ندا اظهری، مترجم: دومین سالی که از همه‌گیری کرونا در دنیا می‌گذرد، دانشگاه‌ها همچنان با ویروس کرونا دست به‌گریبان هستند. بعد از یک سال پرتنش در سال 2020 که دانشگاه‌ها را کامل به تعطیلی کشاند، سال جاری با وجود تزریق واکسن کرونا و واکسینه شدن جمعیت زیادی از دانشجویان و استادان و دانشگاهیان، برخی دانشگاه‌های دنیا به‌صورت حضوری و برخی نیز به‌صورت ترکیبی آنلاین و حضوری به فعالیت خود ادامه دادند. با توجه به باز شدن مرزها و پذیرش دوباره دانشجویان بین‌المللی در برخی دانشگاه‌ها، وضعیت مالی آموزش عالی تا حدودی بهتر شد و بعضی دانشگاه‌ها از وضعیت رکود خارج شدند. در سلسله‌گزارش‌های «فرهیختگان» در روزهای آغازین سال 2022 به بررسی وضعیت دانشگاه‌های دنیا در سالی که گذشت، پرداخته‌ایم تا از چگونگی عملکرد آنها در روزهای کرونایی مطلع شویم.
انگلیس در دوران همه‌گیری کرونا یکی از کشورهای تأثیرگذار بود که شمار مبتلایان و مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری ویروسی در آن یکی از بالاترین میزان در اروپا و حتی دنیا بود. علاوه‌بر مشکلاتی که کادر بهداشت و درمان انگلیس در دوران همه‌گیری و به‌ویژه در ماه‌های نخست با آن مواجه بود، کمبود تجهیزات درمانی مراکز بهداشتی در رویارویی با این ویروس بود. در کنار آن، تعطیلی دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی هم مزید بر علت شد و آموزش‌های دانشگاهی همگی به‌صورت آنلاین درآمد، به‌طوری‌که دانشجویان به‌ویژه دانشجویان بین‌المللی از حضور در کلاس‌های درس منع شدند. اما با آغاز واکسیناسیون گسترده در انگلیس و کاهش شمار مبتلایان و کشته‌ها، برخی دانشگاه‌ها تصمیم گرفتند آموزش‌ها را بیشتر به‌صورت ترکیبی ادامه دهند. دانشگاه‌های این کشور هم جزء دانشگاه‌هایی بودند که به‌دلیل کاهش شمار ثبت‌نام دانشجویان دچار مشکل درآمدی و بودجه‌ای شدند و همین امر، آموزش عالی انگلیس را با چالش‌های زیادی روبه‌رو کرد.
کارشناسان انگلیسی بر این باورند که آموزش و پژوهش باعث بهبود کیفیت زندگی می‌شود و فناوری، آموزش و پژوهش را بهبود می‌بخشد. هرگز حوزه‌های دیجیتال، داده‌ها و فناوری در مواجهه با چالش‌ها و فرصت‌هایی که دانشگاه‌های انگلیس با آن مواجه هستند، اهمیت نداشته و تمرکز بیشتر روی حمایت از دانشگاه‌ها، سرمایه‌گذاران و دولت‌های انگلیسی است تا به این واسطه به اولویت‌های خود دست پیدا کنند. آنها با استراتژی‌های مختلف قادر خواهند بود نیازها و اولویت‌های خود را توسعه دهند. توانمندسازی فرهنگ و رهبری؛ تجسم دوباره یادگیری، آموزش و ارزیابی؛ چهارچوب‌بندی دوباره تجربه دانشجویان و نیز تحول زیرساخت‌ها برای دستیابی به اولویت‌ها در نظام آموزش عالی کمک می‌کنند.
دانشجویان رویارو با کرونا
با تحقیقات جدیدی که در توسعه واکسن کرونا صورت گرفت و با هزاران دانشجوی داوطلب رشته‌های پزشکی و پرستاری و تأمین تجهیزات و امکانات تخصصی به ارزش میلیون‌ها پوند برای حمایت از مرکز خدمات بهداشتی انگلیس، دانشگاه‌های این کشور نقش بسزایی در مقابله با کرونا داشته‌اند. دانشگاه‌های انگلیس در دوران همه‌گیری همزمان با دولت، خدمات بهداشت و اجتماعات محلی در راستای بهبود اولویت‌های حمایتی و رفاه دانشجویان تلاش کردند. به گزارش universitiesuk، در ماه آوریل حدود 5500 دانشجوی سال سوم رشته پرستاری از 35 دانشگاه انگلیس به‌طور داوطلب در مرکز خدمات بهداشتی این کشور مشغول فعالیت شدند. بیش از 165 دانشگاه و موسسه آموزش عالی در انگلیس حضور دارند که شماری از آنها تلاش کردند در این برهه زمانی در همکاری با دولت، هرچه بهتر جهت مقابله با کرونا کمک کنند. به‌عنوان مثال، دانشگاه کمبریج در سال 2021، انجام پروژه 20 میلیون پوندی دولت انگلیس را در دست داشت که با حمایت تعدادی از دانشگاه‌ها به درک بهتر کرونا و مقابله با آن پرداختند. علاوه‌بر این، دانشمندان کالج سلطنتی لندن نیز اقدام به تولید ونتیلاتوری کرده‌اند که به‌زودی قرار است به بازار بیاید و از سوی دیگر، به دانشجویان سال آخر پزشکی هم اجازه فارغ‌التحصیلی زودهنگام داده شد تا بتوانند در خط مقدم مبارزه با کرونا در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی فعالیت کنند. محققان دانشگاه «برونل» لندن، دانشگاه «لنکستر» و دانشگاه «سوری» دستگاهی را برای شناسایی کرونا در 30 دقیقه با استفاده از اپلیکیشنی هوشمند تولید کردند.
علاوه‌بر اینها، ده‌ها دانشگاه انگلیسی تجهیزات محافظتی را به بیمارستان‌های سراسر انگلیس اهدا کردند، درحالی‌که چند موسسه نیز روزانه به تولید صدها لیتر ضدعفونی‌کننده دست روی آوردند. دانشجویان پزشکی از ابتکارهایی برای حمایت از کارمندان مراکز خدمات بهداشت انگلیس و... استفاده می‌کنند. دانشگاه‌ها همچنین خدمات روان‌شناسی را به کارمندان و دانشجویان ارائه داده و تأثیر اجتماعی ویروس را با هدف راحت‌تر کنار آمدن با شرایط برای همه بررسی می‌کنند. دانشگاه‌ها در مواجهه با این چالش بی‌سابقه با جدیت فراوانی واکنش نشان دادهاند. پروژه‌هایی که در دستورکار دانشگاه‌ها قرار می‌گیرند با هدف کشف واکسن یا بهبود تست‌های کرونا، ارائه تجهیزات تخصصی و شناخت بیشتر از درک چگونگی گسترش ویروس هستند. متخصصان و مهارت‌دیده‌های دانشگاهی و نیز دانشجویان نقش کلیدی در مبارزه با کرونا دارند. بخش آموزش عالی در مبارزه با این ویروس، از پژوهش‌های چشمگیر گرفته تا تأمین تجهیزات و فرستادن هزاران نیروی داوطلب به مرکز خدمات بهداشت برای حمایت از این مرکز را شامل می‌شود.
افزایش دانشجویان بین‌المللی
طبق آخرین آمار ارائه‌شده از دانشگاه‌های انگلیس، حدود 2.53 میلیون دانشجو در موسسات آموزشی انگلیس تحصیل می‌کنند. از این میان، 1.80 میلیون نفر در مقطع کارشناسی، 0.59 میلیون نفر در مقطع ارشد، 1.88 میلیون نفر به‌طور تمام‌وقت، 0.5 میلیون نفر به‌طور پاره‌وقت، 1.9 میلیون نفر دانشجویان بومی انگلیس، 0.14 میلیون نفر دانشجویان اتحادیه اروپا و 0.34 میلیون نفر هم دانشجویان غیراتحادیه اروپا را تشکیل می‌دهند. گزارش ارائه‌شده از سوی آژانس آمار آموزش عالی انگلیس حاکی از آن است که شمار دانشجویان بین‌المللی در سال تحصیلی 2020-2019 به بالاترین حد خود رسید که همزمان با پنج ماه نخست همه‌گیری کرونا بود. در آن سال، تعدادکل دانشجویان خارجی در انگلیس برای اولین‌بار از مرز 500 هزار نفر گذشت و به 556 هزار و 625 نفر رسید که حکایت از افزایش 12.15درصدی در این دو سال متوالی دارد. بخش اعظم این افزایش دانشجویان خارجی به خارج از اتحادیه اروپا مربوط می‌شود. ثبت‌نام‌های غیراتحادیه اروپا برای اولین‌بار در سال 2020-2019 از مرز 400 هزار نفر هم گذشت و به 408 هزار و 825 نفر رسید و این به معنای رشد سالانه حدود 17درصدی در تعداد دانشجویان غیراتحادیه اروپاست. تفاوت بین تعداد دانشجویان خارجی اتحادیه اروپا و غیراتحادیه اروپایی شدیدتر از اینهاست، به‌طوری‌که تعداد دانشجویان سال‌اولی از کشورهای اتحادیه اروپا تا 2درصد کاهش داشته، درحالی‌که شمار کشورهای غیراتحادیه اروپا تا 23درصد کمتر شده است. دانشجویان خارجی تقریبا یک‌چهارم (23.66درصد) از کل ثبت‌نام‌های آموزش عالی در انگلیس را در سال گذشته تشکیل می‌دهند.
به گزارش tclglobal، بیشترین تعداد دانشجویان بین‌المللی را در اتحادیه اروپا، کشورهای ایتالیا، فرانسه و آلمان تشکیل می‌دهند و بزرگ‌ترین کشورهای صادرکننده دانشجو به انگلیس محسوب می‌شوند که با متوسط رشد سالانه کمتر از 3درصد طی 5 سال گذشته همراه بوده است. علاوه‌بر این، آموزش ارشد در موسسات آموزش عالی انگلیس، افزایش تعداد دانشجویان کشورهای غیراتحادیه اروپا را نشان می‌دهد، به‌طوری‌که رشد 19 هزار نفری را بین سال‌های 2017 تا 2019 به‌دنبال داشته است. دانشجویان تمام‌وقت مقطع ارشد از کشورهای غیراتحادیه اروپا با 45درصد، بالاترین درصد دانشجویان بین‌المللی را به خود اختصاص دادهاند. موسسات آموزش عالی در انگلیس بالاترین درصد دانشجویان غیراتحادیه اروپا را دارند و موسسات آموزش عالی در اسکاتلند بالاترین درصد دانشجویان بین‌المللی از کشورهای اتحادیه اروپا را تشکیل می‌دهند. در سال 2021، حدود 750 هزار درخواست برای مقطع کارشناسی به دانشگاه‌های انگلیس ارسال شد که یک رکورد جدید بود؛ در این میان، حدود 560 هزار نفر از این متقاضیان پذیرفته شدند. تقاضای ثبت‌نام در دانشگاه‌های این کشور در سال 2020 تا 2.1درصد و در سال 2021 تا 5.1درصد افزایش یافت. با معاهده برگزیت، دانشجویان جدید از اتحادیه اروپا از سال 2021 با شهریه‌های بالاتری مواجه شدند و همچنین مجاز به دریافت وام‌های شهریه‌ای هم نبودند؛ ازاین‌رو، تقاضای ثبت‌نام از دانشجویان اتحادیه اروپا در این سال تا 40درصد کاهش داشت. اما به‌طورکلی، درخواست ثبت‌نام از سوی دانشجویان بین‌المللی در سال‌های 2020 تا 2021 به‌رغم همه‌گیری کرونا رکورددار بود.
برترین دانشگاه دنیا انگلیسی است
طبق رده‌بندی پایگاه تایمز، آکسفورد انگلیس برترین دانشگاه دنیا لقب گرفته است. این دانشگاه همچنین عنوان نخستین دانشگاه انگلیس را هم از آن خود کرده است. بعد از آن، کمبریج دومین دانشگاه انگلیس بوده و در جایگاه پنجم برترین دانشگاه‌های جهان قرار دارد. بعد از آن، کالج سلطنتی لندن سومین دانشگاه انگلیس و دوازدهمین دانشگاه برتر جهان است. اما طبق رده‌بندی پایگاه QS، این موسسه آموزشی برتر نسبت به رتبه‌بندی سال گذشته یک پله سقوط کرده و اکنون در رده پنجم جهان جا خوش کرده و کمبریج هم مانند سال گذشته هفتمین دانشگاه برتر جهان است. حدود 90 دانشگاه انگلیسی در رده‌بندی QS دانشگاه‌های جهان در سال 2021 حضور داشته‌اند که 6 دانشگاه نسبت به سال قبل از آن بیشتر شده است. 4 موسسه آموزشی از این میان با رتبه برتر در جمع 10 دانشگاه برتر جهان قرار دارند. اما در مقایسه رتبه‌بندی سال 2021 پایگاه تایمز با سال گذشته، آکسفورد همچنان برترین دانشگاه جهان بوده و دانشگاه کمبریج در سال 2020 رده ششم را از آن خود کرده بود که در سال 2021 یک پله صعود داشته است. کالج سلطنتی لندن نیز در مقایسه با سال 2020، در سال گذشته یک پله صعود کرده است.
4/4 درصد درآمد ملی در بخش آموزش صرف می‌شود
هزینه‌های آموزشی، دومین هزینه بالای خدمات عمومی در انگلیس بعد از حوزه سلامت به شمار می‌رود که حدود 99 میلیارد پوند در سال‌های 2021-2020 به قیمت‌های امروزی یا حدود 4.5درصد از درآمد ملی را نشان می‌دهد. برای انتخاب سیاست‌های کارآمد و عادلانه، داشتن تصویری واضح و ثابت از سطح هزینه‌ها در هر مرحله از آموزش، چگونگی تغییر آن در طول زمان، چگونگی پیشرفت احتمالی آن در آینده و عواملی که باعث این امر شده‌اند، از اهمیت بالایی برخوردارند. پیش از همه‌گیری، کل هزینه‌های صرف‌شده در بخش آموزش در انگلیس چیزی بالغ‌بر 104 میلیارد پوند بود که 4/4درصد از درآمد ملی را تشکیل می‌داد. پیش از بحران مالی ایجادشده بعد از همه‌گیری، هزینه‌های آموزشی تنها 5درصد درآمد ملی را به خود اختصاص می‌دادند. با باقی‌ماندن این هزینه‌ها در همین محدوده، هزینه‌ها در سال 2020- 2019 به بیش از 16 میلیارد پوند رسید. در اواخر سال گذشته یعنی سال 2021-2020، حدود 3درصد افزایش در هزینه‌های آموزشی مشاهده شد که نسبتا سطح بالای حمایتی را در دوران همه‌گیری نشان می‌دهد. بررسی هزینه‌ها شامل حدود 170 میلیون پوند اضافی در سال برای استحقاق سال‌های اولیه آموزشی بود. دولت انگلیس به‌تازگی اعلام کرده که در سال‌های 2023-2022، مقداری از این پول برای افزایش نرخ اصلی بودجه پیشنهادی 3 و 4ساله خواهد بود. با افزایش حداقل دستمزد و مالیات‌های جدید مانند مالیات بهداشت و مراقبت‌های اجتماعی، این افزایش نسبتا اندک تقریبا به‌طور قطع برای جبران افزایش هزینه‌ها کافی نخواهد بود. کالج‌های آموزش تکمیلی بیشترین کاهش را در بودجه هر دانشجو در هر بخش از سیستم آموزشی از سال 2010 تا 2011 در اختیار داشتند. بودجه به ازای هر دانشجو 16 تا 18 سال در آموزش تکمیلی و کالج‌ها 14درصد بین سال‌های 2011-2010 و 2020-2019 کاهش یافت. در این میان، دولت این کشور، در سال‌های 2020 و 2021 مبلغی حدود 700 میلیون پوند اضافی به کالج‌ها اختصاص داد. با نگاه به آینده، این رشد در تعداد دانشجویان نشان‌‌دهنده چالشی بزرگ برای کالج‌های انگلیس به شمار می‌رود که با رشد بیش از 10درصد بین سال‌های 2021 تا 2024 روبه‌رو خواهند شد. طبق پیش‌بینی‌های صورت‌گرفته درباره هزینه‌های اضافی، هزینه‌های کالج به ازای هر دانشجو در سال 2025-2024 حدود 10درصد خواهد بود.