عاطفه جعفری، خبرنگارگروه فرهنگ: حجره شماره دو که از سوی انتشارات سوره مهر روانه بازار شده، به قلم رضا یزدانی، راوی فعالیت‌های مهم حجتالاسلام ابوالقاسم اقبالیان است. این روحانی انقلابی در زمان طلبگی خود در حوزه علمیه قم فعالیت‌های زیادی داشت و جزء چهره‌های جریان‌سازی است که خواندن قصه زندگی و مرور کارهایش خالی از لطف نیست. در ادامه گفت‌وگویی با نویسنده «حجره شماره دو» داشتیم که می‌توانید سری به آن بزنید تا از کم‌وکیف شکل‌گیری آن بیشتر مطلع شوید.
چطور شد که با شخصیت مبارز و انقلابی کتاب حجره شماره دو آشنا شدید؟
واقعیت امر این است که من خیلی اتفاقی با ایشان آشنا شدم، چون آقای اقبالیان بعد از دوران جنگ خیلی شخصیت پنهان و ناشناخته‌ای از خود ساخته بودند و تمایل چندانی به دیده‌شدن نداشتند. نسل ما که به‌طورکل خیلی ایشان را نمی‌شناخت. زمانی که برای انجام مصاحبه روبه‌روی آقای اقبالیان نشستم، متوجه عمق تجارب و خاطرات متفاوت این روحانی بزرگوار شدم. این امر باعث شد که کار خاطره‌نویسی با اشتیاق و انگیزه بیشتری انجام شود.
آن‌گونه که با مطالعه کتاب متوجه می‌شویم حجتالاسلام ابوالقاسم اقبالیان شخصیتی محوری در حرکت‌های انقلابی در شهر قم داشته‌اند. اگر امکان دارد کمی درباره این شخصیت برایمان بگویید؟
ایشان در طول زندگی خود شخصیت بی‌قراری داشت. این ویژگی برای تمام طول دوران زندگی ایشان صدق می‌کند، یعنی از دوران کودکی تا طلبگی. برخلاف بسیاری از شخصیت‌های منفعل که منتظر هستند در مقابل تحولات واکنش نشان دهند، ایشان سعی داشت خود مبدع و آغازکننده حرکت‌ها باشد. برای نمونه زمانی که قیام خونین 15خرداد رخ داد، با اینکه در آن روز حضور نداشت اما بعد از شنیدن ماجرا سعی می‌کند هر کار از دستش بربیاید، انجام دهد. یا در زمانی که طلبه بود مدام درحال اعلامیه پخش‌کردن و انتشار کتاب‌ها و نوارهای سخنرانی امام خمینی بود. در فیضیه حجره‌ای داشت به نام «حجره شماره دو» که اصلا تبدیل شده بود به پاتوق سیاسی و فکری طلبه‌ها. این حجره متعلق به آقای اقبالیان بوده و در کل کار تغذیه اطلاعاتی طلبه‌های دیگر را برعهده داشته است. همه اینها به‌خاطر شخصیت فعال و جست‌وجوگر ایشان بوده است.
حجره شماره دو به‌شکلی محل شروع خیلی از اتفاقات است.
بله. در این حجره اتفاقات مهمی‌در بطن تحولات مبارزات انقلابی رخ می‌داد. برنامه‌ریزی بسیاری از تحولات برای بسیج طلاب، پخش اعلامیه، رساله‌های امام، پخش اخبار و بسیاری از حرکت‌های مهم انقلابی در قم از همین حجره شماره دو رقم می‌خورد و نکته مهم این است که بیشتر این حرکت‌ها هم حول محور شخصیت آقای اقبالیان بوده است.
هنوز این حجره که کانون تحولات مهم انقلابی بوده است، همچنان هست؟ شما خودتان آن را از نزدیک مشاهده کرده‌اید؟
بله. هنوز هم هست و اتفاقا تبدیل شده به قرارگاه طلاب انقلابی، که در آنجا طلاب مشغول فعالیت‌های مختلف هستند.
زمانی که درحال نگارش خاطرات این کتاب بودید، حتما در بطن آنها شور انقلابی و فضایی که قم در دوران انقلاب داشت، درک کرده‌اید. درباره این حرکت‌ها بگویید، اینکه مبارزات انقلابی طلاب قم در آن زمان چه حال و هوایی داشت؟
واقعیت امر این است که همه روحانیون در آن زمان به‌طور کامل با انقلاب که همراه نشده بودند و همه طلاب از این ویژگی حجتالاسلام اقبالیان برخوردار نبودند، یعنی به هرحال ترسی حاکم بود. اما تعدادی که بودند امثال آقای اقبالیان بسیار تاثیرگذار بودند اما زمانی که به انقلاب نزدیک می‌شدیم، فعالیت دیگر روحانیون هم بیشتر می‌شد. قبلش که خیلی از روحانیون را تبعید کرده بودند و در فیضیه هم اتفاقات مهمی‌رخ داده بود؛ مجموعه این مسائل باعث می‌شود که حوزه علمیه از فضای رخوت و انفعال خارج شود و شاهد این هستیم که در ماه‌های منتهی به پیروزی انقلاب شور فراگیری در حوزه‌های علمیه قم حاکم بوده است.
آقای اقبالیان شخصیت خود را چگونه با انقلاب می‌سنجید؟ یا اینکه بهتر است بگویم نگاه‌شان به انقلاب اسلامی‌چگونه بود؟
ایشان نسبت به امام خمینی خیلی حساسیت داشت، به‌گونه‌ای‌که می‌گفت از همان آغاز، مهر امام در دل من بود. مثلا زمانی که آیت‌الله مدرس افغانی به‌عنوان یکی از علمای برجسته قم با مباحث ما درباره امام خمینی مواجه می‌شد به نسبت ما را نهی می‌کرد و همین امر باعث شد که جناب آقای اقبالیان دیگر در جلسات ایشان حضور پیدا نکند. عشق به امام خمینی باعث شده بود که هر جا صحبتی، بحثی یا هر فعالیتی درباره امام باشد، ایشان در آنجا حضور داشته باشد.
از نکات مهمی‌که در کتاب حجره شماره دو درباره انقلاب گفته شده است هم بگویید. درباره انقلاب اسلامی، مخاطبان می‌توانند چه نکاتی پیدا کنند که بدیع باشد؟
یکی از مباحث مهم این خاطرات که بسیار مهم است، موضوع ورود امام به قم است. شما دقت کنید که در این‌باره نه فیلمی هست و نه مشاهدات خاصی. امام، زمانی که در تاریخ 11اسفند 57 وارد قم شدند، این موضوعی است که کمتر به آن پرداخته شده است. ایشان پس از ورود به قم به قبرستان بقیع و سر مزار شهدا می‌روند و آنجا سخنرانی می‌کنند. اما چون خود آقای اقبالیان جزء ستاد استقبال بود، آنجا حضور داشته و نکات بسیار مهمی‌از ورود امام به قم در خاطرات خود عنوان کرده که از مسائل بسیار مهم در تحولات مربوط به انقلاب است.
در همین رابطه مطالب زیر را بخوانید:
میدان جنگ یا میدان اعدام (لینک)