دور هشتم مذاکرات وین از دوشنبه هفته جاری از سر گرفته شده است. گفت‌وگوی «فرهیختگان» با حسن هانی‌زاده، کارشناس مسائل بین‌الملل پیرامون شرایط مذاکرات را در ادامه می‌خوانید.
روند مذاکرات را چقدر در راستای رسیدن به توافق امیدوار‌کننده می‌دانید؟
از سال 2018 و زمانی که آمریکا از برجام خارج شد، تحریم‌های ظالمانه‌ای علیه ایران اعمال شد که این امر، با توافقنامه برجام مغایرت دارد، لذا سه کشور اروپایی فرانسه، انگلیس و آلمان، به این نتیجه رسیدند که این تحریم‌ها باید برداشته شود. در رابطه با مسائل حقوقی هم، ایران خواستار ارائه تضمین از سوی کشورهای اروپایی است که اشتباهات سال 2018 آمریکا و خروجش از برجام دیگر تکرار نشود. موضوع دیگر ناظر بر سند فنی است. در رابطه با این مساله، پیچیدگی‌هایی وجود دارد و سه کشور اروپایی نسبت به تاسیسات هسته‌ای کرج تردیدهایی دارند که قرار بر آن شد تا کارگروه‌های فنی در وین، جلساتی را در این خصوص و درباره «ابعاد فنی» مسائل مربوط به آن برگزار کنند. باتوجه به روند دور هشتم مذاکرات، به نظر می‌رسد می‌توان به یک خروجی خوب امیدوار بود. باتوجه به نتیجه‌گیری اروپایی‌ها برای مواجهه درست و داشتن تعاملی سازنده با ایران، می‌توان گفت آنان نسبت به خواسته‌های به حق کشورمان به یک نرمش نسبی رسیده‌اند. آمریکا هم به این نتیجه رسیده است که فشارهای اقتصادی علیه ایران، موجب نخواهد شد که جمهوری اسلامی ایران مقابل خواسته‌های آنان تسلیم شود و باتوجه به همین مساله، رویکرد تیم جو بایدن در مواجهه با ایران نرمش بیشتری نسبت به دولت قبلی آمریکا داشته است.
آیا بایدن توانایی ارائه تضمین به ایران را دارد؟ و فارغ از توانایی با توجه به افزایش تحریم‌های آمریکا علیه ایران چقدر عزمی برای ارائه تضمین به ایران وجود دارد؟
قوانین بین‌المللی راهکارها را تا حدی برای ایران مشخص کرده است. اولا؛ آمریکا باید در دبیرخانه سازمان ملل تضمین خطی و کتبی بدهد که اگر توافق جدیدی با ایران در چهارچوب مذاکرات وین حاصل شود، نباید از آن خارج شود و این تضمین باید در دبیرخانه سازمان ملل به‌عنوان یک تضمین رسمی ثبت شود. به نظر می‌رسد رفتار تیم مذاکره‌کننده ایرانی و تاکید بر ضرورت رفع تحریم‌ها و راستی‌آزمایی برای یک بازه زمانی مشخص، موجب شده است آمریکاییها به این نتیجه برسند که تیم جدید ایران بسیار با برنامه و فکر شده وارد مذاکرات وین شده است. نکته قابل‌توجه اما این است که آمریکاییها و تیم جو بایدن، به‌شدت تحت فشار لابی‌های صهیونیستی هستند. هرگاه تیم جو بایدن نرمش‌هایی در رابطه با ایران از خود نشان می‌دهد، رژیم‌صهیونیستی و لابی‌هایشان سریعا وارد عمل می‌شوند و سعی می‌کنند از طریق فشار به آمریکا، تیم جو بایدن را به نوعی از دادن امتیاز به ایران منصرف کنند. یکسری تناقض‌هایی در رفتار تیم جو بایدن وجود دارد که عامل آن بیشتر فشارهای بیرونی است.
یکی از پیشنهادهایی که در رسانه‌ها با توجه به سنگ‌اندازی‌های انگلیس و فرانسه در روند مذاکرات مطرح می‌شود، پیشنهاد مذاکره مستقیم با آمریکاست. در شرایطی که هنوز آمریکا تعهدات خودش را انجام نداده، چقدر این پیشنهاد را منطقی می‌دانید؟
باید توجه داشت در گذشته نیز مذاکرات مستقیمی میان ایران و آمریکا صورت گرفته است که این مذاکرات مستقیم، منجر به توافقنامه برجام شد. متاسفانه رفتار متناقض آمریکا نشان می‌دهد آنها قصد دارند با استفاده از برخی ابزارها و اهرم‌های فشار، ایران را وادار به تسلیم شدن دربرابر زیاده‌خواهی‌های خود کنند. خواسته‌های آمریکا، قرار دادن مسائلی از قبیل توان دفاعی ایران، نفوذ ایران در منطقه و حمایت ایران از جنبش‌های مبارز منطقه‌ای در مذاکرات است که اینها در توافقنامه برجام نمی‌گنجد اما آمریکاییها سعی می‌کنند با فشارهای اقتصادی و تحریم‌ها ایران را وادار به تسلیم کنند تا این مسائل را که ارتباطی به پرونده هسته‌ای ندارد در دستورکار مذاکرات قرار دهند. جو بایدن با وجود تناقضاتی که در رفتار خود با ایران نشان داده است، همزمان خود را علاقه‌مند برای مذاکره مستقیم با مذاکره‌کنندگان کشورمان نشان می‌دهد. تا زمانی که آمریکا حسن‌نیت نشان ندهد و راستی‌آزمایی‌ای که موردنظر ایران است به نتیجه نرسد، مذاکرات مستقیم و غیرمستقیم با آمریکا مشکلی را حل نمی‌کند.
همزمان با مذاکرات وین و نقش مخربی که از انگلیس، فرانسه و آلمان شاهد بوده‌ایم یک مقام کره‌جنوبی قرار است به وین برود تا درمورد حل مساله دارایی‌های بلوکه‌شده ایران تصمیم‌گیری شود. این رویکرد متناقض را چطور ارزیابی می‌کنید؟
با وجود برخی اختلافاتی که میان سه کشور فرانسه، انگلیس، آلمان و آمریکا وجود دارد آنها سعی می‌کنند به‌نوعی منافع خودشان را در برجام تامین کنند. سفر امانوئل مکرون به منطقه و قراردادهای چند ده میلیارد دلاری که میان فرانسه و برخی کشورهای منطقه منعقد شد، نشان می‌دهد که فرانسوی‌ها از این فرصت برای بهبود وضعیت اقتصادی کشورشان و باج‌گیری از کشورهای منطقه استفاده می‌کنند. انگلیس هم در چنین شرایطی سعی می‌کند بعد از خروج از اتحادیه اروپا، نقش پررنگ‌تری را در غرب آسیا ایفا کند. آلمان هم به دنبال بهبود وضعیت اقتصادی خود است. جمهوری اسلامی ایران صریحا و شفاف در مذاکرات اعلام کرده است که آماده همکاری با کشورهای اروپایی است. مشروط بر اینکه کشورهای اروپایی، آمریکا را وادار به لغو کردن تحریم‌ها کنند و خود نیز با ایران تعاملاتی سازنده داشته باشند و مسائل دیگری را در برجام مطرح نکنند. کره‌جنوبی هم با توجه به اینکه 7 میلیارد دلار از دارایی‌های ایران را بلوکه کرده است، سعی می‌کند به نوعی راه‌حلی را ایجاد کند که بتواند در آینده نیز با ایران همکاری داشته باشد زیرا کره‌جنوبی منافع اقتصادی و تجاری بالایی در ایران دارد و تحریم ایران به ضرر اقتصاد کره‌جنوبی خواهد بود. به همین دلیل به نظر می‌رسد تحرکات کره‌جنوبی اگر برای پادرمیانی میان ایران و تروئیکای اروپایی باشد، می‌تواند کارساز شود.
آزاد شدن پول‌های بلوکه‌شده ایران در کره‌جنوبی، ارتباطی با مذاکرات وین ندارد. این پول‌ها برخلاف قوانین بین‌المللی بلوکه شده است. کره سعی می‌کند به‌جای پرداخت پول مستقیم، به ایران کالا صادر کند. این مغایر آن چیزی است که در توافقنامه بازرگانی میان ایران و کره‌جنوبی مطرح است و این، همان‌چیزی است که آمریکاییها می‌خواهند.