضعیت موجود داده و با تصمیمات جدید خود مسیر را برای بهتر شدن وضعیت نشریاتی که در دانشگاه‌های علوم پزشکی منتشر می‌شوند، هموار کنند. با وجود اینکه انتخابات سال گذشته با حواشی زیادی همراه بود که اولین و مهم‌ترین آن را می‌توان تعویق چندباره آن دانست و مساله دیگر اینکه عده‌ای از دانشجویان سلامت انتخابات سال 1399 را زیر سوال بردند، اما تا اینجا انتخابات امسال به دور از حاشیه بوده است. در اصل امسال قرار است از میان نزدیک به 60 نفری که قصد رفتن به این شورا را دارند، درنهایت 3 نفر عضو به‌عنوان نماینده دانشجویان در این شورا حضور داشته باشند. انتخاباتی که همانند سال گذشته در بستر فضای مجازی برگزار می‌شود و زمان زیادی نمی‌گذرد تا نتیجه نهایی اعلام شود. اما در این میان مهم‌ترین مساله‌ای که هر ساله تکرار می‌شود، انتظاراتی است که فعالان نشریات از اعضای جدید دارند، انتظاراتی که گاه اعضا می‌توانند برخی از آنها را در دوره مسئولیت‌شان به سرانجام برساند، درمقابل برای به نتیجه رسیدن برخی دیگر از انتظارات، لازم است بسترسازی‌های لازم را انجام دهند. درست است که همه‌گیری کرونا و تعطیل شدن دانشگاه‌ها، نشریات دانشجویی این وزارتخانه را هم بی‌نصیب نگذاشت، اما برخی چالش‌های موجود در این حوزه، مربوط به دورانی است که تازه سروکله این ویروس پیدا شده بود، ازاین‌رو طبیعی است که اعضای جدید باید اولویت‌بندی برای فعالیت‌های خود داشته باشند. در این گزارش سراغ فعالان این حوزه رفتیم تا مهم‌ترین انتظاراتی را که باید بعد از سر کار آمدن اعضای جدید توسط آنها پیگیری شود، بگویند.
کارویژه اعضای جدید، تغییر کامل آییننامه موجود است
فاطمه صحرانشین، عضو شورای مرکزی ناظر بر نشریات وزارت بهداشت در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «معتقدم در ایام کرونا نشریات این وزارتخانه به نسبت وزارت علومی‌ها فعالیت بهتری داشته است. هرچند به‌دلیل تعطیلی دانشگاه‌ها، فعالیت تشکل‌های دانشجویی بسیار کم شد، در حوزه نشریات چنین وضعیتی را نداشتیم. به‌عبارت دیگر تصور می‌شد فعالیت نشریات افت زیادی داشته باشد که خوشبختانه این اتفاق نیفتاد. بااین‌حال طبیعتا کیفیت مطالب منتشرشده در نشریات دانشجویی تا حدی کاهش پیدا کرد که بخش عمده آن به این دلیل است که دانشجویان با تعطیل شدن دانشگاه‌ها دیگر شور و شوق قبل را نداشتند، اما این مساله در حوزه کمیت چندان زیاد نبوده است.»
او گفت: «یکی از مزایای کرونا این بود که نشریات در دانشگاه‌های سطح 3 توانستند از طریق فضای مجازی به دست دانشجویان دانشگاه‌های مختلف و حتی تهران برسند، قطعا قبل از کرونا این بستر برای نشریات کشور وجود نداشت و تنها دانشجویان همان دانشگاه می‌توانستند از مطالب نشریه منتشرشده بهره‌مند شوند.»
صحرانشین بیان داشت: «یکی از اقداماتی که در این یک سال دنبال کردیم، این بود که تلاش‌مان را روی تغییر آییننامه نشریات گذاشتیم و درصدد بودیم که شیوه‌نامه رتبه‌بندی را به تصویب برسانیم که متاسفانه به نتیجه نرسیدیم. متاسفانه در این دوره با تغییر دولت مواجه بودیم و برخی جلسات ما تحت‌تاثیر این مساله قرار گرفت.»
عضو شورای ناظر بر نشریات وزارت بهداشت اظهار داشت: «یکی دیگر از اقدامات ما این بود که برای انتخابات هم شورا و هم کمیته ناظر بر نشریات، به جای تاریخ، بازه زمانی مشخص کردیم. به‌عبارت دیگر قبلا اعلام می‌شد که تا تاریخ مشخص باید انتخابات دانشگاه‌ها تمام شده باشد یا شورای ناظر باید در زمان تعیین‌شده، اقدام به برگزاری انتخابات کند، اما بعد از تغییرات صورت‌گرفته، ما اعلام کردیم که دانشگاه‌ها در یک بازه زمانی سه‌ماهه می‌توانند این کار را انجام دهند و خود وزارتخانه هم در بازه 15بهمن تا 15اسفند انتخاباتش را برگزار کند.»
اولین مجوز نشریه برای تشکل‌های دانشجویی توسط وزارت بهداشت صادر شد
صحرانشین تصریح کرد: «دومین کاری که صورت گرفت نیز آن بود که اتحادیه‌های دانشجویی، مانند اتحادیه انجمن اسلامی دانشجویان مستقل، دفتر تحکیم، جنبش عدالتخواه و اتحادیه جامعه اسلامی تنها می‌توانستند از وزارت علوم مجوز نشریه بگیرند و وزارت بهداشت چنین امکانی را به آنها نمی‌داد. ما این بستر را فراهم کردیم که اتحادیه‌های دانشجویی نیز بتوانند درخواست نشریه را به وزارت بهداشت ارائه دهند اما این مهم به آن بستگی دارد که اتحادیه حتما باید مدیرمسئول و سردبیر را از بچه‌های وزارت بهداشت معرفی کند. تا امروز دفتر تحکیم توانست مجوز اولین نشریه را از وزارت بهداشت بگیرد.»
او با بیان اینکه سایت خانه نشریات وزارت بهداشت قرار بود کار رتبه‌بندی نشریات را انجام دهد تا براساس آن، بودجه به نشریات تعلق بگیرد، گفت: «متاسفانه تا امروز این اتفاق نیفتاده است. همچنین در آییننامه بندی وجود دارد که براساس آن دانشگاه‌ها باید از نشریات در زمینه طراحی و چاپ حمایت کنند، بعد از پیگیری‌ها مشخص شد که از میان دانشگاه‌های علوم پزشکی کمتر از 10 دانشگاه حمایت از نشریات را انجام نمی‌دهند و بناست در زمان تدوین شیوه‌نامه رتبه‌بندی، بندی به این مساله اختصاص پیدا کند تا دانشگاه‌ها ملزم به ارائه کمک به نشریات شوند.»
عضو شورای مرکزی ناظر بر نشریات خاطرنشان کرد: «کار ناتمامی که انتظار می‌رود اعضای جدید این شورا آن را به سرانجام برسانند، تغییر کامل آییننامه نشریات است. آنها باید بتوانند بدون جبهه‌گیری سیاسی این مساله را دنبال کنند و تحقق این مساله نشان می‌دهد که شورای جدید کارویژه خود در عرصه نشریات علوم پزشکی را انجام داده است. در طول سال گذشته ما نیز تلاش‌هایی در این زمینه انجام دادیم؛ اما نتوانستیم آن را به‌طور کامل اجرایی کنیم.»
اعضای جدید به حال خانه نشریات فکری کنند
محمد فامیلیان، عضو شورای مرکزی ناظر بر نشریات وزارت بهداشت درباره اتفاقات یک سال گذشته در این شورا، گفت: «معتقدم این بازه زمانی، یک سال خوبی نبوده است؛ چراکه می‌توانستیم فعالیت‌های بهتری انجام دهیم، اما به‌خاطر کرونا تمامی جلسات مجازی برگزار شد و روند برگزاری آنها نیز با تاخیر همراه بوده است. درحقیقت ظرفیت و جایگاهی را که شورای ناظر بر فعالیت نشریات برای سیاستگذاری دارد از دست دادیم و امیدوارم نمایندگان جدیدی که انتخاب می‌شوند، بتوانند ضعفی را که در دوره قبل وجود داشت، کاهش دهند.»
او به چالش‌های موجود در حوزه نشریات دانشجویی این وزارتخانه اشاره و تصریح کرد: «یکی از چالش‌هایی که در دوره ما با آن مواجه شدیم ولی آغاز آن با دوره ما نبود، مربوط به مسائل مرتبط با خانه نشریات دانشجویی است. به‌عبارت دیگر متاسفانه این خانه هویت شفاف و قوانین درست و منسجمی ندارد و طبیعی است که این مهم باعث می‌شود تا فضای نشریات دچار چالش‌های زیادی شود.»
عضو شورای مرکزی ناظر بر نشریات وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: «یکی از دلایل ایجاد خانه نشریات این است که بتواند حالت شبه‌ناظر داشته باشد، اما در عمل نمی‌تواند فعالیت و وظایفی که یک شورا به‌عنوان نهاد بالادستی دارد، برعهده بگیرد. این خانه به جای آنکه بتواند به نشریات و دانشجویان خدماتی ارائه دهد، دچار اختلالات زیادی در روند کار شده و باعث مطرح شدن حاشیه‌های بسیاری شده است. امیدوار هستیم که شورای ناظر با توجه به آغاز فعالیت خانه نشریات بتواند برای آن تعیین‌تکلیفی انجام دهد.»
تدوین آیین‌نامه‌ای برای نشریات چندرسانه‌ای در اولویت قرار بگیرد
طه نظری‌پور، مدیرمسئول نشریه «حرف حساب» با بیان اینکه امسال تعداد کاندیداها حدود 60 نفر است، گفت: «وضعیت برگزاری نیز به این‌صورت است که از میان حدود 170 حق رای که شامل اعضای اصلی و علی‌البدل شورای ناظر بر نشریات دانشگاه‌های علوم پزشکی از 68 دانشگاه می‌شود، درنهایت اعضای جدید انتخاب می‌شوند.»
وی با تاکید بر اینکه امسال نیز به‌دلیل بیماری کرونا، انتخابات به‌صورت مجازی برگزار می‌شود، اظهار داشت: «سامانه برگزاری انتخابات، احتمالا سامانه رای‌شمار است که سامانه سال گذشته نیز بود. شرایط تبلیغات نیز این‌طور است که کاندیداها فایل رزومه و برنامه‌های خود را یا به‌صورت پی‌دی‌اف یا صوتی یا تصویری برای وزارت بهداشت ارسال می‌کنند. این فایل‌ها داخل سامانه رای‌شمار بارگذاری می‌شود و در مدت تبلیغات قابل مشاهده است.»
نظری‌پور افزود: «ازجمله چالش‌های ما برای انتخابات، سامانه رای‌گیری است که سال گذشته با مشکلاتی همراه شد، قطعا باید این مساله برای امسال برطرف شده باشد. همچنین مهم‌ترین مساله ما کروناست. انتخابات شورای ناظر بر نشریات هر ساله محل گردهمایی بهترین فعالان نشریات دانشجویی علوم پزشکی بود. در این دوران گردهمایی‌های مفیدی به وجود می‌آمد و در کنار این گردهمایی‌ها معمولا کارگاه‌هایی نیز شکل می‌گرفت؛ اما دو سالی است از این مساله محروم شده‌ایم که قطعا خود مشکلاتی را ایجاد کرده است.»
مدیرمسئول نشریه «حرف حساب» با تاکید بر اینکه دانشجویان با اعتماد به نمایندگان، آنها را انتخاب می‌کنند، پیشنهادی به نمایندگان این دوره داد و گفت: «موضوعی که باید در اولویت قرار بگیرد، تدوین آیین‌نامه‌ای برای نشریات چندرسانه‌ای یعنی نشریات صوتی و تصویری است. مساله بعدی ادامه روند اصلاحات آییننامه نشریات است که در دوره فعلی آغاز شد و باید ادامه پیدا کند. همچنین مورد سوم، به‌روزرسانی رفع ایرادات طرح رتبه‌بندی نشریات است که به‌صورت اختصاصی برای وزارت بهداشت است و نیاز دارد ایراداتش برطرف شود.»
او خاطرنشان کرد: «یکی دیگر از نکاتی که اعضای جدید باید آن را مدنظر قرار دهند، کار دانشجویی طراحان نشریات است که در قانون ذکر شده است. اما تعدادی از دانشگاه‌ها آن را رعایت نمی‌کنند. پیگیری و شناسایی و درنهایت ملزم کردن دانشگاه‌هایی که این قانون را رعایت نمی‌کنند، از مطالبات ماست.»
باید بستر را برای قدرت گرفتن دانشجویان ممتاز از طریق نشریات فراهم کرد
بهاره ملک‌پور، دانشجوی دانشگاه علوم پزشکی شیراز و سردبیر ماهانه «صور» گفت: «یکی از اهدافم درصورت راه‌یافتن به شورای مرکزی ناظر بر نشریات وزارت بهداشت این خواهد بود که بتوان بستری را فراهم کرد تا دانشجوی ممتاز بتواند از طریق نشریات قدرت گرفته و حرفش را بزند. اگر ما بتوانیم در چنین مسیری قدم برداریم، اتفاقات خوبی در دانشگاه‌ها می‌افتد. درصورتی‌که بتوانم به شورا راه پیدا کنم، تلاش خواهم کردم بستر لازم برای رسیدن به گفتمان‌سازی و جریان فکری توسط نشریات شکل بگیرد. همچنین اصلاح آییننامه نشریات، تنظیم آییننامه مخصوص نشریات چندرسانه‌ای و ایجاد بخشی در سایت خانه نشریات برای انتقاداتی که از شورای مرکزی ناظر می‌شود، در اولویت خواهد بود.» ملک‌پور درباره یکی از چالش‌های مهم نشریات دانشجویی اظهار داشت: «یکی از مواردی که حتما باید به آن توجه شود این است که همیشه باید با شورای ناظر دانشگاه‌ها تا حد امکان همکاری شود تا بتوان به مشکلاتی مانند عدم پرداخت حقوق دانشجویی طراحان دانشجویی، تیم فعال نشریات، حمایت نشدن از چاپ نشریات دانشجویی به شکل ویژه‌تری پرداخت.» کاندیدای انتخابات شورای مرکزی ناظر بر نشریات وزارت بهداشت اظهار داشت: «معتقدم در طول یک سال گذشته جای کار بسیار زیادی در این زمینه وجود داشت، اعضا تلاش خوبی کردند و به برخی اهداف نیز نزدیک شدند؛ بااین‌حال وضعیت این شورا نیاز به رسیدگی دارد و قطعا هیچ‌گاه نباید در این زمینه متوقف شد.»
باید از کمیته ناظر بر نشریات دانشگاه‌ها هر ترم گزارش گرفته شود
علیرضا جوادی‌منش، دانشجوی علوم پزشکی اصفهان و مدیرمسئول نشریه طنز «قلمستان» گفت: «هدف ما اعتلای نشریات و حمایت از مطالبه‌گری آنهاست. به‌طور جزئی‌تر باید بگویم که مشکل اصلی نشریات نداشتن ردیف بودجه جداست. بودجه‌ای که برای فعالیت‌های فرهنگی به دانشگاه داده می‌شود؛ بودجه نشریات در ردیف بودجه تشکیلات است، که این موضوع باعث می‌شود نتوانیم نشریات مستقل و نشریاتی که بدون اینکه وامدار جایی باشند، داشته باشیم.»
او افزود: «هدف دیگر حمایت از مطالبه‌گری و نقدهای سازنده نشریات و دانشجویان است؛ در این راستا تلاش می‌کنم همه ظرفیت‌های ممکن را برای این مهم به‌کار بگیریم. همچنین درصورت رفتن به شورا باید مشکلاتی را که در سطح دانشگاه‌ها وجود دارد، پیگیری کنیم. متاسفانه امروز مشکلاتی را درخصوص نشریات چندرسانه‌ای و صوتی داریم و در دانشگاه‌ها تسهیلاتی برای آنها درنظر گرفته نشده و باید تلاش کرد این مهم محقق شود.»
جوادی‌منش خاطرنشان کرد: «یکی از مهم‌ترین مسائل این است که از شورای مرکزی کمیته ناظر بر نشریات دانشگاه‌ها گزارش‌های فصلی یا ترمی بگیریم؛ چراکه از این طریق متوجه می‌شویم در این ترم یا فصل چه کارهایی انجام شده، چه چالش‌ها و مشکلاتی وجود داشت و اگر مشکلی بوده است ما در شورای مرکزی مطرح کنیم؛ البته این کار باید در تمامی دانشگاه‌ها صورت بگیرد تا مشکلات آنها به‌تدریج رفع شود.»
در همین رابطه مطلب زیر را بخوانید: