ندا اظهری، خبرنگار گروه دانشگاه: استان‌های کشور در زمینه علم‌وفناوری فعالیت‌های گسترده‌ای را در دست دارند و با راه‌اندازی پارک‌های علم‌وفناوری، زمینه برای رشد و شکوفایی استعدادهای هر استان به‌خوبی فراهم می‌شود. کهگیلویه‌وبویراحمد ازجمله استان‌هایی است که دو گروه صنایع‌دستی و ماشینی در آن انجام می‌شود و می‌توان از صنعت نفت به‌عنوان بزرگ‌ترین صنعت این استان نام برد به‌طوری که شهرستان گچساران در این استان، سومین سفره بزرگ نفتی در دنیا را ازآن خود کرده است و به‌عبارتی، می‌توان این شهرستان را نخستین میدان نفتی در کشور و سومین میدان نفتی در دنیا دانست. اما این دلیل بر آن نمی‌شود که محققان و پژوهشگران استان کاری از پیش نبرند و دست‌به‌سینه بنشینند، بلکه تمام تلاش خود را برای پیشبرد تحقیقات و به‌سرانجام رسیدن پروژه‌های پژوهشی به‌کار می‌گیرند تا بتوانند بخشی از نیاز جامعه را به‌واسطه دستاوردهای خود به سرانجام برسانند. پارک علم‌وفناوری کهگیلویه‌وبویراحمد هم همگام با دیگر پارک‌ها در کشور با هدف توسعه نوآوری و فناوری و کارکردهای متنوع این موسسات به‌عنوان بخشی از زیرساخت‌های نوآوری و فناوری راه‌اندازی شده است. از مزیت‌های این پارک‌ها می‌توان به شکل‌گیری سریع شرکت‌های دانش‌بنیان، تجاری‌سازی ایده‌ها و سهولت در جذب تسهیلات مالی موردنیاز اشاره کرد که به ارتباط دائمی صنعت و دانشگاه، حفظ اشتغالزایی نیروی انسانی متخصص در کشور، انتقال فناوری کاربردی و بهبود فضای کسب‌وکار کمک می‌کند.
شمس‌الدین هاشمی، مدیر پارک علم‌وفناوری کهگیلویه‌وبویراحمد در گفت‌وگو با «فرهیختگان»گفت: «راه‌اندازی این پارک در سال84 به تصویب رسید اما آغازبه‌کار آن حدودا 10سال به‌طول انجامید و سرانجام در سال95 بود که بنده مسئولیت راه‌اندازی را برعهده گرفتم و به شکل جدی فعالیت‌های این مرکز آغاز شد. ما در گام نخست تلاش کردیم مدیران را متقاعد کنیم که پارک علم‌وفناوری در استان ما هم می‌تواند موثر و کارآمد باشد. در آن سال، استان ما آخرین استانی بود که صاحب پارک علم‌وفناوری شد؛ اما از آن‌موقع به‌بعد کار به‌طور جدی دنبال شد. پیش از سال96 ردیف بودجه گرفتیم و پس از آن، زیرساخت‌های اولیه را ایجاد کردیم و به‌طور رسمی فعالیت پارک از سال97 آغاز شد و حالا سه‌سال از فعالیت آن می‌گذرد و هرسال نسبت به سال قبل، هم از نظر فروش و هم تعداد شرکت‌های مستقر و شرکت‌های دانش‌بنیان، رشد دو تا سه‌برابری داشته‌ایم.» او ادامه داد: «شرکت‌های پارک در فضایی با زیرساخت 12هزار مترمربعی مشغول کار هستند. در پارک حدود 60شرکت مستقر هستند و با احتساب مراکز رشد که بیشتر آنها وابسته یا مشترک با پارک هستند و 60شرکت هم در این مراکز فعال هستند، درمجموع چیزی حدود 120هسته و واحد فناور و شرکت دانش‌بنیان و استارتاپ را شامل می‌شود. با وجود این تعداد شرکت در فضای پارک، بیش از 400فرصت شغلی در پارک ایجاد شده است و به‌طورکلی حدود 13شرکت دانش‌بنیان در این پارک مشغول فعالیتند.»
پارک باعث بالفعل شدن ظرفیت‌های استان شد
هاشمی با اشاره به تاثیر پارک علم‌وفناوری در اکوسیستم نوآوری و فناوری این استان عنوان کرد: «در عمل، استان ما با این حوزه بسیار ناآشنا بود و پیش از راه‌اندازی پارک، بسیاری با این عناوین پارک، مرکز رشد، شرکت دانش‌بنیان، استارتاپ و واحد فناور، شتاب‌دهنده و... بیگانه بودند. حتی در فضای دانشگاهی هم این آگاهی وجود نداشت اما آنچه بعد از تاسیس پارک اتفاق افتاد، این بود که اولا، فرهنگ فناوری‌ونوآوری در استان ایجاد شد و از افرادی که در فضای دانشگاهی حضور دارند، آشنایی نسبی با چنین فضایی دارند. بنابراین نکته اول تاثیر پارک را می‌توان در فرهنگ‌سازی در استان عنوان کرد و قسمت دوم، مربوط به اقتصاد بود و باعث شد اقتصاد دانش‌بنیان در استان ما شکل بگیرد. اتفاقی که در این حوزه افتاد این بود که بسیاری از افرادی که استعداد لازم را برای تبدیل‌شدن به یک فناور داشتند اما ریسک وارد شدن به این حوزه را نکرده بودند، جرأت ورود پیدا کردند. پیش از تاسیس پارک، هیچ‌جایی و هیچ صندوق پژوهش‌وفناوری‌ای برای حمایت این افراد وجود نداشت که بتواند ریسک کار کردن آنها را بپذیرد؛ اما با تاسیس پارک، این حمایت‌ها حاصل شد و مشاوره‌های آموزشی، حقوقی، بازاریابی و تجاری‌سازی را دراختیار آنها قرار دادیم و هنوز هم این آموزش‌ها را دنبال کرده و به‌طور مداوم بچه‌ها را تشویق می‌کنیم که در این فضا از ایده‌های نابی که دارند، استفاده کنند. با در نظر گرفتن رشد دو، سه‌برابری فعالیت پارک در مقایسه با سال‌های گذشته، به‌خوبی متوجه می‌شویم که ظرفیت بالقوه‌ای بود که حضور پارک باعث بالفعل شدن آن در استان شد.»
400 شغل ایجاد کردیم
مدیر این پارک علم‌وفناوری در ادامه اظهار کرد: «با توجه به تعداد فرصت‌های شغلی ایجادشده با فعالیت شرکت‌های پارک، می‌توان به اهمیت آن اشاره کرد. البته این 400فرصت شغلی تنها در مجموعه پارک است و علاوه‌بر آن، ما مراکز رشد متعددی با همکاری دانشگاه‌های مختلف در سطح استان داریم. درواقع، اتفاقی که با تاسیس پارک در استان افتاد این بود که متولیان بالقوه حوزه فناوری هم بیدار شدند و هم مجموعه‌های اقتصادی مانند اتاق بازرگانی، شرکت شهرک‌های صنعتی و معاونت اقتصادی استاندار و نیز مجموعه‌های دانشگاهی که حوزه‌های کاری آنها پژوهش و فناوری بود، پای‌کار آمدند. به‌عنوان مثال، سپاه بالقوه می‌تواند موثر باشد و هنوز در این زمینه بالفعل نشده اما با همکاری سپاه هم رویدادهای فضای مجازی را برگزار می‌کنیم که بتوانیم به اقتصاد دیجیتال استان کمک کنیم.»
شرکت‌ها نیاز جامعه را برآورده می‌کنند
هاشمی در ادامه درباره نقش پارک در رفع نیازها و حتی محرومیت‌های جامعه به «فرهیختگان» گفت: «حوزه تخصصی استان ما گیاهان دارویی و داروهای گیاهی، نفت‌وگاز و پتروشیمی است و به‌دلیل چهارفصل بودن استان و اینکه به‌عنوان پایتخت طبیعت شناخته می‌شویم در زمینه گردشگری نیز فعال هستیم. ما این موضوعات را در بخش‌هایی مانند ای‌تی‌و‌ای سی‌تی به‌طور جدی دنبال کرده‌ایم. در دوران کرونا، همین شرکت‌های پارک در تنگناهای موجود توانستند نقطه اتکایی برای استان باشند. شرکت‌های ما در پارک علم‌وفناوری در دوران کرونا با شناخت نیاز جامعه و استان، پای‌کار آمدند و به‌عنوان رسالت اجتماعی فعالیت خود را آغاز کردند. یکی از شرکت‌های ما که فعالیت آن در زمینه تولید CNC چهارمحوره است، دستگاه تولید ماسک را ساخت و شرکت‌های ما در زمینه تولید ماسک کمبودها را جبران کردند.»
او همچنین اشاره کرد: «یکی دیگر از شرکت‌ها با حوزه تخصصی پهپاد، در دوران کرونا پهپادهای خود را پرواز داد و ضدعفونی‌کردن بیمارستان‌ها و میادین را در استان انجام داد تا از این طریق تا حدی جو روانی جامعه را آرام کند. شرکت‌های دیگر هم کابین ضدعفونی، استند ضدعفونی و مواد ضدعفونی‌کننده دست را تولید کردند و تمام تجهیزات ضروری در این دوران را این شرکت‌ها تولید کردند. در بحث گیاهان دارویی و داروهای گیاهی، همان شرکت فعال در حوزه پهپاد، سمپاشی بلوط‌هایی که در مرز گرمسیری و سردسیری وجود دارند و از طریق کرم جوانه‌خوار بلوط نابود می‌شوند، انجام داد. ازسوی دیگر، یکی از شرکت‌ها هم این آمادگی را دارد که در هر حجمی که باشد تولید الکل را انجام دهد. یکی دیگر از شرکت‌ها هم در زمینه گرده‌افشانی روی نوع جدیدی از زنبورها کار می‌کند تا بین 30 تا صددرصد بتواند بازدهی محصولات گلخانه‌ای را افزایش دهد. این شرکت‌ها با چابکی و انعطاف‌پذیری خود نیاز جامعه را به‌خوبی درک کرده و باعث‌شده خودشان را با نیازهای جامعه وفق دهند. به‌عنوان مثال یکی از شرکت‌های پارک بالغ‌بر 2مگاوات نیروگاه‌های خورشیدی کار کرده است و به‌دلیل اهمیتی که انرژی‌های پاک دارند، توانسته در این زمینه فعالیت کند.»
افزایش درآمد نسبت به سال گذشته
هاشمی درباره درآمد شرکت‌های پارک گفت: «کل شرکت‌های مستقر پارک به‌طور کلی تا امروز بالغ‌بر 20میلیارد تومان فروش داشته‌اند اما نکته حائزاهمیت اینجاست که از عمر فعالیت پارک تنها سه‌سال می‌گذرد و در این بازه زمانی این رقم به دست آمده و در هرسال فعالیت‌ها سه‌برابر شده است. درآمد کل سال گذشته به 16میلیارد هم نرسید اما همین درآمد در سال جاری به 20میلیارد رسید. البته درآمد 16میلیاردی تنها ازسوی یکی از شرکت‌ها به‌دست آمده است؛ اما این شرکت‌ها به‌گونه‌ای است که بدون دوبرابر شدن هزینه‌ها می‌توانند به‌طور تصاعدی رشد کنند و این اتفاقی است که در پارک‌های علم‌وفناوری رخ می‌دهد و هرسال نسبت به سال گذشته، این درآمدها بالاتر می‌رود.»
کودهای «هامرز» نصف قیمت نمونه خارجی
تعدادی از فارغ‌التحصیلان دکتری دانشگاه شیراز به‌دلیل ارتباط تنگاتنگی که با کشاورزی داشتند، کودهایی تولید کرده‌اند که با قیمت‌هایی بسیار مناسب‌تر از نمونه‌های خارجی، عملکردی مشابه و حتی بهتر از آنها دارند. کودهای خارجی با هزینه‌های بالایی که دارند، صرفه اقتصادی برای کشاورزان ندارند به همین دلیل است که شماری از کشاورزان به‌دلیل هزینه‌های بالایی که باید بپردازند، این شغل را رها می‌کنند. آنها درقالب این شرکت دانش‌بنیان، نمونه کودهای خارجی را طبق مقاله‌های علمی مورد مطالعه قرار دادند و دریافتند که این کودها حاوی مواد فعال‌کننده هستند. آنها با افزودن این فعال‌کننده‌ها توانستند کودی تولید کنند که با نمونه‌های خارجی رقابت می‌کند. درواقع، در این روش محققان این شرکت، با افزودن ماده فعال‌کننده به کود معمولی، آنها را به کودی تبدیل کردند که می‌تواند بهره‌وری را افزایش دهد و باعث می‌شود با رسیدن کود به گیاه، طی ماه‌ها مورد مصرف گیاهان قرار گیرد و تا ماه‌ها و حتی تا زمان برداشت محصول فعال باقی بماند و اثر آن از بین نرود. شاید این فرآیند خیلی پیچیده نباشد اما رسیدن به آن روند دشواری را به‌دنبال داشت به‌طوری که شرکت دانش‌بنیان زیست‌فناور هامرز، تنها شرکت ایرانی است که موفق به تولید این کود مایع شده است.
به گفته رسول احمدی دانشجوی کارشناسی‌ارشد به‌نژادی گیاهی دانشگاه شیراز و مدیر تولید بخش تولید کودهای شرکت هامرز، استفاده از این کودهای مایع باعث کاهش نیاز کوددهی محصولات می‌شود. بحث دیگر هم امنیت غذایی است که با افزایش مقاومت گیاهان دربرابر آفت‌ها، کاهش ابتلا به آفت‌ها و بیماری‌ها می‌شود و هم دفعات محلول‌پاشی و سمپاشی و به‌دنبال آن، هزینه را هم به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد. درواقع، این کودهای شیمیایی مانند واکسن برای بدن عمل می‌کند که احتمال بیمارشدن گیاهان را کاهش می‌دهد. درحال حاضر دو نوع از این کودهای مایع در شرکت دانش‌بنیان زیست‌فناور هامرز آماده فروش و ورود به بازار شده و 18محصول دیگر هم در دست تایید است که مراحل تست مزارع کشاورزی را پشت‌سر می‌گذارد و امید می‌رود تا بهار سال آینده وارد بازار شود. اما دو محصول دیگر وارد فاز فروش شده و برای امسال حدود 40هزار تن (لیتر) هم سفارش شده‌اند.
احمدی افزود: «این کودهای آماده فروش، دو مدل هستند که هر دو محرک رشد بوده و باعث زودرسی محصول و تاثیر در ابعاد آنها می‌شود. یکی از این کودها به‌طور اختصاصی این نقش را برعهده دارد، اما یکی دیگر از آنها نیز «کود هامرز ضدتنش» است که مقاومت بیشتری نسبت به تنش خشکی، آفات و شوری می‌شود. نوع اول دربرابر تنش مقاومت ایجاد می‌کند اما به‌دلیل دز بالاتری از مواد خاصی که در این نوع کود به‌کار رفته، به‌طور تخصصی برای ایجاد مقاومت در گیاه از آن استفاده می‌شود. هر ظرف کود هامرز حدود یک‌لیتر وزن دارد که نمونه مشابه خارجی آن با قیمت 400هزار تومان به بالا در داخل کشور به فروش می‌رسند اما نمونه داخلی آن با حدود نصف قیمت یعنی حدود 250هزار تومان دراختیار مشتریان قرار می‌گیرد. میزان مصرف این کود بسته به محصول و سن گیاهان، 2 تا 3 لیتر در هزار لیتر آب عنوان شده است.»
مدیر تولید بخش تولید کودهای شرکت هامرز عنوان کرد: «سایر کودهایی که قرار است بهار سال آینده روانه بازار شوند، جزء کودهایی هستند که به فعال‌شدن درختان کمک می‌کنند. درواقع، این کودها به فعال‌شدن عناصر موجود در درختان کمک می‌کند تا این عناصر در گردش باشند. اگر این عناصر در جریان نباشند، برخی قسمت‌های درخت ضعیف و قسمتی دیگر قوی‌تر باقی می‌ماند و آفات آنها را از بین می‌برد. یکی از این کودها، بهبوددهنده و تقویت‌کننده عناصر خاک است به‌طوری‌که اگر همه‌جوره به درخت رسیدگی کنید اما عناصر خاک قادر به حرکت در آن نباشند، یک جای کار می‌لنگد. از این کودها، تنها دوبار به فاصله هر 14روز از هم استفاده می‌شود.» او تاکید کرد این کودها حتی برای گل‌های زینتی هم استفاده شده و سمیت ندارد و می‌توان در دزهای مختلف از آنها استفاده کرد. این کود برای گل و گیاهان باعث شکوفه و گل دادن آنها می‌شود که ازدیاد آنها را به‌دنبال دارد. تست‌هایی که روی این کودها در بوشهر انجام شده، نشان می‌دهد کارایی بسیار خوبی داشته‌اند به‌طوری‌که کشاورزان بعد از استفاده از این کودها اعلام کرده‌اند باعث زودرسی میوه‌ها می‌شود و آنها می‌توانند سریع‌تر از دیگر کشاورزان محصولات خود را به فروش برسانند.
افزایش بازده تنفسی با اسپری استنشاقی
مهدی قهرمانی‌فر، پزشک و مدیر شرکت دانش‌بنیان «الکتروطب آسیا» در گفت‌وگو با «فرهیختگان» به محصول این شرکت به‌نام «اسپیسر افزایش بازده اسپری استنشاقی» اشاره کرد که با برند «شفادَم» ثبت شده است. شروع ساخت پروژه از سال97 آغاز شد و امسال موفق به اخذ استانداردهای بین‌المللی و داخلی شدیم. این اسپری، میزان دارویی را که به ریه بیمار وارد می‌شود، افزایش می‌دهد. در حالت عادی، میزان دارویی که به ریه بیمار می‌رسد تنها 12درصد است اما با این اسپری، این مقدار دارو را به 76درصد می‌رساند. در کیف محافظ این دستگاه، محلی برای قرار گرفتن دو اسپری و یک محل برای قرارگیری دارو برای بزرگسالان و ماسکی برای اطفال است. به گفته او، «اسپیسر افزایش بازده اسپری استنشاقی» با توجه به گزینه‌هایی که برای آن تعبیه‌شده، مانند حجم مناسب جهت قرارگیری اسپری، دستگیره نگه‌دارنده، قطعه تنظیم‌کننده تربولانس دارو و وجود سه سوپاپ، این دستگاه برای اولین‌بار در دنیاست که باعث‌شده بازده این سیستم به 76درصد افزایش یابد درحالی‌که یک اسپری عادی بازدهی بین 10 تا 12درصد دارد. حجم بزرگ‌تر اسپیسر این دستگاه در مقایسه با نمونه قبلی یکی از مواردی است که در افزایش بازده تاثیر دارد. علاوه‌بر آن، قطعه تنظیم‌کننده تربولانس دارو هم باعث می‌شود با تزریق دارو داخل محفظه، دارو جایگزین هوای درون محفظه شود. همچنین در این سیستم سه سوپاپ تعبیه‌شده که دم و بازدم بیمار را از هم جدا کرده و اجازه نمی‌دهد با محفظه اصلی تداخل کند. تمام این موارد بازدهی سیستم را بالاتر برده است. استفاده از این دستگاه نیاز به آموزش بیمار ندارد و همه افراد در هر سنی قادر به استفاده از آن هستند. برای بزرگسالان یک دهانی اضافی روی سیستم قرار می‌گیرد. به گفته قهرمانی‌فر، این اسپری برای اولین‌بار با این بازدهی در دنیا تولید می‌شود. نمونه‌های مشابهی که از آن در بازار دنیا وجود دارد، دارای یک سوپاپ هستند که بین 23 تا 95دلار قیمت دارند. سوپاپ‌های یک‌طرفه در این اسپری نقش افزایش بازده سیستم را دارند. درحال حاضر، این اسپری با قیمت 6دلار به فروش می‌رسد که حدود 13برابر کمتر از نمونه‌های یک‌سوپاپه خارجی است. البته به‌دلیل اینکه فروش این محصول را به‌تازگی آغاز کرده‌ایم، قیمت یک پک آن 150هزار تومان است که در بیمارستان‌ها و بیشتر در داروخانه‌ها فروش داشته‌ایم.
50درصد صرفه‌جویی در آب با مدیریت هوشمند آبیاری
یکی دیگر از شرکت‌های حاضر در پارک علم‌وفناوری کهگیلویه‌وبویراحمد، شرکت «نوآوران فیدار زاگرس» است که در زمینه مدیریت و هوشمندسازی آبیاری گیاهان از طریق تلفن‌همراه عمل می‌کند. محققان این شرکت موفق به ساخت دستگاه آبیاری هوشمند سبز شده‌اند که چالش فراموش‌کردن زمان آبیاری و عدم حضور نفر برای آبیاری را به‌راحتی حل می‌کند. به گفته عرفان کرمی‌پور، مدیرعامل شرکت نوآوران فیدار زاگرس، این دستگاه از طریق کنترل و مدیریت آبیاری با تلفن‌همراه و اپلیکیشن اختصاصی تمام کارها را انجام می‌دهد تا کاربر بتواند فرآیند آبیاری گیاهان را همیشه و هر کجای دنیا که باشد، انجام دهد. این سیستم علاوه‌بر آبیاری، مجهز به حسگرهایی است که کاربر می‌تواند دما و رطوبت محیط را هم به‌صورت آنلاین روی گوشی هوشمند خود مشاهده کند. در این سیستم که مانند مودم عمل می‌کند، به گوشی هوشمند متصل می‌شود و با نصب اپلیکیشن اختصاصی و ورود به آن، برنامه مورد نیاز را می‌توان به آن داد.
به گفته کرمی‌پور، اگر این سیستم مودمی را به اینترنت وصل کنید، از هرکجای دنیا می‌توانید مدیریت آبیاری گیاهان را برعهده بگیرید. همچنین می‌توانید به سیستم برنامه بدهید و طبق همان برنامه در ساعت و زمان مشخص، آبیاری را انجام دهد. برای اماکنی که لوله‌کشی آب وجود دارد، از دستگاه‌های نوع برقی استفاده می‌شود و برای مناطقی که لوله‌کشی وجود ندارد، پمپی را داخل مخزن قرار می‌دهید و با اتصال دستگاه می‌توانید آبیاری را مدیریت کنید. با توجه به بالا رفتن مصرف آب در سال‌های اخیر و گرم‌شدن بیش از حد دما، نیاز به وجود چنین دستگاه‌هایی می‌تواند به مدیریت و صرفه‌جویی مصرف آب کمک کند. این دستگاه حتی برای آبیاری مزارع هم کاربردی است و تنها شیر این دستگاه تعویض می‌شود. به تناسب بالا رفتن قطر لوله و فشار آب، اندازه شیر دستگاه هم تغییر می‌کند. این دستگاه هنوز به مرحله تجاری‌سازی وارد نشده و امید است با اتمام رفع نقایص، بتواند به فروش برسد. این پنجمین دستگاهی است که از این نمونه ساخته شده و در هربار، نقایص احتمالی رفع شده و این نمونه، کامل‌ترین نمونه دستگاه آبیاری هوشمند سبز است. او افزود: «دستگاه نمونه خانگی آن بین 600 تا 700هزار تومان قیمت دارد و نوع صنعتی آن بسته به شیری که برای آن استفاده می‌شود، قیمتش تغییر می‌کند. نمونه خارجی این دستگاه هم در بازار وجود دارد که ایرادات اساسی آن یکی قیمت بالای آن است و دیگر اینکه درصورت خراب‌شدن قطعات، عملا بدون استفاده می‌شوند. بیشتر دستگاه‌های وارداتی، نمونه‌های چینی هستند که کیفیت بالایی ندارند اما نمونه ایرانی، دوسال خدمات پس از فروش دارد و قیمتش حدود 50درصد پایین‌تر از نمونه چینی است که با نمونه خارجی حدود یک‌میلیون تومان اختلاف قیمت دارد. تفاوت فاحش دیگر این دستگاه‌ها، این است که نمونه‌های خارجی آن تنها برای کاربرد خانگی است و برای مصارف صنعتی و وسیع‌تر قابل استفاده نیست. استفاده از دستگاه آبیاری هوشمند سبز تا 50درصد در مصرف آب صرفه‌جویی می‌کند.»